장음표시 사용
11쪽
4 Hercul. Saxon. Praelecti num
sit momenti,&exigua. Hinc de differentiis sympl. pruritus inter dolores numeraturi, APrimo, des r. auf&der quat intemp. o.fames,sitis. I. Insignis mole it a, de m stir a: Ptiori significatione acceptus dolor oritur absq; continui si lutione, di morb setiam attribuitur: Ita in febre totius corporis percipitur Ianguor,& molestia ab intepet tu co pus molestame, posteriore neQuaquam.
C olutio continuitatis e reaussa doloris, Ergo, non ect morbine Nes enim dolor a morbo profis U- tur, eum H qurniam iocri. REsPoNs Io: Persolutionem continuitatis quan cimtelligit Galen. soluta munitatem quandoque energiam quandam,sive operationcm Bagenus in partem corporis, eiusque continuitatem soluentis.
DO or est sensus tristis, sue tristitia in sensu, vel operatio praua tactoria a continuita tis sblutione. O
Ediatae doloris caussae sunt obiecta violenter agentia, Si distrahentia sensorium a suo naturali statu.
ANEHν oriatur tantum, quando recessitρars a naturali flatu; an vero etiam, quando ad tunium reatrii a Z Galenus sibi ipsi videtur contrarius: Nam t. decassi. mp. . alti V ἐέor' adnaturatim habuum rerit, ιθ stim, et olu'aueboratur. Plato in Timaeor Ouando orecessus, o rediis potiti D, ni color, neg. delectarioseauitur, Sed Ia. metb. irerum Platonem secutuς in Philebo scrimi,dolorem etia νιιn reditu confrtimfacto adnathralem satum: Exemplo declarat eoi uiri, qui perii ues refrigerati repente calefiunt. Francis valleriol.I. Enarr.ADHe.enarr.a. multa facit ha de re verba; tandem tamen conciliationem liorum locorum paucis complectitur: In reditu ad naturalem ita tum confertim facto aur qualitas praeter naturam resistit qualitati naturo ii, quae inito Dduci debeat, aut non ri sistit: Si resista, doIor exoritur , sed con ex reditu, quatenus est reditus. Sed ex illa pugnanti 'Quam humorum excipit commotio, hanc lolutio continuitatis: Quj impente triget, si subito incalescat, tu gus fugiens calidum per amipe- εristas in concentratur bellumque indicit calori, Sc reluctatur: Vnde dolor; Si nulla adiauersetur qualitati introducendae qualitas, delectatio sequitur.
Λ Numida iste νiis doloram excirarenso ρ Galen. r. ius . Gus . a.decam tot e. r. negat per se posse a Libello de inaga Lanu . e. s. contraraum allerit. Respondeo Galen. hic loqui de dolor eneratim accepto pro quacunque molestia: Ao dicendum Epi trus, humidam intemperiem per se,&solam nunquam e sicere dolorem;posse tamen cum materiat denM- m. t. aε ibi expresse: Quatuor qualitates doloris sunt L ste-ctrices caussae; hun ida absque materiae multitudine nunquam .rde θνρι.caas absque qualitatibus adtruis dolorem non facit. Hactenus de dolore in genere.
Oloreapitis est tristis sensatio capitis. & partium eius ex continuitatis Iutione. FNomine partium intelligimus cutem, musculos. periclamum, diploma , duplicaturam ossis,& meningas, venas, arterias, neruo,. Excipimus dolores sensuum, de quibus separatu erit tractatio. Capitis igitur nomine intelligenda veniunt vel una ei omnes, ves pleraeque ist. tum partium: anteriores, posteriore IintCrnae, exi Pl atdcxtrae, laniltra. Unde variaed i forentiae.
12쪽
CAussae in duplici sunt differentia: Externa, dc Interna. Externae mulsum Mediata,
aut Immedratae Immediatae aut immateriales, aut cum materia: In nistratrici nimius
calor capiti occurrens ex igne, insolatu, Laconico, vel medicamento. calido, acrique i frigus ex niue, glacie, Boreali flatu, frigido medicamento apposito: siccitas ex igne. in. edia, vigiliis, nimio motu, inanitione, Venere, medicamentis exsiccantibus. μι--les : vapor ex largiore vim potu potissimum in his, qui inebriantur ex vino generoso. Odor aromatum, siue ex sussitu, vel alia ratione fiat, odor assae foetidae. mytthae,castorei, B croci, molesti, ambrae: Item omnia foetida, ex cloacis, Odor venenorum, ut cinnabaris.&c. deinde Omnia, quae pungunt, erodun incidunt, grauant, cotundunt, distendunt rSuntque omnes istae cauisae externae immediatae: L elata vero lunt illae, quae possunt huiuimodi qualitates pia mas producere, aut so uere, ipsosquC vapores, aut prauos odo is
Internisum aliae lunt essentiales, aliae per consensum. E ssentiales vel Mediata sunt, vel Immediatae: Immediata: caliditas, frigiditas, siccitas sunt vapores, flatus, estque unaquaeque materia : bilis, pituita, melancholia, sanguis, Nichor, siue tumores comitentur, siue huiusmodi materiae non taciant tumorem: E t huiusmodi maletiae habent pro cauciis mediatis aut intemperies capitis vitiosas tu naturales, tu asci titias, aut coformatio-C nem prauam. aut moi bos in mala composisione, ut tumores, obstructiones,aut in solu
tione continui,vlo ilium catae .
C Ed auia datur capitis dolor antiquus, de contumax, diuturnus, qui subinde reuerti 1 tur semel sedatus, qui propterea proprium nomen est sorti tus,&dicitur a Galeno a.deco .loe.c. a.Cephalaea, Arabibus Passis Galem, seu Galea dicta. hinc caussa indagandae huius doloris, quae non videntur Cum enumeratis eaedem. Sunt autem vel Mediatae vel Immediatae: Immciliata materia pituitosa, melancho. lira, milia ex utraque, abscessus iam factus, inflammatio confirmata, lapis, vel vermis in
D cerebro Illae sunt caussae immediatae dolorum contumacium: Et quia de materia vel pituitosa, vel melancholica, c de inflammatione indurata nemo dubitat, teliquum est, ut ostendam, dolores fieri ex abscessu cerebri, ex lapide, & vermibus. Fieti ex Ab res bin primum docuit abunde Fernet. mrract.de Lue Pene. e.1. Consimilem vidi ego in quadam muliere iuuene, quae post lotiones capitis laborantis tinea. sublata cinea, comprehensa doloribus mortua est. Hrmes etiam esse in caussa doloris capitis dixit Avicenna. ro. trisae. Sed non sese bit se hoc vidisse; sed ex relatione Rhasis primo ci)ntinos. v. quidc ipse hoe se expertum profitetur. Trincauel. hb.ρ .c.rI. scribit se in Nobili quodam Veneto antiquo capitis do
lore laborante, naribus eiectu Iu vermem cum pedibus muco, 8c cruore obsitum vidis Ε te: quo reiecto omnem subito euanuisse dolorem. Holl. morb.i er. Ascholade. 3 . scitiabit coli mili rer se vidisse mulierem eiicientem vermem ex naribus. Si C Anton Beniuen. dea ινania. e. Isto. Idem Holle cap.r.dermem. scribit factum esse vermem, ubi assignat caullam doloris.
De lapide in capite scribit Hollet. inschol adeo s. Nam profecto si in capite continetur ipsa mater ia viscida, & crassa, quae etiam ad Renes, & Vesicam decumbit, si calor viget in ea parte, quae est ratio, cur non possit materia exsiccata in lapidem conuerti Erat sermo de caussis doloris antiqui, quem op vitam dicunt. Propositi immedia . tas, idcirco nunc succedunt Medata: Sunt autem hae vel ab ipso statim ortu Contra ctae. vel Astititiae: Dicemus primo, de natura lib. deinde vero de aduen litiis vel alcititiis. F Inter naturdos est intemperies calidior, & humidior, ut quae sui docet Gal. H. Mede Ip. est in caussa, ut facili me caput ipsum repleatur, c dolorem ex multitudine experia tur. Iutem peries etiam calida, de licca doloribus est obnoxia, propter sensum exquisitum, nimiamque se nubilitatem: nam in calida de sicca intemperie sensus sunt acleo exquisiti, ut ex leuissima caussa etiam x minima doleant,ex Gadib. in Mede. I. Magnitudo etiam ecparuitas capitis vitiosa etiam caussa est, cur saepius incidar, de sapere uerta
13쪽
6 Hercul. Saxon. Praelectionum
tur dolore Nam ut dicebat Hipp. 4.de morb. Magnum rapurfacili ι θιών: At ex Gal. AP .ara. Meaec. l . paruum non facile expurgatur. Magnam etiam partem habet ad dolores inferendos antiquos vitiosa capitis figura, potissimum acuta. Hipp.L.mis. ι tex. I. Caput Mutum Libmtessent in eastarte dolentes, S unt tamen hac in parte ea obteruanda omnia, quotum meminit Gal. rvrasto com. ut scilicet acuties sit valde deformis, ut habeat ceruicem improportionatam, oblongam scilicet Ec angustam; thoracem paruum&angustum,compressum; palatum valde concauum; dentes superiores inferioribus non bene coaptatos: In hac cnim vitiosa figura saepius repetunt dolores. Caput etiam sine suturis omnium maxime doloribus est obnoxium: Caussa est, quod fuliginosa, levapo sa excrementa non expurgemur. ROb II. Constant. in aduersar.ad Celsum. G- pus, in sines.taris admorbosprochW- esse, quamcumμturis, Contrarium asserit Celsus tib. e. t. Sed pollunt auctores inter se conciliari, ut fecit FHop. m comment. Db. Ide Osib. de Colum b. . r. at.c.s. Conciliatio elli Caput siue suturis firmius esse ratione externatu caussarum, qua um facile iniuriis resistit; Ratione internarum esse debilius. Hae sunt
frient immediara sunt intemperies consimiliter caIida de humida, calida, Ze sicca morbi instrumentales, tumores varii,&obstructiones,&compressiones partiu ce. rebri, eel partiu capitis: Est quoq; motbus ex lolutavnitate g Ommu maxime locu habet in Cephalata producenda, praecipue Cranii; corruptio ossis quandoq; est externa, nonnunquam interna interdum in media ossis parte illa diplomate dusta. Hae enis decasse cestatiabbus: Plaetet quas sunt per consensum: Et non tantum locum habent in Cepha lati sed etiam in Hemicrania.
IMOGal. a. -υAc. s. magna ex parte scribit fieri Hemicraniam per consensum; ali
quando tamen per essentiam,expurgante se cerebro per venas & arterias. Sed in hae parte pulcerrimum occurrit quaesitum: Curscilicet dolor, qu t a caussu essensialibus mois pnvaa, quam in alteraparuoriatur ' Quando enim asticitur caput per sympatheiam, id est, per consensum non est difficile caussam nouisse: Quandoquido prout pars, a qua fit consensiasi fuerit dextra, vel sinistra, dolor etiam magis hanc, vel illam occupabit capi. Diis partem Sed ubi essentialis materia in capite reperitur, quae est ratio. cur unica semper pars patiatur, non quandoque una; quandoque alia i Si contingat unam ex istis par. tein factam esse imbecilliorem,caussa est in pro intu. Sed nulla praecessit imbecillitatis caussa. Puto, plerunque hoc fieri expurgante seipsum cerebro per consuc tu emunctoria per unam tantum capitis partem; per aliam minime: Ita ut illa pars, quae excremen. ta educit, ab hemicrania sit immunis; altera vero dolorem sentiat Ita mulierem vidi, quae continua dextii lateris hemicrania diu, de acerbissime assigebatur: Tandem de functae cranio detecto, inuemum fuit cerebrum in sinistro latere corruptum,ichore, M sanie refertum; qua tamen in parte nullum ipsa depre underat doloris sensum.
VI. Gaussa pre consensium d Zorum
SEdad rem redeuntes caussae per consensum sunt aut humores,aut vapores,aut flatus. de isti aut benigni, aut maligni, de venenati; Humores autem sunt vnruscuiusq; speciei. Mittuntur autem humor es, siue vapores. ex ore ventriculi, ex fundo, membra. nis omnibus, ex metiraiciS venis, OX intestinis, liene, iecore, utero, renibus, d vesica,
vel his omnibus; quandoque ab ipsa cute non amplius eXpurgante humorem, qui ante eo detrudi consueuerat, s ue fuerit in cute ulcus, hue scabies, aut lepra,aut alius aficetusculaneus, seu externus. Mittunt aurem hae partes humores, vaporesvem caput vel re- etentis conluctis euacuationibus, vel supra modum auctis ob morbum aliquem: in tem periem: Instrumentarium,& communem.
Ex iam dictis colligit ut fieri dolores mistos ex essentiali caussa, di secundaria, siue per consensum.
14쪽
REliquum est ut dubium quoddam soluamus, quod posset vos torquere: Dictum
cst,dolore eri ex vanis merbis ex intemperis,lumoribus se ex earre, ex Lumbricis, er Calculo: in vero la omnessunt morbi cst tamen ab inrtio dixim- doloris caussamnunquam esse morbum.
'Vod pertinet ad Intemperabam cum scribit Galenus, intemperiem esse caussam dolo. eri semper nos docet esse intemperiem inaequalem: Et propterea ait libr. de an aeq. intemp. q.M. in empniessem νη sempo augesur. Ita dolor non Oiitur ab intempe ite, a Vt iam facta,sed ex ea,quae adhue fit,& augetur ; Quatenus autem fit,non est mor hus. Quod pertinet ad ramo=es, in tu motibus potest dupliciter consideram materia: vel ut iam quiestit, vel vi iam adhuc mouetur, siue moueatur motu locali, siue motu alterationis. Color non si ex Tumoribu quatenus habent materiam quiescentem, sed quatenus habent illam cum motu ex Galeno & Hipp. Galenus a. Mut. I. dum proponit catillam dolotis in pleui itide, dicit caustas dolo melle duas: aut redundantiam propter quam oportet uniuei sum corpus euacuare,quasi dicat, ne fiat noua confluxio: Alia causa est generatio spiritus saluosi in itissam matione qui spiritus pariem extendit. H p-poctates cita a. . - . dum scribit in generatione puris dolores feri, facto autem pule eos quies ere, qu d altu 1 docuit, quam dolores seri ex motu materiae, non ex materia C repleti re quatenus repleuit, sed ex eadem, quatenus mouetur. Idem dico de soluta unitate ex Galeno 3 Hs r.edy qui dicit exstita IIare dolores non era, vis ex ricidenti,
Sed de Lapia/δε inmittis est pulcra consideratio. Gal bb.ded .moνb. I. inter morbos reponi t vermes,l: Lapide. ti μυών ι ex Vermibus Lapsis. go do orer rex morbo. Ego tamen inueni solutio iri m quam considerater Lapis iste & aliud quiduis tale
potestach onem impedire aut cum motia &transmutatione, aut per simplicem emanationem i Est distinctio Logica r Omma attidens a stas habent ; Hac stante distinctione, duo: Si lapis,velat ud tale actionem vati et cum motu.& transmutatione, vere morbus dici non potest sed Ca s: quia id,quod est in motu quatenus tale, non habet essentiam, sed generationem : Piopterea etiam causa, a qua producitur, non habet essentiam. sed D motum. Itaque si v.g.calculus extendat vasa utinaraa,aut erodit, laedit actionem,sed cuin motu vocatur tune caulla: si obstruat meatum urinarium, huiusmodi impedimentum non fit per motum, vel transmutationem .sed per s inplicem emanationem: quia cum prim um calculus impedit vias urinae statim etiam urina supprimitur: In hoc sensu Gal. docet quidem e se morbum, non quatenus dolorem infert.
TX dictis patent disserentiae 4 doris F nar Alius est intensor,alius remissior.
A. Dbtiat: Alius est externus,atius internus: Internus,qui I siligit partes vel omnes, vel pleratqueobsidet,vel alterutram tantu,id est vel dextram,vel sinistram, qui speciale nore ell sortitus hae miciania vocatur. sca vi: Nam alius a caussis quae facile remoueri possunt ortum trahit,estq; curatu facilis,atius chron:cus vel diuturnus,qui dicitur: itq; vicissim aut omnino non admittit curationem,quando scit. producitur ab ipso statim ortu contractus,aut dis ficulter. Deinde alius est essentialis, alius per consensum,alius pallim essentiatis,partim per sympathiam. Tertioc idum hune nuncupamus: illum Ligidum: siccum hunc. humidum situm telo ςctu scit caussarum cstectricium: Sic alius est acris,erodens, mo dens, punctoi ius,a bile scit.sanguine feruidiore,pituita salsa, vapore acti, bilioso, quali.
tale maligna&c. alius grauans distendensa vapore flatu lento, a copia humorum vel o. e mnium,vel alicuius tantum alios pulsatilis a spiritu,&canguine tenuiore arteriarum, vel quantitate, vel qualitate naturae limites excedente.
II Etlabor hodie , Miror in proponedisi gliis dias nosticis, distincti insia ignosticis V dolo: u capitis,quae excipia parti ai cx Gal. a.decems l. t.a.I. parum I loe ae . part in ι
15쪽
8 Hercul. Saxon. Praelectionum
ad Glauc. rs Avicenna quae GaI. sparsim tra diderat,omnia in unum collegit primas. in Aa .c. . Et quia vi G 1 f. docet a. de comp. loe. c. l. Locorum distinctio est valde dissicilis, a senu loci ais clidistincti uis exordiemur: deinde adsima caussarum transibimus: mox lo. otiemur de prognosticis, Et quia Locus affectus vel est internus vel externus, externum Actim allectum esse cognoscemus, si capilli agitati doleant, sicutis pressa digitis dolorem excuet. si tumor in hac appareat: Quanquam si ricranium doleat, quod non est inter partes internas, dolor non est usq; adeo superficiatis,fortiore tamen compressione faelle deprehenditur, & dolor pericranei ad oculum pertingit ratione coniunctivae. quae a periclanio producitur. Si dolor fuerit interarus erit magis profundus,dc ut Gal.ait, pertinget ad oculorum a radices: Proprie scribit Gal. adrassices qIas dicat ad rhago idem tunicam,ad corneam, ad araneam, ad neruum opticum, quae omnia ex internis partibus producuntur, ad differentiam coniunctivae. quae a pericranio producitur. Verum quia dolorum interno. rum alii sunt per consentum, alii essent ales: & in illis, qui sunt per consensum secundum Galenum non adhibeantur remedia capiti, idcirco nostrum erit distinguere essentiales dolores a secundarus,seu iis,qui sunt per consensum.
Qin igitur percense m fiunt, habent interualla non solummodo horarum, sed dierum, & mentium, in quibus non modo caput dolore vacat, sed etiam ab omni alia labe. Sublato enim dolore. nihilsia perest mali. Accedit quod in doloribus per consensum, semper aderunt signa&partis,&caussae consentientis. CNam si fuerit I miriculin aderit nausea, sitis,inappetentia,singultus, vitiata concoctio, frequens eructatio,vorIitrio: Qtranquam vomitus, ut Avicenna. tu. cit. ostendit, si eri etiam possit a dolore caput essentialiter afficiente: membranis enim cerebri affectis, os ventriculi facile in consensum trahi tur: Vnde&Vomitur, & alia id genus symptoma. ta succedunt.
Distinguetis haec symptomata fieri primario ex ventriculo ab illis, quae fiunt ex capiter quia ubi ast ctio ptimaria est in Ventriculo, nausea, se Vomitio,& alia iam di. hia praecedent ipsi in cephalalgiam: Vbi affectio est essentialis in capi te, dolor capitis
praecedit vomitum,nauseam, Scetera ad ventriculum spectantia. Si dolor per consensum fiat a cruditate ventriculi, exacerbatur post cibum: Si ex affluxu bilis in ventri- Dculum, post inediam exacerbatur θc recrudescit.
Quindo eos seu fit ex Iecore,dextra potissimum pars insestatur. Si ex Liene, sinistra. b. ex Remnus, dolet Occ Pur.
Si ex utero Hi p. r. νε Did. a. scribit, dolere sinciput, nihilominus tamen experi entia comproba n mulieribus ex utero laborantibus varios esse capitis locos dolen . tes,prout affectio Vieri fuerit vel anterior vel posterior. Si fiat dolor ex uniuerso corpore, ut in febribus contingit, augetur,& diminuitur dolor pro incremento,& decremento febris. Quod si fiat ex suppressis excretionibu&, aut antiquitus morbi scutaneis absq; caussa sublatis, id ex relatione facile potestis comparare H qc de caussis per contentum. EQuod si dolor eit e Gntialis aut est continuus, aut saltem dum intermittit,ex leui quacunq; cauta reuertitur, neque hoc tantum symptoma caput assi git: sed alia plurima: Nam aliqua tot innitus aurium aut surditas adest,au t vitium in olfactu,vel in visu aliisve suum organis, aut aliis dein se in actionibus admotum, vel ad principes facultates spe ctantibus concurrit. Oportet etiam distingueresinfutirestaeos, quamuis haec distinctio non multum iuuet curationem: Namsi neruinam ciatur, dolor aderit Conuulsorius, vel stupor, vel torpor aut lublata actio ipsius partis,quae sensum ex illo neruo suscipit,& motum; Sido
Armanem branis, est punctorius,&extensivus: si in carne,grauatiuus,si in venia re arteri ις,
videtur quasi cingulum totum caput circundans,&fluctuat hic dolor, moueturq; velut Funda, modo aecedens, modo recedens. Haec de loco.
Quod ad eis iaspestat si fuerint extrinsecae, ex aegri relatione innotescete possitnt:
Illos interrogabitis utrum ex insolatu,&ex aere frigido an ex ebrietate e X odore ullii,aualus odoribus, aut caussis in dolorem inciderint, praeterquam quod ii Calor fuerit doloris
16쪽
A loris caussa cutem etiam calidam relinquit, cum rubor e , maxime circa oculos, frigus p a ritet frigidi latem relinquit. Vapores autem siue odores siue grati, siue abominabiles & foetidi, extensionem potius quandam pariunt, ec ideo dolor extensivus absq; grauitate, signum est doloris facti vel ex vapore, vel ex flatu, praecipue autem si dolor sit mobilis,facile accedat,& receis dat,&c. Si materia fuerit ων'tibnia,Omnis quidem grauitatis senium infert, haec tamen ma-οis, illa minus pro copia dc qualitate. Namseriumea materia grauitatem facit, te dolo.
rem grauatiuum cum ruboi e,calore, extensione venatu, cum propensione ad somnum. Sona nia autem plena sunt spectris,ac imaginibus,& quae versantur circa sanguinem: quq B excernuntur e natibus, cruenta sunt, &his omnibus consentit temperamentum, vitarratio, suppre illa languinis euacuationes, quae hanc ipsam catilsam ostendunt. Si bilis doloris caussa exsistit, ei it mordicat tu us cum calore acri,colore citrino, vigiliis delitii propensione ad iram, cum pruritu narium, in appetentia, oris amaritudine, ac redente, etiam aetate iuuenili, vitae ratione, emperamento bilios , anni tempore. Dolorem a Iuttius Ostcnisi tuas grai S grauitas capitis,color pallidus, somni profundi, purgatio per nares copiola partam aquae, partim muci crassioris .frequens spuitio, sensuuomnium hebetud Osegnities: quibus ad proportionem respondob Isaetas, temperamen
tum, uuae ἐasio. anni tempta S, ais.
Den q;m iantholom cognosicimus ex dolore grauatiuo cum colore faciei liuido, C plumbeo, sine s. mno .cuai mini tuai rium,1 maginationibus melancholicis, fitq; hic do. lor pleriinqi aut post sublatum sine cauil ι cancrum, aut lepram aut scabiem toroa, vel lichenes, vel haemori hoidos suppr stas ab aue ulcera,&cauteria istu humore expuigati a. Absoluam tractatum designi, inccptum, ad indicationes deinde me conueti 1m, denique ad curationem. Ex caussis autem immediatis duae adhuc supersunt,quarum signa sunt inquirenda, remu& Lapis. Romam quidem signa accurate proponuntur ab Anton. Beniuen. de ad n. e. r . Sunt a. vertigo, delirium, vigiliq. pruritus nasi, quandoq; couulso atq; extremo tu refrigeratio. Lapio signa valde obscura sunt, sic tamen poterunt comprehendi: Si dolor sit fi Xus, non acutu, sine febre, cum capitis grauitare, cum sopore, imo vero cum detentione D principum facultatum, quae carum aemulatur, seu coma soporiferum. MED1AT A scaussas qua doq; fuerint sensibus conspicuae, non est opus signis distinguere:Talis aut cest capitis magnitudo, paruitas vitiosa figura. Descta uturarum poteritis cognoicere ex defcctu sordiu la,ex capillis paucis, breuibus, tenuibus, raris, di mollibus. Dicebat . n. Gal. 9. de Vlar. c. r. suturas ideo fuisse constructas ut crassio,& subginoso excremento via in praeberent. Vbi autem desunt suturae, non expurgatur hoc excrementum, quod alioqui est pili materia, 5 c. Signa insere piratararum cerebri siue sint naturales, siue pretier natura, nunc non propone in iis . qiaiὸ patrim colliguntur ex iis, qές de materia aut calida, aut frigida dic alunt, partam vobis etiam com p arari poterunt ab Excellentissimis Theoticis ordinariis , qui hoc anno legunt zrtem Medicam.
L N que hoc in loco pio ponemus signa Tamorum: Nain suo loco erit sermo de phre
nitide. 1e Comate di Lethaigo. 4 unc autem pio potientur signa rumorum. Quod peti in ut ad Canem ossis, ea primo cognoicitur,li praecesse i it contusio perperam curata,in qua ccii. cutis non fuerit incisa, sed M. es in loco contuso fuerit relicta: stem si praecesserit.&adiit Lues Venerea antiqua, si in parte aliqua dolor adsit cum tumore molli, cum colore partis Iluidoui sub digitis inaequalitas,vel asperitas appareat, certius erit corruptionis ossis argumentum.
V En sa ad prognostica, quae aut ligni sicant futurum dolorem, aut songitudinem, &
17쪽
Quod ad Longitudinem 5e Ereaitatem specta certum est. Omnes dolores, qui ex hu- Α moribus frigidis nascuntur, ex inflammationibus induratis,ex abscessibus, ex lapide, ex carie ossis,ex naturalibus capitis affectionibus,ex confirmatis denique partium intemperantiis solatu difficiles ac contumaces esse;Ceteros autem breuiores.&C. Quod pertinet ad peruulum,rametsi GHaincomplerie.ς.r. scripserit,ex dolore capitis neminem unquam intectisse haec tamen sententia sano modo est intelligenda. de doloribus sciI.smplicibus, nulli prauo symptomati,nulli periculoso motho commistis. Nam ubi dolor ex aliqua graui affectione cerebri,&praua ortum duxerit, de praua allu symptomata,vel mortem quoq; minatur.Propterea Gais prun υ.illos scribit auris do. lores periculosos esse,qui ex cerebro, & neruo auditorio ortum ducunt. I sti enim interficiunt: Et propterea memini, me aliquando vidisse Reuerendum P. Crueigero. Brum, cui post vehementem capitis dolorem momento temporis ambo oculi ex othita abiere,qui paulo post in tet sectus est. Alium quoque vidi puerum,cui post eontusionem ex lapide factam, neque curatam, dolisr succes ut 6 mensium cum febre continua, qui tandem illum extinxit. Casus fuit rarissimus in coenobio S. I ustinae monachi cuiusdam,qui annos plus,quam IE .doloretintolerabili vexatus tandem in paralysin, dc coma incidens, pariter exstinctus est. Idcirco dicebat Hipp. . apb.st. eos,qui sani sunr,
si repente in capitis dolorem incidant,de muti fiant, ante septima interire, nisi sebiis su . perueniat. Itaque cum ii omnes sint dolores pernieiosi. contrasalutares sunt illi, qui crisin futuram significant,atque ideo tanquam utiles Ec alutares nullis auxiliis lunt tra- Cctandi: Alioqui a si curentur,sutura ipsa crisis impeditur, Ecc.
δ' Vodsi quaeratis: Asanam ratiane dolor hic Criticus Q πυ-αόν distinguamνf Mo- --edum distinguendi potestis colligere ex Galeno. r. ad Glauc. V. primum quidem,si dolor debeat elle Cliticus,oportet,vi fiat in morbo sua natura calido, magno, ec velocis motus: Crises enim non fiunt in morbis frigidis, ne. paruis,aut tardi motus. Secundo oportet, ut hic morbus habeasigna benignitatis, di salutis r Malignus enim morbus, Ne qui ad perniciem tendit,non potest habere dolorem capitis Criticum. Tertia Dconditio,vt fiat cum signis concostionis. Quarta,& vltima vi vel appareat, vel exocerbetur in die critico. Sic dicebat IHipp.I.HOWEn. M. dolorem capitis rima ducZparentem
VTrum autem Crisis sit futura per fluxum languinis narium, an per vomitum, abum. dedocuit Hip. yprun.3a.II. Ec GLP.ad M. V. Signum quoque crisis bonae est excretio aliqua facta ex capitis partibus cum iuuamento. Propterea scribit Hipp.6.aph. Io. Caput dolenti ι circumRolenti Panies.&c. E
TRanseo modo ad Indicationes: Quae partim sumuntur ab is so dolore, partima
caussis. Imore quidem. Nam cum tristis sit sensatio, quirit auxilia, quae tristitiam auferant: Non potest auferti tristitia permanente obiecto tristi, ac sensorio sentiendi facultate praedito. Idcirco necessarium est uti medicamentis sensum stupefacientibus : Et haec sunt propria doloris, ut est tristis sensatio. Qis caussa vero multiplex desumitur indicatio: una quidem a causal --,quietes solutio continuitatis, de haec requitit medicamenta anodyna,qui; cum sint humida de emplastica,crassoris subitaliae,
implent poros dc meatus, ad quant omnes humores,ut propterea morum illum violen Flum, qui solutio continui dicitur, impedianti ea P vero remoIuvariae sumuntur indicationes: Nam si materia fuerit vaporosi,vel flatulenra, hanc, prout st iam in ca- 'pite, portet digerere, si fluat, illam portet reprimere, A reuellere: Si generetur m capi te, oportet occurrere caussis generantibus, euacuando scilicet mineram flatus . 5 vaporis, Sc corrigendo intemperiem,a qua flatus generatur. Quod si fuerit umor . ocpeccet multitudine.est evacuandus: si mordacitate, de acrimonia, contemperandus, si
18쪽
A motu pariter repellendus, de reuellendus. Morbi autem, a quibus huiuimodi caussae generamur & augentur, similiter habent proprias suas indicationes, de quibus tuo
I Aucis perstringam dolorem capitis a caussis externis excitatum,plura ducturus de
A curatione ei uidem in caussis internis versante. Et quia ex caussis ex rei nistres sentprqcipuae. Caurora duas .er ebrietas,de his tantum s. verba faciam. Q ma vero cum B dici mus,curandam esse caussam externam, intelligimus intemperiem in externis capitis partibus inductam abscpulla malesia.idcirco lis alterantibus curatur. Calor,seuealuia intemptrissct videm aut perfusione Atarolacra mu=ι eum auto,am lori ne capitis ex aqua frigida stracipue AE ao tempo/e, auisuccostoraulaea, vespalyrom, vel rosarum msucu sq. fac. de pro penetratione cum aliqua portione succi aut semonum, aut curan-γώrum,uelaceir. Pars tamen cap. iis posterior minus est refrigeranda duplicem ob caus. lam a Galeno allatam,a. de compositer iac. c. r. Quia scit. hac pars tanquam durior minus patitur exultionem a caussa calida quam faciat anterior. Secundo quia cum sit principium neruorum pinalis medullae, ea nimium refrigerata, stuporis, ¶lysis imminet pericul'm. C Quod si dolor fiat a R frigeratione.curahituroles rufacto libar.ano chamomel audi fomen .
ti factis ex decoctos lurae maiorano.'ebados. ut , chamom. aut e lasere a Isuste arInoae nugraci siminum Pnt,excepi radictis oleis, Idecoctis. Si tuerascea intemperus' humectantia conuenient,oltum mot citig min. maia. velatitia oleo commisai Aegyam, νων castrara. Quod si fuerit dolor ex ebrietate, curatio a Flantuu auspicanda est: Si vomitus non succedat, Purgatune utendum,aut Costireacra . reuellendi etiam sunt vapores non tanta frictionibus, ligaturis, cucui bἱ tulis, verum etiam in maxima corporis plenitudine iactaipia Vena.
Repellendi sunt vapores ab initio ovis, siccat 'quia, de quibus supra. Post initium roborandus ventricuIus, repti mendi vapores a ventriculo ad caput D ascendentes, &discutiendi,qui in capite continentur. Ad robot andum ventriculum faciet potio ex abs ibis eo ab mbj infusa in ηαι, ausuharorsae cum θmrbis Iris antal. Post cibu comaeniunt fructus adstrictorii vi py ra,citonia Noto,de in ipsoanet cibo brasic e lem: Sit ramen cibus tenuis, abitineant a vino: Dent corpus quieti,dc somno: &posthqc si dolor adhuc permanse it, discussis. tiis utantur, leui capitis frictione, pectione, Iotione ex decocto beaera, bamomedi αινώ, aliorumq; id genus.
E CEd iam veniamus ad causas internas. Quaecum sint 8 per egentiam,& per consen- sum,expediemus primo illas quq sunt per tonsensem: In his tractandis opus est reuulissione, ieri uatione,euacuatione, ac modicamcntis corrigentibus vitia partis mittentis, atq; etiam ipsius capitis suscipientis. Adreatis nem ut antea dixi,faciunt Clysteres,qui si fuerint acres,in doloribus per consensum a ventriculo,&Iecore laetis summoperepta. sunt. Scribit enim GaI. a vi eo ρινυς.e. r. acres Clysteres non modo ab intestinis,sed & a mesente. io,& sima iecoris parte trahere. Ceteret etiam reuulfiones,siue sint frictione. siue balnea aquae calidae pedibus adhibita,aut cucurbitulae, aut scarificationes, ut Gal hb.descar scatione. modera F tos, dolores sanasse: Haec omnia prosunt. Non postulat hic locus curationem omniuaffectu iam, qui inale habent suas partes affectas. 'Hoc tantum monω in doloribus qui sunt per consensum a ventriculo crassis humoribus referto conuenire inediam &itequentes quasdam euacuationes, quae fiant per pi lulas sto inachicas vocatas, siue sint mastic trinae tuealephanginae vocatae, siue de hic racum agarico,quarum Pilul.9 cxhiberi possit ut hora una antecuruam.
19쪽
Vt i auit m dolor, tui fit ex ventriculo ortum ducat ex humoribus biliosis, inedia Anon conuenit. Propccrea iure Gal.in Archigenem inuehitur. qui indilcriminatim in doloribus casiti spei consensum a ventriculo inediam im Aerabat. In his tamen casi-btis ego felicissiti e uti soleo cassia admista cum pulpat rarinis horaj post c cenam,&ptabeo Isuassia,er 53 verutu=.1M in. Est materia auxilii, qua ego felicissime in his
ea si bus utor. Interim reprimendi suiat Vapores aut refrigerantibus iam propositis, si materia sit calida.aut mistis cum calido aliquo medicamento, ut rudera, de misis, aut cham eo, praecipue vero in corporibus mollioribus, ut puerorum, mulierum, eunuchorum, quorum corpora nunquam impense sunt rettigeranda. Si autem mates la per essent m peccauerit,primum considerare oportet. Vtrum B fuerit sanguis, an alia matella a sanguine diuersa. Nam si fuerit serius, ante omnia secanda est vena, neq; in plethoricis semel tantum, sed bis ex viroq; ubito. Quantitas Vero respondeat aetati,temperamento, &ceteris conditionibus: Et si plethora ex suppressi, mensibus, aut haemorrhoidibus ortum duxerit,aperiantur haemori hoides,secentur venae inferiores: admoueantur imbecilliori buscueuibitulae scarificatae: Et factis euacuationibus , ac revulsionabus sanguis etiam ex aliqua capriis parte evacuetur, aut apertis venis narium istis equinis, aut sealpello,
non tamen hirudinibus, aut sanguisugis. M ti etiam potest sanguis secta hontis vena, praecipue si posterior doleat pars: sic scribit Hip. Daph. 68.Doknι arte captivos rastre, insontesecta vina dec. CSi antelior pars doleat, nihil melius cucurbita magna sicari ficata occipiti .dhibita. Dolentibu, secundum dextram vel sinistram partem conferunt hirudines appositae gratia reuulsionis venis temporum partis oppositae: Sed aliquando etiam viiliter adis hibentur parti dolenti. Cum dolor fit exsargameia ιν mai contento, nihil melius estiectione arteriarum; Quando tamen repletae sint arteriae externae: Nam si fuerint intei nae, sectio nihil pro .
deli, p. de sic. st. c. t. Celerum haec operatio cum duobus modis fiat. auctore G.Lis meth.vit. aut qu=a ipsa arteria secetur tota per transuersum . quando se l. fuerit maior,aut quando frustulum psitu, arteriae integrum abscindatur: Vtraque operatio potest iuuaret ted noliris temporibus non admini 1tratur. Idcirco ad alia confugiemus auxilia,de quibus tui, locis.&c. DQuod limateria fueritpismis ab , sanguinis mistione nuIIa sanguinis missio coque nit,nci R hases huius meminit, neq; Gal. Sed quia potest quid cim cum materia fit
gida ratione doloris attrahi etiam sanguis: propterea si corpus vobis videatur pleihoricum, et latrui plet hora iit spuma, aut iecetis venam, aut cucurbitulam adhibeatis: In principio quidem partibus infernis, perseuerante dolore etiam seapuli,,&occipiti. Materiam vero prela totam porgabitis. quando dolor Wgeat, pitulis cochris a Rale descii. piis. Di sis erit a xj habita ratione roboris virium.& anne Orum,&c. Neq; vos puri ut bet quorundam opinio Recentiorum,qui praeparantia, & lenientia purgati libu, anteponunt. Nam tametsi in febribus,& in dolore non admodum in- lento. Eg quoq; l o Consilain; nihilominus in materia hac frigida qua in supponimus esse sinu tebie, di dolor vigeat,non est opus praeparatione. Et sanes Gal.atae comp. Δα e. r. in materia biliosa vinuritatim pilulis purgantibus exa6e desiammonto, cum tamen biliosus humor lenientibus cedat multo facilius, quam stigidus, licebit etiam in f igida materia statia, ab initio uti pitulis purgantibus. Sriameia dolor det inducias viamini hoc lenienter
20쪽
A Deinde sic pi arabitis humor
Maioran. Iiij. M. pd . Deinde purgabitis pitulis cochiis,GHNum cst,sibili instausdolorem inserat absq; sebre,atq; admodum urgeat,statim poterit his pitulis purgari N pta l. aur. M. A de trib. cum rhabar b. 3 g.
Si dolor non urgeat,satius erit uti primum Lemente, ac Praeparantibus, mox Purgatione Leniens in bolo sit tale tv gor. ca . nou. LGr.5x pu . thamaria. Sib. M. Orcumsuce. . bou.
M o fiat pol. Prior accipiatur secunda hora ante cibum secunda quatuor horis. Praeparatio sic fiet :
Purgatio fiet,ut dixi, per pitulas iam propositas in materia melancholica, quando ipsa quoq; urgeat,statim ab initio praebcbitis pil. cochiar. cum ellib. 3j. pi desum. te'. Sss. Vbi det induetas, Leniatur aluus hunc in modum.