장음표시 사용
21쪽
bidae amicissimae sunt, plerumque objiciuntur. Debilitas calore aestivo relaXante illata fatigatione nimia frequenter augetur. Multum detrimenti ab abstinentia longa et inevitabili saepe capiunt, et pars alimenti praecipua e cibo animali salito non raro conflatur, qui aliquando ad putredinem nimis accedit. Somnus illis raro imperturbatus est. Praeterea, usui liquorum spirituosorum immodico magnopere sunt dediti, et ebrii humi, nulla cura adhibita, saepe decumbunt; morbus homines, qui semet ita gesserunt, saepe invasit.
Insuper, multa e phaenomenis, quae morbUm comitantur, materiam acrem in corpore progenerari probabile reddunt, quae per impetum humorum mutatum ad canalem alimentarium devecta, et distensioni subitaneae et inusitatae vasis illatae auxiliaris, affectum tunicae intestinorum villosae inflammatorium, una cum aliis morbi signis, movet. Qualis natura hujusce acrimoniae singularis sit, vel cur in tunicam intestinorum villosam potissimum agat, exponere nequeo. Et eOdem modo ratio justa et probabilis reddi non potest, cur materia variolosa, in systema diffusa, cutem potius, quam cava corporis interna, stimulet, et in his, sub forma papularum, semet ostendat. Haec acrimonia, forsitan, quae ad dysenteriam excitandam confert, est materia perspirabilis, quae cohibita dotes nocivas sibi acquirit, unde membranam canalis alimentarii sensilem, et vasculis fere innumeris instructam, stimulare valet. Cum
22쪽
Cum morbus primum invadit, brevive postea, notae pyrexiae semet ostendunt, quae per totum morbi d cor sum manent, et impetum humorum morbidum, intestina versus factum, sustentare videntur. Quae exhalationes a substantiis animalibus vel vegetabilibus putridis oriuntur, eae dysenteriam facere existimatae fuerunt. Caeterum, me judice, haec effluvia dysenter iam genuinam minus frequenter faciunt, quam plerique auctorum, qui hoc argumentum fuerunt exe-cUti, posuerunt. Namque minime compertum habemus, in pellibus animalium putridis subigendis, vel in oleo balaenarum Praeparando occupatos, aliosve, qU rum est intestina animalium purgare, huic morbo, ante reliquos mortaleS, Patere. Homines tamen hujusmodi atmosphaera, quae Vaporibus putridis onusta est, constanter circumdantur. Hisce inductus, non opinari non possum, hosce Vapores aliquam mutationem ulteriorem subire oportere, antequam morbum possunt excitare. Quae eXempla ab auctoribus memoriae produntur, ea casus tantum diarrhoeae simplicis esse vi
Status bilis acris vel vitiatus dysenteriam excitandi, sed sine causa, uti videtur, graVi, fuit insimulatus. Cholera enim acrimoniam, vel quantitatem ejus humoris redundantem, plerumque subsequitur. Haec opinio aspecie, quam dejectiones, quae, sub initium morbi, cum bile commiscentur, prae sese ferunt, Profecta fuisse videtur.
23쪽
detur. Cum bilis humor solus coloratus sit, qui in canali alimentario reperiundus est, moles dejectionum ex ea constare posita fuit. Qui vero rem ita sese habere sibi in animum induxerunt, ii admodum decepti fulta
videntur. Namque copiam humoris insolitam ex omnibus vasis secernentibus, quae in canalem alimentarium hiant, effundi probabile est, quae tine turam a materia bilis colorante flavam vel subviridem accipit. Praeterea, experientia docet, hunc humorem, quantitate inusitata secretum, alvum purgare, et intestina contentis
suis liberando in dysenteria prodesita. Dysenteria, cum semel apparuit, plurimos, similia Io.ca tenentes et similes corporis conditiones habentes, eodem tempore corripit. Hinc in castris frequenter gratatur, et multos occidit. Auctores summi judicii summaequae attentionis, qui morbum per stadia ejus gravissima saepe viderunt, eum contagione Vulgari qhia si una voce testantur. Et quae illi asseruerint vera esse mihi persuasum est. Morbum vero non semper conistagione diffundi, experientia propria doctus, Optime novi. Per nuperum, quod in America flagrabat, bellum, meum fuit manum curare, quae castra in loco posuerat, ubi optimum domicilium, quod poterat aegrotis comparari, fuit horreum amplum. Quae anni tempestas labebatur, ea fuit autumnus, et dysenteria militum plurimos graviter exercebat, non Paucis aliis morbis codem tempore semet ostendentibus. Propter necessitatem Universi
24쪽
universi aegrotantes hoc in aedificio fuerunt collocati, et ab inclementia coeli defensis stragula sussiciebantur.
Cavum, ubi alvus evacuaretur, ad aliquam distantiam effossiim est, ad quod omnes aegroti, sine ullo discrimine, decurrebant. Morbus vero non semet diffudit. Nulli eorum, quantum meminerim, qui aegrotos nutriebant, et nulli ex aegrotantibus ipsis, qui aliis morbis conflictabantur, in dysenteriam inciderunt; quanquam, hoc tempore, aliquos militum, qui munia in castris obibant, quotidie invadebat. Ipse idem omnino incudere compluries animadverti, et non pauci, quibuscum amicitia milii intercesserit, in similibus locis eadem no
Si etiamnum contendatur, dysenteriam primario a contagione semper proficisci, non parum difficile eriteXponere, quomodo multis in locis diversis, inter quae nihil commercii intercedit, eodem tempore oriatur, quomodo naves mari, ubi ad contagionem nullo inodo potest accedi, frequenter infestet. Quae putrida esBu- via hic colliguntur, ea typhum febrimve continuam potissimum movere reperiuntur, et contagio quidem hujusmodi qualibet anni tempestate, si modo quae Or- tui ejus faveant non desint, progenerari potest. Quantum vero ad dysenter iam attinet, ea, praeterquam in raris exemplis, a vicissitudinibus tempestatis pendere idetur. Si vero a contagione pendeat, haec forsitan
25쪽
tantum, certis rebus substantibus, progeneratur, et Originem a statu atmosphaerae singulari deducit. Nautae autern, praesertim intra gradus latitudinis calidiores, eisdem fere caloris et frigoris vicissitudinibus, ac milites, objiciuntur. Dysenteria igitur classes frequenter infestat. Praefecti vero, et mari et terra, qui noxas frigoris et humiditatis vestimentis calidioribus arcere possunt, quibusque vinum cibusque salubris copiosius subministrantur, in eam rarius incidunt. Quinetiam silentio non praetereundum est, eos defatigationi aliisque debilitatis causis, quae procli Vitatem ad morbum constituunt, minus objici 1 olere. Causis remotis dysenteriae autumnalis tam plene, quam ratio instituti patiebatur, consideratis, paucula de
morbo, prout vere in conspectum sese dat, proferre conveniet. Hac anni tempestate quidem minus frequenter invadit. Sydenhamius immortalis memoriae prodidit, morbos, qui aestate et autumno semet ostendunt, ad diathesim
putridam esse procliViores ; COS Vero, contra, qui hyeme et vere accedunt, Plus inflammationis habere. Qua ratione tempestatem aestivam mortales ad dysenteriam pronos emcere ponam, supra explicare conatus sum. Temper es aeris, per menses hyemales, plerumque magna ex parte aequalis est, paucisque mutationibus opportuna. Rebus ita se habentibus, frigus, ut vulgo ex. istimatur, sua stimulante et tonica potestate vigorem et C firmitatem
26쪽
firmitatem corpori insolita comparat, proclivitatem ad diathesin phlogisticam faciens. Caeterum Vere, Praesertim in plagis calidioribus, eaedem frigoris et caloris vicissitudines, ac autumno, incidere consueverunt. Μeridies non raro grate calidus est, dum vesper frigidis. simus est, et tremores et horrores eXcitat. Hinc homines aeri nocturno objecti in eosdem morbos, qui autumno epidemice grassantur, sed non aeque certo, incidere periclitabuntur, quod tonus systematis adauctus impetum humorum ad superficiem rursus vertere saepe valebit. Dysenteria eos potissimum, quibus intestina debilia et irritabilia olim reddiderit, quibusque frigori leuiter expositis nonnihil diarrhoeae et tormina super veniant, facillime afficiet. Quae dysenteria vero hoc anni tempore incidit, ea ab autumnali hoc Praecipue secernitur, quod corpora Valentiora occupat, et febre inflammationem habente stipatur, quae Plus evacuationis e systemate generalis exigit, quam quod in dysenteria autumnali necessarium esie reperitur.
Haec, me judice, in affectu tunicae canalis alimentarii villosae inflammatorio potissimum consistere videtur, quem comitatur PyreXia, quae, Pro gradu inflammationis
27쪽
I9tionis quae subest, magis minusve gravis est. Rem ita sese habere, e causis morbi remotis, quae supra sunt comprehensae, consideratis, sed Potissimum e phaenomenis inter cadavera eorum, quoS dysenteria extinxerat, incidenda notatis, concludo. In hIstoria Omnium, quas memoriae tradiderunt auctores, incisionum, ulcera, erosiones, et notae inflammationis coli rectique praecedentis aut praesentis, Nunquam non referuntur. Professor eruditissimus Monrcius praeparata numerosa medicinae studiosis exhibenda curat, quae effectus morbi plane ostendunt, et huic argumenti parti non parum luminis offundunt. In nonnullis eorum tunicae crassae, scabrae, et inaequales sunt ; in omnibus, tunica villosa multum condensatur, inaequaliter, portionibus non parvis disjunctis, protrusa. Ni aer, vel quilibet liquor in
vasa immittatur, in cavum per ostia ampla oculisque percipienda, quae examinata VasorUm sanguiferorum minime exilium erosiones esse videntur, rursus eTunditur. Cum occasioneS COrpora eorum, quos morbus mature rapui Tet, examinandi medicinam remve chiarurgicam facientibus fuerunt subministratae, magna pars tunicae intestinorum interioris gangraena aut inflammatione laborare fuit reperta. Testimonio auctorum concordi experientiam propriam adjicere liceat. Viscera multorum, quibus dysenteria exitio fuerat, abdominalia inspexi. Notae autem injuriae loco propriae ineolo et recto semet constanter ostenderunt. Modo sormam I
28쪽
formam induratorum, quae ulcera et erosiones comita. bantur, gesserunt. Modo canalis alimentarii portiones gangraena laborare videbantur. Intestina tenuiora morbo, si partem eorum infimam, quae in caput coli caecum desinit, excipias, raro laborarunt. Haec pars ilei quidem colorem praeter consuetudinem rubrum inte ne habere aliquando reperiebatur. Abdomen viri, qui morbo, postquam quatuor decubuerat dies, fuerat existinctus, patefactum est. Superficies interior partis ilei, coli, et recti majoris colorem profunde rubrum habebat, vasa sanguifera sanguine distendebantur, sed ulceratio ne carebant. Monroius celeberrimus quoque Praeparatis clare demonstrat, ileum nonnunqUam esse ulceratum. Sedes morbi igitur non colo rectoque solis circumscribitur. Ex his aliisque historiae mGrbi propriis attente consideratis, et e torminibus abdomen, Cum morbus primum invadit, universum OccuPantibus, deinde, morbo provectiore, semet parti coli inferiore rectoque continentibus, constare videtur, affectum inflammatorium partem superficiei canalis alimentarii internae majorem prius tenere, deinde, cum morbus aliquamdiu mansit, intestina tenuiora, plerisque in exemplis, relinquere, et amplioribus Potiissimum semet circumscribere videri. Haec affectus initammatorii demigratio histo riae et definitioni erythematis, Prout a viro sagace Cul leno traduntur, eX toto conVeCit. Hunc affectum
29쪽
qui tunicam intestinorum villosam invadit, erythematicum esse judico ; sed e phaenomenis, quae inter cada vera incidenda semet in conspectum dant, evidentissime
patet, eum frequenter altius penetrare, effusiones in telam cellulosam facientem, quae in suppurationem, frequenterque in maculas gangraenosas desinentes, ulcera et erosiones, quae toties per morbi decursum apparere videntur, Progignunt. Partem causae dysenteriae proximae praecipuam a constrictione coli praeter naturam, vel spasmodica, Pendere opinatur Professor eruditus et ingeniosus nuper comprehensus. Verba ejus vero audiamus. ε Ι apprehend, there-
fore, that the proximate cause of dysentery, or at least the clites part of the proximate cause, consists in a Pre- ternatural constriction of the colon, occasioning at the fame time those spasmodic efforis which are felt in se-- vere gripings, and whicli efforis, propagated doWn-- wards to the rectum, occasion there the frequents mucous stools and tenesmus Quantum auxilii ascriptis ejus et praelectionibus deduxerim, et in hoc et in aliis argumentis, et quam liberaliter e doctrinis ejus fuerim mutuatus, hic lubens confitear oportet; sed, pace viri, quem summo et meritissimo honore semper prosequar, scientia ingenioque eminentissimis jure nobilitati, ab hac opinione non dissentire non possum. Eodem
30쪽
et Eodem tempore tamen, quantum m omnibus morbi
phaenomenis possit judicari, constrictio spasmodica parti coli rectique inferiori nonnunquam infertur, quae ad morbum, excretionem stercoris liberam praecavendo, sustinendum confert. Haec vero sequela tantum aD sectus inflammatorii esse videtur, qui actionem tunicae horum intestinorum muscularis adaudium et abnormem, et speciem quoque constrictam, quam, inter cadavera incidenda, nonnunquam, sed non constanter, prae sese ferunt, facit. Nec, cum progenerata est, diu manere, sed interdum tantum humorum secretorUm acrimonia, vel scybalorum motu peristallico in superficiem membranae abrasae impulsorum fricatione excitari, videtur. Et causae eaedem eodem tempore, quo constrictionem movent, tormina et tenesmum progignunt. Constrictio autem subesse concessa erosiones, tubercula, speciemque gangraenae, quae in omni morbi exemplo funesto semet constanter ostendunt, minime
explicat; quae omnia quidem Pro sequelis inflammationis, quae ea haud dubie praecessit, manifeste habenda sunt. Et quidem non improbabile est, plus minusive erosionis et ulcerationis in omni exemplo incidere, ubi sanguis, in spatium temporis etiam modicum, e canali alimentario fuit profusus.