장음표시 사용
351쪽
amo PSIS THES. AD PAND. LII. VIII agri fluxit, etiamsi non ad ultima loca periss-nit, omnibus tamen partibus usurpaturo si aliter quis seruitute usus est, quam debebat, id tamen fecit quo grauaretur seruitus, putas alio genere vehiculi, quam debebat, usus fuerit , si amplius oneris, quam licuit, veXerit, si latiore itinere usus sit, si plura iumenta egerit, quam licuit, aut aquae admiscuerit aliam, l. v. is .in1rin b. ut seruitus non amittitur, quamuis non liceat plus, quam pactum est, in seruitute habere p: iter quoq; sepulchro debitum non utendo rit.
V. Qui iter & actum habet, is si statuto tempore, tantum ierit, actuin retinebit sed qui aquae haustum habet, si per statutum tempus tantum ierit ad fontcna, nec aquam hau serit, iter quoq; amittit : & si quis alia aqua usus sit, quam de qua in seruitute imponenda acriam est, seruitus amittitur x: quod si autem ex fundo i pluribus seruitus debeatur, vel in fundo pluribus seruitus debeatur, ut cognos catur quomodo utendo retineatur, vel ami latur, per unum vel plures distinguitur, trum pluribus pro indiuiso communis,an Ve-- l l Qx plures per regiones sorte diuisus sit I. Illud autem ab Imperatore Iustiniano, est constitutum , seruitutes , tam praediale quam personales, & utendo acquiri, de non tendo amitti posse , per longi temporis prae scriptionem , sicut dominium praescriptione acquiritur vel amittitur, in rcbus immobi
352쪽
DT I. n. iv . PARPE IEM TECII. DI Tra. r.rtibus, ut veteribus differentijs explosis sit in x g luitur. I. De fac omnibus huiusmodi rebus causa simi-
si quadrupes pauperiem fecisse dicatur ue
I. C I quadrupes pauperiem fecisse dic
O tur,actio ex lege duodecim tabularum descendit, quae voluit aut dari id quod nocuit, id est, animal quod noxiam commisit, aut t in prin. b. iit. σ est aestimationem noxiae offerria: Pauperies is in. iit. I Sidamnum sine iniuria facientis datum: nec e l . v D pq θήγnim potest dici, iniuriam secise animal, quod b. d. Ii. S i creonuria sensu caret noxia autem est ipsum delicium; text. in ae prin. tiu. perspen noxa est ipsum corpus, quod nocuitς. cr est. I eo. II. Generaliter autem Noxalis haec actio de ς 4 i Linpran.re .uo-- pauperie locum habet, quoties animalia bru ' σ 'ς dat text. Di
ta, quae rationc carent,contra generalem natu- eum ripi t D. ram omnium istius generis animantium, com-biis ambis. νmota, feritate sua nocuerint,puta si equus cal- d. d. l. I.5. ait Praetor. σcitrosus, quales utiq; non solent esse omnes e-g- σ generaliter. d. primqui, calce percusserit, aut bos cornu petere litus, quod utiq; non perinde omnes faciunt boves, cornu petierit d. m. I
353쪽
L labiit III. Sed etsi cum equum permulsisset alia. quis, vel palpatus esset, calce eum perculseritia erit actioni huic locus :&si alia quadrupes
liam concitauit, ut damnum daret, eius: nomine quς concitauit, agendum erit q: item si cumagalo forte in tabernam equum deduceret, mulam equus olfecit, mula vero calcem rei cit, di crus agasoni fregit, cum domino mulae
de pauperie agi poterit =: Quod si cum arietes vel boues commisissent, alter alterum occidit, si quidem is qui agressus erat, peri jt, cessat a dio, si is qui non prouocauerat , competit
actio g. Il l I. Sive autem coutra generalam naturam seritate quadam commota, corpore suo.
pauperiem quadrupes dederit, sime per aliam rem, quam tetigit, haec actio locum habet,, pote si plaustro bos obtriuit aliquem, vel aliare deiectas h: competitq; utilis haec actio, etsi non quadrupes, sed aliud animal pauperiem fecit 3: & liberarum personarum nomine, etiam ex hac lege agi poste non dubitatur, sordes patremfamilias aut filiumfamilias vulner
uerit quadrupes, scilicet ut non deformitatis ratio habeatur, cum liberum corpus aestimationem non recipiat,sed impensarum in curatio nem factarum, & operarum armilarum, quasq; amissurus quis sit, inutilis factus L. V. Competit porro haec actio, non solum do mino, cuius rei nocitum est, sed etiam ei, cuius interest, veluti ei, cui res comodata est, ita sulloni, cui vestis sorte polienda vel curanda dat
354쪽
V In I sI TVADR. Pax PERIEM TECH ia r data est: quia eo quod tenentur, damnum videntur patit: haeredi quoq; taeteris i. succes L M 'pris , Gribus, hanc actionem dari, nemo dubitaue rit m. m. vi i s in. VI. Sed cum in quadrupedibus etiam noxa caput sequatur, aduersus dominum haec actio
datur, non cuius f uerit quadrupes, cum noc rit, sed cuius nunc est: plane si ante litem contestatam decesserit animal, extincta erit actio,.. a , . e quia noxae dedere, est animal tradere vitium:
demum si commune plurium sit animat,aduersus singulos erit in solidum noYalis actio, sicut in homine n. aduersus haeredes quoque caeteroli non iure succcssionis, sed eo iure, quo O. d I i. SM. domini sunt, competit Q.VJ I. Interdum autem dominus in hoc noli conuenietur, ut noxae dedat, sed etiam in soliadum,ut puta si in iure interrogatus,an sua qua drupes esset, fesponderit, non esse suam: nam si constiterit esse eius, in solidum condemnabitur : si post litem contestatam , ab alio sit animal occisum, quia Domino legis Aquiliae actio competit,rcitio cius habebitur, quamuis noxae dedendae amiserit facultatem, debebit ex iudicio proposito litis aestimationem offerre, nisi paratus fuerit actionem mandare, aduertast ti, Sit in n. sus cum qui occidit p.
VIII. Quod si propter loci iniquitatem,aut propter culpam mulionis,aut quia plus iusto,
355쪽
ru STNOPIIS TITES. AD PAND. LIB. Ixonerata erat, quadrupes in aliquem Onus euer . φ . d I. i I ait 'rator rer, terit, haec actio cessabit, damniq; iniuriae ag quod si propter ἰμι tur q:&s canis cum duceretur ab aliquo, aspe ritate sua euaserit, & alicui damnum dederit,
si contineri firmius ab alio potuerat, vel si per cum locum induci non debuit, haec actio cessi r ἡ S di t ,&agetur cum eo de damno iniuria dato,
s. d. I ais praelondior ὶ sed etsi instigatu alterius animal dam sui si gaiu. num dederit, cessabit haec actios: & si equus
dolore concitatus, calce petierit, cessat haec actio:&is qui equum percusserit, alit vulnerauerit in factum magis, quam lcge Aquiliat d. l. I S crgeneraliter tenetur: utiq; Ideo, quia non ipse suo corpore damnum dedit x: si quis aliquem euitanS, magistratum forte, in taberna proxima se immiserit, ibi li a cane seroce laesus sit, non poterit o. La S D...tit agi canis nomine, si vinctus tenebatur, at sis lutus fueri t, contra
X. Iu bcaijs propter naturalem feritatem haec actio locum non habet: & ideo si ursus fugit, A sic nocuit, non potest quondam domianus conueniri, quia desinit dominus esse, ubifera euasit:& ideo si eum occidi, corpus meum est 3: caeterum aedilitio edicto prohibemur animalia, quae noceant siue soluta sint, siue anligata, ibi habere, qua vulgo iter fit, & si aduersus ea fit, & nocitum libero homini esse di catu , quod bonum & aequum iudici videtur,
tanti dominus condumnatur: Caeterarum vel 4re Una, quanti damnum datum sit, dupli: Eed vin bestiain dominio alterius existens damnum.
356쪽
Legis Aquilia primum euut,cr quomodo ex eo actio detiar Secundo capite obsoleto, quomodo ex tertis actio detur e Cui detur Legis Aquilia actio e s. Aduerso quem situr Actio in factum quando locum babeat si' id iuris sitis redibus ct in constente gVιι desciat de damno actio ire seri Istc seri i' ae a I. ar cirseqq
I T EX Aquilia omnibus legibus, quae an- te se de damno iniuria locutae sunt, derogauit, siue duodecim tabularum, siue aliae quae fuerunt, quas nunc referre non cit necesse: Lex autem Aquilia Plebiscitum esse noscitur, cum cata: Aquilius Tribunus plebis a plebe rogauerit δ: huius legis. primo capite cauetur, qui seruum seruamue, alienum alienam-ue, quadrupedem vel pecudem iniuri Qςςi ς k I iijpria , iit σ comrit, quanti id in eo anno plurimi tuit, Vt x Π eoritat 1εχ mprimiis I De tum aes domino dare damnetur h: & infra de- Lete militia. inde cauetur, ut aduersus inficiantem in du- e. d. l. a. in prin. ress crplum actio ut ς, quae alioqui in confitentem in infra l. remi a C. De L
357쪽
f. L; b iit. 3 C eod. . δ op SII TVE A AD PAND. LIB. Inues, equi, muli, asini, sues: canis inter pectis des non est, nec serae bestiae: elephanti autem cameli quasi mixti sunt: quamuis enim na-
e. s. I. a S ut rar er S tura eorum fera sit, tamen iumentorum op su. σd pri'. iiii in praestant, & ideo primo capite eos contiis
neri oportet ς: Seruus igitur seruaue si inium occisus occisaue suerit, Lex Aquilia locum habet: sed iniuria occisum esse oportet f. III. Iniuriam accipimus non pro contu melia , ut in iniuriatum actione, sed pro da-a I. s d et in no no iure&culpa dato, ctiam ab co qui no- f. iniurram ρ' i - cere nolu itr: ita tamen ut leuissima etiam cul-gs ' ha in I egis Aquiliae poenam incidat h: adco Vth l. in Lete Aquisitata uti in magister in discipuna seruum occidens
priη ι tit. hac actione icta catur x: occisum autem accipei. d l. Jea et i qAem V I re debemus siue gladio, siue etiam fuste, vel a f. n eum a resp'si ser lio telo, vel manibus; si forte strangulauit cum, b tii. . vel calce peti jt, vel capite, vel qualiter quali-L 7. s ter his plus iusto oneratus deiccit onus, & scr- '' Ἀ . .. .a bis, uum occidit, aut sit plus ius oneratus, aut nequis is sed etsi quis, Stigentiu S per lubricum transiens, lapsus sit,ct seruum alterius onere presserit'. IIII.
Sed & Aquilia tcnebitur, si quis de
. ponte seruum prircipitavcrit,sive ipsi, ictu pe- m. d. t S γ' rierit, aut continuo iubmersus est, aut lauatus vi fluminis victus perierit, si quis pucrum saxo illi sit m, si medicus seruum imperite secuit',
a d I. ua ration .S in. Vcl si cum bene secuisset, curationem eius de-ο. l. I idem iuris .mpria. reliquit,aut medicamento perperam usus esto,bit S praeterea Ie , si cum mulio propter imperitiam vel infirmitatem impetum mularum sustinere non pos-
358쪽
TIT IA AD LEGEM A OFILIAI set, alienum hominem mulae obtinuerint: nam sicut imperitia ita & infirmitas culpae annum ratur, cum affectare quisq; non debeat, in quo vel intelligit vel intelligere debet, infirmita- p iii π rem suam alij pcriculosam futuram pr idem σ- π S est, u quis impetum equi, quo vehebatur, pro' diibi bd 'pter imperitiam vcl instrinitar rexincrc non nisi .ssu. θpotuit q. 1 impetu quodi re frit. V. Locum item habet Aquilia, si obstetrix
malum medicamentum multeri suis manibus praebuit, ut ea inde perierit. : vel si quis alius, r- t q. items obstetrix iuper vim vel sua tum , medicamentum seruo an . prinb iit
ciliaeue infudit, vel ore, vel clythere,vel si eum sWsetrias unxit malo vcneno si per lutum lac uianti-'i'Vbus seruis alter occii us siti, quia di lusui R Ni d ta, si a rix irus iii culpa eit : si, cum pila quidam ludς ζ' γ siti i iis .b. vehementius quis pila percussa, in tonsbris . manus eam deiecerit,& lic serui, quem tonsorradebat, gula sit praecisa adiecto cultello: quanquam si ibi tondebat, ubi ex consuetu sine ludebatur, vel ubi transitus frequens crar, videndum erit quis magis in culpa sit, an tonsor, qui in loco periculoso sellam habuit, anx- hem lania. struus, qui se ei commisit M. VI. Clausula autem ista, quanti is homo in. eo anno plurimi fuisset, aestimationem habet
damni, quod datum est:&quidem annus re trorsum computatur, ex quo quis occisus est: quod si mortiscre puerit vulneratus , di possc longum interuallum mortuus
359쪽
s ors Is regi. AD 'AND. LIR: IV. sit, inde annum numerabimus, ex quo I. a I.ais lex. in trin h. ratus est x: iisq; soli it c orporis fit aestimatio, iii S hu ή-i η rcctis Icta sed etiam utilitatis decedentis, eiusq; quod interest, & causarum corpori cohaerentium, puta si seruum occidisti, quc in sub poena tradendum promisi, etiam poenae fici aestimatio, Si siqu: sex comaedis, aut svmphon facis, aut g mellis, aut quadriga, aut ex pari mularum senum vel unam occiderit, etiam eius habebitur ratio, quo caetera corpora deprecitata sunt, & si seruo occiso, acquirendae haereditatis aden d I isti I x. 9 D eum pia sit occasio, etiam haereditatis siet aestim
-. d. l. inde Neratius irim Iuliania.
tempus, quo plurimi su t eo anno, illud veniet, si sertio pictori intra istum annum fueritS' pollex praecisus, postea autem occisus, quanti fuit priusquam artem cum pollice amisisset ,& si seruus sit occisus , qui magnas fraudes in rationibus domini commiserat, quanti domi - ni interest, fraudes commissas detegi: si bonae
frugi seruus mutatis postea moribus occisus sit, quanti valeret, priusquam mores mutaret:. d I sede N ratius. S. omnia enim commoda, quae intra annum pro sedes seruiu. ciosiorem seruum facerent, ad alimationem h. iusseruum eum in accedunt 3: non tamen assectiones erunt a sti-prin. b Ll by precia ρο- mandar, sed quanti res omnibus valet b. Ad I g θω VIII. Si infans sit occisus nondum annuo ι inde Neraii Ss eulus, aestimatio resertur ad id tempus, qW0
intra annum vixitς: si quadrupes, cuius iam mine actio erat cum domino, quod pauperbem secisset ab alio occisa est, aestimatio in ctione
360쪽
4 T. II. AD LEGEM. A VILIA M. ' 1 ctione legis Aquilie,non ad corpus quadrupedis, sed ad causam eius, in quo de pauperie actio est, reserri debet, & tanti damnandus estis , qui occidit, quanti actoris interest, noxae Gliter binos iussu potius deditione defungi, quam litis aestima S '' Rui tionem praestare 4: Sane si dolo seruus occisus sit, etiam ex lege Cornelia criminalis accusatio erit, nec si prius ex Lege Aquilia dominus egerit, praeiudicium legi Corneliae fiet: quin imo si quod damnum contumelia datum iit, con- e. L L s.craret legis Aquil sat & iniuriarum actio, de G tam prin ruin autem duae crunt aestimationes, alia damni, alia con- T. J
IX. Legis Aquiliae secundum caput in d Dei pore. I. Liuetudinem abijt: tertio autem capite legis , his pus irit alis. ta sun
quiliae cauetur caeterarum rerum praeter homines & pecudem occisos, si quis alteri damnum fecerit, si usserit, fregerit, ruperit iniuria, quanti ea res fuit in diebus triginta proxi-f L a . si se rura seruummis, ut tantum aes domino dare damnetur: Si S butu b iis S capita quis igitur non occiderit hominem , sed vise Wrii' Iesi
rit, re gerit, sine dubio ex hoc capite legis age- ...
uuin vulnerauit, ex hoc capite tenebitur,quia S sa cum iser leuis duntaxat castigatio concessa est docenti, nimia autem praeceptoris saeuitia culi'. h iis ora. Lgnatur huiu, 'leg;; rier proinde. X. Ex hoc quoq; capite tenebitur, si quis facem feruo meo obiecerit, & eum adusserit, si arbustum meum vel villam inccnderiti: si cum die ventoso stipulae suae vel spinae comburendar Ο u a ca