장음표시 사용
1쪽
Ex Bibliotheca majori Coll. Rom. Societ. Jesu
4쪽
Primam partem Pandectarum seu Digestorum, Iuris Ciuilis Ro
DE THARDO HORS TIo I. V. DOCTO. re & in Academia Iulia I elmstadiana
Prosessore. VIRTUS INUIDIAM UINCIT.
Excudebat Iacobus Lucius Transvluanus. 'Anno M. D. LXAXLIL . . '
6쪽
Romanorum Imperatori inuictissimo,
Germaniae, Hungariae, Bohemiae&c. Regi, Archiduci Austriae, Duci Burgundiae &c, Domino suo cle
mentissimo, Dethardus Hormus I. V. Doctor salutem.
inuictissimeq; Imperator, Domine Cl mentissime, Caesarea tua Maiestas, quidnam ferant exiguae har, & quidem paucae pagellae, quas sibi nuncupatas videt, quaeratq; quae me ratio eo audaciae impulerit, t tantae Maiestati, tam exiguum & leuidense munusculum ollarre non reformidaverim: Exponam autem, Augustissime Imperator, Caesareae tuae Maiestati, huius rei causas, quantum quidem ego pro ingenij mei tenuitate iudicare possum, non leues, illud a Caesarea tua maiestate, debita summaq; animi deuotione ac submissione petens, ut pauliasper ab alijs imperialibus grauissimis curis negocijsq; vac re, ac pro innata sua, totiusq; Illustrissimae Auitriacae familiae benignitate, paucula haec, quae de ratione docendi interpretandiq; Iuris, quam breuissime referam, clementi culo obiter perlustrare dignetur. Commemorat Iureco sultus Pomponius,o ruginem S propagationem veteris Romani Iuris referens, statim post leges duodecim tabularum propositas, disputationibus ori etactum esse, ut quemai modum naturaliter euenire solet, diuersa disceptantium a inte
7쪽
A tr. S. bis litib. interpretatio desideraret prudentum authoritatem neces. . de Orig. iur. seriam ii: & optimus praestantissimus': Imperator Iustini
nus, cuna ex secratissimis imperialibus constitutionibus, . immensiSq; veteris prudentiae voluminibus, uir , quod tiamnum ita habemus, composuisset Iuris Ciuilis Romani corpus non solum sibi suisq; succcssbribus, Romanis Imperatoribus,subinde nouas addere sanetiones necellariums repraesensit, sicut&solus Iustinianus, plurcs quam cen c . tum & sexaginta constitutiones, quas Novellas siue Authenticas vocamus, aeditis prius a se Iuris libris postea a siecit, sed totum etiam hoc opus a se aeditum, interpretationem prudentum rursus desideraturum esse prouidit: At tamen ne in immensum iterum Ius Ciuile intcrpretatio- ' num accessionibus excresceret, vetuit ne quis magna, ad istos libros Iuris Ciuilis a se compositos promulgatosq; , scriberet commentaria, sed tantum Paratilla & interpreta-b. I. i. g. bοe aut e. tionem succinctam, quam Graeci κζ m siet vocant b. Suin C de uteri tu enuo mas igitur tantum breues, breuesq: gIosulas Scripserunt primi illorum librorum interpretes: Verum postea usu . . Practico sic exigente, S nouis subinde exortis quasioni bus, cum illae ab Imperatoribus Romanis, in elicissimo illo tempore, & toto Imperio bellis continuis fluctuante, omniq; ciuili ac politico regimine pene pest dato, indi- scussae & inexpeditae relinquerentur, glossae uberiores, pugnantibusq; diuersorum Iuris Antecessorum sententi; s,& earum conciliationibus resertiores, atq; commentaria maiora paulatim scri bi coeperunt: adeo ut fateri quidem cogar, in immensum fere excreuisse rursus Iuris Ciuilis in te pretationes: sed recordatus, quanta singulas in partes In 7 cidentium casuum, quotidie existat varietas, sicut & ipse Iustinianus Imperator in suis sanctionibus frequenter attestatur, naturam quotidie nouas aedere formas deproperare: recordatus etiam quam innumeiae ex nouis emergentibus factorum speciebus, quaestiones quotidie accumulentur, & quam avide Iureconsulti Practici, ex Doctorum commentarijs carum resolutioncs requirant, non Possum
8쪽
tamen istiusmodi commentaria, quae quisque pro dotibus ingenij sui diligenter conscripsit, nobi & toti posteritati, tanquam sapientiae suae thesauros communicata & commendata voluit, immania&insana appellaret & licet alium meliorem facilioremq; interpretationis modum teneri posse non inficier , commentarijs nihilominus istis Doct rum , ad rationes dubitandi & decidendi in singulis partibus reddendas, etiamsi omnes, quae usq; huc inter Iuris An tecello res & in Iudicialibus subsellijs agitatae sunt Iuris controucrsiae, imperiali trutina adhibita, decidantur, propter usum scholarum & fori, carere nos haud posse arbiatrarer . Sed clam utiq; meliorem & faciliorem paulo e ponendi & interpretandi Iuris modum teneri posse, recentiores fere omnes probent, & licet facti interpretatio in terdum etiam prudentissimos fallat, Ius tamen finitum cia se debeat& possit, teste Iure consulto Neratio c. quis tan-e I idem modus optimus ei se hac in re possit in dubium vocatur: Ali1, inter recentiores etiam, hac de causa summas v- beriores, alij auctiora parat illa,. alij commentaria scripsere, veterum illis non multo minora, alii tractatus: quae omnia,quia Veterum certe interpretum scripta rerum ordiane & doctrinae facilitate perspicuitateq; antecellunt, non improbanda, sed a qui boniq; consulenda esse, omnes haud dubie boni & cruditi viri , praesertim, quorum studia ab sesu rerum non sunt aliena, sentiunt. Inter alia autem V ria multorum excellentium virorum conamina, quae singula, sua sunt digna laude, commendandum est: etiam illud Eguinaris Baronis Iurisconsulti prsstantissimi,& nunquam satis laudati, institutum, qui Pandectas, utpote maiorem partem illius Iustinianei corporis, maxima perspicuitate a docentibus exponi, maximaq; facilitate a discentibus, ea cum primis ratione percipi posse arbitratus est, si perpeti una illud edietum Pragorium, in quo interpretando,antiquorum Iuris prudentum libri, quorum particulaS exce pias habemus in Pandectis, toti penὸ consumpti cssent, re
ivtucretur, dc quae deessent,quanta posset ficta maxima dili-
9쪽
gentia, supplerentur: Id quod, meo quidem iudicio fideliter etiam Baro in manualibus suis libris praestitit, quamuis propter immaturum obitum, non ita, sicut propositum ipsi erat, optatuni finem undequaque sit assecutus, neq; omnia, ut volebat, perfecerit, sed quasdam etiam partes prorsus intactas reliquerit. At vero quid fit 3 cum iam ante multi doctissimi viri, in veteris Romani Iuris historia perquirenda, quod eam ad Iuris nostri nonnulla loca illustranda, non parum adiumenti ferre, atq; huius inopia priores interpretes inscelicius paulo in aliquibus partibus ve satos esse viderent, laborare coepissent, tum vero praecipue ex eo tempore, historico illo antiqui Iuris Romani studio,
ita multi stagrare coeperunt, ut modum certe hac in re non-
iiihil excedc re hominibus nostris videantur, 3c cum neque duodecim tabulas, quas fateor libenter ipse quoq; integras videre cuperem, neq:, sicut Paro euenturum praedixit, integrum perpctuum c dictum, quod primum per Seruium Sulpitium& Aulum Ostilium, deinde per Saluiuin Iulianum compositum fuit, restituere hucusq; potuerint, tamen i tissimam& densissimamvmbram quandam resuscitare conentur totius veteris abolitae a &obsoletae Romanae Iuris. prudentiae. Vt Iibere, Augustissime Imperator, coram Caesarea tua Maiestate loquar, si tale nostrum esset studium
in hisce scholis, quale istoruin hominum, & si illorum insistentes vestigi; s, antiqui iuris historiam poti sim iuri sectar mur, paulatim a Iure isto, quod praesens nobis cli, ita lono
prolaberemur,ut notitia etiam eius prorsus excideremus, . &euenit et, ut ab his, qui in foro quotidie versantur, idem
obiici nobis posset, quod de sui temporis Iu reconsultis scripsit Ammianus Marcellinus d, Qui inquit Iuris pro
D sessi scientiam, quum repugnantium sibi legum abolevere , dissidia, velut vinculis ori impositis reticentes iugi silet
tio, umbrarum sunt smilcs propriarion: hi, velut fata n D talitia praemonstrantes, aut Sy billae oraculorum interpre-υ tes, Vultus grauitate ad habitum composita tristiorem, i-
psum quoq; vunditant, quod oscitantur: hi, ut altius vide-
10쪽
antur iura callere, Trebatium loquuntur & Casset Eum,& Alfenum, &Aurunorum Sicanoriunq; iam diu leges ignotas, cum Euandri matre ab hinc sicculis obrutas multis: & si voluntate matrem tuam finxeris occidisse, multas tibi sustragrantes absolutionem, lectiones reconditas pollicentur, si te nummatum senserint. Odiici etiam nobis pos- set illud, quo allusisse Marcellinus videtur, quod apud Au- Ium Gelli uine Phavorinus Philosophus respondisse legitur cuidam adolescenti, veterum verborum cupidissimo, &plerasq; voces nimis priscas N ignotissimas, in quotidianis communibusq; sermonibus expromenti: Curius inquit,& Fabricius, & Coruncanus, antiquissimi viri nostri, & his ..antiquiores Horatij illi trigemini, plane ac dilucide cum . suis fabulati sunt, neq; Auruncorum aut Sicanorum aut .. Pelasgorum, qui primi incoluisse Italiam dicuntur, sed ae- . tatis suae verbis locuti sunt: tu autem perinde, quasi cum Amatre Euandri nunc loquare, sermone abhinc multis annis iaiam desito, uteris, quod scire aut intelligere neminem vis, re quae dicas: Nonne, homo inepte, ut quod vis, abunde con- re sequaris, taceres sed antiquitatem tibi placere ais, quod ..honesta, & bona, & sobria, & modesta sit, Vive ergo mo- ribus praeteritis, utere verbis praesentibus, Verum enim- reuero si istiusmodi Iuris existimamus interpretes, qui grammatico tantum & historico flagrent Iuris studio, Gramma ticas quidem habebimus expositiones vocabulorum puri res & veriores, quam vetustiores illi, historiam etiam antiqui istius & obsoleti Iuris habebimus pcrfectiorem, quam priores interpretes prorsus sere neglexerunt: quae vero ad praesentem fori usum, quae ad quotidianarum controuersiarum decisiones pertinent, haec ex ipsis textibus melius plorum'; , quam ex istiusmodi commentarijs nostris quis e presserit. Neq; tamen ob id latini sermonis puritas contemnenda, vel anti alia istius Romani Iuris historia prorsus abijcienda erit, sed omnium prudentissimorum Iureconsultorum suffragi)s, isti haud dubie prae cunctis alus, tam rcccntioribus, quam etiam veteribus Iuris Antecestoribus,