장음표시 사용
241쪽
ORATIO est, ut Omnis reipiat licae dignitas. omnium civium salus, vita . libertas, arae , soci, dii Penates, hona, sortunas , domicilia , vestrae sapientiae , si dei, potea statique commissa creditaque esse videantur. Vobis hodierno die constituendum est, uirum PDSthaC amentes ac perditos magistratus improborum ac sceleratorum civium praesidio nudare, an etiam deorum immortalium religione armare malitis. Nam si illa Iahes ac flamma reipublicae suum illum pestiferum et funestum tribunatum, quem ae luitate humana tueri non potest, divina religione de senilevit: aliae caerimoniae nobis erunt, alii antistites deorum imi mortalium, alii inten retes religionum requirendi. Sin autem vestra auctoritate sapientiaque, Pontifices,
ea, quae furore improborum in republica, ab aliis oppressa, ab aliis deserta, ab aliis prodita, gesta sunt,
rescinduntur: erit causa, cur consilium maiorum in
amplissimis viris ad sacerdotia deligendis, iure ne mea rito laudare possimus. Sed quoniam ille demens, si ea, quac ego poP hos dies in senatu de re publica sensi,
vituperasset, aliquem se aditum ad aures vestras
esse habiturum putavit: omittam ordinem dicendi meum; respondebo hominis furiosi non orationi , qua ille uti non Potest, sed convicio, cuius exercitationem sitium intolerabili petulantia, tum etiam
Atiae ecrerimoniae -- requirendi Commotus vir, ut fieri solet, multo plus naulortim impendere sentit, quam nos, a Clodio nillil metuevies. Nimia tamen videri haec possunt. atque non oratoria , sed declamatoria : ex quo genere etiam illa sunt Paulo ante,
omnium eiMitim statas, tuta. quae res
profecto tu hae causa in diserimen Cadere non iviteraulis quid addam de reliquis tot tam cumulatas vocibus. Neque vidi apud veteres , tibi ita cattir flamma re tibi. aut rocella agriae aut lucto et lem escas PacisS. I 37. et simiIta maledicta. quae partim usu Latiuitalis, partim ratione
De republiea sensi)De Pompeio rei Dumcntariae per quinque nium Prae siet eudo.
242쪽
II. Ae primum illud a te , homine vesano ac furioso, requiro, quae te tanta poena tuorum scelerum flagii iocumque vexet, ut hos tales viros, qui non solum consiliis suis, sed etiam specie ipsa dignitatem reipublicae sustinent, quod ego in sententia dicenda salutem civium cum honore Cn. Pompeii coniunxerim, mihi esse iratos, et aliud de summa hoc tempore
religione sensuros, ac me absente senserint, arbitrere.
Fuisti tu, inquit, apud pontifices superior: sed iiam, quoniam tu ad populum contulisti, sis inferior,
necesse est. D Itane vero Y quod in imperita multitudinc est vitiosissimum, varietas et inconstantia, et
crebra, tanquam tempeStatum, sic sententiarum com
mutatio, hoc tu ad hos transsurus, quos ab inconstantia gravitas, a libidinosa sententia certum et de-
Quae te tanta Poena tuorum scelerum H. e. quae te vexet dementia,
quandam oris et corporis interpreta
tue minutius . etiam insignia honoris splendoremque vitae ae dignitati a ndia dii Graevius. Tu praeseras, utrum malis; parum hisee sulcris sidendum erit ad rempubl. sustinendam. Riderent, Putis, pueri puellaeque, siquis de Pontisee novae Romae purpuratisque eius comitibus dixisset, eos decore corporis vel iusiguibus sustinere eeclesiae dignitatem. Aliquanto melius exprimitur illa sestentia I. i 33:. Viri, qui sua dignitate personam
populi Rom. atque auctoritatem imis perii sustinerent.. W. Aliud de summa - senserint in Quomodo aptum his rebus dictitur summa religio, uou BSsequor, qu umque
abest a Frane. Barh. T. et aliis, ne ineadmodum Placet haee verborum collocatio. Seqq. ver hama absente rese. rvut Iuti P. ad tempus utile reditum Ciceronis. quo etiam locum trultuu
de Η. R. e. 6 extri Nihil de ea re apud Ciceronem ipsum legitur. UOLF. Me absente Quum fuctum est S. C. ut pecunia publica restituerentur C eeroni domus et villae, quas Clodius diruerat: ut colligitur ex epist. I,
lib. IV ad Attic. FEnn. Me issente in Fortasse quod, ut Ga-ratonius putabat, M. Calidius iamuhsente Cicerone domum eius desen--at Quintil. Iusti or. X, 1
populo seil. migitante frumentariam curationem Pompeio mandasti; quum pontisces, qui erant iidem senatores illi extraordinariis imperitis abhorreant. Sic recte ini P. Du. et Wolf. - Lambinus scribendum e e puta
243쪽
sinitum ius religionum, vetuStas exum Plorum, auctoritas literarum ino numentorum Iu deterret' e Tune
es ille. inquit, quo senatus carere non potuit 7 quem boni Iuxerunt 2 quem respublica desideravit 7 quo
Testituto, senatus auctoritatem restitutum putabamus3
quam primum adveniens prodidisti Τis Nondum domea sententia dico. Impudentiae primum respondebo
s III. Hunc igitur, sanesta rei publicae pestis , hunc
tu civem serro et armis, et exercitus terrore, et Consulum scelere, et audacissimorum hominum minis, servorum delectu, obsessione templorum, Occupatione lari, oppressione curiae, domo et Patria, ne cum im- peobis boni servo dimica Pent, Cedere curaSti, quemu senatu, quem a bonis omnibus, quem a cuncta Italia desideratum , arcessitum , revocatum. Conservandae 6 reipublicae causa. confiteris 3 re At enim in senatum venire, in Capitolium intrave turbulento illo die non debuisti. D Ego vero neque veni, et domo me tenui, quamdiu turbulentum tempus fuit: quia in Servos tuos ad rapinas, ad bonorum caedem Paratos, cum illa tua consceleratorum ac Perditorum munu. - Δ-tos, ctium in Capitolium ieetini venisse constabat.
danti Wo . Turbulento illa ιlle Commota plebe ProPter auuouae caritatu u. Exereι- ter e) Recte Hotoin. Matiui. alii intelligunt Caesaris Gaialiae procos. exercitum, quem ille tutic ad urbem movebat, quum legem de Cicerone Clodius ferret. Te lorum Aedes Caatioris sigia.
scatur Iram . domO-oedere ma asti ΗΟ-lamantistion meminerat, he similem loquutionem apud Cicerouctu TEPE-rire. Ego gauderem, si quis late exuru Plum ex ullo auctore prosae Orutiouis eruere ivisset. Vbitatium erat . curaratine Me cellaret. Atque etsi Cicero pro
244쪽
Quod citium mihi nuntiaretur, scio me domi mansisse, et tibi et gladiatoribus tuis instaurandae cu edis po
lestatem non fecisse. Posteaq iam titilli nuntiatum est, populum romantim in Capitolium, propter metum atque inopiam rei frumentariae, con Ueni SSE; ministros autem scelerum tuorum perterritos, parti in
amissis gladiis , partim ereptis . diffugisse: veni non
solum sine ullis copiis ac manu, verum etiam ci mpaucis amicis. An ego, Pium P. Lentulus consul, , optime de me ac de republica meritus. quum Q. Metellus, qui, quum meus inimicus esset. si ator tuus. et dissensioni nostrae et precibus tuis salutem ac dignitatem meam praetulisset, me arceSSerent in senatum; quum tanta nitit titii do civium, tam recenti officio suo, me ad reserendam gratiam noni inutim Ocarent, non Venirem; quum Praesertim te iam illinc cum tua sugitivorum manu discessisse constare lyΙΙic tu me etiam custodem defensoremque Cupitolii. templorumque omnium , hostem Capitolinum appellare ausus es, quod Iuum in Capitolio senatum duo consules haberent. eo venirem ' Vtrumno est tempus aliquod, quo in senatum venisse turpe Sit 7 an vos illa talis erat, de qua agebatur , ut rem ii Sum vepudiare, et eos, qui agobant, condemnare deberem y ἡ ΙV. Primum dico senatoris csse boni, semper in Senatum venire : nec Ciam his senti O, qui statuunt minus bonis temporibus in senatum ipsi non venire;
elium cum paucis amicis Seilicet liae qiloi te iliti lura illi solet ε icero, iit periodi iliet ahr.i coimecti ti,ur p rticulas uota solan , verum et-tiam. Sed liic eae Prorsus ridicii l. e uiat, ut exspectes Potius, siue telo, sine digione . quam cum I lucis iam.cia. Cotis. si tu ilia in Sei . f. 32. VOLr.
Ofeio suo Eruesti is siue liliris edidit beneficio suo.
245쪽
ORATIO. noti intelligentes, hau C suam nimiam perseverantiam veheniente P iis, quorum animum OIIemlere voluerunt, grutam et iucundum fuisse. Λ teaii tu nonnulli, propter timorem, quod Se in senatu tuto non esse arbi- Pabantur, discesse cunt. Non reprehendo: nec quaeri suevitne aliquid pei timescendunt. I'uto, Suo quem - liae urbitru tu timere oportere. Cur ego non timuerim,
quaeris 3 Quia te illinc abiisse constabat. Cur, quumviri boni nonnulli putarint, tuto se in senatu esse non posse, ego non idem senserim2 Cur, quum ego
me existimassem tuto omnino in civi lute esse non
posse, illi non item' An aliis licet et recto licet in
meo motu sibi nihil timere: mihi uni necesse erit, et meam et ultorum vicem pertimescere 3 9 An, quia non Condemnavi sententia inea duo consules, sum reprehendendus 7 Eos igitur ego potissimum damnare debui, quorum lege persectum est, Doego indemnatus, atque optime de Pepublica meritus,
damnatorum poenam sustinerem 3 Quorum etiam delicta , propter eorum egregiam in me conservando voluntatem, non modo me, Sed omnes bonos serve oporteret, eorum optimum consilium ego potissimum, per eos in meam pristiuam dignitatem restitutus, con-
.n silio repudiarum meo 3 At quam sententiam dixi 'Primum eam, quam populi sermo in animis nostris iam ante defixerat; deinde eam, quae erat superiOribus diebus agitata in senatu; deinde eam, quam
salso; illuc , tu Cai,itolii m. T. In ianimis nostris estris, iti limibus Oxonii. et aliis libris, imilitorti cliiiv si ci riplius. At futiles nugas LMe puto, d emuus uuae dicitur Irm uena, et distingui lue tamen in
Ctiq. Fraum omnes adessent . id extiartasse, I aequentissimias , ut tu Seti. 25. Iu iluo etiatu mirabilius exi, eos diei affuisse et de resci cudis actis referre uusos esse. εlui uulea 3r Pler timorem discessissent, Quem eui in aliuin nisi istos raranutilios eam Lem eorum vir credaruast in.
246쪽
senatus frequens, tum . quum mihi est assensus. se si tutus est: ut neque allata sit a me res inopinata ac recens, nec, si quod in sententia vitium est, magis
sit eius, qui dixerit, quam omnium, qui Probarint. 4t enim liberum senatus iudicium propter metu In non fuit. Si timuisse eos facis, qui discesserunt: con
cede, non timuisse eos , qui remanserunt. Sin autem
sine iis . qui tum afuerunt, nihil decerni libere po
tuit: quum omnes adessent, coeptum est referri de inducendo senatusconsulto. Ah universo senatu Declamatum est.
V. Sed quaero. in ipsa sententia, quoniam princeps ego sum eius atque auctor. quid reprehendatur. Vtrum causa capiendi novi consili non fuit' an meae partes in ea causa non praecipuae fuerunt 2 an alio potius confugiendum sui t7 Quae res, quae causa maior esse. quam sames, potuit, quam seditio, quam consilia tua tuorumque; qui . iacultate oblata, ad imperitorum animos incitandos, renovaturum te tua illa lanesia I trocinia ob annonae causam putarunt 2 Frumentum iprovinciae frumentariae partim non habebant; partim in alias terras, Credo, propter varietatem venditorum miserant; partim, quo gratius esset tum, quum in ipsa fame subvenissent, custodiis suis Clausum continebant, ut subito novum mitterent. Res erat non inopinione dubia, sed in praesentia, atque ante oculos
Labere Ernesito videbatur sententia requirere, itire, legitime. Noli ad Pompeium. M Pro ter varietatem Menditoriam in Quid hoc ait, nemo dixerit. Graevius suspicabatur legetidum Pro ter a-ritiam Mendttorum. - Familiari euiuam meo vide tur Marteemem post tum e e pro incomtωριμι, cui verbo et .supra g. 4 iungebatur, ut signi-
ficaretur mutata consuetudo et vo-:luntas eorum . qui frumentum suum antea Potius Romam quam in alia loea vehendum euraverant: sieut Virgilio est Marium et Iinlabile aemyersemina. Non raro fit in hae oratione , ut aera sum obscurum reddat imperite a repta arat mitius usitata νerbi signisiis eatio. UOLF.
247쪽
Proposito periculo: neque id coniectura prosi icieba
nius, sed iam experti videbamus. Nam , quum ingravesceret annona, ut iam plane inopi ii ac fames.non curitas timeretur ; concursus cst ad templum ConcOP-diae factus , senatum illue vocante Metello consule.
Qui si verus fuit, ex dolore hominum et sanae; certo
Consules causum Suscipere, certe senatus aliquid consilii capere potuit. Sin causa fuit annona, seditionis quidem instimulator et concitator tu suisti: nonne uragendum nobis omnibus suit, ut materiem subtrahe a remus furori tuo3 Quid, si uti uinque suit, et ut sanies stimularet homines, et tu in hoc ulcere, tanquam linguis, exsisteres 2 notitie suit eo maior adhibenda medicina, quae et illud nativum et hoc delatum maluia sanare posset y Erat igitur et Praesens caritas, et sutura sumes. Non est satis, facta lapidatio est. Si ex dolore plebei, nullo incitante; magnum malum: Si P. Clodii impulsu; usitatum hominis facinorosi scelus:
si utrumque, ut et res esset ca . quae Sua SPonto in id
litudinis animos incitaret, et parati atque armati Seditionis duces; videturne ipsa respublica et consulis auxilium implorasse, et senatus sidem 3 Atqui utrum-
rimi, ut Praeseriti mendosum videatur. Auctor, v coulicio, Praesentiam opponere voluit dubiae Uinioni. nouautem dicere in Piraesenti Periculo. Wo Ad te tam Coneomtiae, Antea concursus tacitis est in Capitolium,
ibique habitus Senalus ; id quod repetitur 15. An si hi lieem eredidit hie Cicero , quocumque loco vellet.
eonei lare motus et liahere Senatum tmox serus concursus est talis, qui oritur nullo GPite , nemine incitante ,
ut dieitur S. ia, vel, qui causam habet in ea re ipsa, quum asserunt vulgi turbatores. Ernestio liaee forma loquendi merito videtur durior esse Inihili enim esset concursiis falsus aut fiatis. Paulo maiori specie ab eodem defenditur verbum Potuit , ubi uptius sitio et diatiit. Wo . Seditionis qtiidem Melius esset autem , lodico Wolito. T. Ethoe Ielatum matam Επωπαοπου κακου dieitur in Odyssea, quod h. l. delatum , nulla, quod sciam, veterum auctoritate. Neque omnino certa est scriptura : aliquot MSS. habetit dele- ut quatuor Oxolin. Sed id vitiosum visum est eruditis. Wο .
248쪽
que suisse perspicuum est, dissiculiatem annonae,
summamque inopiam rei frumentariae, ut homines non ia in diuturnam caritatem, sed ut famem plane timerent: nemo negat. Hanc istum otii et pacis hostem causam arrepturum fuisse ad incendia , caedes, rapinas , nolo, Pontifices, suspicemini, nisi videritis. Qui sunt homines a Q. Metello, fratre tuo, consule, tain senatu palam nominati, a quibus ille se lapidi hu appetitum. etiam percussum esse dixit ' L. Sergium et M. Lollium nominavit. Quis est iste Lollius 3 qui sine ferro ne nunc quidem tecum est: qui, te tribuno plebis . nihil de me dicam, sed qui Cn. Pompeium interficiendum depoposcit. Quis est Sergius 7 armiger Catilinae, stipator tui corporis, signifer seditionis,
concitator tabernariorum . damnatus iniuriarum, percussor, lapidator, sori depopulator, Ohsessor curiae. His atque huiusmodi ducibus, quum tu in annonao caritate in consules, in senatum , in hona sortianasque locupletium, per cuusam inopum atque imperitorum, repentinos impetus comparaves; quum tibi sutus esse in otio nulla posset; quum, desperatis ducibus, de- euriatos ac descriptos haberes exercitus perditorum: nonne providendum senatui suit. ne in hanc tantam materiem seditionis ista sun est a sax udhaeresceret 'VI. Fuit igitur causa capiendi novi consilii. Videte ianunc , suerintne partes meae paene praecipuae. Quemlum Sergius ille tuus, quem Lollius, quem ceterae pestes in lapidatione illa nominabant quem annonam
,eit in Nihil de his Lollii insidiis Ciceronem, aut Asco rium ad orat. Pro Milone narrasse. Wolfius motiuit . Imperitorum u edd. vett. nou- nullis. et eodd. 1M. aliquot rere ingrinorum. Decuriatos) Decuriate et eenturiata passim usurpatur Pro conscribere. ΗοT Adhaerescereερὶ Graevio placebat ne in hac larua memoria - Deae a. Iascereti
249쪽
ORAM Opraestare oportere dicebant' nonne me' quid 2 puerorum illa concursatio nocturna tum a te ipso instituta 2 Me frumentum flagitabant. Quasi vero ego aut
rei frumentariae praefuissem, aut compressum aliquod frumentum tenerem, aut in isto genere omnino quidquam aut curatione aut potestate valuissem. Sed homo ad caedem imminens, meum nomen operis edi
derat, imperitis iniecerat. Quum de mea dignitate, in templo Iovis optimi Maximi senatus frequentissimus, uno isto dissentiente, decrevisset: subito, illo ipso
die, Carissimam annonam nec opinata vilitas Conse
quuta est. Erant, qui deos immortales id quod ego
sentio) numine suo reditum meum dicerent comprobasse. Nonnulli autem illam rem ad illam rationem coniecturamque revocabant, qui quod in meo reditu spes otii et concordiue sita videbatur, in discessu autem qriotidianus seditionis timor . iam paene belli depulso metu , commutatam esse annonam dicebant: quae quia rursus in meo reditu iacta erat durior, a me, cuius adventu fore vilitatem boni viri dictitabant, annona flagitabatur. ιVII. Ego denique non solum ab operis tuis , impulsu tuo, nominabar, sed etiam, depulsis ac dissipatis tuis copiis, a populo romano universo , qui tum . in Capitolium convenerat, quum illo die minus vale-46 rem, nominatim in senatum vocabar. Veni exspecta- ius. Multis sententiis iam dictis, rogatus sum senten-
Concursatio nocturna tum a te φso
inaiatiata P Sie Ern. ex ingenio, quem equuti sunt Wolf. et Bech. ilgo nocturna e num Ad illam Ernestius malebat: nulli autem rem ad illam. Gesneriis: nonnini autem illam rem ad aliam Dietitubant Εrn. sine libris eorrexit dictitarant. Qiatim illo die minus Malerem Nonni modum grave fuisse videtur periculum : alioquin de hae valetudino iam antea dicendi Ioeus fuerat. Sed id men, bruim hene iacit amplificandae poriodo. WOLP.
250쪽
tiam. Dixi rei publicae saluberrimam , mihi necessariam. Petebatur a me scumenti copia, annonae vilitas;
quasi possem aliquid in ea re gerenda ; non habeba
tur. Flagitabar bonorum expostulatione. Improborum convicia sustinere non poteram. Delegavi amico locupletiori, non quo illi, ita de me merito, onus illud imponerem succubuissem enim potius ipse , sed quia videbam id, quod omnes: quod nos de Cne Pompeio polliceremur, id illum fide, consilio, vitis
tute, auctoritate, selicitate denique sua iacillime persecturum. Itaque , sive hunc dii immortales Ductum iinei reditus populo romano tribuunt, ut quemadmodum discessu meo frugum inopia, fames, Vastitas, caedes, incendia, rapinae, scelerum impunitas, fuga, sermido, discordia fuisset: sic reditu meo ubertas agrorum , frugum copia, spes otii, tranquillitas animorum , iudicia, legos, concordia populi, senatus
auctoritas, mecum Simul reducta videantur: sive egomet aliquid adventu meo, consilio, auctoritate,
diligentia, pro tanto beneficio Populo romano praestare debui: praesto, promitto, spondeo. Nihil dico amplius : hoc, quod satis est huic tempori, dico, rem
publicam annonae nomine, in id discrimen, quo vocabatur, non esse venturam. Num igitur in hoc ossicio, quod fuit praecipue meum, sententia mea reprehen-
Non habebatur SL leetio vera, Wolfius monui , id huic seriptori
sigili fierire posse, nihil aderiat, nihil suimetebat scit. It timenti. Varieti,tem vel scripturae vel emendationis exposuit Beck.
Ern. populi Romani. Sententia mea reprehenditura Vnus Oxoran. rvrehenda r , nou ivselici vilio, at vitio tamen. Rhetor intellexit, Puto, iure rePrehenditur. Nox Erueatius edidit e yeste, ubi Graevius post alios multos a peste, uti sυι- tim ab omnibus scribitur a eaede. Ille notabilis est ipsa phrasis. rem αδ-pere ex ta peste perietili; illud autem φορτι ι. quod e eaede et vastitate iterum Cicero eripuit ei ves avios . vix ab iis receptus in patriam. Iam quisu sit res maxima, ex superioribus intelligitur, annona. Tum nemo ne t