장음표시 사용
41쪽
de iv. nat gentea seu iure biit.. STNOPSIS THEL AD PAND. LIE. I. r. f. seruitus.Ide tu perso uos & ancillas, vitae necisq; potestas concessam . in prin. tiG. liberiin erat: item manumissiones, quibus ab hoc ii s. in potestate. I. de bis q*ire liberabantur x. Di rei alie ιμ-Mit i 'μ XI I I. Ex hoc quoq; iure Gentium introdu-
αῶι z. cta sunt bella, discretae Gentes , regna condita,
L S. ij debis, quis ,rela- dominia distincta, agris termini posim, aedifi- lieni tu sunt. cia collocata, commercium, emptiones, ven- ditioncs, locationes, conductiones, obligati-ὸ , ones institutae, exceptis quibusdam, quae a
iure ciuili introducta sum .' XIIII. Ius Ciuile est, quod quisq; populus i-pi bi constituit: idq; nec in totum a Natur ii, vel Gentium recedit, neq; per omnia ei seruit: cum enim aliquid addimus, vel detrahit. f. ius autem ciuile. I. de mus iuri communi Gentium, ius proprium, lare nat Gent. crciuili l. - id est, Ciuile eis cimus r. his ciuile. kiit, XV. Et ius quidem Civile ex unaquaq; c, uitate appellatur, veluti Atheniensium: Sed quoties non addimus nomen, cuius sit ciuit m S.Iedius Fido Romanum ius significamus m.nat gen Ur - XVI. Constat autem ius nostrum Romanu tuo utimur, aut scripto, aut sine scripto: Scriptum ius introductum est legibus totius x. S .eonstat autem. de iu- populi Romani, itemst, Plebiscitis, Senatus re nat gent. cir ciuili d. l. ivi consultis, Principum placitis, Magistratu uniciuile. in me. edictis, & Resi 'nsis prudentiam 3
XVII. Sed & Romanum scriptum Ius sp - . I cialiter distinguitur,in Civile,& Praetorium: . Ius Ciuile dicitur, quod ex Legibus, Plebisciast. I. 7. ii oum ci ' iis , Senatusconsultis, Principum decretis, &prm b iis, prudentium authoritate cenit r.
XVIII. Ius Praetorium est, quod Praetores,
42쪽
TIT HIL DE ORIGINE IVRIS vel Magistratus introdi erunt, adiuuandi,
vel supplendi , vel corrigendi iuri ciuilis gr--
tia, propter vivitatem publicam, quod & n norarium dicitur, ad honorem Praetorum sic nominatum
De origine iuris,& omnium Magistratuum, & Succe mone prudentium: Tit. 2.
r. Leges regiae, a. Leges duodecim tabularum. 3. Plebiscita, Senatusconsulta, responsa prudentum dicta magistratuum, cr eo imtutionesprincipum quando extiterint f . Octauius Augusus respondendi de iure facultatem impetrari ratuit.
I. AD originem aute Romani iuris, quod attinet, quia inconueniens est, omis- sis initijs, quasi illotis manibus, protinus iuris materiam tractare ', sciendum est, populum Romanum initio quidem sine lege certa, &certo iure lixisse: postea autem legibus a Regibus latis uti coeperunt: iura Sextus Papiri- , . . . . u in Unum librum congessisse commemor
II. Sed exactis Regibus hae omnes leges rursus exoluerunt: & postea leges a Graecis accersitae,&a Decemuiris in decem tabulas r dactae: mox aliae insuper leges duabus tabulis adiectae, atq; ita duodecim tabularum leges propositae fuerunt e. d.D. S. exactis III. Exinde quoq; cdm varias mutationes pateretur Romana. Respublica , Plebiscita in usu esse coeperunt,& Senatusconsulta,& R - a 3 spo
43쪽
s opsIS THEI AD PAND. LIB. I. sponsa prudentum, & edicta Praetorum, alitiorumq: Magistratuum: & deniq; translato rumsus a populo Romano ad Principes di Caesares d. δια6. his legibin, em imperio , maximae etiam authoritatis placita sq. Gi ride Iudam, σε Principum elle caeperunt 4 42M rec iis HII. Cumq; ante tempora Octauij Augusti Imperatoris, de iure respondendi ius, non arrincipibus impetraretur, sed qui fiduciam suorum studiorum habebant, de i ure responderent, primus Octauius Augustus, ut maior Iuriscons ultorum esset authoritas, constituit ut ex authoritate eius responderent, & ex illo tempore peti hoc pro beneficio ab Imper toribus caepit .
De Legibus, Senatusque consultis, & longa
r. a. 3. Legis varia rescriptiones. . . f. . Leges Pomodo sanciri debeant f II. qio. Ir.ra Interpretatio quomodo facienda 8 ι3.14. Is. Consuetudo in dubio specta u. . 7. u.Iρ consuetudine Hlycripto quomodo ius remat i ias, ra. ay. Generalis aut Specialis Lex a quo pertineat f Ius quomodo constitutum, cr quomodo reseratur eas a .a7. Si quid contra legum prohibitionem sui e
I. GVm itaq; viri sapiuntissimi, antiqui
Romani iuris prudentes animadue terent,Romanum etiam ius partim ex Natur
44쪽
TIT IIIM DE LEGISVS SENATVSa CONI liquerunt huius rei Testimonia, etiam in ipsis Generalibus Legum descriptionib',& Papinitianus ICtus. dixit: Legem esse commune praeceptum virorum prudentium consultum, delictorum, quae sponte, Vel ignorantia contrahuntur , cohercitionem, communem Reipub- σ licae sponsionem R. II. Iureconsultus autem Martianus,ex Demosthenis sententia dixit: Lex est, cui omnes homines obtemperare conuenit, cum ob alia multa, tum veto maxime eo , quod omnis Lex inuentum ac munus Dei est, consultum prudentium hominum, cohercitio eorum, quae vel sponte, vel ignorantia delinquuntur,communis sponsio ciuitatis, ad cuius praescriptum somnes , qui in ea Repub. sunt, vitam institue- re par est b.
III. Et rursus ex Philosophi summae Stoicae sapientiae Chrysippi sententia: Lex est tam diauinarum, quam humanarum rerum omnium
Regina, quo magis conuenit, ut non solum rebus honestis, turpibusq; praesideat, sed etiam principatum, ac ducatum teneat, & per hoc regulam praescribat,iustissimul & iniustis, .utpote quae animantibus ad colendam ciuitatem idoneis, facienda iubeat, prohibeatq; non faciendae. IIII. Legis igitur virtus est, imperare, V tare, permittere, uni re 4 : & cum Lex in it. LII. legis serius. Erit praeteritum quid n dulget, in futurum simul vetare id intelligiti; e.
V. Certum quoq est, leges formam dare
e. d. l. a. l. aa. eam lex. b. tuturia
45쪽
t suo P SIS ES AD PAND. LIB. I. turis negocijs, non ad facta praeterita reuoca-ae 3 3 n-.. .: ri, nisi nominatim, & de praeterito tempore,
H, e, ' ' & adhuc pendentibus negocijs cautum sit f.
VI. Ad ea autem leges, iuraq; potius api a. L 3. iura constitui. eum ri debent, quae frequenter, quam quae perr 3sq. b.tit. Id eueniunt g,&non in singulas personas, sed h. l. I aura non bili. generaliter constitui h. VII. Cum autem non possint semper omnes Articuli legibus singulatim comprehendi, Iurisconsultus, & is, qui Iurisdictioni praeest, i. IIo.ηris leges, my s sententiam legis, quae in una causa manifesta est, adsimilia producere, & interpretatione, vel iurisdictione, quod legi deest, supplere,
atq; ita ius dicere debent VIlI. Scire enim leges,non est verba earum tenere, sed vim, ac potestatem : benigniusq; leges interpretandae sunt,quo voluntas earum conserueturi: in ambigua autem voce legis, LU in ambigra, b iis, ea accipienda est significatio, ius vitio caret a
I. ao. non omnium. cum i Q l, in rationes antiquarum positivarum i LC . scire leges.b tit. LII. benignius b. sit. ij q. b. tit. o. Iai. minime. b. sit.
gum nimis anXie inquirendum IX. Minime vero mutanda sunt, quae imterpretationem certam semper habuerunt& inciuile est, nisi tota lese perspecta, una albq ua particula eius proposita, i udicare, vel re spondere p. X. Sed & nulla ratio iuris, aut Aequitatis benignitas patitur , ut quae salubriter pro vitilitate hominum introducuntur, ea nos duri re interpretatione,contra psorum commodii, producamus ad severitate' q. XI. Non estnouum tamen, ut priores t
46쪽
Irit. i. de constis. primGr. III, DE LEGIBUS SENATVSEVE CONS. ges ad posteriores trahantur, & semper quasi hoc Legibus inesse credi oportet, ut ad eas quoq; personas, & ad eas res pertineant , quae quandoq; similes erunt r. ι ab non est nouam cum XII. Sed & posteriores leges ad priores perta iit tinent, nisi contrariae sint . inter contrarius e i ψ3ρ π posenim leges regula haec obtinet, quod leges p steriores potiores sunt his, qui ipsas praecesse
XIII. Sed & quoties de interpretatione legis quaeritur , in primis inspiciendum est, quo iure ciuitas retro in ciusmodi casibus usa fuisset: optima est enim Legum interpres consue R de interpretati ludo . n. bXIIII. Nam & Imperator Seuerus rescripsit, in ambiguitatibus, quae ex legibus proficiscui
tur, consuetudiinem, aut rerum perpetuo i x. Lry. militer iudicatarum authoritatem, vim legis h. iit. de Legibus. obtinere debere η.
XV. Rectissime vero etiam illud receptum est, ut lepes scriptae non solum suffragio Leginlatoris, sed etiam tacito consensu omnium pery Gi Pit . desuetudinem abrogentur y. XVI. Ex consuetudine enim, vel sine scripto ius venit, quod usus approbauit: nam diti muturni mores consensu utentium comprobati, 'legem scriptam imitantur, quippe cum ipsae
leges scriptae, non alia ex causa nos teneant, - c - . .'
quam quod iudicio aopuli receptae sunt: me- ,
rito itaq; &ea, quae ine ullo scripto populus se 1 1
probauit, tenes uniamnes λ:XVII. Cum autetide consuetudine ciuita-b iis
47쪽
nb STNOPSIS THES. AD PAEND. LIB. I iis, vel prouinciae considere quis videtur, pr mum illud explorandum cst, an etiam contra dicto aliquando iudicio consuetitudo firmata c. I μ cum de consuetod sit a. ue b. tm XVIII. Vis igitur uniformis consuetudinis non minor, quam ipsius scriptae legis: utpote L LI. de quibus. I. r. et xli. cum iuris ciuilis species sit b. C. quae is LV ms et D XIX. Diuturni autem mores, & rerum perpetuo similiter iudicatarum authoritas, spectatur perannos plurimos, si nimirum con- . . , suetudo confirmata sit longa, aut longissimanam b. iii. Dii, temporis praescriptione d. 1iue scripto. σ vi d ιι X X. Ad 'rinam enim Iegis scriptae diail, quibus. items in c. Hi x Oratum populi iudicium requiritur,& expres- consuetu sus consensus: ad formam consuetudinis, i d i de quibuε ς s' citus & uniformis consensus β.
XXI. Distinguitur deinde Lex in Genera e. d. I a. σI. D. C laesit lem, & specialem. Generalis est, quae ad om- . nes pertinet. Specialis contra ς: atqi hinc e- f. L M, quod sero conir . tiam iuris Generalis,& Specialis,seu Comini cma tu nis , & Singularis distinctio orta est f-ἷο.lo .C . M NIL Quae generalis est lex, omnes oblis δε iure patronai. gat ad obedientiam, & scientiam g: Princepst contra legem. cum seq. ctiam, quamuis legibus solutus sit: digna ta-λια men vox est Maiestate Regnantis, legibus se alligatum profiteri principem, ut de author,b late iuris principalis pendeat authoritas , cr daturq; reuera maius im serio esse, submittere legibus principatum, v id, quod sibi non licere patiuntur principes, M alijs indicent: Au
gusta licet legibus soluta Ion sit , attame Prin- circa
48쪽
πιτ ut DE LEGIB US SENATVSEI CONS. incipes eadem illi priuilegia tribuunt , quae & L . ipsi habent b. t Π ceps. h. tit. I. . XXIII. Specialis lex non omnes tenet i , & digna vox Ceo, M. I. qu. b. ius singulare, quod contra tenorem rationis 'r' -- rm,l ay. ex -- propter aliquam utilitatem, authoritate con- ta. -
stituentium introductum est, non produci de- , I L. cetis . Ll
bet ad consequentias k. a IIII. Ergo omne ius, aut consensus fecit, i. Ssedo quod Priseipi. L. aut necessitas constituit, aut firmauit consue- deiurenat. gent. c Gil. I. tudo dc totum Ius, aut in acquirendo, , ct constit prin crin conseruando, aut in minuendo consistit d i ρινας b. tu. XXV. Quae autem lege fieri prohibentur, - αἰ quod rero contra.
si fuerint facta, non solum inutilia, sed pro in- 1 r. h. iis sectis etiam habentur, licci Legissatin fieri P- - l. xli. i. iii . hibuerit tantum, nec j ecialiter dixerit, inutile esse debere, quod contra factum fuerit n. XVI. Sed etii quid fuerit subsecutum ex )ρη mium. C. deco, Ves Ob id, quod interdicente lege factum M π si princip. est, illud quoq; cassum & inutile esse praecipiatur : adeo ut nullum pactum, nullam conuen- . . . tionem, nullum contracium, nullam stipui tionem, nec mandam, nec sacramentum, contra prohibitionem legis admitti debere,ab Im- peratoribus Theodosio & Valentiniano sit re-p. eum contingat. x dei s criptumo :quanquam Pontificii,quae median- retiar. e. licet. deiuremis F.; uramento gesta sunt,r ta haberi volunt p. er Wrotis Canosae. ,
XXVlI. Contra legem vero fecisse dicitur, qui id fecit, quod lex prohibet: sicut in frau- lis contra legem es dem etiam legis Misse is dicitur, qui sal m Lut σd t. non dubia, uis verbis legi L sententiam eius cir-c uenit q. E
49쪽
De constitutionibus Principum: Tit. 4.
, Principes legum sanciendarum babent potesatem: σ quomodo ea rii debeant e Guando Principum placita pro generalibus legibus habeamur ctauando de iuregenerali sit aliquid remittendum e Mandatum principis proferri debet.
I. Vod Principi placuit, legis etiam Q habet vigorem, siue per Epistolam
constituit, vel cognoscens decreuit, vel edicto a. Sseder quod prisci praecepit: atq; haec sunt, quae constitutiones de iure nat. gent. c ciμili appellantur a: imo omnem omnino tam legisl inpriη kiu nouae sanctedae,quam sancitae mutads potestatem principes sibi paulatim 'endicarunt, &b. I i. L q. legessacratibm ut tam conditor, quam interpres legis solus ms.lum. σrit. C. de legib- Imperator sit, aliquocies sancitum est b. cur c si priη- II. Humanum autem esse, probarunt Op- limi Imperatores, Theodosius & Valentini nus , quod sormam generalem,& antiquis Legibus non insertam exposcat, id ab omnibus antea,tam proceribus Imperialis palatij,quam gloriosissimo Senatu Romano tractari, ut tum
ι ν - . demum, cum omneS consenserint, quod unia
bis tr. Atri, ' is uersorum Senatus probauit, Imperialis ser nitatis authoritate confirmetur III. Non aliter tamen Principum constitu- - . tiones P generalibus legibus habentur, quam si vel edicti nuncupatione censeantur, vel per omnes populos Iudicum programmatibus diuulgentur, vel expressit contineant, quod Principes censuerint, ea ruar in certis Iacg ciis statuta sunt, similiu&quom causarum fa
50쪽
uNT. IIII. DE CONSTITUTIONI 3. PRINCIPta componere, vel si leges Generales vocata sint, & ad omnes pertinere i usiae d. d. l. p. C. de legibus σ con sic IIII. Nam cum etiam inter placita principa- mi lia quaedam specialia,& singularia vel perso nalia sint, non debent unius sorte,aut alterius legibur er cons prin. L a. b sit. V. Sed & in reb' nouis ab Imperatorib' constituendis, euidens debet esse utilitas, ut recedatur ab eo iure,quod diu aequum visum est: si 'quamuis alioqui beneficia Principum. latissime interpretari debeamus g : quod scilicet g. l. b. si contra ius vel utilitatein publicam , vel per mendacium, impetratum non est
b. I rit. er toto tit. C se Saneli quis asserat,cum mandatis retriit. pub niperialibus secretis, se venisse, nemini quic-permen afuerit aliquis po- quam, nisi quod scriptis probauerit, erit cre-sulatum. rei impetratum. Ldendum: nec ullius dignitate, siue ille Tributa o C Messenatin Uni, siue notarii, siue Comitis proferat dignita- . . . m, terreri quenquam oportet, sed sacra', 'ita mandat Pro 'Imperiales literae querendae
Dii M. III. Respod. Hinricus Schambos , Nesadiam .
Iu pertinet a bonas, res, res actiones. Homines aut his inunc ut seruit σ libertas quide eruitus quid, quomodo constituatur