장음표시 사용
321쪽
Regulae jus non constituunt novum , sed jam constitutum supponunt. Hinc prima regula in Digestis est: Non ex regula jus sumitur, sed ex jure , quod est, regula sumitur; proin Sine notitia juris , sensus, vis , et Veritas earumdem , satis persecte intelligi non possunt. Dividuntur communiter in authenticas , seu legales, et doctrinales, seu propositiones a jurisperitis instar principii tantum receptas ex. gr. NON plus Proe- scr*tum quam reccρtum. Spoliatus est ante Omnia
Igitur de rogulis authenticis liaec tenenda: I.'caSus cmergentes, quia jure Speciatim, et expresse non Sunt
decisi, quia tales, per similia decidendi sunt, cum similium idem sit judicium 1 . a.' In dubio potior seu melior eSt causa pro quo regula stat; hane enim qui habet pro se, tantum intentionem in jure landatam habet, ut liberetur ab onere probandi ra . Sed certum jus, nisi adversarius illud, de quo est quaestio, doceat, nou Comprehenditur sub regula 3 .
Revera nulla regula sino exceρtione. Equidem et si propositio sit generalis, non de omnibus semper sub Se comprehensis verisicatur; generalis enim est non Sensu absoluto , Sed ita accomodo; eo vel magis cum plurimae possint circumstantiae emergere circa iactum vel intervenire , propter quas veritatem facti ipsius , et Circumstantiarum variari et jus necesse est. Vicissim excel/tio mat regulam , si casus in quaestione
non exceptus probetur. nere advocati ete. iam omnia liaoe jura paucis complectitur verbis regula 57. in 6. Infamibus portae non patent dignitatum. li L. 12. f. de L. etc. 2ὶ Arg. e. 2. de rest. spoliat. in 6.
322쪽
Duobus modis male allegari possunt regulae juris
I.' si extendantur praeter jura, circa quae regula ver- Satur , praeter materiam nempe ad quem jura, ex quibus est regula, reseruntur, a.' Si ita regula adducatur, ut ad temporis, et personarum circumstantias nou atintendatur. His sic praenotatis nostra resert undecim in Decretalibus regulas expressas , et in sexto octaginta octo adferre eo ordine quo sunt descriptae. Legistis missas omnino iacimus, quae ducentae undecim in Digestis
Omnis res , per quascumque causas naScitur ,
per easdem dissoluitur i . 2. Facta , quae dubium est, quo animo fiant, in metierom partem inter retamur a . 3. Utilius scandalum nasci permittitur, quam Ueritas reIinquatur 3 . 4. Quod non est licitum in lege, necessitas fa
1J In contractibus maximo et obligationibus civilibus locum haec regula habet. Imo et in obligationibus temporalibus ea sallit , si accedat vel natura sua vel institutione vinculum aliud sortius. Ceterum nec negatur obligationes etiam aliis , quam quibus inductae sunt modis, dissolvi posse, puta reali solutione , mor
2ὶ Quilibet enim jus ad bonam famam habet, donee saltem probabili judicio alicujus criminis reus appareat. Ceterum sussicit aliena facta solum negative in meliorem partem interpretari, id est, non malo interpretando, sed suspendendo judicium. 3ὶ Etenim non sunt facienda mala, ut veniant b0na. .ὶ Sensus est: extrema vel gravi necessitate morali urgente, saepe licitae , et honestae sunt actiones , et omissiones , quae
323쪽
3aΟ5. Quod latenter , aut per vim , pel alias illicite introductum est , nulla debet stabilitate subsistero s . 6. In ipso causae initio non est a quaestionibus inchoandum 6 . . Quidquid in sacratis Deo rebus , et Discopis injuste agitur , pro Sacrilegio reputatur, quia Sacra sunt , et a quoois piolari non debent. 8. Qui ex timore Praeceptum facit , aIiter ,
quam debet, facit: et ideo jam non facit . s. Deseat peccator, offendens in uno iactus
est Omnium reuS.Io. Non potest esse justa Pastoris excusatio , si Iupus opes comedit , et Pastor nescit 8 .ir. Indignum est , et ab Ecclesiae Romanae constitutione alienum , ut pro Niritualibus facere
positiva lego humana , ct aliquando divina prohibitae sunt; nam ipse Deus ordinario se accomodat humanae imbecillitati. S. Τhomi. a. q. 100. a. 8. 5ὶ Ratio est, quia aequum est fraudo et dolo circumventis . aut injusto metu vel alio modo laesis subveniri, et sicut malitiaot dolus nomini patrocinari debent. ita et de sua bonitato et justitia nemo debet damnum reportare. 6J Nomino quaestionis hic intelligitur tortum. Tl Etenim id cum peeeato facit et sine ullo merito facit. l8ὶ Ignorantiae enim grassae et culpabilis reus est. 9ὶ Ilomogium hic striete sumitur, vi cujus sit aliquis vassallus.
324쪽
I. Benescium ecclesiasticum non potest licite sine institutione canonica obtineri i . s. Possessor malae idei ullo tempore non praescribit. 3. Sine possessione Praescriρtio non procedit. 4. Peccatum non dimittitur, nisi restituatur ah-
5. Peccati penta non datur nisi correcto a . 6. Nemo potest ad impossibilia obligari 3).
. Prioilegium personals Personam Sequitur, et eatinguitur cum PerSOria. 8. Semel malus semper praesumitur esSct mα-
s. Ratum quus habere non potest , quod sius
nomines non est geStum.1o. Ratthabitionem retrotrahi, et mandato non est dubium comParari.
r. Cum sint PGrtium jura Obscura , reo favendum est potius , quam actori 5 . I. si judiciis non est acceptio Parsonarum habenda. 1l Nomine canoni eao institutionis omnes intelliguntur modi, quibus ejusmodi beneficia obtinentur. 2ὶ Correetionis nomino hic poenitentia, non punitio venit. 3J Ut sit universalis haec regula, intolligenda est de impossibili go laeto, et de iure. i.) Intelligo in eodem genere criminis. 5ὶ Etenim actor sponte in iudicium ac paratus venit, actor impetit; aequitatis vero est quod ei favendum magis, qui invitus et se tuendi necessitato in judicio versatur. Demum humanius est absolvere quam damnare. Hoc tamen observa quod haec regula procedit tantum in decisione causae ; nam in hujus medio pariter actor et reus procedunt, imo sallit ipsa in causis piis , et magis lavorabilibus. TOm. IV. a I
325쪽
13. Ignorantia facti , non juris excusat 6 .i4. Cum quis in jus succedit alterius , justam
ignorantiae causam censetur habere 7 . i5. Odia restringi, et favores convenit a lia
I 6. Decet concessum a Prino e beneficium e
17. Indultum a jure beneficium non est alicui austerendum.18. Non firmatur tractu te oris , quod de Iure ab initio non subsistit 9 . I9. Non est sine cu*a , qui rei, quas ad eum non pertinet, se immiscet io .cto. Nullus pluribus uti defensionibns prohibetura
ui. Quod semel placuit, amplius displicere non potest ii .
6ὶ Procedit haec regula do foro externo , et secundum hujus praesumptiones ; imo nec si sermo sit do facto proprio; siquidem proprii saeti ignorantia veniam non meretur c. 41. de rescript. nisi sit antiquum vel intricatum , vel ipso multis sit implicatus negotiis. τὶ obesse enim non debet ei, si id, quod a praedecessore SUO factum est, ignoret. 8ὶ Sensus est: privilegia aliaeque concessiones gratiosae , Si notamen temporis determinalione factae , perpetuae sunt, ita ut si privilegium sit personale, duret ad vitam privilegiati, si reale etiam ultra extendatur, nec absque justa causa, eaque gravi valeat auferri ex cap. 36. de praeb. in 6. 9ὶ Non enim tempus est modus inducendae obligationis , vel tollendae l. . i. ss. de A. et O. 10ὶ Puta : qui se immiscet rei alienae, in qua nihil juris habet, aut negotio ad ipsum ratione status , vel imperitiae non conVentcnti. - illi Nihil namquo tam eongruum humanae fidei, quam serVare ea , quae inter aliquos piae uerunt l. 1. T de pacti Disi liroo by Corale
326쪽
a 3. Sino cu*a , nisi subsit causa, non est ali quis puniendus.
α4. Quod quis mandato facit judicis , MIo fa
cere non uidetur, cum habeat parere necesse et 3 .a5. Mora sua cuilibet est nocipa I4 . a G. Ea, quae fiunt a judice, si ad ejus non
spectant flatum , MiribuS non subsistunt. a 7. Scienti, et consentienti non fit injuria, neque dolus. 28. Quae a iure communi exorbitant , nequaquam ad consequentia sunt trahenda 15 . α9. Quod omnes tangit , debet ab omnibus π- Probari. 3o. In obscuris minimum est sequendum si6 . 3I. Eum, qui certus est, certiorari ulterius non
32. Non licet actori, quod reo licitum non E
12ὶ Quae enim justitia, quod innocentiae praesidium , si alius
ex facto alterius conveniatur, aut puniatur. 13ὶ Subintellige nisi justa causa sit non parendi ex. gr. 8i ju dicis mandatum juri naturali, aut divino adversetur. 1 in Per moram intelligo culpabilem , et damnosam dilationem dandi vel faciendi eo tempore, quo quis debet ac potest.. il 5ὶ Sensus est: legales aliaeque dispositiones communi juri do- rogantes in consequentiam non sunt extendendae sive ad perso uas
16ὶ Obscura nempe quorum sensus omnibus rite consideratis adhue dubius et incertus manet. 17J Dummodo ex juris dispositione ad actus formam, Sivo ad ejus justitiam , valorem , aut sirmitatem non exigatur. 18ὶ Etenim juris naturae ost alterum non laedere , jussuum euique tribuere. Duili os by Gocrate
327쪽
33. Mutare consilium quis non potest in alterius detrimentum.
34. Generi per Ueciem derogatur r9 . 35. Plus se er in se continet quod est minus. 36. Pro possessore habetur , qui dolo desiit Possideres Io . . Utilo non debet per inutile uitiare Ii . 38. Ex eo non debet quis fructum consequi , quod nisus extitit imyugnare a I . 39. Cum quid prohibetur, Prohibentur Omnia ,
quae sequuntur ex illo. o. Pluralis locutio duorum numero ESt con
i. In utari non debet et , Per quem non Stat, si non faciat , quod per eum fuerat faciendum. 42. Accessorium naturam sequi congruit prin
43. Qui tacet , consentire Oidetur a 4 .
19ὶ Per σω genus Jurista o intelligunt id quod magis patet si vo plures species . sive plura ejusdem speciei individua sub se contineat ; per species Vero intelligunt illud , quod respective minus late patet. Sensus est: quando duae dispositiones sunt contrariae, specialis generali derogat quoad id . in quo ei contraria Pst. 20ὶ Quia pro possessore dolus est qui nemini sicut fraus patrocinari debet. 21ὶ Valet liaee regula , quando aetus divisionem , et utilis ab inutili discrimen patiuntur. 22ὶ Etenim qui aliquid impugnat, censetur illud pro iniusto , aut invalido habure, atque juri, si quod sibi ex eo competebat. re nunciare ; ad id autem quod quis renunciandum putavit, reditu Sui a jure negatur c. 19. de censib. 23ὶ Modo accessorium ex se, vel logis dispositione, aut voluntate hominis sit inseparabiliter eonjunctum principali, neque alia ratio , quam principalis , neque accessorium sit ita arduum , ut principale concedens verosi militer de accessorio non cogitarit. 2 Sensus est: qui tacet in dubio non dissentire praesumitur, Disiliam by Coos e
328쪽
44. Is , qui tacet, non fatetur : sed nec utique negare Oidetur as . 45. Inmicimus in Obscuris, quod est perosimi in ιι- , pel quod ρlerumque feri consueuit. 46. Iς, qui in jus succedit alterius , eo jure , quo ille , uti debebit. 47. Praesumitur ignorantia , in scientia non probatur a 6 . 48. Locvletari non debet aliquis cum alterius injuria aut jactura. 49. In Poenis benignior est interρretatio facienda.
5o. Actias legitimi conditionem non recistiunt ,
oi. Semel Deo dicatum non est ad usus humanos ulterius trans erendum.
52. Non praestat imρedimentum , quod de jure non sortitur effectum a8 . 53. Cui licet , quod est plus, licet utique, quod est minus sa9 .
dummodo res in se aequaliter dubia, et in contrarium non appareat conjectura , ut ex e. 3. do praesumpt. 25ὶ Quia intorrogationem inter et allirmationem medium est silentium ; consentiro aulam in dubio Videtur tacens, et non consteri aut negaro praesumitur, quia consensus est Betus Voluntatis . adquiescentis: consessio et negatio consistunt in assertione salsi,
26J intolligo do ignorantia facti. πὶ Aetus legitimus hae in regula pro eo accipitur, qui vel ex
natura sua , vel ex speciali juris dispositione conditionis, vel diei adjectionem non admittit, et si adjiciatur. vitiatur, vel irritatur. 28ὶ Quod do jure non fit, nullum est proinde non sortitur essectum excepto matrimonio rato , modo nullum non fuit desectu consensus ; illud enim inducit impedimentum publicae honestalis. 29ὶ Inlallige, si utrumquo sit ejusdem ordinis. et pro utroque stet eadem ratio, nee obstet specialis do altero dispositio. Diuiti Cooste
329쪽
55. Qui sentit onus , sentire debet commodum et a contra 3o . 56. In re communi potior est conditio prohibentis 3i . 57. Contra eum , qui legem dicere potuit vertius , est intem rotatio facienda Sa .
58. Non est obligatorium contra bonos mor Syraestitiam iuramentum.
59. Dolo facit , qui Petit , quod restituere oportet eundem 33 .
Go. Non est in mora , qui potest exceρtions legitima se tueri. 61. Quod ob gratiam alicujus conceditur , non
est , , ,- y-udium retorquendum.
tum non fuerit, obligatur. 63. Exceptionem objiciens non uidetur de imtentione aduersarii confiteri 34 .
30ὶ Excipe et nisi onus ex sua institutione, vel juris specialis dispositione alicui ossicio sine commodo sit annexum eX. gr. Sedo vacante jurisdictionum episcopalem habet capitulum , quin percipiat fructus ex ea prOVenientes. 3ll Res eommunis idest indivisa ad duos vel plures non ut uinniversos , sed ut singulos pertinet. Ηine cum do ca decernendum sit aliquid , praevalent inter dissidentes do eadem , qui id prohibent, etiamsi unus esset. Exeipe ea quae alterius jus non laedunt ; si socius utatur ro communi ad usum destinatum ; vel ad eam conservandam urgente necessitate. 32ὶ Sonsus ost: Paetionum , legum etc. verba dubia intorpretanda sunt contra proserentem ad alterum obligandum l. 39. tr. de paelis. Proserens autem censetur etiam is cujus favore dicta , vel scripta sunt ab alio. 33J Quod enim mox restitui debet, nullam justam habet eausam . pro in abesse bona fides praesumitur. 3.ὶ Per hoc enim non confitetur intentionem adversarii.
330쪽
65. In pari delicto , vel causa, Potior est conditio possidentis. 66. Cum non stat per eum , ad quem pertinet , quo minus conditio imp Ieatur , haberi debet pe
rinde , ac si i leta fuisset 36 .
67. alicui suo non licet nomine , nec alieno licebit.
68. Potest quis per ritum , quod Potest facere
69. In malis promissis fidem non e edit obser
o. In alternatiola electoris debitoris est electio , et suscit alterum adimpleri. i. Qui ad agendum admittitur , est ad excipiendum multo magis admittendus. a. Qui facit per alium, est Perinde , ac si faciat Per Semsum. 3. Factum legitime retractari non debet , licet casus POStea eveniat , a quo non potuit in
3M In iis Millest, quae habent elausulam irritantem, aut cerintam formam actui praescribentem. 36j Etenim legum conditores ad impossibilo non obligant. I 37ὶ Hoc est: vi, dolo vel alio modo peccaminoso obtentis exinpedit datam fidem non observari; sed exceptione promissionem , vel alio modo rescindi. 38ὶ Sensus est: Si contractus . aut alius actus stabilem obligationem indueens gemol valido gestus et consumatus est , atque ab agentis libera voluntato amplius non pendet, retractari ab eo non potest, quamvis superveniat casus, Seu circumstantiae , quae , si antecessissent, talis actus inchoari non potuisset , dummodo actus legitime gesti essectus impossibilis non reddatur. Disiit oste