장음표시 사용
41쪽
Haec in principio,etiamsi admoueat Hir actu frigida aestiuo tempore, nihil obstini,peaecipue si phrenitis sit exquisita.Sed ubi iam aliquidi umoris influxit, vel phrenitis est spm ia, nunqua n acta trigida sunt haec adhibenda: Nam ut dicebat Aet.membranae iam inflammatae frigus non sustinent. Propterea ex sententia Aretaei,&eiusdam Aetii conuenit milceri in phreniti de spuria,& in materia fluxa serpillum,si simbrium, de ut voluit Rondeletius etiam chamo mill aneth. melilol. Rhases utebatur hoc tempore oleo roccum lacte: Et hactenus de curatione phrenitidis circa initia. B
l stincta ratio curandi phrenitidem multas soluit contradictiones,quae passim apud in Scriptores versiantur, non modo circa instrumenta Chirurgica de pharmaceutica, verum etiam circa Diaetetica: has omnes in unum collectas videre est apud Gentilem in comment. quos habet in Auic. super hoc capite de phrenitidis curatione: Nos vero Iongas illas praetermittentes quaestiones sola distinctione curationis phrenitidis per sua tempora omnes solvemus ambiguitates: Et primo, cum circa uiuendi rationem quaera. tur: nrumare debeat esti frigidus metialidus: Virumpo debeat esse rigis -ne'Resolutio est : Circa phrenitidis initium aerem frigidum csse eligendum,& etiam potumanaugmento ec statu utrum potius ad caliditatem vergat: In principio autem tenuis sit Cuictussia fana, aut panalesti eum emias in. melon. Amygdalatum prorsus prohibeo, quanquam tussis adiit, eo quod caput Impleat.Potus sit aqua hordei aut destillata ex cichorio, aut endiuia cum vino granator. Et hactenus de phrenitide circa initia.
J Bi iam usq; adeo facta sit fluxio, ut spatia quoque inania sint repleta, opus est evacuati
' one materiae iam in capite collectae; non tamen pr termittenda sunt reuellentia,neque moderate reprimentia.
Prae coasione inateriae in capite subsistentis conuenit sectio venae frontis, aut sim,reria adnates inclinet,aperiendae sunt venae narium aut scalpello, aut setis equinis, non o1.inguisugis,ut alias docui. Periculum enim est,ne sanguisuga alcendat, haemorthagiamque excitet,quae nullo modo supprimi possit. Conueniunt quoq; hirudines venis temporum,se post aures applicitς. Aet.utitur magna cucurbitulat cataficata,quam).anguinis detrahit. Repνimentia debent esse digerentibus mista: Idcirco oleum rosae. Hamomet mise- aram, aut fomentis proposex Quo rosis, scyamoiadasurchamomelumluvi. si fimbrium. Reuulsiones frequentes esse debent per frictiones,ligaturas.balnea aquae calentis, Et tandem per Vesicantia, quae etsi non careant disti cultate, mihi tamen probantur: de rationem potestis legerem meo Ilibr. de aram. Neque hoc tempore omittenda est illaeuacuandi ratio,dc qua antea dixi,per clystcres, Sc medicamenta lenientia benigniora. κEtenim quanquam materia fluxa sit,attamen,quando iam incipit putrescere, & incipit augmentum uniuersale, in quo propter putredinem & ebullitionem semper noua fit niateriae accessio,hinc noua semper debet esse reuulso. Hac enim ratione poteritis prolubere conuersionem inflammationis in abscessiam, quod alioquin perniciosissimu
Hoc ipso tempore prohibenda-largastigistipuis. Dicebat enim Gal.4meth. s. frigidae potionem suspectam esse,cum aliquod praecipuum membrum inflammatione laborat. Nam ex frigida inflammatio induratur de in scirrhum transit. Ita I etiamsi in coena, & prandio non debeat prohiberi unum vel alterum vitium frigidς,larga tamen
ACcedente statu Localib. medicamentis agendum est, quae potius digerant, quam
te primant: Dico Potι- digerant quamre imam quia sola relaxantia,&digerentia, utpote quaepiaebcm fluxui occ.uionem, sola nunquam sunt admouenda. Antiquiores Graeci, de Arabes nulla nouerunt alia medicamenta, quam olea, aut Emplastra, vel fo
42쪽
A menta,& cerara ,de quibus memini in tractatu de dolore capitissed LatiniRecentiores ut G lbir. gratum. uem sc iuuntur P EeoLΠbrent. Genistis, Aut h.de Gad. oc. inuenerunt alium digerendi modum per omenta animalium aut pulmones, aut pcripsa animalia exenterata,suestri canes,sive pulli columbacet. Accipiunt enim haec animalia secundum spinam.seu dorsum secta, & sic calida capiti apponunt, & ut habeant aliquam vim somno conciliandi, S: nouam prohibendi fluxionem, inspergunt j I. aus I. g. patuerti hysiami.
Pariterpulmonescalores capiti imponunt,sicuti &omenta addentes ad repercusso. Dern,autol.rosat. vel calefacientes hos pulmones in decoc.νο ibiasamom putig atq; ali-BOrum id genus. Hanc operationem unus Q Jeren Sammonius ex antiquis Medicis nouit: Neq; enian apud ullum Graecorum,aut Arabum huius remedii faciam esse mentionem inucnielis: QJeen. sic scribit.
Debent autem huiusmodi pulmones, siue omenta aut exenterata animalia iugiter Syncipiti administrari ita vita. uc par, ne momentum quidem sat absque hoc praui uio. Hoc tempore Alex.Trail. I Atina concedit,nec absq; caussa, Gum fuerit oligophoroia,tenue: Nam vires confirmat, A digestionem humoris adiuuat.
ς ε XV Θ tomatum quorundam curatio.
CEteriam qnibusdam symptomatis occurrendum,quae pleruaq; ipsum patientem tu
gulant. Primum est et malu γ99.Obliuiscuntur enim urinam reddere, cui prospiciendum est stequenti compressione cirea pubem facta manu calida, aut oleo de capparibus aut Chatra omelino inuncta: Convena etiam spongiam calentem decocto pulegii,o nonadis,&parietaria talibutam huic loco apponere. μιπι Ad reddendam utinam oleum de scorpionibus est praestantissimum. Occurrendum estsmno etiam,quem conciliare oportet: Conciliatur autem intrinsecus exhibita post coenam
Idem praestat Emulso extracta exs-ιnlapatieris asi. Jss. os 3 vj. Et eum in linac am scingens,ad optum est deueniendum. Dentur itaque autgg.Requieι MeoLim R. ra; .Rυm. vespualde C ncing Tentanda tamen prius sunt extrinseca. Potest fieri lini mentum exeroes pio, Ao odorato,oaqaa misti. quo nares inungatur, & linteo eo imbuta frons, & utruq1 tempora cingenda sunt. Et cum somnus iami rofundus accessisse videatur, lauanda erit pars vino odorato, in quo castorium e-hulli erit ad eorrigendum opii vitium Gentii s inter cetera somnifera R. proposuit quandoq; vivas temporibus appostas, liquando autem sectas: quo consilio ductus, pro lsus ignoro: forte, quia putauit E Ranas habere ficultatem Torpedinis, quod scit . ut viva torpedo somnum conciliat, ita& tanae: quod sint animalia frigida. H c agenda cum phrenitis ad resolutionem tendit.
CEd si ad suppurationem desinat qlia iis huiusmodi permutatio magna ex parte in erficiar,ut ego ipse obseruaui,attamen aliquando facto abscessu. & disrupto, natura inuenit viam purgandi saniem per aures,oculos,nares. Sic scribit Hi p. s. aph. lo. Cunldol Λιι Θιircumdolentis antes . aut a . . I se. Ego quoque vidi Venetias iuuenem incalcera p tum phreniti um,cui subcirio abscessu purgataeibsanies per loca iam proposita, &conualuir. Iraq iccum eo tempore, quo phi enatis deberet mit cicere, iocipit exas,rari, vigor accedit. delirium,&febris augetiar suspicandum est de suppuratione: Proseerea adiuuanda est suppuratio hoc Emplastro N radic. ati .e οι ar. ορο eri ,
43쪽
3 5 Hercul. Saxon. Praelectionum
abh. semin. si . f. t .. f. Emplast. Calidum capiti imponatur,&semper ibi detineatur. Vt vero di sirumpatur ab ces. Blas utendum sternutamentis,& illis quidem Validis ex pipere,pyretro,nigel. alleb. nigr. puluetia .& in nAris luctatis. Et cum ad sternutationem moueantur,ut taci Ilus rumpatur ab cessus,dlaudendae sunt nares: Nam impedito sternutamento, maior fiet motus in abscessu.Dstrupto ab se, permittendum cst opus naturae. Ipsa enim vias inuenit ad putagationem: Et post disruptos abscessus solet relinquere melancholicas fatuitates, die alia, de quib. suo loco. Quando phrenitici fuerint furiosi,iubete eos ligari: dccauete ne accedatis: quia a. :liquando interficiunt Medicos: Et Venetiis noui quendam phreniticum, qui duos si-cerdotes interfecit. Accedit quod ex huiusmodi ligamentis fit diuersio materiae a ca-pare: dc eo tempore,quo phrenitici habent ligaturas, sere nunquam delirant: Et habui Venetiis iuuenem ferocissimum, qui dum erat ligatus,non delirabat, ic me, cum eum visitassem,rogauit,ut liberari iubetem,oc solui vinculis: qui medecepit: Putabam enim, Cum me nomiae vocaret,iam sanum rediturum: subito phreniticus iterum factus est, Et ille rursus ligatus comedit erum enam cum nummis,quq eratsub puluinari,atq; com .edit totum puluinar. Idcirco cauti accedatis ad tale, delirintes,& faciatis, ut phreni. iici priust gentur,antequam eos insitz i , o
Ost phrenitidem sequitur Lethargus qui est affectus ipsi oppositus e Lati hi μδ rusticitiar nurium uicennaesissenstigidum, tametsi Rhases in hocp.adis
N mans huius mentionem non fecerit,plaeet tamen hoc in loco huius natu A seram,caussas, signa accurationem proponere. Est itaq; Letharm*mpto ma potissim uiti facultatis metu oratricis,sed subinde operationum omniumani n. alium diminutatum cum febre continua ex pituita putrescente ce ebrum replente.
Dicitur symptoma potissimum facultatis memoratricis: Quandoquidem nulla est facultas. quae in Lethaigo magis laedatur: ait ideo Lethargus Graecis dicitur, quod in errem seu otiosam fignificat obliuionem. Di isere autem a laeta memoria propterea,quod aliae Omnes animales actiones immi . nuamur, dec. Idcirco Ges.seb.dem Nael.Lethargum Micyait esse intium imaginationis imminuta: Et o. depraeseg.ex pusc.Ι. Hicebat in Lethargo praeter alias actiones laesas esse potssimum sensum communem: propter quod Lethargus est affectus somniculosius. P Opterea Gil. 4 depraesag. I. Intemperiem inquiestitidam ct humidam tamaroseumfacere Us ctum, sputredo accesseri thar s. Laeditur etiam discursus sim ut cum memoria ,ut colligitur ex I.de locasse .
s. II. Caussa immediat eu comuncta.
D caussa Lei hargi magnam inuenio dubitationem, eum ex una parte Paulus, Aet. t
Alax. 8c plurimi Recentiorum nullam aliam putant lethargi caudam praeter intem. periem frigidam hunudam cum materia pituitos a. sed putrescente. Hoc colligunt ex Ga l. I.aph o.I.m Istrorbet. t. .de cauisui .r . U.meth.ar. .de rasag.evia . quibus in lo- eis nihil aliud velle videtur Gal. quam Lethargum sine tumore,ec inflammatione consiste te,&cx intemperie cum materia proficisci.
44쪽
A Ex alia tamen parte, A inc.inquit Lethargum V lema essestigidum zrui habet pros ra
tiones,auctoritatem, experientiam.
Rainisti: Prima: Nam si Lethargus est perinde acutus morbus atq; pla renitis,ut colligitur ex Hi r .acut.t.δ.a.de morb. ubi scribit,LGhargum 7. He em suum babere, qu/'tes fleri t morbus ex intemperie o materi rigidasit uris adeo acutus, si inflammaιιο non aα sit Secunda, Adde quod Lethargus magna ex parte per parotides iudicatur. At parotides ridocuit Gala .co .ce. r. δ sunt degenere inflammationsi. Ergo non possuiu iudicare, de soluere intemp. frigidam cum materia frigida. Tertia, Adde quod Phrenitis permutatur m lethargum,consium tis tantum partibus a tumoris calidioribus,ut colligitur ιLm cs.seu Los.1ns. υι f. s. Sed sic est,quod Plitenitis est tumor: Ergo & lethargu5. . Accedit,quod hic affectu, plerunq; Languinis missio.
ne curatur,& reptam Cn lib. medicamentiS,quae non conueniuntan male. ia frigida Curari autem ita docuit GLII. mrab. I.
s. Deniq; hic affectus non contingit senioribus,sed in aetate consistenti bus auctore eodem Hip.omis apb. o. Ergo non potest fieri ex simplici pituita, sed sanguine pituita permisto: propterea ex inflammatione,sed spuria. Aactoritates: Confirmantur haec omnia Hie.& Gal. testimonio. Galenus quidemtib.deea .morb.c. . Vel ernummo, fieri ex densitate cerebri: At densitas,ut ipsemet docet, fit vel obstructione,ves vasorum suffocatione: Quocunq; modo,caussa lethargi in selam intemperiem cum matcria absq; morbo instrumeutali, & inflammatotio referri
non potest. Idem .aph. 6. Lethargum explicatissimis verbis inquit esse absi se actum in puppi id est,posteriori parte cerebri: nonnulli transtulerunt vocem abras in apothma: Vt cunq; res habeat, tumor per haec verba explicatur. Et propterea Hip. 3 de morb.erm Coach υναι-. Lethargum,inquit eseere adsum rationemeracipue ad nurationem pulmstnum. Foerimeta: Hoc ipsumcofirnaatur duplici experimento: Alteru proponitura Dosiatia doneo ino πιι. deo.qui scribit,mulieri lethargica post mortem sublato eranio ab scessiim esse inuentum in anteriori cerebri parte. Alterum experimentum vidi ip e in mea uxore quarincidit in lethargum deploratissimum, dum erat iam propinqua morti, di superueniente tussi,incipit ad se redire, post pus exiit ex ore,&aliis partibus: Et an- , tea laborauerat febre hectica,& erat tanquam pellis & ossa,& nunc est sana. Itaque ex his colligimus,lethargum non tantum fieri ex intemperie eum materia frigida de humida,quantum ex inflammatione,sed spuria ex sanguine scit. crasso admodum,&pituitose: Non inficior tamen, posse aliquando reperiri formam lethargi spuriam. Nam scuti docuit Gala.de ea . m .7. dari deliria per consensium,&per essentiam: ita potest aliquando dari lethargus,lpurius tamen per consensium,in quo nullus aderit tumor, cuius meminit GaI.t .de Dan.a .cum scribit,Leti argum fieri aut per consensum, aut per es.sentiam: Et de eodem Lethargo meminit Aetius ex sententia Possidonii, cum inquit. E Lethartum eri overessentiam, sper coGensem protransuers, intaba*s miscerib. Quinimo sicuti constituit Gai m a.deca .ri . . deliriaeX intemperie calida cum mate iacalida cerebrum replente absq; inflammatione, ita quoque licet constituere lethai gum spurium ex intemperie cum materia absq; inflammatione. Cum autem verus & legitimus Lethargus fiat ex inflairimatione cerebri spuria,per Cerebrum ipsammet intelligimus substantiam, subinde autem membranas i Repleni ut autem &spatia inania,&ipsamet lubstantia,ita Vt pro magnitudine tumoris aliquando ipsi etiam cerebri ventriculi comprimantur. sicuti minore exsistente tumore non cona i primunturivi etiam in phrenitide contingit, & potissimum hectica phrenit. de , in qua tametsi celebrum sit tumore affectum,non tamen ventriculi comprimulatur, ut carcis vel apoplexia sequatur. Et sic dictum est,ut resoluatur obiectio quorundam dicendo : μι rumor,ergo Heanι, debes esse vestriculorum compressio: Sed, m dui, hoe es falsum His sic declaratis.ne superficialiter tantum lethargi naturam intelligatis , E ut simul naturam habeatis solum,comatis,ec cari,de quibus assectionibus singulatim tractae
45쪽
38 Hercul. Saxon. Prylectionum
Graeci, Idcirco hoc in loco decreui horum naturam aperire, ut deinde sciatis, qualis sit Ahin somnus profundus,qui cum lethargo connectitur: Et hoc etiam facio, ut fugiamus longitudinem,cum unica sit lethargi S harum affectionum curatior
Omnus igitur uniuersaliter nihil aliud est,auctore Gal.I.decavf6mp. t. quac requies sensuum, seu,ut dicebat Arast.tib. de . o vigil.c. r. est vinculum sen-luum Non est tamen usq; adeo requies & vinculum,quin in somno natur ag itio strat ii aliq 1id, etiamsi debiliter sentiant. Fit autem hec sensuum otiositas spiritibus animalibus calore,& sanguine ad situm B
principium reductis Uententia Gal. a. aph. LVI propterea Hipp. . in C E p. s. r .iure stri .pserit: Dormiemes μι- eatidiores,extramgidioreses: Et propterea statim etiam unusquicque intelligat nomine spiritus inrelligi 6c animalem,& vitalem,oc naturalem tu quis est: Nam dubitat GaI. a. metb.c.s. Unus ergo est somnus in genero.
s. II. De speciebussu disserentiissomni, sprimum de Icaturali.
Amad species venio quae diuersificantur ex diuersitate caussarum. Nam spiritus te. Ca trahuntur vel ob caussam naturalem,vel non naturalem, vel praeter naturam. Caussa naturalis est triplex. Prima: Regeneratio spiritus animalis, qui aliqua ex parte in vigilia & motu consumtus est. Hac ratione Averr.a esse . spiritus In somno ad centrum reductos militibus comparabat confractis,qui ad Ducem, vel ad signa reductitur, ut refecti ad pugnam fortiores redeant. Secunda caussa est concoctior Nam in locvn , calor retractus fortiorem facit cococtionem celebriorem . Tettia caussa est Mnrectans instrumentorum lensuum. Nam cum in vigilia,& actione exsiccentur, retractis lpitiu-bus,&calore humectantur. Hac ratione fit somnus vere naturalis.
6. III. De Somno non Naturali. D
Onnatarassemnin, Qui tamen non est adhuc praeter naturam, fit aut ex caussis ni λ mium siccantibus &spiritus digerentibus,aut ex nimium humectantibus. Illae coingunt spiritus retrahi, ut reficialitu hae vero prohibent, ne iam refecti possint ad sensio ma
confluere. Caussae nimium exsiccantes sunt aer aestiuus.balneum calidius nimius motus. vigilis diuturnae,nimi avenus inedia,euacuationes modum excedentes,ira,ince Ior, aer P ranium humectantes aer ipse humidus, constitutio hu mi da, cibus copiosus, potu, meracioris, otium,excrementorum i etentio, usus humectantium vi balnei, amygda
rum,&c.id genus. Hae omnes causi e possunt quidem somnum facere tot gorem, α profundiorem,sed qui neq; ad lethargum,neq; ad alium praeter naturam as ctum per gsinet. Quandoquidem isti li vocentur,aut coucutiuntur,statim excitamur,le excitati integre valent.
1 IV De somno praerer naturam.
TI Actenus de somno naturali, 4e non naturali, nunc autem de somno praeter naturam licendum est. ana vocatur hic assectus Graecis, Latinis sepor, Arabibus sebeth, vel Iube cιa. Distinguit autem a Gai a. in I. prorbet. υ. m s. iusserem/- , quarum primam simpliciter somnum appellat, secundam proprie dicit Coma, tertiam vocat Carum. Distinguuntur hae differentiae inter se forma,&causis FORMA: Nam Somn- absolute acceptus aut modum excedit naturae in sola prolixitate,ut notauit Gal. 2 ρον 3.aut excedit in longitudine, dc profunditate, ita tamen,ut vocati&agitati excitcntur tande, pti consueta lensuum officia exerceant. Hoc colligitur ex z.m I. pro .29. Coma autem dicitur,cum somnus non modo est longus,dc profundus, verum etiam usque adeo est profundus,ut agri vocati excitati,& concussi, puncti dc Vcilicati vix respondeam ,&cum primum oculos aperiunt, vel aliquid loquuntur, it civin in i nanum relabuntur. Caetos
46쪽
A Caros autem dicitur, quando aegri etiam vellicati,&puncti nullo modo excitan .
Iur,aut loquuntur,aut oculos aperiunt.
H s 3. somni differentiis propositis videndum est,qualisnam lethargo conueniat: quod fiet,si caustae lingulorum explicentur.
s. T. Caussasomni Trater naturam, Eularum
Commis igitur in prima significatione habet pro caussa aut solam humiditatem excel. lentem,quae prohibet transitum spirituum ad instrumenta sensuum .vtoocuit Galen. hune somnum vocat Cataphoram r. ius. DIE. I. ubi eundem vocat Coma, aliquando fit ex humiditate frigiditati connexa. Ha .in I.'OMN.υ. Sed trigiditas non est incgnis,nec momenti magni: Nam intensa frigiditas facit Cama, u Caram. Haee humiditas aliquando est primaria in Cerebro r nonnunquam transmittitutab infernis partibus:propterea a ventriculo dulci pituita repleto,quam inferre somnum docuit Galenus Bb. de multitud. c. u. de Praecipue cum circa os ventriculi abundauerit. Liesetib.deca B t.c. . Mittitur quoq; vapor humidus ab intestini, pituita repletis, potissimum quando vermes adsunt: Idcirco pueri aliquando in somnos longos exhauca ulla incidum. D n q; ascendit ex utero.& Ioto Corpore, praecipue circa accessionum - febrilium initia. I. a.vh.r. E iliactenus de somno praeternat. quidem: Nihil tamen ha- bet commune cum lethargo. Etenim neq; continuus est,neque usq; adeo aegre excitabilis patiens in hoc abno, sicuti in Iethargo.
Tam transeo ad Comat Hoc coma ex Gal. r. in rixorb. r. octa. δ com. t. a. o/duplex est: Vnum Hiit, alterum Somnolemam: Uigil Arabes dicunt Marasiubem, SomniculosumIubesara: Aetius has comatis differentias explicauit sub nomine Catoches,quod etiam secit Paul. in principio illius capitis, sed Catoche est alius affectus. Coma seu Cataphora vigil est, in qua patientes oculis connivent, vi videantur Q. D mnum capere,cum tamen non dormiam,sed vocati oculos aperiant, ac statim delirent,& paulo post iterum,quasi dormituri iacent immobiles,de quieti.
Aussa huius affectus est intemperies inaequalis aut ipsiusmet CerebrI,vel humoris in cerebro contenti,quod colligitur ex Gal./.de Est intemperies inaequalis cerebri calida de frigida simul quando scit.adsit febris ardens inflammatio celebci , , adeo vehemens,ut calidum natiuum absumat.tunc adest calor extraneus,cuius ratione eoruntur vigilare. Adest defectus spirituum animalium, & caloris natiui, Cuius ratione E proni videntur in somnum,nec tamen dormiunt.Huius caussae meminit GaI.I. in I. E-8ιδ .in casu Hermocratis. Fit quoque haec passio ex caussa Venefica potissimum calida, de qua meminit GL . istic o f. a. Eadem passio fit ex intemperie in quali materiae exsistentis in cerebro, & hoc du.pliciter aut quando simul adest materia, cit sicca,&humida,ut est languis,fle bilis,aut cum adest frigida.&calida, v t pituita,& languis, seu bilis: Ucroque modo tri Goma vigil,aucto re Galeno I. in I. pNνωι. r. Et neque hoc coma habet aliquid assinitatis cum Le. thargo a
f S. III. De Comate Somnolento.
R Emanet Coma somniferum, quod quidem esse Lethargi proprium docuit Gil ti
C Ed videndum est,quaenam huius comatis causta sint,ut videamus, nunquid cum causi iis lethargi conueniant GaI.I.decausi mi. La.det c. s. vis.s.loe.s.c.F. . ioc.as.c a nulla
47쪽
4o Hercul. Saxon. Presectionum
aliam visus est innuisse comatis somniferi caussam, quam insignem refrigerationem Avel humectationem cerebri, siue haec refrigeratio 3c humectatio sit intemperies sine materia,sive cum materia.Sed si ita res habet, hoc coma non poterit esse idem cum Lethargo quem affectum ostendi mus ex omnium sententia esse cum intemperie calida, si verum est,ut est verissimum,materiam lethargi esse putrescentem,&omnis putredo caliditatem habeat annexam. Accedit ostendisse nos in lethargo inflammationem adeste quainuis spuriam.Quod si adest inflammatio,non potest constitui stigida intemperies. Reliquum Igitur est, ut detur Coma sopora ferum ex inflammatione factum: Et sane si Gal. ipse Coma vigil de soporiferum mediam confluuit affectionem inter phrenitidem,& lethargum,eo quod sit particeps utriusq; qui fieri potest phrenitidem,& letha gum es- B se inflammationes , Comata autem inter hos affetius media esse line inflammationet Hoc maxime colligitur ex Hip.&Gal. qui . in s. Epid. s.cto. OG. ubi loquuntur de huiusmodi comate, semper de eo loquuntur tanquam de affectu inflammatorio: Et propterea Aet.qui vocavit hunc affectum sve dixi catochen, illum inquit esse lethargo periculosiorem,At si est periculosior lethargo,non potest esse affectus ex sola in temperie frigida de humida aut materia consimili sine inflammatione, aut tumore,quae longas constituunt affectione S.
odus somnus,α lomnus profundus, este Gai. . loe. aD. O lM.tat. semper fit ex intemP. frigida,quomodo fiet hic affectus ex inflammatione.
NAellis est responsior Somni caussa,vt intellexistis,quamuis specie sit multiplex,gene
re tamen est tantum duplex: videlicet spiritus non tendentes ad sensoria vel quia sunt c6sumti resoluti. de haec est una causta,vel quia impediti,&haec est secunda. Impedimetum specie est multiplex: Nam siue intense refrigeratum ut cerebrum,siue impente humectatum, vel insigniter obstructum,aut compressam, siue Compressio fiat ex tumore, siue ex cramo Contuso,aut squama ossis, aut alia simili uisa, semper somnus sequetur. Hoc confirmo Gal.auctoritate: Hqc intelliguntur de somno praeter naturam. JQuod somnus fiat ex obstructione, & ciensitate cerebri, colligitis ex libr. de morb. cause. .dum scribit, Veternu senex den re siue densitau sequatur plenitudinem si oeantem, siae obstructionem. Idem Gai .a.deart.t.aIaa .secutus Hippocratis lententiam, qui dicebat, ex Luxatione mandibularum,affectis musculis temporalibus soporem sequi. dicebat soporem fieri ex inflammato cerebro propter communicationem inflammationis factae in musculis temporalibus. Idem GH . de De. a. ex compressione cerebri facta Haterterebrandum,aut ex squama ossis altum dicit sequi soporem.
Mquc est,quod quis dicat, quia nsequi oremexeouersione cerebri, quando cere
Odiectio est nullius momentit quandoquidem dummodo spiritus animalis aliquo modo prohibeatur, ne transeat ad instrumenta sensuum , necelsatio lo-mnus sequitur: sed potest impediri non solum obstructis ventriculis,aut compressis sed etiam ipsa cerebri sibstantia. Imo quo assues arteriis etiam carotidibus impediti 1: FErgo nihil refert siue impedimentum sit in una siue in alia pat te. Ant cedens probo. Spiritus ut transeat ad instrumenta sensuum. necessario primum praeparantur in plexu coroide,ad que mittuntur spiritus vitales:Si spiritus vitales no mittantur ad hunc plexu, aut misit non mittantur postea ad ventriculos, nonne frustrabuntur seu ria propria PLOpriis
48쪽
A propriis spiritibus 8 Hoc est certissimum. Nam propi rea GM. ICHVI. 8art. . la. mqttit, mustitis temporalibus assectis fi orem Leri .eo,quo rvter connexum quem babent cum arier ΠΡ- porseru arieria ipsa comprimuntur. Et ideo icribit Hipp. det L . Aq. o Lor. Scyt has incilis his venis post aures, quae sunt arteriae, soporosos fieri: Hoc ipsum dico de cerebro. A nteis quam enim sensoria spiritus recipiant, necesse est transeant a ventriculis ad cerebri s ub. stantiam, quae si fuerit comprella ex inflammatione, transitum non admittit. Hinc fit sopor etiam in affectu inflammatorio.
Ettia vitiosi somni species Caros nuncupatur: Ea est in qua aegri mno us B N v it adeo profundi sepulta sunt, ut neq; clamores, neq; punctiones aut vellicatio- Α- nes sentiant. Idcirco hic affectus Gal. s. aph. s. totius corporis insensibilitas, ct immobilitas dicitur. Et propterea idem Gal. ut ostenderet in Caro imagi nationcm prorsus tolli 3 - . inquit, Carum esse paralysin imaginationis &ideria de artis. aa. inquit in Caro non modo tolli cur sensus, dc motus, sed de imaginatio, &d s. cursus,& memoria. Ita y uno Verbo . deos . . a. inquit, Caram esse sit vim omnium sis eatia tim an alta oti stuas otio ructi iniura.
illud tam cti est NOTANDv M, n Cato aliquam esse diuerstatem secundum ma .gis,& minus, ut unus cxquisitus, alter spurius propterea dici possit. Eaequisius quidem de seriptus est nuperrime. C Spurius, in quo aliqua ex propos is conditio deest: sic scribit pernet.Ai. e. i. aliquando in Caeci memoriam seruari: sic etiam quidam reperiuntur caro affecti, qui
punctiones sentiunt,3 propterea membra retrahunt puncta, quo argutuento coniicimus senium tactus in ea parte seruari: Et sane auditores) Ego noui virginem nobilem,qnae singulis diebus incidit in Carum & stat in Caro et horas, sentit tamen ligaturas, friactiones,cucurbitula, ,& tamen moueri non potest.
C A ussae ipsus Cati parti m sunt diuerse a caussis Comatis & Lethargi partim eaedem,
sed fortiores. Diuersiae sunt: Nam in omni Caro obstructio, aut densitas, aut subside tia ventriculorum cerebri adest: Priorum quidem, ac medii, non autem postremi, ut docuit Gal. .De. . Haec obstructio aliqua do fit ex materia crassa,&pituitosa, quae per na Dres excerni consueuit in ventriculis retenta, salib. de Din. odori rara. Ἀ. testes Et hic libet non est finitus, Aliquando aute huiusmodi obstructio hia vaporibus ascend cntibus aut aventriculo aut ab intestinis, vel ab utero, sicut in ea virgine de qua antea dixi, aut a toto corpore, potissimu circa accessuum initia, ut propterea illae caussae quae faciunt Coma si intendantur,faciant&Carum: Intenduntur autem venatione copiς vel ratione qualitatis: Ratione copiae, cum usq; adeo abundant, ut ipsos obstruant ventriculos. Ratione qualitatis, quando frigiditas in tesor est, qua frigiditas Comatis: Ideo, quae Carum facit, Pu uita erit viarca, acida, sicuti quae coma facit, dulcis erit. Distinguit ut etiam Caros a Comate ex caussis compti mentibus, siue sit terebra. tio cranei importuna,sucossis deprcssio ex contusione, siue squama ossis ex vulnere: I- 'stae omnes compressiones sunt ulla deo validae ut ventriculos comprimant: hinc loco Coma iis Caros ICquitur. Sustiantia Moqi iacta ex caussa dolorifica, aut veneno, fortiores in Caro, quam in Comate: Idcirco dicebat aliquando Hi p. p. aph. . Eos,quIbus concessum est cerebrum, mu to eri, eo quod, ut Gal. in Com. explicat,lpiruus animale S pro pice concuti. v Ch men tiam contrahuntur quibus contractis partos subsidem. His igitur exsistentibus caustis ipsius Cari quae partim conueniunt, partim discrepanta caussis Comatis, nulla existis habet amnitatem cum Leiliai go. Idcirco si aliquando Caros cum Leili argo connectitur, Fo potiet, ut fiat ex inflammatione: Et salie Gai.& Hip.a de artis. Pa. se ut. docent, Carum fieri ita flammato cerEbro per contria sum musculoriam temporalium, de neruorum inflammatorum: Itaq; Caros ex inflammatione potest aliqua do cum Lethargo con aceti.
NE est quod quis di at, Galenum 13. metb. at . docuisse, in Caro maritiam non tu .iisere adisserentiam Letha/P: Nam cui intellexisti J Cat i non esh unica caulla, sed
49쪽
4r Hercul. Saxon. Praelectionum
multiplex,&cum magna ex parte Caros sit vel sine febre, vel fiat tantum circa febri Itu AaccelIionum initia,ture Gai .ad hoc resipiciens dixit,Carum fieri ex materia non putrescente,quatenus scit. plerunt ortum ducit ex humoribus, aut vaporibus frigidis, & humidis tantum de si non sint putridi, non tamen sequitur, quin possit etiam fieri ex inflamatione,& ideo cum Lethargo coniungi.
T Ee quisquam obiiciat: In Lesbargopanentessensium,er motum quendam retinere: in caro autem nequaquam: Etenim, ut carus auctus transit in Apoplexiam ,ita lethargus a consum matus ex Comatoso affectu suscipit Carum. Hoc dico,quia ego propria experientia vidi Lethargicos, qui in principio habebant sensum&motum, in processu vero temporis illos amisere: Videatis Galenum sede loc.assi.qui scribit in Caro respirationem laedi qui . 1e .as a. explicatissimis docuerat verbis,Carum in hoc tantum differre ab ais poplexia,quod in Caro spiratio integra seruetur. Haec contradictio aliter conciliari non potest, nisi dicamus loqui Galenum s. De. Q. de Caro spurio transeunte in apoplexiam. ut pari ratione liceat quoque nobis dicere, rumconnectialiquandocum lethogo.
C A P. VIII. DIFFE ENTIAE LETHAR-gi, s caussa mediam C
Is declaratis iam patent cui differentiae, & caurae lethargi mediatae. Differentiς quidem: Nam unus est lethargus impropriin, qui fit ex materia pituitosa putrescente,sed absq; inflammatione. Proprius est, qui fit ab inflammatione spuria, qui trifariam diuidi potest: Nam unus erit lethargus, in quo adest mistio sanguinis pituito. si cum aliqua bilis portione, praeualente tamen pituita, Ac hic dicitur Coma Gmniserum,aut fit ex inflammatione pituitosa, syncera,sed inaequaliter cerebrum occupante, se est lethargus proprie acceptus, cui annectitur Coma; aut deniq; fit ex materia aequaliter totum corpus cerebri occupante,ita,ut dici possit te. othargus hecticus,sicuti datur etiam phrenitis hecticatacin Ierorsu.D.de in hoc Lethargo coniungitur Caros,non Coma, Mediata caussa facile colliguntur ex dictis:Nam illae omnes,propter quas sanguis pituitosus in cerebro coaceruatur, siue sint excretionum suppressiones, sue intermissio exercitii siue usus eorum, quς augent pituitam, implent caput, ut coepq, de quib satis.
s. II. Signa dictorum affectuum.
Igna aliasunt Lethargi incipientis,alia facti.Incipientis Lethargi signa sunt scisti len
Factum lethargu ostendunt signa ab Hip. proposita in pramot.Coac. his Vcrbis: Le-
νbargicisunt tremuissemniculositumiri,decolores.oculis omninosunt conniviensibus Palpebras habent tumidas,facies circa vigore ebris rubicunda apparet, vena inflammantur: re manent a m
osiquω cibum porrigat obistisantur istum deglutire. Cum Lethargus iam consummatus si proprius, improprius,m' o νγ sigua erunt: febris lenta, continua: pallor faciei: O--li tumidi: somnus profundus a quo dum excitantur,non delirant: pulsius parui, celeres,nou ad modum frequentes,ne in aequales inaequalitate systematica,siue collectiva, Vrinae crudae,crasse: lingua albicans, sine siti mucus ex naribus, & saliua ex ore continuo Fdιmuunt. 'urim,qui fit ex inflammatione, cum triplex sit, habetquoq; signa varia distinctiva seculium vacias species Nam in Comore soporifero,quae est prima,pecies lethargi spuria,quamui, incinnum sunt propensi, facilius tamen excitantur excitati statim delirant, voccm habent tremulam,linguam balbutientem,&cum dormiunt, si e citentur, irascitiatur,li riguam habent siccam,albicantem : genae sunt rubrq: oculi lacry uantur: quo lum Uenae tumidiores,ec rubicundiores sunt:
50쪽
A respondeant, & si respondeant.pauca loquuntur, neq; ad rem: v si quis cibum porrigὸt,
os non claudunt, olsam non deglutiunt, cadit caput ad pedest & si par. ter qui, aut matulam porrigat,aut quid tale,obliuiicuntur,dc matulae,&emittendae utinae,ail omnium
In Lethargo hectico non amplius excitari possunt,quamuis validissimis clutamur ad eos excitandos medicamentis : respiratio fit dissicilis cum steriore aliquo,mandibulae ita constringuntur, ut non nisi violenter aperiri possint, & si sunt aper ae occludi nota possunt.
Ex his notis facile distinguitur lethargi preessentia actus ah illo, qui est percon sema sum: praecipue a diaphragmate. Nam in illo dolor circa praecordia praecessit, resiliratio V crebra, & celeris: de hypochonditi contentio. Differt & a a Caro factis absque inflammatione de absque putredine, quia in his sebiis non adest. D ffert ab iisdem affectibus. qui sequuntur febres partium in sernarum, quia sopor
in illis non est continuus; sed tantum circa accessionum initia. Vtruin autem Carin sit fictus ex contusione cranii, aut terebratione im portuna, At squama ossis, comprimente, poteritis consequi ex contusione, aut fractura ossis vel capitis, & telatione astantium. Ex qui etiam poteritis intelligere: Hνῶpatiensexabyzmio opto, aut mandragora velfossiamo in bune inclisris assectum. C Distinguitur Lmaetas a tela memorra. quia in illa ceterae principes facultatesGenius,
Differt quoque ab Ap plexis, ruseratione o bre Nam deprauata est spiratio, fit nulla est febris in apoplexi a. Asynco e etiam,&Gerv secatu edistinguitur,quia in his assectibus & respiratio, depulsu, tolluntur.
τοῦ St Letharginex inflamatione factus valde periculosus affectus, utpote qui, sicuti seti-D bebat Hip.in acis o p. de mor desinat In suppuratione pectoris,&vix transeat. Eo autem periculosor est, quo phrenitide sequatur.Sic scribit Hipp. phrenitimverti in lethargum malum: Ratio es clara. Nam vires ex phrenitide iam debiles alium non sustinebunt acutum morbum. Peticulosus etiam est, in quo tremor adest, .Fh. ι .eo quod lata sit inflammationis magnitudo. ut iam ad neruos pertingat. Eo periculosior etiam est Lethargus, quo minor sit lenius, quo diutius somno iaceant lepulti, inexcitabiles. Hpp f.aphor. s. Si ebrius repente obtriuiescat, conuulsius moritur nisi febre superueniente vox resti tuatur. Malum quoque signum est in Lethalicis deiect.o liquida, faetida, potissimum sine sensu excreta,ex 3.den orbis. Idcirco prudeles oportet esse Medices,&valde accuratos in huiusaffectus curatione.
Uratio autem distinguitiirin 1. partes: Nam in prima curabimus Lethargum ab in- ' flammatione, consequent et Coma, dccaru,ubi ex his prodeunt cauissis; in a. erit sermo de Lethargo improprio exibia priuira abique inflammatione facto,qua curatio erit quoque communis comati,& caro sine inflammatione. Prima adhuc diuiditur in a. partes, prout duplex est Lethargus rise,N-, .mu. ln Incipiente,si vires constent, secanda st vena, ex Aerii Paul. A cx. Auic.&G.ilen. sententia. U.met. it Quod si Mesue,atq; alii cum eo venae sicli nem praeterivivunt, ad improprium respexerunt lethargum qui sine inflammatione fuerit.
De loco,&tempote nihil dico: Regulas habuistis in traei. Hρ mitii: Ad illas confugiatis. Quintitas debet eme pauca i non excedatis in corporibus plenioribus I viij. in minus plenis ii j. S si vires non constent, hirudinibus, aut cucurbitulis res est transistenda; in his ramen parca quoque sit sanguinis eductio. Scribit Gordon.Fut 1se trahargicum quendam exstinctum ex copioso sanguine re hamorrhoides eductor Hoc ipso tCmpore, cum adhuc mente constant patientes, licet illis pharmacumdato eicetiue purgans, coctione non exspectata. Alexand. idcirco, cuius sentetulam