Synopsis thesium siue axiomatum iuris, ad primam tertiam partem Pandectarum seu Digestorum, iuris ciuilis Romani, authore Dethardo Horstio ..

361쪽

r φε TNo Pa IS τΠ ES. AD PA ND. LII. Ixcausa, ignem in agrum suum intulisit, is vlt rius evagatus, di progresses alienam segetem vel vineam laeserit: nam & qui occasioncm prs stat, damnum fecisse videtur, estq; in codeni crimine, & qui non obseruauit, ne ignis lon- .gius procederet: at si omnia quae oportuit ob- .. ς ε q*isi ii S seruauit, vel subita vis venti longius di produxit, caret culpa x: Si quis intulam meam voluerit exurere, & ignis etiam ad vicini insu-' lam peruenerit, vicino quoq; de insula ipsu

ι δ biisse is es. di id quilini , de rebus ipsorum exustis, ten

huius letis. Hi quis in. bitur scrui ii praedium exusserint, inquit Julam. nus vel colonus domino praedii iudicio locatim, d isseruius ruum S, vel legis Aqui hae tenentur, ita tamen ut alteris fornicari: G ta j rc u iis tantum iudicii condemnationem patian--- , - - - tur sic quoq; Aquilia teneberis, si ctam apes, bilis, '' S meae tuas aduolassent, eas exusseris ... d isseru seruum g X l Rupisse Verbum fere omnes veteresse in uit lex. intellexerunt, corruperit v, fractumq; &

stum continetur ea appellatione: neq; nouum. et e est, ut te X specialiter quibusdam enumeratis, bubijciat verbum, quo specialia com-Drti'. vers.si qu2.nim re plectatur p. rupisse cum itaq; accipimus, qui ire vulnerauit, vel virgis, vel loris, vel pugnis ce- , , cidit, vel telo vel quo alio , ut scinderet alicui

corpus, Vel tumorem faceret, sed ita demum si damnum iniuria datum est: caeterum si nullo d Urserit seruum. S. precio seruum viliorem deterioremve te rix, neq; sumptus in salutem & sanitatem eius fa . u t si serui strum, S surit, cessat Aquilia, iniuriarumq: erit a gQ Ο Φῖ dum duntaqatq : corrupit e quoq; vinum dici 'tur,qui id spurcavit, vel effudit ves cetum te- Qt xul alio modoxiuauit

362쪽

XII. Gn IL AD LEGEM AΣVICIAM. Ex hoc deinde capite quasi de rupto tenebitur, qui vestimentum scidcritvpi loqWi j -

nauerat qui pugno mulierem vel tau equams qui, sh vij. percusserit, ut eliceret, quiue mutum plus tu' L d. luis usseruam. S. sto onerauerit, ut membrum rumperct , quis mulier nauem venaliciarum mercium perforaveritu: u. isserunt se uum. S. . qui olivam immaturam decerpserat,vel imma ituram segetem desecuerit, vel vineas crudas: sed si maturas, cessat Aquilia,cum videatur Otiam donasse, quae in collectionem huiusmodi fructuum impenduntur, nisi in terram via asproiecit, ut ei funderentur: quod si collecta hec sustulic, furti tenetur.: Sic quoq; qui sylvani caeduam immaturam decidit, Aquilia tenetur, ii maturam,furti tenebitur, dc arborum furtim caesarum: lud lilalietum maturum, ita ne sirpes laederes, tuleris, cessat Aquilia η.

x. d Isi seruus semim I s Mi m d l. s. C eos NXIlI. Competit etiam ex hoc capite actio, si aurifaber calicem diatretum imperitia fregit, quanquam ii propter rimas vitio is, erit excusatus: dc ideo plerumq; artifices conuenire solent, cum eiul modi materiae dantur, non periculo suo se facere, quae res cx locato tol 3. d. siseruus seruum. I, lit actionem de Aquiliae y: Si mulier margariis .i em tas e Xtricatas, quas a marito in usu acceperat, i s se st

maritus.

perforauit η: si quis aedificii alieni sores con- e hi egit, vel aedes diruit, aut parietem vel aquar

ductum a: si male composuerit pia istrarius . S. h. C.eos.

lapides, & lapis e plaustro procidcias quid b. d. is Jeruu seruum. S, ruperit, fregerit .: si quis imperitum l se ex plaustro. cauerit alteri mulionem , qui cum lorum V ii a ' ad Iob

363쪽

ros Deo PSIS THES, AD PAND. LIBIT. ad pollicem alligasset, mulus erupit, ita ut pollicem seruo auelleret, & se praecipitaret, cxconducto & Aquiliae ob mulum ruptum vel debilitatum actio erit, sicut & aduersus eum,c disseruiu sertium S. qui mulum turbauit, Aquiliae actio est ς. δε ἱ--δε IIII. Erit item ex hoc capite actio, si quis foueam fecit ursorum ceruorumq; capienti rum cau sa in itinere, eoq; aliquid decidit, fa A G1. quis n. it. GVmqt ςst Hui, cum neq; proclamatum

erici, neq; qui mas res ferebat scire aut proui-

dere potuerit4: Si quis laqueos posuerit, ubi ponendi i iis non habebat, & pecus vicini ine .. Ir qu madmodum iis os inciderit, sitq; deterius factum ς : si prot

prin. b. DL ctum meum, quod supra domum tuam nutibi ure habebam, propria authoritate recidisti: . debuisti cnim, ius mihi non esse protectum h bere, agere, nec est aequum damnum me patis meis tignis: quamuis is per cuius p ς aedes aqua ductus citra seruitutem proiectus est, iure suo eum intercidere possit, cum in suo id faciat, tu vero in alieno t: item si nauis in d Irusma Osiri t si istaph in vel naucim alterius, culpa nautarum Mais cum impacta, damnum dederit, aduersus nautas quiliae actio erit g. X V. Hac actione ex hoc legis Aquiliae capite, de omnibus etiam animalibus laesis, quarb. in i qumadmodum s pecudes non sunt, agitur,veluti de cane, iter hac actione. que de apro & leone, caeterisq; feris & aut

bus sed& qui alienum animal in suo palate in . deprehenderit, sic illud expellere debet, qu modo, si suum deprehendistat: quoniam siquid ex ea re damnum coepit, habet proprios acti

364쪽

monere dominum , ut suum recipiat , nec iure - ν - -

id includit i , & si id abigens percusserit vel V

uintus Mati . m. d. l. quemadmodum S.

hementius egerit, ut ruitium sit, vel eiecerit, οὐ Aqu lia tenebitur x : quod si cum equum tibi λ. d lcommodassem, & plures una equitarent, unus is prinex his irruit in equum tibi commodatum, teq, is deiecit, & eo casu crura insultantis equi fracta sunt, tecum ita actio erit, si tua culpa id factum siti. l. I b. tit. XVI. Quod autem dixit Aquilius, quanti in triginta diebus proximis fuit, haec verba et si non habent plurimi, sic tamen accipienda con stat ni: Si deletum mihi sit chirographum, in . quo sub conditione mihi pecunia promis a Grat, de interim testibus quoq; id probare pos . sim, qui testes possint non cile , eo tempore, quo conditio extitit, si sui natim re exposita, ad suspicionem iudicem adducam , debebo quidem vincere, sed tunc condemnationis exactio fiet, cum conditio extiterit: q uod si defe- n. l. O mi P Asualia. λcerit, nullas vires habebit Qui tabulas testa- utimcnti depositas,aut alterius rei instrumentum ita deleuit, ut legi non possit,depositi actione& ad exhibendum tenetur, & Aquilia,s co ruptam rem restituerit,& iniuriarum vel in ' ωι-qsu D rem factum, si iniuriae faciendae cau sa, secreta

di i rumpublicarit , vel deleverit o. XVII. Potest vero lege Aquilia agi, & s is fum s ra

nato vulnerato servo p : si vulnerato seruo lege ut Aquilia actum sit, postea mortuo eo ex vulne

365쪽

ru yrNOPSIS TVEL AD PAND. LII. Irsi priori iudicio, aestimatio deteriorationis ex vulnere praestita sit doli mali exceptione oppi sita, talis moderatio obtineri poterit alici ius condemnationis, ut nihil amplius consequa- . I tur actor, quam consequi deberet, si ab initio 7.Dispr, ς de occiso homine egisset q. Quod si ex plagis seruus mortuus sit, neq; id medici inscitia aut' domini negligentia acciderit, recte de iniuriam δι of x ij is euagau r. pris h. iii VIII. Competit avstem legis Aquilior di. iiii M dito hero, hoc est domino s: quamuis scruus situm, μ' fugitiuus sit & si cum Titio & Seio seruus

legatus esset, deliberante Seio, seruus occisus sit, quia repudiante Seio legatum, retro accre . triste censetur domitatum Titio, Titius in solidum de seruo occiso legis Aquiliae habebit a- v. l. i. mitis σ Sei ctionem W: s in eo homine, quem redhibiturus a re non iis ib, iii, sum, damnum iniuria datum sit, mihi legis . quiliae actio competit, e 5; cum coepero red- . d. ire hibere, tibi restituam x: si seruus haereditarius eo i J- ρη se iacente haereditate occidatur, haeres, adita hi - d. Hi riamo. S 'μ - r dix te Aquilia agere poterit y: si legatus seruus, iacente laureditate occidatur, legatario actio competet, modo post mortem serui, lega lar lam . ffm tum agnouit: quod si repudiauit, haeredi da

bitur : sed si ipse haeres euin occiderit, dabiatur legatario in cum actio .

XIX. Liber homo suo nomine habet uti d. I liber binois nil leni actionem: directam non habet, quia d

minus membrorum tuorum iacmo vittatur

pater etiam de filio tuo in diiciplina es scato

366쪽

Ib T II AD LEGEM A VILIA M. aut vulnerato agere potest, & consequetur, quod minus ex operis si ij sit habiturus,& imia c. d. I. ses ta si t mm .pendia, quae pro curatione secit ς, fructuario q hm a. wmo

nerauit vel occiderit, pro . portione usus fructus, dabitur in eum actio, ut etiam ea parS anni in aestimationem veniat, qua nondum Vsu ' Ira sed Is proprie fructus in eo competebat : si seruus bona fide iis kiit.

alicui ser uiat, in factum actio possessori dandas a l. item Meta. S si ierit i , etiamsi dominus eum occiderit g. δε ε - - X X. Pignori datus serii us si occisus sit, de g l tr Ii d minM. Dimbitori actio competit: sed si creditoris inter- est, propterea quod debitor non sit soluendo, aut quia lilcm tempore amisit, utilis Aquiliae actio, usq; ad modum debiti, credit ri datur, ut prout hoc debitori: ipsi autem debitori in iii id quod debitu excedit, actio reddetur quod Es ipse creditor scruum pignori datum occidit vel vulnerauit, poterit & lege Aquilia & pi ''

gnoraritia conveniri a debitore, sed alterutra L MI Uu. h.iis. debitor coniciatus csse debet : Is, cui vesti- menta commodata sunt, si ea s illa suerint, non , ... - . b brbi;Aquilis actionem, sed solus dominus h. et XXI. Aduersus eum autem, qui damnum dedit, actio compctit, usq; adeo, ut si unus ex dominis communem seruum occiderit, alter eum, pro qua parte is dominus est, conueniret. II sed si eommunem possiti: serui autem occidentis nomine domi- cinis qb iit. nus tenetur, etiam si seruus in fuga sit, is cui m. 4 feruiu se bona fide seruit, non tenetur si seruus com Wμm Ssci Mi autem. iv. munis meus & ru si ser uum meum occiderit,

. Aquis

367쪽

is. 3 o PSIS TVEL AD PIND. LII. II. Aquiliae locus est aduersus te, si tua voluntate ' , in t . fecit, si sine voluntate tua, cessat noxalis aetio.

scrutas communis meus & tuus sit occisus a seruo I iiij, alter ex nobis Aquilia agens aut E-ο. differtiis seruum S. tio a limationem consequetur pro parte, aut item Vettius. . no Xae deditionem in soliduna, quia haec res di uisionem non recipit : si eo tempore, quo tibi

meus seruus, quem bona fide emeras, serui bat, seruus tuus eum vulnerauit, omnino i p. Lissi eo tempore. b iit, cum Aquilia agam P. q. d ι iserui Icruum, in X X II. Si seruus seruum alienum surripue

t ' rir&occiderit,&furti&Aquiliae competit cito q: sed quoties sciente domino seruus occisdit aut vulnerat, omnino dominus & in solidu. I ... ia D , Muilis Dbligatur, Vt noxae deditione defungi non posu, sin. eum lomentiam. iis sit , scientiamq; hic pro patientia accipimus, prin b tii. at Cr. ae pus qui prrohibere potuit, teneatur, si non sec Iim toto tit. ῖ. De naaal. xit x: Si seruum meum,cum liberum putares, . occideris, Aquilia mihi teneberis s: si seruus I d l.sie Gam Ss ante aditam haereditatem damnum in re haer c. c- . 1 ditaria dederit,& liber facitus in ea re damnum iit it ae ixo ii J Sirilisu Wςt, utraq, actione tenetur,& legis Aquiliae,et sis. lib. esse iussissu. eX edicto siquis teli mento liber esse iussus fu- u. d l G. liber homo. S. D. erit quod si liber homo bona fide mihi serui

sani- b. tit, at, ipse lege Aquilia mihi tenebitur M: Si liber x ι;rater ρ''s tesse homo iussu alterius damnum dedit, actio legi SAquiliae cum eo est, qui iussit, si modo ius imperandi habuit, q uod si non habuit, cum eo gendum est, qui fecit . XXIII. Mulier quo , si in rem viri damnum dederit, pro tenore legis Aquiliae conueni

368쪽

TIT. II. AD LEGEM AIVILIA M. ιtur 1: si ita quis boues vendiderit, ut daret experiundos, postet experiundos dederit, & qm lent, .ptoris seruus in experiundo ab altero boue cornu percussus est, si quidem emptor boues emptos habebit, non tenebitur omnino venditor, si vero non habet emptos, & culpa h0minis factum sit , ut a boue seriretur, non debe- - L I, ra se re p. s. bit praestare venditor, si vitio bovis debebit quidum boues. λ υι' Debitori etiam contra creditorem legis Aquiliae actio competit, si sorte Reus stipulandi an-i . te moram promissum animal vulnerauerit vel

occidit: quod si post moram debitoris, id ructum sit, debitor quidem liberatur, lege au- tem Aquilia hoc casu non recte experietur, quia creditor ipse sibi potius, quam alii iniuri, t APilia. am fecisse vidctur a. XXIIII. Quod si cum Stichii aut Pamphila re - tibi proin i sitsem,&Stichus esset decem, Pam 'philus viginti, tu Stichum ante moram occideris, quin necesse postea habeo, Pamphilum dare, Aquilia agam Q consequar quanti mea interest, quod cum viliorem prius dare potuissem, nunc preciosiorem dare cogar:& si Pamphilus quoq; decesierit sinc mora, sufficiet pluris fuisse cum occideretur vel intra annum: a que hac ratione, etiam si post mortem PariHJ. d. I. u. Sticbam asuphili intra ann m Stichus occidatur, pluris Pamphilum. iit. videbitur fuisse .: Si quis alienum vinum vel frumentum consumat, quoniam non videtur

damnum iniuria dare, utilis legis Aquiliae dat da est actio ς. d J. 3ο. qui occidit. s se XXV. Magistratus etiam municipales, si X x dam-

369쪽

damnum iniuria dederint, Aquilia tenentur: nam&cum pecudes aliquis pignori cepit, &farne eas enecat, dum non patitur ijs cibaria afferri, in factum actione tenetur: item si dum putat se ex lege capere pignus, non ex lege coperit , & res tritas corruptas '; reddat , vel cibam si ex lege ceperit, & ita deteriores reddat, Aquilia tenetur: Si quid tamen Magistratus aduersus resistentem violentius fecerit,non tenebitur Aquilia: nam & cum pignori seruum cepisset, si ille se suspenderit, nulla datur a

XXVI. Si alius mortifero vulnere percu serit seruum, alius postea exanimauerit, prior quidem non tenetur, quas occiderit, sed qua tu sem n vulnerauerit, quia ex alio vulnere per ijt,p ribu L G. sterior vero tenetur, quasi occideritς: Si seruus vulneratus mortiscre, p0stea ruina, vel naus rogio, vel alio ictu maturius perierit, de socciso agi non potest, sed uasi de vulneratoiattamen si vel in potestate manens, vel mani missus,vel alienatus ex vulnere perijt,quasi de occiso agetur, quia verum est, eum a te occusum esse tunc, cum vulnerabas, quod mortuo eodemum apparuit, quamuis pessa ruina non

appareat , an sit occisus: Sed si vulneratum. Lmortifere, liberum & haeredem esse iussero, deinde decesserit, meres eius Aquilia ageres iis Misirim . C 'φ' qui in eum i casum res peruenit , a IA. PQ incipere non potest l. si pii

370쪽

TXVII. Si plures simul seruum perculi . :rint,siquidem appareat, cuius ictu perierit, il- A. - la, quali oeciderit, tenetur quod si non appareat, omnes quasi occiderint, tenentur, & si cum vno agatur, caeteri non liberantur; n id cliues vij ssit ex lege Aquilia, quod alius praestitit, alium . ' enon releuat, cum sit poena g: idq; in illo casu etiam ex pretium cst, si plures trabem deiece- b. d. Illam M.L. I sed serint, & hominem oppresierint ii, sicut cum plom. . plures trabem alienam furandi causa sustul runt, quamuis subtili ratione videri possit,n minem eorum teneri: multa enim Iure Civili contra rationem disputandi, pro utilitate com f J 'it -η na uni recepta cisse, innumerabilibus rebus pro '

innum fecerit , quasi ab. Vno factum punietur, prin. b tis. l. s.s familia. s. sicut & in furto M. De iurudict. m.I LXXVIII. Quod si ab uno ita vulneratus sit

seruus, ut certum sit eo ictu moriturum, medio deinde tempore haeres institutus sit, & p stea ab alio ictus, decessit, uterq; quasi de occiaso tenebitur : aestimario autem non eadem in utriusque persona fiet: nam qui prior vulnerauit, tantum praestabit, quanti in anno proximo, homo plurimi fuit, repetitis ex die vulneris trecentis sexaginta quInque di-. ebus: posterior in id tenebitur, quanti plurimi homo venire potuit anno proximo, quo vita excessit, in quo precium quoque haereditatis erit: atq; ita ciusdem serui occisi nomine, alius maiorem, alius minorem aestim tionem praestabit, nec mirum , cum