Synopsis thesium siue axiomatum iuris, ad primam tertiam partem Pandectarum seu Digestorum, iuris ciuilis Romani, authore Dethardo Horstio ..

11쪽

maximὶ honorandi collaudandiq; veniunt, qui puritati illi

Grammaticae atq; Historicae, practicam adi ungunt Iuris. prudentiam, & omnia ad usum ita accommodant quotidi

num , ut cupidam legum Iuventutem, quasi anu tenentes,

in forum producant, atq; ad omnis generis iudicialia ce tamina, eorumq; Delicem expeditionem, summo studio summa a. diligentia praeparent, Ego sane eruditos & procticos Iureconsultos Germaniae nostrae, viros in palsstra Iurisprudentiae diu multumq: ac faeliciter exercitatos,Ioachimum Mynfingerum, Matthaeum V Vesen cium, Caesareae Maiestatis tuae dignissimum Reserendarium, Andream Geyl, aliosq;, quos tam Caesareae tuae Maiestatis aula, Imperialis Camera, aliorumq; Principum aulae & curiae; quam etiam totius Germaniae Academiae plurimos habent, non secus ac ab Alexandro illo Magno relictos o γέ-σίδας, mi hi praecipue imitandos esse semper duxi. Neq; vero id si ne ratione facere mihi videor: totum enim ius nostrum ci mitat, illas potissimum fractiones obseruandas esse , qtiae 'tru f de eoo, nouissimae sunt: αμ αγενε ρω λιι ξεις ait Modestinus fprino. ἰκυρο- ω τι b π: οαυτών si νr & Iureconsultus Paulus g ea, g. l. ad. leg ui i' quae quotidiana sunt, plenius tractari voluit: Vlpianus v prin. .de litem leg Glegis Aquiliae viridam obseruantiam commendare vo-b. I i. L ad let in lens, ita ait b, Lex Aquilia omnibus legibus, quae ante sequii. de damno iniuria locutae sunt, derogauit, siue duodecim tabularum, siue quae aliae fuerunt, quas nunc referre non est necesse. Iustinianus quoq; Imperator, cum Antecello ri- . . lius suis Triboniano, Theophilo, & Dorotheo mandasset,

i, ut institutiones.Iuris Ciuilis Romani, ipsius authoritate prormio PD Mi eo inponerent, esset a: id opus perfectum, in primis hoc d praedicauit i, quod corum haberet perespctam solertiam,&legum scientiam, & circa suas iussiones fi Ana: voluit m cupidam legum Iuventutem , prima legum cunabula, non ab

,, antiquis fabulis di scere, sed ab Impeziali splendore appeis petere,& tam aures, quam animos eorum nihil inutile,ri nihili perperam positum, sed quod in ipsis obtineat reruis argumentis accipere: Quinimo in Digestis quoq; suis&Codi

12쪽

dice, pro eo trire, quod in usu esset quotidiano, ius antia quatum & obsoletum referri, omnino non voluit optimus pra i tantissimul r: imperator Iulii nianus, sed e suis libris Prorsus hoc exterminari, & ius tantum praesens inseri ius sit, sicut constitutiones ipsitus, de cona possitione & aeditio- ne Digestorum& Codicis manifeste attollantur h. In ipsis g igitur artis libris , Obsoletum&antiquatum Ius, pro eo ς c* siti*tior Codici praesens sit, inseri non debet: in commentariis autem horti pr6 AR De dotio e librorii, veteris Romani iuris hii toria commemorari qui fa V o. f. eddem debebit, sed parce modice m, S ita ne eius, quod quo ei die in disceptatione& certamine iudiciali vertitur, negli- ις dum ιId Dc atur prorsus discussio, summeq; cauendum crit, ne vetiisti lotu cod confri l. rmonis nimis affectata et rauitate, omnis doctrinae lux o cr S sturetur: neue ita longe ascopo discedamus, ut duin inter 1μprodidiis ibid. Depretatio librorum Iuris prae manibus nobis est, ad Plauti, me aut . ι ossit. I. g. Caesaris, Ciceronis, Horatii, Plinis, Gellis, Diui Hieronymi s sed ei Dcsudis, Sc scripta interpretanda vcl emendanda prolabamur, de ne 9 7- tavis aure. dici de noliris lucubrationibus possit, quod de Tuberonis ι in is pro di bris retulit Iureconsultus Pomponius l, sic inquiens,Tu tautassutem C. de ra-bero doctissimu quide habitus esi, Iuris publici re priuati, i ri iurenuclean.& complures utriusq; Iuris libros reliquit: sermone etiam ι i a S.a4 post bos antiquo usus a fictauit scribere, & ideo parum libri eius ροι f . cruri

grati habentur. Illam vero mediam viam interpretandi Iuris, quae puritatem latini sermonis non negligat, hiltoriam veteris Iuris non aspernctur, potissime laincia, quae ad praesentesia fori usum pertinent, curet atq; observet, secutus citetiam prudentissimo ille timuiq; doctissimus Baro: is enim puritatem sermonis strenue asserens, historiam veteris Iuris Lmediocriter repetens, negligens autem obsoletas constitutiones, quae certd multis iam seculis incognitae, & p desue tu dinelia abrogatae abolitaeq; , quasi ius nouum perperam in lucem rc uocantur,hoc ius in omnibus suis scriptis,potissim sim animaduertendtim duxit, quod in usu ellet: atq; hoc

cum in i s Iuriς noliri Ciuilis libris, quos commentarijs suis attigit, studiose fecisset Baro, addidit etiam in singulis partibus Ius prouinciale Gallicum: neq; vero debuit aliter ratione nationis suae, neq; potuit, quia ipsi ut homini exic

13쪽

PRAEFATIO AD

roderecessibus Imperij nostri Romanogerman ici,nihilit cognitum. Sed consuluerit Baro, ceditione suorum in nualium librorum & aliorum commentariorum, suis quidem hominibus optime, nostris vero mediocriter, sitq; ille, de quo iam dictum est,interpretandi Iuris modus optimus: Semper tamen,Augustissime Caesar, ego existimavi, hac ra- tione quoq; vehementer adiuuari polle, cum studia discentium, tum etiam labores Practicorum, & eorum , qui guber

nacula Reipublicae tenent, si iusta & methodica tractatio illustret Artem nostram: idq; duplici posse fieri via, primum uniuersae Artis nostrae iusta methodicaq; insormatione, d inde vero ad singulos libros Iuris nostri Ciuilis, singulos ltitulos, axiomatum omnium compendio a collectione: Ad utrumq: autem hoc munus obeundum, cum mediocres nimi dotes, mihi ab aeterno optimo maximoq; Dco contigisse animaduerterem,nequaquam talentum mihi a Deo c

creditum, instar malitios serui in terram dcfodiendum, sed potius ad imitationem induitrii ministri exercendum csse. arbitratus sum. Vidi autetia uniuersam Iuris Artem nulla ratione alia posse exactius commodiusq; componi, quam si a capite usq; ad calcem, Ars ipsa omnc Sq; cius partes, di partium partes generaq; & species, continuis definitionibus, diuisionibus,, ac regulis illustrarentur, ordineq; suo, ac

. . . debita statione singula collocarentur: Hac enim ratione' ὸ o. Artem nostram conscribi debere, facilemq; reddi posse, te- --I status est etiam Cicero m, cum ita ait, Si enim mihi sacere' licuerit, quod iam diu cogito, aut alius quispiam, aut me

' impedito occuparit,aut mortuo effecerit,ut prim uia omne

Ius Ciuile in gelacra digerat, cuiae perpauca sunt, deinde eo- rum, quasi quaedam membra dispertiat, tum propriam cu- ' iusq; vim definitione declaret, persectam Artem Iuris Ciui-M lis habebitis, magis magnam atq; uberem, quam difficilem&obscuram, In Bruto quoq; suo, Cicero Scaevolam reli quos Iureconsultos hac sola ratione superasse asserit, his ,, verbis: Sic Brute existimo, Iuris Ciuilis magnum usum, &,, apud Scaevolam & apud multos fuisse, Artem in hoc viro,

is quod nunquam cffecisset ipsius Iuris scientia, nisi eam prae

tetra

14쪽

CAESAREAM MAIEST.

fea didicisset Artem, quae doceret rem uniuersam tribuere in partes, latentem explicare definiendo, obscuram expi nare interpretando, ambiguam primum videre, deinde di- stinguere, postremo habere regulam, qua vera & falsa iudi- carentur, Squae quibus propositis est ent, quaeq; non essent consequentia: hic enim attulit hanc Artem omnium maxi- mam, quasi lucem, ad ea, quae confuse ab alijs aut respon- debantur, aut agebantur: Dialeelicam mihi videris dic re inquit: Recte inquam intelligis, sed adiunxit etiam literarum scientiam, & loquendi elegantiam, quae cx sciti tis c- ius, quorum similia nulla sunt, facilinae perspici poteli Ad- ductus igitur sum, ut ante annos quatuor Triboniancam Iurisprudentiam,quae huius rei specimen aliquod continet, aederem: attamen illas fere tantummodo Iuris partes ea complectitur, quas vel Tribonianus ipse,in Inst tutionibus Iuris Ciuilis attigit, vel interpretes in commentarijs suis Institutionum adiecerunt: ciuia autem cogitarem succinctam illam tractationem continuarum definitionum, diuisionum, & regularum generalium, pro voto meo,ab omnibus accipi non posse, quia, ut eleganter Aristoteles tradit, adultior aetas, in omni genere disciplinarum, non sollim τι ira, verum etiam τὸ sibi exponi desiderat, di in Iuris. prudentia etiam nostra ita receptum, ut generalia ni si specialiter declarentur, videantur quasi praeterita, utq; nulli Iuris assertioni,nisi adiectus sit locus, unde ea desumpta sit. credatur: coepi statim uberiorem quandam conscribere singularum partium declarationem. Id autem Augustisti me Caesar, clim serio quotidie, magnaq; diligentia, di sti

diorum assiduitate agerem, ac Tribonianeae istius meae Ii ris prudentiae dotalitium,priuata praelectione iam semel alta soluissem, alteram quoque eius repetitionem ad finem sere rursus perduxissem,atq; ita omnia ador nare conarer, ut se cunda eius aeditio, non solum bonis omnibus gratior, Verum etiam a calumniantium iniquitatibus tutior esse posset, praeter omnem opinionem, in alteram quoq; illam sta tim incidi clucidandae Iulis prudentiae rationem. Veririne-nimuero adiuuandis progressibus cupidae legum Iuventi

15쪽

bendo.

tis, totnm me quasi mancipans, disputationes suscepi ad ordinem Pandcctarum : idq; seci tanto lubentilis, quia viderem, licet laic labor priorem itum nonnihil impediret aetdifferret , quod tamen alter iste huius adiumento, postea tanto absolutior tantoq; pcrscctior prodire postet, atque quod hic daretur occasio, ad singulos libros Iuris Ciuilis,

sugulosq; titulos,compendiosam facere axiomatum collectionem, quam rem unice,Omnia etiam omnium interpretum commentaria affectarunt, in singulis legibus, sed qui uniuersos titulos ad nuda dilucidaq;, oc ex ipsis tantum te ii expresia axiomata ita reuocaret, eaq; in ordinem rces-geret, nemo, quantum quidem ego scitan, aut mihi videre contigerit, hactenus extitit. Suscipiens autem alteram quoq; hanc prouinciana, animaduerti, duo mihi potissima curanda esle: primum ut ipsorum textuum assc quercr coprimeremq; genuinum germanumq; sensum, quae res quam immensi sit laboris, quanti iudici), quantae clificultatis, quanti etiam periculi, ostendunt satis ingentiae illa, Augustissime Caesar, tam multorum interprctum dissidentium commentaria, me vel uno verbo, id amplius depraedicare, superuacuum est, N : tamcn in ipsorum textuum axi matibus eruendis acquiescendum, sed iuris quoq; nouissiami I&eius quod in usu obseruatur, si non persectam expositioncm, quod nec patiebatur suscepti laboris finis, ait men commemorationem salictu aliquam adi ciendam esse duxi. Deinde vero annitendum mihi hic existimavi, vi quantum possem, Optimo ordine omnia singulaq; axiomata sub suis titulis componercna, ut quemadmodum tur

consultus Paulus ala o, primis quibusq; proxima copulata procederent, ac sicut de albo scribcndo proditum estp, θdecuriones eo ordine in albo scribi dcbeant, quo quis ira ximo honore, in municipio functus eth, puta qui Duum uiratuin gellerunt, & inter Duum ui ales antiquissimus

qui'; prior is, deinde hi qui secundo post Duumviratum honore, in Republica functi sunt, poli cos qui tertio, re deinceps, mox hi qui nullo honore stincti sunt, pro ut quis- . quc in ordinem vetiit: ita quoq; intcr varia illa singulorum

16쪽

titulorum axiomata, quae natura priora ac potiora sunt priori loco, quae his proxima medio loco ,&quae quasi re

centia vel specialia, aut exorbitantia, posticino loco coli carem : in quo iterum labore, ut ad scopum recte quis collimet, metamq;' nou excedat, quanta requiratur industria,

quanta excrcitatio, ex tuo facile intelligitur , quod tam a

Iureconsultis nostris, quam etiam omnibus omnium aet

tum Philosophis, ordini tribuatur perspicuitatis praecipi uni bencficium. Videatur igitur, Augusti si me Caesar, inuidis aut indoctis hominibus, udis aut tenuis iste labor no

ster, stetiam illis contemptui, docti tamen,& aequamini viri spero, dextro et syncere iudicantes, operam hanc me am,si non summis laudibus vehendam,quod nec expeto, nec expceto,in suo tame genere comendanda esse, non grauatim profitebuntur. Videatur etiam nonnullis ridiculum, atq; haec Synopiis axiomatum tanto exilior, quod disputationcs, disputantiumq; nomina asscrip scrina, mihi tamen ado- scentibus illis ingenuis, qui de hisce axiomatibus respondistini, vicorum nomina asscriberentur, non inuideri

portere, atq; alios ad eorum diligentiam imitandam hoc exemplo incitari poste visum est:& alioqui, hi qui sunt in hare vcl mcdiocriter versati , testimoni uin perhibebunt, non puerili more theses tantum quatuor , quinq; aut se , vel paulo plures,e singulis me extraxisse titulis , sed hanc

meam consarcinationem axiomatum methodicas & int gras titulorum singulorum tractationes, quatenus textusi pii largiuntur, continere, onauibusq; ac singulis, tam i 'Practico, quam theorico Iuris studio, haec masno usui esse posse. Vnum ex innumeris quae dici hic pollcnt, indic bo, unde apparere possit, an id, quod fuit mihi propositum, sim at secutus: diu multumq; hila me scrupulus stimulauit pu-gugit l, quaenam esset ve teris S modernae disceptationis1udicialis diuersitas t& quale olim sucrit Procuratorum aut Advocatorum munus, quale sit item hodie: hac in re igitur, clam nonnihil desiderarem, Dialectica usus inducti ne, singula inquisiui cxactius t an autem satis diligenter hanc rLmcxcvile rina, Synopsis mea ad titulum Pandcetarii

17쪽

de procuratoribus & defensoribus testabitui. Tuae verbCaesareae Maiestati, Augustissime Imperator, Domine Cle mentissime, hanc primam partem huius meae Synopseos, nuncupatam esse cupiui, non soliim quod Eguinarium etiam illum Baronem, cuius ego hac in re aemulatus sum diligentiam, Mannalium suorum librum primum, quem ad haec Pandectarum scripsit, Regi suo Galliae dedicasi se viderem, multoq; i ustius Imperatoriae tuae Maiestati, utpote ad quam singulari quadam eminentiae legitimaeq; successionis potestate, omnis Romani Iuris sanctio interpretatioq; pertineat, hanc meam operam, eiusq; primitias aia scribere me posse existimarem: verum etiam quia Caesareae tuae Maiestati, ut supremo meo & a Deo ordinato Magistratui, hanc praecipuam laborum meorum partem, debi ta pietate submissioneq; me omnjno deserre oportcre cens crem

Deniq; quia in recessu Imperij, promulgato inComiti s Pr ximis Spirensibus, Anno salutis millesimo quingentesimo septuagesimo, spes Clementissime facta est Iuris Antecessoribus, & reliquis omnibus Imperii Romani subditis, coli ctas ab Imperialis Camerae praesidibus& Affessoribus, controuersarum Iuris quaestionum Decisiones, Imperiali adhibita lima promulgari debere, credidi quoq; precatorijs incitationibus meis,aliorumq;, quorum ut mea n lalla aut perexigua, ita ipsorum maior aut horitas, ctim clarissimos illos viros, quibus hoc opus Decisionum perficiendum com

mendatum est, ut eius consumationem accelerent, tum v ro maxime Caesaream tuam maiestatem, ut perfectum & co-

summatum hoc opus,quam primum S in proximis Imperialibus comitijs promulget, tanto magis commoueri re a duci posse: Quam enim gratae sint Illustrissimi Flectoris Saxoniae, super controuersis Iuris Saxonici quaestionibus, nuper aeditae Constitutiones, tota iam clamitat, non sol imGermania,sed etiam Gallia & Italia, Iliaeq; nationes exterae, omnesq; utilissimam esse haiah operam, praedicant Acad Maiae, omniaq: omnium Curiarum subsellia: Quanto vero gratius fuerit, Augustissime Caesar, omnibus ubiuis terrarum , & intra ta extra Imperium Romanum, bonis ac doctis viris,

18쪽

C MI AREAM MAIEST.

viris, quanto etiam Augustissimae Caesareae tuae Maiestati, totiq; huic Romanogermanico Imperio fuerit laudabilius ac gloriosius, si Augustissima tua Caesarea Maiestas,adhibiato omnium Procerum consilao, Gcrmaniam ab intestinis

bellis, quibus miserrimenuuc flagrare incipit, ad pacis tranquillitatis studia, deliberationesq; legalium sanctionare uocans, diutissime exoptatas, & nuper Clementissime promissas, inde quoq; auidissime expectatas, communes

totius Imperii Dccisiones perfici,ac quam primum in comiatiis promulgari curauerit Sed quid, Augustissime Caesar,

go Caesareae tuae Maiestatis infimus Cliens, exili cruditione, prudentia etiam minori , rerumq; usu perexiguo praeditus, Augustissimae tuae Caesareae Maiestatis auribus, amplius o strepo: sunt Caesareae tuae Maiestati quotidie plurimi a latere, qui omnia haec muli dexterius, quam eno, iudicent, multo quoq; talicius, maioriq; sermonis grauitate&via r tate suggerant, qui ctiam haud dubie, quod requirit communis Reipublicae salus, diligenter semper pervestigare, . tuamq; Caesareani Maiestatem, cima fuerit oportunum, de Lo admoncre non desinent. Exposui Augustissime Imperator, Caesareae tuae Maiestati, quod hoc tempore fuit mihi propositum, quam varijs interpretationum fluctibus Iactata sit, praesertini a temporibus Iustiniani Imperatoris, tota Romana Iuris prudentia: commemoraui etiam, qu modo Eguinarius Baro ad illustrandos Pandectarum libros, Praetorium illud perpetuum edictum restituere con tus sit, quomodo etiam media quaedam interpretationis via teneri possit, quae puritatem latini sermonis asserat, stimul l veteris S antiqui Romani Iuris historiam inciliocri

ter commemoret, & tamcn pro iure novo, multas diu o

soletas constitutiones non resuscitet, sed neglectis exau- thoratis constitutionibus, ea, quae praesentia & potiora sunt, curet, cupidaeq; .egum iuuentuti commendet. Dcii de vero quod sit meum in conscribenda hac axiomatum Synopsi consilium, & quod ego existiniem, Iurisprudentiam duplici insuper ratione, maxime illustrari posse, primum uniuerse huius Artis iusta & Dialcctica informatione, tum vero

19쪽

PRAEFATIO AD

vero axiomatum ad singulos iuris libros titulosq; compei diosa collectione,&quod alterius muneris Tyrocinium, , ante quadriennium aediderim, alterum vero aeditione hu--. ' ius Synopseos prosequar, Quam autem fideliter collo. . ecionemayiomatum Synopsis haec mea exhibeat, aliorum sit iudicium, S praesertim corum, qui nulla astuantes inub.

dia, cuius m etiam infimi ciuis induitria, bonarum artium

studia, nouraeq; Iuris prudentiae lucem crescere cupiant, α. in mula. ad iudicanda litiusmodi scripta, sicut Cicero ii, & Baro r,t iis commentur, voluerunt, Dialecticam cum Scaevola afferant, quiq; ita ae- is suis Institutionum quos S incorruptos, moderatos atq; prudentes alienarum iv.ι. δε iuss.criur. lucubrationum arbitratores, aestimatorcsq; sese praebeant, ' quales alios in suis cub velint. Cum primis enim Caesareae, tuae Maiestati, bd omnibus Principibus, tum vero omnibus bonis & doctis viris, hanc meam operam comprobari ei Pio, quibus etiam quantos, & qua graues,in hoc opere huc usq; producendo &perficiendo, stim exantia to labores, ii cui, vcl unus titulus argumento esse potest, ita etiam ut te istimoniuria veritati per hi beant,decorum, dignumq; S tuitu cffe, haud dubie persuasum erit, HOS autem quorum ex vI- cio livoris di φιλα ας caecutiunt oculi,& qui fastus si alienorum laborum contemptores , nisi quod ipsi faciunt, nihil rectum putant, suamq; authoritatem propterea, quod palam vel clam, praeter metitum, dente theonino lacerent aliorum operas , tanto maiorem fore putant, se a me non flocci pendi , scire velim. sciantq: posthabitis ipsorum ca- lumn ijs psecto hoc opere,& sit ita Aeternus ac )ρωα Deus velit, absoluta deinde communium ac receptarum sententiarunt Synopsi, ad tertitim quoq: illustrandi iuris genus, auxilio diuino, manum me admoturum, ut ad plerosq; saltem, in non ad omnes Iuris libros, secundum te

tuum ordine, continua perpetuaq; scribam commentaria,

sicut hoc tempore, ad aliquot Iibros , ea parata iam habeo, Illud nunc, Augustissime Cariar, a Caesarea tua Maiestate summis deuotissimisq; precibus contendo, ut Caesarea tua Maiestas,primam hanc Synopseos incae partem, a me , t h

20쪽

CAESAREAM MAIEST.

re,&stib Imperialis sui nominis splendore, in lucem emi tere, neq; quam sint exiguae vel paucae, sed quantis laboribus, curi, Avigilijs, pagellae hae conscriptae sint, Clementissime considerare dignetur , meq; cum meis studiis, quae talia,qualia Aeternus,optimus aximusq; Deus,ea esse v luit, aut etiamnimi in posterum esse volet, tota Caesareae tuae Maiestati, totus Imperio, si qua in parte Rempublica adiuuare potero, deuotissime ac humilitiae offero,) in sua Clementissima protectione sibi commendatum habeat D us optimus Maximus, πολυαπλακ νίς κ. οικτίρμων s, imperi rum omnium ordinator defensor & conseruator, Caesar 'am tuam Maiestatem diu incolumem seruet, omniaq: Caesareae tuae Maiestatis conamina, ad Euangelij sui, per Christum Iesum filium ipsius unigenitum, utinτιν se λετίαν ἐμων patefacti, propagationem, ad Ecclesiae suae salutem, toti

usq; Reipublicae tranquillitatem ac incolumitatem dirigat. Hel instadii in Academia Iulia, io. Calend Augusti, Anno a Christo nato is 8 3-

Caesareae tuae Maiestat. . addictissimus

Dethardus Horstius Frisius oriaentalis I. V. Doctor.