Antonii de Haen ... Praelectiones in Hermanni Boerhaave Institutiones pathologicas

21쪽

yN PRAELECT PATHOLOG. II tam numerosa faecilla nostram artem ad tantum evexerit fastigium, quantane postmodum eademis certitudine, utilitate increvisse credenda est lProfecto dolet animus, quod hoc vobis gaudium ratum habere nequeam; imo quod debeam, si veritati 1itari velim, vobis fateri, ut ars a priscis hominibus

industria exculta perfecta erat, ita eandem post

HIPPOCRATEM per Varios gradus Viluisse. Quod, quum jure merito miramsini, operae pretium erit, tanti infortunii veras vobis Yponere catilas. HIPPOcRAT1 filii THEssALU DRAc , tum rius Gener o LYBIUs, discipuluSque ExIPPUM, Paternam doctrinam strenue quidem Xcolebant; verum

sensim se in medicinam insinuaverunt, qui subtiliter de rebus philosophantes ejusdem simplicitatem obnubilare caeperint. Exemplo sit dicta ventriculi concoctis;

Cujus Causam exponendam Varii adgressi, varias mox in sententias abiverunt. ERAsisTRATU adteri ci-hum in ventriculo contendit PLIsaeo NIc Us, RAXAGORAE discipulus, putrescere eundem quum imterea alii, quodi1PPoc RATE simile quid dixisset, cibos coqui calore adseverarent. Neque lassiciebat in diversas circa causam concoctionis abiisse sententias; sed in diversas curandi Ieges mox abitum fuit. Quare nil magis erat ab Hippocratica doctrina alienum, moxque apud CELsυ legimus, in Methodicos divisam, . petricos , gentem medicam; quorum altera secta alteram, veluti perverse ratiocinandi medicandi ream, agebat.

Qui vero genuinam medicinam tuebantur Auctores

hi sunt:

CORNELIυ AURELIU Celsus florens sub Imp. TIBERIO, initio primi saeculi aerae christianae, sectae clepiadea , quae omnium minime ab HIPPOCRATE desci-

22쪽

12 PROLE OMEN Ad sciverat, addictus. Is doctrinam HIPPoc RATI Graecorum aliorum in concinnum ordinem redegit. Romam quippe plures Graeci Cum suis Graecis voluminibus adpulerant, e quo SYLLA Athenas ceperat annora ante natum SALVATOREM.ARETAE Us dictus CAPPADoc, qui probabiliter vixit ante finem regni Imp. HADRIAN1, adeoque initio saeculi secundi aerae christianae Hippocraticam doctrinam ordinatius in corpus digessit,is addidit sua. CLAUDIU GALENU Pergamenus medio saeculo secundo multa sane , eaque optima habet, scilicet pura Hinocratica, estque ΗΤPPoc RAT 1 praestantissimus interpres. DoIendus in eo, quod hos limpidos omtes suis peripateticis placitis adeo turbaverit, ARI-sTOTELEM ad infamiam usque sequutus.

ARISTOTELES quippe , ALEXANDRI NAGNT

Praeceptor, scripsisse dicitura D1OGENE LAERTI de Metapbscis , Fbscis, Logicis, quater centenos tra etatus. Docuit in his omnia corpora constare ex inmutabilibus : inmutabilia illa vocabat elementa, eaque quatuor esse diXit aerem , ignem , aquam, . terram. Esse praeterea quatuor qualitates cardinales, si1Ve radicatis calidum , frigidum, humidum, secum. Calidum cum humido convenire cum soco, minime cumfrr-gi . Elementa quatuor Cum quatuor qualitatibus Om- binari. Iura elementa non dari, quia non darentur plures dictarum qualitatum cum iisdem Combinationes. Qualitatem esse id , per quod res quaeque talis esset, qualis esset. Quidquid nunc compositum esset, hoc quatuor elementorum' quatuor possibilium qualitatum combinatione componi. Esse quoque in unaquaque qualitate quatuor varios graduS. ARISTOTELE in hisce sequutus GALENus haeconini adplicuit medicinae. Expositurus V. g. Cato

rem humani corporis, dixit, calidum primo gradu

dici

23쪽

dici hominem sanum calidum altero gradu hominem febricitantem et calidum tertio, hominem ardente febre exustum calidum quarto gradu illum, quem XUrens calor jam stre destruxisset. Quaesivit tunc in apore nostro humores quatuor, quo ad varia elementa referebat ad aera, anguinem, qui posset esse calidus siccus, calidus' humidus et ad aquam pituitam ; quae esset humida rigidaque : ad ignem savam bilem sicca quae existeret calida denique ad terram bilem atram , quae sicca frigidaque diceretur. Tandem omni alimenta medicamenta, secundum quatuor elementa' quatuor qualitates describebat. Fuit sane inutilis non modo, sed damnosa arti haec Gaianica doctrina, nudae veritatis obfuscans splendorem, errorum in praX Decunda. Falsum enim erat, omnia haec ita, ut explicuerat, convenire; magno humani generis damno calidorum in classe locabantur,

quae sane frigidorum classis capere debuisset, vice

versa.

Gemuit sub hac tyrannide ars medica, nec ultra sui similis visa est; miseram illam sortem pluribus saeculis subire coacta. Fuere autem haec non nisi initia malorum, quae brevi post majora infortunia Xcepere. Quippe initio saeculi V. VANDALI , maris a

rici adcolae, cum A LANI , quos origine Scythas AIH-mIANUS ARCELLINU Credit, invaserunt Germaniam, Hispaniam, Galliasque, imo' lorentem olim adeo tum religione, tum eruditione, Africam. Eodem saeculo HUNNr, sub rege sormidando ATTILA, agellum Dei se vocante, ex ea Scythio parte , quae Turλesan dicitur, numero fere, incredibile dictu binarum militonum irruerunt in Panhoniam, ab his Hungariam dictam, dein in Thraciam, OtUmqUO

24쪽

liam, usque ad ipsas Thermopylas postea secundum Danubium' Rhenum omnia devastantes, imperium labefactarunt Occidentis. Deinde GOTHI, etiam populi septentrionales, imter Oderamin Visulam degentes, divisique postmodum in sΤROGOTHos, siUe orientatis, ΙsIGO-πHos, Ue occidentales , Imperiuri Romanum primo moriente, deinde etiam in Occidente, ita ut ipsana Ro-rnam, Reginam mundi caperent, invaserunt.

Porro omnes hi populi barbari, primo idololatrae, deinde magnam partem Arriano haereseos, pro efferae gentis moribus furibundis, ferro igne omnia dev starunt, innumerasque Bibliothecas dederunt flammis; ac rapidissimis uisis frequentissimis expeditionibus ipsum studium litterarum artium otii, atque Pacis sobolem, penitus interturbaVerunt. Notant a studia pocham ARABUM ARABEs,

AEgyptum, Lybiam, Maroccam, ex idololatris quis dem tertio saeculo ad christianam idem ducti, sed ΜΟΗAM ME TE Arabe saeculo septimo Mohammetani facti.

Quo igitur tempore Go et 11 Hispaniam, ut jam

Vidimus, tenuere, rex Gothorum ODERICU jUS-dam Comitis Iu LIANI, sive sorori, sive filiae, stuprum intulio, in cujus vindictam Comes ARABEs, freto Gaditan tantum inde separato , vocat in Hispaniam ARABE itaque, Gothic regno deleto, initio VIII. saeculi, occuparunt Hispaniam per VII aut VII saeculari donec ab Arragoniastis Casilii regibus BRDINANDO' Is ABELLA sub finem XV saeculi illinc penitus pulsi, fugatique sint. Hi porro ARABAs litteras excoluisse leguntur. Initio saeculi nodi Princeps eorum ALMA MON ABDAL

25쪽

LA Iegatos misit consantinopolim, qui quarumvis

scientiarum libros ab Imperatore peterent et XCeptosque eosdem Arabic verti sermone curavit, quo in litteras excolenda suos excitaret.

Sic videtis, scientias, prout primo ex Graecia in Lamin derivatae erant, ita eXLati in Hispaniam ad ARABE derivatas esse fecisseque earum cupidis Hispaniam petendam, Cordubam maXime, Toletam, ubi potissimum floruerunt. Arabes hi artem nostram videntur potius ab oblivioneis interitu praeservasse, quam auXisse multum, aut ornavisse. Doctissimum si consulitis FRE INDIUM, visuri estis , quam truncatae, quam Vitiosae, mendisque scatentes intiumleris fuerint pleraeque illae ersones, quas Waliis, maxime e graecis fontibus produxerunt ARABEs suffciebatque sola ARIsTOTELIM, GALBNI-que auctoritas, ut res ulterioris examinis haud amplius indiga esse diceretur. Si jam velitis considerare mecum, quomodo totis his saeculis, quibus ARABυ imperio Hispania paruit, cum re litteraria per totam reliquam Europam comparatum esset, sane literis acerbe condolebitis. Christiani principes indigne ferentes, quod Hiero-ρθma capta essent a SARRACENIs, sub diraque eorundem tyrannide Christiani in Palaestina gemerent, posthabita cura domestica, formidandis exercitibus Pulastinam tum octies oppugnarunt, devicerunt,

perdiderunt, interierunt; novis collectis copiis recu, peraverunt, aliquamdiu possederunt, iterum, integreque amiserunt quando, inquam, haec adtenta mente revolvitis, capitis facile, quam misere litterarum scudium se illis haberet temporibus, desinitisque mirari illorum saeculorum ignorantiam, qua non plebeji modo, sed ipsi etiam Ecclesiastici 2 Principes , Regesque sub-

26쪽

Ut porro ex maximis infortuniis & cladibus cipe insperata salus miseris adfulget, ita litteris contigit

Devicto enim fere imperio Orientis , Paulo antequam anno 145 Con santinopolis a AHOMET ILTurcarum Sullano, Capta esset, e Graecia in ta Lari profugi, EMANUEL CHRYsoLORA . THEODO-nus GΑΣ , CHALcONDYLAS , TRAPEZUNTIUS, PLETHO, GENNADIUs, aliique Plures, servatos suos manuscriptos insaliam secum duXerunt codices, Venellis, TIorentiae, Romae, potissimum domicilium quaerentes. Egregius o IVINus ex manuscriptis Bibliotheca Regis Gallia codicibus horum Graecorum opera multa cum Orbe erudito communicavit, quae demonstrent, pereruditos

hos viros fuisse, quanquam in adversantes sibi justo animosiores; vid. HAE Acad. Q.scient. Par. ad annum III O. Tom. 4. Def. h. Horum eruditorum Graecorum peis industria lingua Graeco usus in Europa resuscitatus est, multaque Gro corum Volumina, tum ab ipsis, postmodum lati edoctis, tum ab Latinis, graece jam scientibus, latio donata sermone. Et, quum praestantissima ars typogra-Plica recen inventa, ALDI Opera Venetiis fulgens, magnam toti Europae copiam faceret horum librorum, etiam HIPPOCRATI c opera incoeperunt passim legi, HIPPOCRATI doctrina restaurari, in Galliis maxime vigere apud nonnullos egregios edicos. Saeculi XV anno 17. orto theologico bello sit dendi amor, vel potius mecessitas, inpulit Theologos, iut facrarum litterarum traditionum Ecclesin catholiciae studio se totos se integros darent, Ueternoso eluti sopore evigilanteS. Quum igitur, litteris omni ex parte coli coeptis, medicina crederetur antiquum indutura splendorem; mo nova obstacula experiri cogebatur, quae OVis

squaloribus eam foedaverunt hdmica deliramenta O

27쪽

lo,o hypotheses philosopEicas, de quibus nunc Ddme dicam. Saeculo XV. cimi strenuos suos cultores habuit, eo quod ARABE eam quoque fovissent, coluissent ruerum qua ratione an Coluerant ARABEs, eodem

quoque modo eam colebant nunc Μedici passim in Gallia , Germania , Anglia &c. erat sane hemia sibi ipsi summo dedecori, medicae arti summo detrimento. ARABEsquippe Chemiam coluerant, non tanquam artem medicinae auXiliatricem, sed ut talem, quae meracturgicamin chrysopoleticam arcanam Item OCeret: idque sermone adeo metaphorico hieroglyphico, ut vix nisi male essent intelligendi. Instrumenta etenim, quibuS ad artem metallurgicam utebantur, adpellitarunt medicamenta, inpura metalla, homineso ros solem sive aurum, hominem, gui Valeret Pancratice , e. s. p. Nec creditu absonum videtur, inde ncrebuisse Primum rumorem, crescentem eundo, veluti hemia unico, eodemque hemico instrumento, aleret, Mino, pura metalla in aurum, aegrotantium hominum o pora in rite Valentia transmutare. Quod ipsum instrumentum dainde lapidem philosophorium, Donum bt , Rus autem possessores, ADEPTos adpellitarunt. Quam falsam Opinionem confirmasse videtur HEMICORUM ARABUM industria, ex variis medicamentis vires eliciendi salubres. Igitur medicina Galenica , sive Aristotelica, ARABUM argutiis foedata, homico labore magis ad transmutanda metalla, quam ad sanandos morbos adhibito, onerata, infatuavit temporibus illis plurimos edicos Crovit inmensum Chemiae auctoritas,spe metalla viliora in meliora transmutandi omnes mortales fascinante. Etenim quid non mortalia pessor cogis, auri sacra fames I praecipue quum Chemia passim donata censeretur eo instrumento , UO,

28쪽

18 PRO LEGOMEN A quosvis curaret morbo pertinacissimos, de caduco homini viridem conciliaret, amabilemque senectam; ut silentio praeteream, quam impudenter CHEΜ1c ipsa sacrorum Bibliorum oracula , aeque atque Poetarum deliramenta, ractitia Commenta prologorum, nonnisi Pura hernica metaphorice Onare, Passim crepitarent, ut apud ARA CELSUM, OSWALDUM CROLLIUM, aliosque videre est. Ιmo, dum ipsi hi CHEMIci postmodum medicame torum analysi,' conjunctioni, artem suam adhiberent, auctores Xstiterunt damnosae philosophandi methodi, qua e paucis peculiaribus Xperimentis, eges Cudantur universale quas non modo suae hemiae, sed etiam Philosophiae Medicina fecerunt proprias dixerUut unicas. Etenim, nonne damnosam vocaretis do-ictrinam, imo dementem' mendacem, qua statueretur vis magnetica inter omnia creata corpora obtinere, πvisa semel magnetis ferrique actione reciproca 3 Dmen ita ΗΕΜ1c1. Hinc eorum Doctrina Fermentorum; uera escentiarum , obpositorum alium, Sulphuris calefacientis, Putrefatilionis, Termentationis, Generationis, Transmutationis, Principitationis adeo universalis, ut in Physicis, atque Medicis ultra Xplicaretur nihil, quin principiorum Ope hemicoruUL Et maXime artem turpem reddebant, dum omnibus hisce etero-

clytis principiis, incologiae judiciariae deliramenta,

inpietates, conjungerent. DeVentum imo tandem eo, ut, si quid boni AKΛ-BESAE HIPPOCRATE, GALEN , aliisque adhuc haberent, id AUCTOR EsCΗEMICI plane expUngerent,

nil nisi ex suis principiis explicandum, intelligendumque Isse arbitrati. Quid THEOPHRAsTOΡΑRA CELSO audacius 8 quid petulantius 8 pro at in Paragranum ait is os me sectabimini, non ego VOS. e, , me inquam, sectabimis A INcENNA , tu

29쪽

Tamen tantus ille iactator, qui opes, mongaevitatem arte sua audaculus promiserat, anno 154I, Ilatus anno modo 46 pauperis inops, inpiam e halavit anim3m. Quis infelicior HELMONT1o, qui insciolas Galenicas atrociter invectus, aeque bona, quam mala carpserit , eorum in Ioca, quae flocci fecerat, melioribus lassiciendis prorsum ineptus. Vitam ille sanam, longaevam, ocupletem promittens sibi, aliisque , annos nat'ὲ 67 X- spiravit familiam admodum divitem post se non rein

linquens.

Interim ΗΕΜrco RU hi Principes suos ad clas habuere, eosque numerosissimoS; Convictos quidem multarum in scholis ineptiarum, sed ad novas ineptias eo terum loco subrogandas , heu nimium faciles. Iquam obfuscata atque squallida interim latitabas Hippocratica simplicitas, paucis modo hinc inde Vere . Culta Hic videre mihi videor vos medicinae gratulari, de magno HARVAE , humorum circuitu detest praxinmedicam inluminanta, ornante, firmanteri quasi is evulgata circa medium XVII. saeculi doctrina, priscum medicina splendorem restituisset. Sans restituisset medicinos faciem antiquam ARVAEUs, modo tot obstacula devincenda non habuisset Circulum humorum nostrorum a corde pulsorum in arterias, e arteriis in Engs, ex venis in cor dextrum,

et ex

30쪽

e corde dextro per pulmonalem arteriam inde in venas pulmonales, inde denique in cor mistrum, quamdiu vita utcumque perennat, invictis demonstraverat argumentis ARVAEU quae sane doctrinae medicae pars in Hippocraticis desiderabatur effatis o quam absolutam medicinam posteris tradidisset HIPPOcRA-TEs, Ha νoeana luce beari ipsum si licuisset Verum haud ita SUPER 1 visum. Ipsa quoque Iu Harναana medicinam pulcherrime inlustrasset, si illa vere Hippocratice in scholis passim fulsisset verum in pluribus earum ne colebatur quidem aut si colebatur, tot peregrinis, absonis, damnosisque sociebatur mancipabatur principiis, ut Hippocratica in Hippocraticis desideraretis. Vultisne nosse, quaenam fata medicinae ad novam hanc lucem Τ Circulo humorum ab AR-

viso detecto et demonstrato addendae necessario Credebantur hemicos fermentationes , esset νUcentio , humorum triumνiratus, putrefactiones, id genus plu- a inania Verba , Vocesque Tota 5νDiana schola cum

omnibus Cranenianiso Eontekoeianis nil fere aliud crepuit. axini vero postquam Philosophia ex Aristotelica reddita esset arte sana. Est sane AA. haec epocha notanda edicis. RENATU ςDΕs CARTE faeculo proxime elapso nondum medium

adtingente, sua Metapbso Histo publici juris

fecit quae obnitentibus quantumvis multis, tamen adeo Clara, certa, demonstrataque eruditis visa sunt, ut rein temporis spatio innumeri AKΤΕs II in Castra transcenderent, superbirentque editi postmodum libri medici hoc fas uos , ut putabant, titulo, quod Onfecti essent ad lucem Hara mananu ta Cartesianam. Tantos porro spiritus CARTE frus , tantamque arrogantiam sibi sumserat, ut e materia a Deo Creata, ex motu a Deo indito materiae, tum Universae Cir-Cum unum commune cenorum, tum singulae Iarticulae