Quid cum de ingenio et litteris tum de poetis Graecorum Cicero senserit

71쪽

tamen non SatiS per8pexit, et quibu8 maxime rebus illi inter sedisseri diat et quanti momenti ad hanc disserentiam singulorum

aetas esset. Neque vero obliVi Scendum eSt Ciceronem non artium judicem, Sed 0ratorem ac philo80phum se haberi voluisso neque Vetere8 aeque ac no8 intellexi 88e eum, qui recte judicare vellet, nunquam id neglegere debere, qua qui8que eSSet aetate.

Re Stat, ut pauci 8 quaeramu8, quid ex iis Cicer0nis l0gis, qui ad Latinos pertinent tragico 8, de re pr0p08ita p088it c0lligi. H0e

ut intellegamus, satis videtur Ennium, Pacuvium, Accium re-8picere, qu0S principeS tragicorum R0manorum iuisSe inter omnes eonstat. Atque ex Ennii tragoediis octoginta sere l0 ei apud Ciceronem inveniuntur, quamquam hic l0ngiu8, quam duo reliquin Cicer0nis aetate aberat; Pacuvii autem sere triginta, Accii circiter quadraginta exstant: id quod eo notabilius est, quod Ennii, si O. Ribbeeli fidem habemus, viginti et unus, Pacuvii du0decim, Accii sere quadraginta tituli Servati sunt. Longum

autem e8t atque a re proposita alienum accuratius in singulos tragic0rum Latinorum apud Cicer0nem locos inquirere; hoc unum certe ex iis, quae protuli, colligi p088e Videtur Ennii tragoediis omnium maxime eum delectatum esse. Quaerentibus autem nobis, quibusnam rebus eximium illud p 0etae vetusti studium excitatum e88e videatur, primum conSiderandum eSt Ennium, quamquam re Vera studiosi 8Sime Graecorum cum de vita humana, tum de dis opiniones Romam transserie studuit 'q), annalibu8, quod carmen quanti Cicero aeStimaverit ex eo, quod permultos ejus loe is assert, Antis cognoScitur, componendiS nomen ac gloriam poeine vere Romani sibi comparasse. Sed ne hoc quidem omittendum est eum omnium, qui Romae exstiterunt, tragicorum

et ingenio et scribendi genere sine dubio proximo ad Euripidis accessisse similitudinem et tu plerisque tabulis condendis illum Secutum esse. Quam ad rem accedit, quod omnes sere Euviil0ei, qui apud Ciceronem exstant, ex iis sabulis petitos esse auteon Stat aut verisimile est, quas ab Euripide ille transtulit. Novum igitur jam habemus argumentum, ex quo quantum hujus studium in nostro fuerit, Sit Spicari 908Simus. Praeterea, Si quo-

ut . ut alia omittam, quae I li. Monam sen, ROem. Ge Sela. I,

p. 92l sedit. IIIJ de hac re dis8erit.

72쪽

iu id , de Singulis aut p0 uti S aut sabulis Cicer , judicaverit,

Spectamu8, ad eandem sero perducimur Sententium. Sane permulta ex his judiciis nullius ad rem prop08itam esse m0 menti per Se apparet. Saepius enim arit ne80imia S, cui sabulae loeus, de quo sermo e8t, tribuendu8 8it, aut ex ip8a loci natura apparet ad s0lum Latinum poetam Sententiam prolatam e8Se reserendam,

ut si Pacuvium d. 0pt. g. 0r. 2) Summum tragicum appellat aut Accium sp . Plaue. 59) gravem et ingeni0Sum nominat poetam. Attamen nonnulli quidem exStant l0ci, quos ut proferam, res ip8a p08tulare videtur. Velut id judicium, quod d. div. 1, 66 et 6 T de Ennii ἡ Αlexandro ' a Q. Cicerone, ex fratris

sine dubio sententia, profertur: ἡ O poema tenerum et moratum atque mollel . . . de HS inclu8uS corpore humano jam n0n Cassandra loquitur', recte ad ejus tabulae Euripideae, quam p00ta Romanus Secutus eSt, laudem referri p0test. Ε0demque modo

judieandum est de laude illa, quam in ,, Ardromaeham Ennii e0ntulit Tusc. 3, 46): ἡ Praeclarum carmen, e8t enim et rebus et verbis et m0dis lugubre. ' Praeterea, quae ad Att. 16, 2, 3 de Accii Tereo iuveniuntur: Brutus) ἡ Deleetari mihi Tere0 videbatur et habere maj0rem Accio, quam Antoni0, gratiam μper se in laudem Soph0elis, a quo ille hane sabulum transtulisse

videtur, possunt accipi; Sed cum eX sententiarum conexu sa-cillime appareat haec verba ut omittam ea nimis in universum dicta esse - ironice in Antonium e8Se prolata, nulla fere in hac re iis tribuenda est auctoritas. - Iam nihil habeo, quod huic parti addendum esse putem. PersuaSum autem mihi est ea ipsa, quae de studi0 a Cicerone in tragic0s Latin0sc0llato exposui, idonea esse, quibuS Sententia n0stra de tragicorum Graecorum Atudiis Ciceroniani8 aliis ex rebus concepta non modo non refutetur, sed etiam quodammod0 firmetur.

Sequitur, ut videamus, qualem fere de iis Cicero habu rit

Ceterum hoc loco eum non tam eX Sua ipsius opinione, qllam ex aliorum auctoritate dixisse et ex dubia judicandi ratione et Oxaliis locis apparet. De qua re jam supra diximuS. Hoc loco licebit addere in orationibus Ciceronis vel plures versus ex Accii, quam ex Enuit, fabulis inveniri ea fortasse de onusAn, quod hominibus grandioribus natu ipse poeta notus suerat.

73쪽

sententiam, qui inde ab Alexandri magni temp0ribus Alexandriae potissimum carmina Graeca condiderunt. Quam rem paucis abs0lvere p08Sumus, quia ex libris ejus intellegitur parvum studium eum in h0s poeta8 contulisse. Qua autem de caussa hoc factum sit, facile p0te8t explicari. Nam cum Romani magis magisque p0etas Alexandrin08 legere atque imitari inciperent, jam ad p0steriore8 vitae annos Cicero pervenerat neque tam studiose, quam juvenis, in carminibu8 legendi 8 versabatur. Adde,

quod vidimus Η0merum et poetas Scenteos sere Sol08 - quantum judicare possumus - ei delectati0nem praebui88e, ea autem carminum genera, quae AleXandriae praeter cetera colebantur, multo minus ei probata eSSe.

Ut autem jam ad singula progrediamur, initium faciendum

est ab Arato, quem ex omnibus his poetis longe accuratissime Ciceroni notum fuisse pro certo licet affirmare. Cujus carminum, quae Φαινομενα et Προγνω6τικα inscribuntur, eum illud juvenis exercitationis caussa, ut videtur, hoc posterioribus vitae annis 44 a. Chr.) Latinis hexametris expre88erit , non mirum eAt Saepius illum ejusque carmina ab eo memorari. Sed ne de his quidem quid senserit, satis constat, cum duobus illis locis, quibus alios, qui num omnino Aratum noverint, jure dubitari potest, de his carminibus disputantes induxit, nimis universa proferantur judicia. Nam d. or. 1, 69 Crassus sic verba saeit: ἡ Etenim si c0nstat inter doct0s hominem ignarum astrologiae ornati8simis atque optimis versibus Aratum de caelo stellisque dixisse', et d. rep. 1, 22 Philus de sphaera aliqua

ArchimediS narrat, ἡ cujus omnem ornatum ut ejus verbis

Utar senon a8trologiae Scientia, sed poetica quadam facultate Aratum extulisse ' Gallus dixerat.

Ceteri autem loci, quibus Arati mentio fit, de carminum ejus virtute nihil omnino c0ntinent, nisi quis his Lucilii Balbi

verbis uti vult d. deor. nat. 2, 104): hUtar . . . carminibu SArateis, quae a te admodum adolescentulo conversa ita me delectant, quia Latina sunt, ut multa ex iis memoria teneam. Ac ne ea quidem re, quod Cicero iterum ac Saepius ver8us '' cf. p. 29 adn. 60.

74쪽

Arate08 a Se conver808 in medium profert satis probatur ei hujus poeti eam saeuitatem Valde admirabilem esse visam vix

enim dubitari p0test, quin illud eo maxime consili0 fecerit, ut

sua ipsius carmina magiS in110teScerent.

Sed haec hactenus. Ε ceteris autem poetis Alexandrinis vix unum legisSe videtur. Hoc ut perSpicuum fiat, con Sideraudum e8t, quomodo de Singulis l0quatur. Callimaelius igitur ter, quod Sciam, memoratur, Sed ita semper, ut nihil ex his l0 eis colligi p088it. Primum enim Tu80. 1, 93 haec inveniuntur: hQuamquam non male ait Callimaeliu8 multo saepius laerimasse Priamum, quam Troilum', tum ibid. 84 epigramma ejusdem p 0etae in Ambraciotam Cleombrotum factum Cicero memorat. Quos duos locos ut ex ipsis illius carminibus, non ex ii8, quoSCicer0 Seguli18 e8t libris Sumptos e88e putemu8, neque illorum ipsorum natura ac conditio ueque Sententiarum conexus ullo modo nos c0git. Tertium denique locum nulliu8 esse m0menti

ut intellegatur, satis est eum attuli88e d. 0r. 3, 132): ἡ An tu existimas ipsas litteras Aristophane aut Callimacho tractante

tam discerptas fuisse, ut nemo genu8 universum compleoteretur γμTum, ut omittamus Nicandrum Col0ph0nium, quem hominem ab agro remoti 8Simum d. or. 1, 69 Cra8Sus 90etica quadam saeuitate, non ru8tica de rebus rustistis Scripsisse dicit - nulla enim eaUSSa eSt, cur putemu8 Vel Cra88um vel ipsum Cicer0nem in hoc libro legendo e8se versat08 - et Alexandrum Ephe8ium,

qui vix p0etae nomine dignus ei visus esti 'β): de Euph0ri0ne ill0, qui maj0re d0ctrina, quam p0etica facultate, carmina epicac0n8cripsit, ita judicat, ut n0n sine quadam veri Specie pauca ex ejus 0peribus Ciceroni nota sui88e p088it c0ntendi, quamquam equidem facere non possum, quin valde de hac re dubitem. H0c autem ut in medio relinquamus, illud alterum sine dubio ex his l0cis, qu08 allaturu8 Sum, Satis perspicitur Ciceronem ita non ab eorum partibus stetisse, qui Euphori0nis ejusque similium carmina scribendi rationem imitari solebant, ut apertis

y'ε) cf. Orelli, Ciu. Op. IV, 9agg. 10 34-16; 1036 et 1037. Cicero de eo ad Att. 2, 20, 6 sic disputat: - Poeta ineptus, nec tamen seit nihil et est non inutilis ' et simillime ibid. 22, 7 haec profert: si Libros Alexandri, neglegentis hominis et non boni poetae, sed tamen non inutilis, tibi remisi. μ

75쪽

verbis, quantum anti liliores poeta 8 recentioribus illis pra0serret, pr0fiteri n0n dubitaret. Dieit enim d. div. 2, 132: hIlle vero nimis etiam obSeu rus Euph0rion, at non H0merus: uter igitur meli0r3 Tum Tu se. 3, 45 Eunium ita laudat: ho p0etam egregium, quam illam ab hi8 cantoribus Euphori0nis contemnitur.

Flavit ab Epir0 lenissimus Onchesmit08',

hunc σπονδεια οντα, Si cui voles, τῶν νεωτερ υν pro tuo Vendita. 106)Quem in modum cum de novis poetiS, qui tum Romae exstiterant, judicet, n0n mirum e8t Vix unΠm Ve8tigium, ex quo eum horum carmina legi880 appareat, apud eum exstare. De qua re memoria Satis digna pauca addere in anim0 08t, quia hunc in

modum Cicer0nis de Alexandrinis qui dicuntur p0etis judicium paull0 magis illustrari p0sse c0nsido. Atque ut silentio praetermittam Lueretium, cujus seribendi genus a steteris illius aetatis p 00tis valde differt, Catulli ejusque aequalium carmina, quae pr0rsus ignota suisse Ciceroni nem0 putabit, haud magni tamen

ab eo aestimata esse videntur. Illiu S enim neque nomen neque

ullum versum assert; nam verba illa ad Q. D. 2, 15, 4: hauricula infima m illi0rem , ut F. Bueeheler conjecit, ses ind. leci. Gryphi8W. 1868 pagg. 15-12) reserenda esse ad Catulli versum c. 25, 2): sem0llior - imula auricilia' vix credibile est, qu0niam, ut alias ref 0mittam, duo l0ci non aesturate inter sec0nsentiunt et proverbii quodammodo prae se serunt Speciem. Neque recte ex alia cau88a Drumann esseere po88e sibi videtur Cicer0ni ex iis, qui tum erant p0etis, praeter Accium et Arelliam Catullum maxime placuisse. Provocat enim ad huju8 carmen 49, in quo sic Cicer0nem alloquitur: ἡDisertissime R0muli nep0tum' e. q. s. Sed, si quid vides, hoc ironice accipiendum eSt, nam quamquam ex carmine ipso nihil certi eiu ei p0test, tamen constare videtur Cicer0nem et Licinium Calvum Catull0 amicissimum inter se inimicitias egi88e SatiS acerbaS.

Graeca illa verba ad fam. 16, 23, 2: ἡγόνυ - 80. εγγυ- τερον) sine dubio proverbii locum tenuerunt: nulla igitur cau88a eSt, cur putemus Theocriti versum Id. 16, 18) ἡ ἀπωτε γω χὶ γόνυ Ciceroni illud scribenti ob oculos esse Verctatum. cf. l. t. VI, pag. 683.

76쪽

De Calvi autem earminibu8 unu8 apud n08trum ex8tati0cu8, qui acerbitatem epigrammatum ejus apte significat neque tamen ejusmodi est, ut hunc permagni a Cicerone aestimatum esse contendere liceat. Ceterorum autem, qui cum

Catullo et Calvo familiaritate atque u8u conjuncti erant, p0etarum, ut Helvii Cinnae, ne mentionem quidem Cistero saeit. Iam vero omnia memorasse mihi Vide0r, quae de poetis novis, ut ipsius verbis s0r. 161), utar ita pr0tulit, ut ad ejus de Alexandrinis poetis judicium illustrandum apta sint, atque me conSecutum esse arbitror, ut magis etiam appareat eum ab his satis alienum fuisse. Sed ut nihil omisisse videar, pauca addam. Ac primum quidem Antipater Sidonius, quem d. fat. 5 Cicero simpliciter poetam appellat, Cra88us autem d. 0r. 3, 194) A0litum esse

versus hexametros ali0sque varii8 modis atque numeris fundere ex tempore dicit, in versificatorum magis, quam Verorum poetarum numero mihi habendus esse videtur; tum eas laudes sane

maximas ses. 4, 18, 31 alias), quibus in oratione pro Archia

habita hunc cumulavit, nihil fere de Ciceronis vera sententia probare contendo e0que magiS e880 neglegendas put0, quia, si quid video, Archias quoque ex eorum h0minum erat numero, qui non tam ingenii ardore, quam praemiorum spe incitati potentissimorum et opulenti88imorum Romanorum re8 geSta8 carminibus celebrare s0lebant i 'p).Ρ0stremo autem haud ineptum videtur e08 Versu8 Graecos apud Ciceronem pr0lat08, qui aut cert0 cuidam p0etae jam non tribui p08sunt aut in proverbiorum numero habendi Sunt, enumerare. Exstant autem omnes in epistulis. Atque illius quidem generis versus his locis inveni:

77쪽

697) ad Ati. 7, 3, 58) - 8, 5, 193 - 14, 22, 2103 - 15, 11, 3 - 16, 6, 2

Proverbia autem his l0eis in medium Cicero protulit:

Quaestione jam ad finem perducta hoc unum relinquitur, ut, quae 908teri0re parte exposuimus, breviSSime complectamur. Vidimus igitur Ciceronem neque p0etae nomine dignum esse neque tali poeticae venustatis sensu a natura suisse praeditum, quali 0pus est, ut intellegas, quibus maxime in rebu8 singulorum 90etarum virtutes et inter se discrimina posita sint, utque Suum cuique tribuas locum. Sed ne parum ei demus, concedendum est eum a puero, ut ceteris plerisque litterarum generibus, ita carminibus legendis satis aere tribuisse studium. Neque dubium e8t, quin non solum, ut melior existeret orator, ad poetarum libros accesserit, sed etiam delectati0nem magnam ex iis perceperit; nam libri ejus documento sunt eum posterioribus qu0que Vitae annis, cum rerum publicarum conditione perm0tu8

ab eloquentiae studiis ad philos0phiam se convertisset, libenter

in carminum lectione versatum esse. Praeterea autem satiSOmisi ea proverbia, suis locis jam commemorata, quae apud certum aliquem poetam inveniuntur.

78쪽

constat de Graec0rum in hoc genere litterarum praestantia ei satis per8uasum fuisse, quamquam, quali S et quanta haec e88et, parum et intellexit et profiteri ausus est. Recte denique, et8i dubium e8t, num posteriore8 poetas, qui Alexandriae maxime floruerunt, satis noverit, hoe Vidit h0s multo minoris, quam antiquiores Graecorum poetas, esse aestimandos. Atque ex Singulis poetarum generibus diversis de caussis minimum studium

tribuit lyricis; maxime autem, ut plerique illiu8 aetatis R0mani, ipse qu0que praeter Homerum poetis scenicis delectabatur atque ex his quidem Euripidem et Sophoclem Menandrumque praeter ceteros admirabatur. Accuratius autem vix dici p0test, quid de

Singulorum poetarum Virtute senserit; plerumque enim - id quod alii quoque ex veterum scriptoribus saepe fecerunt -n0n ut artis et venustatis poeticae judex - harum enim rati0nes parum perspexerat - Sed ex Singulorum locorum natura aut ut philosophus aut ut 0rator sententiam dixit. ΕX uniVel Sa autem, quam institui, quae8tione luce clarius apparet ne in his quidem rebus unquam eo perveni88e Ciceronem, ut certam et destinatam c0nciperet opini0nem eamque

fideliter ac constanter defenderet. Sensit igitur, ut jam dixi, Graecorum in omnibus sere litteris praestantiam, non plane ac dilucide perspeXit.

79쪽

Edmundus Lange de vita sua.

Natus Sum anno h. s. LV. a. d. V. Cal. Μ . Alienburgi Saxonum patre Eduard0, qui consist0rii, quod dicebatur, Sax0Altenburgensis erat socius, matre Ant0nia e gente BeSSer, quos parente8 cari8Simos jam pridem morte mihi ereptos esse valde doleo. Litterarum elementis in schola prima, quam dicebant, eivium imbutus vere a. h. 8. LXVII. adii patriae urbis gymnasium. Quod per novem annos frequentavi directoribu8 usus primum Eduardo F 08s, tum Ernesto Ricliter, quibus aeque ac ceteri Spraecept0ribu8 Semper gratiaS habebo magnaS. Vere a. h. s. LXXVI. maturitatis testim0nium adeptus, ut antiquitatis studiis me darem primum denam me contuli, ubi per tria semestria scholas virorum doctissimorum Baehrens, B6hil ingli, Capeller, Delbri lch, Euchen, Gaede cliens, de Gut Achm id, R0hde, A. Selimidi, M. Selimidi magna cum delectatione

audivi, tum mense Octobr. a. h. S. LXXVII. Monachium transmigravi, ubi per duo semestria libentissime intersui scholis virorum illustrissim0rum Berna y8, Brunn, Bur Sinn, Carriere,

de Christ, de Gie febre clit, de Haim, Κulin, Rielit.

Post mense Octobr. a. h. s. LXXVIII. Berotinum profectus per unum semeStre frequentavi scholas virorum doctissimorum Η.

Walten bach. Denique vere a. h. s. LXXIX. Halam Sax0num me contuli, ut ibi si fieri p08set, ad finem perducerem studia mea. Audivi autem vel audio in hac unversitate non sine fructu seli0las virorum docti88imorum Ditten berger, Dumm-ler, Erd mann , Haym, Hilier, Keil, Κ ramer. Per unum semestre fui sodalis ordinarius seminarii philologi Jenen8iS, Monacensis per duo Seme8tria, Halen8i S per unum; praeterea A. Schmidi et B 6hil in gli permiserunt, ut interessem exercitati0nibus hist0ricis, Del bruch, ut socius essem societatis grammaticae, denique Κeil benigne me admisit ad societatem phil0logam. Quibus viris cum omnibus, tum maxime Conrado Burgian, Eduardo Hilier, Henrico Keil gratias et

nunc ago et Semper habebo maxima8.

80쪽

Recte judieavit A. Bullinger, eum disteret verba illa Aristot. poet. 6, 2 ἡτα τοιαυτα intellegenda esse motus animi in singulis tragoediis descriptos. II. Transpc sitionibus a M. Selimidi in Horatii arte poetida saetis non modo non melior, sed etiam pejor fit partium et

sententiarum DODOX IS.

Τlme. II, 44, 1 sic emendandum eSt Oὶς ενευδαιμO-a96αί τε ε βίος ὁμοίως καὶ ε υ τελευτλjoat ρυνεμετρηθη. VI. Cic. ad Att. 4, 16, 9 in. legendum est: ἡUt opinionem habeas meam VII. Cic. ad Att. 7, 22, 1 et 2 sic seribendum esse contendo: 1. . . . Recte Sit cenSeo cedendum. 2. De Osemis his egeo consilii.