장음표시 사용
21쪽
stere volunt , auctor sum, quam Compendia facere Icriptoru- ui pleniore manu res ipsis scitu necessarias tractant. Hor tius, si unquam adure homo quisquam sapiens rationem putavit, idem monet. Quicquid praecipies, esto brevis , inquit, nee metuit coctrinae serisitatem p Namque ubi citra dicta pera ceperint animi dociles, tunc omne supervacuum Heno de pe-Gre manat, ut idem asseverat. hin doctissimos homines , maximos esse Compendiarios , neque majores ullos, quam qui
ιλ ιοθῆκα , bibliothecae ambulantes vocantur, opom, argumentum se pFaesamiae hujus instituti vel maxime praebet, quod ab omni antiquitate . quamo qui que minus imotus sapientiaeque videtur esse eonsummatioris, tango majorem in dicendo seribendoque Compendii habet rationem P at oum Lacones is Homericus Nestor, qui παυρά. μν Ελλα μαλα λγε- ,
compendio sed escarissimo orationis utebatur. Aesia mirum igitur, Auditores , se quod usum me is ineunte flviareum cursu fuisse non paenitet, neque pudet, id ut vos se velitiso adeo , ct hortor, exemploque praecipere non dubito: Deni. ρκe in hisce paginis duo vobis specimina prae sunt, alterum a me olimsuum,. alterum a Filio ex instituti mei rationa ro viribus elaboratum. Hoc quidem ex Ovidii Metamorphobeon libris, quos ut pandecten historiae fabulosa adolescentibus
iri. genere poetico me cere se volentibus commendare solemus. Non es e idem mea sic ratio, id agendum esse patribus aut aecepto bus, alumnos suos severa sege producere volentibus, ut enixe poeticas operationes illis injungant; siquidem parum sese, quin ita semiam, ut Muretus olim, aut eximium aut plane nou oportere esse poetam, o egregism suadere di cilius esse . quam ut a studios3, gra Moribus occupatis laboribus, ef
22쪽
sci atque praestari Verum ut in omnibus aliquid in uno praecipuam capitalemque operam puto esse collocandam, ita Poe-An tenerioribus annis tentandam , primoribusque duntaxat i seis esse delibandam, nemo negaverit. De meis Excerptis Aristotelicis primo omnium cire vos O ci edere velim, hanemia hi rationem ea publicanai inprimis consare, quo ad Amilem Hligentiam exempli auctoritate vos impellerem, O eohortarer neque vos taeptis hominum clamoribus contra quicquid Compendii nomen aut similitudinem habet, avertι sineretis; nometiam quo spem facerem plura me id genus sive Compmdia sive
Excerpta posthac in lucem eriturum ; neque enim mihi illud honori futurum autumo, neque vos ab aemulatione sinitia iuufus privatos componendi abducere in animum induxi. Nolo etiam me obnoΣium praebere devotionibus eorum , qui ab ejus modi Epitomis, qualis haec est, insigniorum aliquot scriptorum clades lacuna ue summo cum detrimento orbis literati, causam accepisse queruntur. Mirum est equidem , hanc rationem non modo non deterruisse veteres , a compendiis ejusmodi faciendis ct publicandis , sed eosdem etiam tot seculorum experientia talem inde pessem oriri non fuisse convictos. Nam ut aliarum artium historiarumque Epitomatores antiquos flentio praeteream, inter Purisconsultos, ipsosque gravissimaesapientia conditores , non modo Hermogenianum Epitomas scripsisse consat; verum etiam Paulum , inter auctores Pandenarum antesignanum . Alfeni
Vari quadraginta libros Digestorum in ep tomen redegisse idemque Javolenum fecisse de libris decem Labeonis PNerio. rum, inscriptiones excerptorum in Digesis loquuntur ; quae tamen ipsa opera princιpalia , posquam erant excerpta, nihil minus salva antegraque as aetatem noue J ustiniani, qui omnia suppressi, per annos auadringentos ct amplius , ex iisdem ti-tinus capitum in Pan is, remansise videmus. 2 nquam
23쪽
F authenticis scriptoribus Compendiorum instituto praejuMari poterat, id ab ejum i metuendum syisset Epitomatoribus,ri doctrina laudi que universa opinione veteres illos prolixioresque
auctores, quos contrahebant, omnium hominum reputatione
superabant. Ego vero nihil errare me putem, si Labeonis, ct Alfeni Uari, scripta ab usu temporum Pauli is Javolent motiora , ex quo a tantis viris contracta in oculos hominum
reductis junt frequentius libentiusque a studiosis, quam prius.
afuisse dixero. Vulgaria quidem ingenia solis Epitomis
ut contenta suerint, neminem tamen , cui sudia ad animum
pertineνent, extithse credo, . qui non. lectione Campmdiorum ad ipsa veteram illorum majoraque simpla videnda ct exploranda instammaretur. Neque scio numquid inepte mihi blam diar, si praesumpsero, inter vos etiam fore, qui per hoe Ethices Aristotelicae eo odium, ejusque udrιonem, ad ipsum A ctorem investandam atque tractandum. licet alioqui de M ratibus Aristotelis forte Me per fommum quidem cogit ferit. meita untur, maxi- , s. ut animus est, antequam ad Imsitutionem Iuris Publici vos deducam, praesentionibus aliquot, quis & quanrus Aristotelicae hujus dockinat in Jurispruoerntia sit usus , approbare vobis instituam, quod inferius in hae ipsa praefatione uno alterosue Decimine demonstrabitur. Neques ne quod-Cr Vinnius Donellum, Thuanum, se sum Meeterayus, aliique multi alios hodieque contraxerunt, ullum adhue periculum imaginari possum , quo usi Auctores illi e manibus hominum doctorum excutiantur, minorisque pro ii quam alias unquam habeantur. 2Mn si quem id genus Minioris Gompendia, discendi voluptare a ciunt, aliter eve nire non potes, quam ut, qui praestantiam operum illorum, quasi per transennam viderint, in ipse usique penetralia, inti.
mosque recessus O latifundia, progredi ct ex patiari velint:
24쪽
Caeterum , quod inter antiqui's aliquot praecipui cript)re quorum adbuc integra Compendia extant , s J us heic excipio grave detrimentum Fasii iisnt , id Vsis epitomis accepto ferendum essee credam , ubi quae causa populos omnes nationesque in Euro sedibus suis excivic , urbesque S regiones
ita. meriti ac immutavit , ut nerumque ne nomina quidem
superstat, hanc ad libros manuscriptos Motiaris minuendoseque apud gentes barbaricas , jure beui ita humana ditanaque omnia gra fautes, non mefecisse cognovero ι aut si alii auctores, quorum nulla fuere Compendia , cumretius habitos e sse, magisque integros ad nos pervenisse, compertum es ; i ve eadem hem clade cuncta fuerint involuta . sise Christiani veteres religiose infesti gentilis sapientiae monumentis, quod belli incendium invaserat, id imprudenti zelo piaque intem perie supprimendum perdendumque putaverint. c o Lui quid autem de hoc ζenere Compevaei rum sit exi mandum, mihi duplex in hujus spec im inis editione ratio constat , ea primo , quam dixi, ut exemplum . valido cum fructu bonos tractandi Abros ederem: Dein ut gustum veteris doctrinae moratis , S Iezmionis Aristoteticae , vobis darem , atque fati
vam, quod inunt, moverem seuem conatum d consuetudine seculi, S Juris sudiosortim opinionibus vehementer atienum, A. rigidi censres Epitomarum probare soterunt , quemadmodum facturos esse dubitare nolim, sperare deleo , Foshac clementius de Compendis opinaturos , sper ea eri posse, quod alii magnis ad Mistotelem commentariis notisque
D. Gregorio M. Papa Ma testatur Io . Sarisberiensis in Polierat. lib. II. eap. 26. Ceterum hie furor omni aevo inter omnes Iectas, ubiois terrarum grasatus es. . Et nota sunt dudiam aliis notata da Periemis, ad Actor. cap. XIX. Ders a s. de da Liris Mathematicorum ad i. MD. C. Th. de Mathem. aliisque improbatas iactionis, com/luribus: quasi vero ignibus extingui vel error possit, vel vernas. .
25쪽
derosis incassum rentarunt. experiantur. Eravditionis laudem gloriamque, sultus equidem erit , quicunque m ma is potius voluminibus, aut propriis inventionisus, suam hujusmodi institutionum opeltis affectaverit , at nobis in hoc conatu fatis erit, id ad qui si poteriimus, ut ad sudia v fra, Auditores, aliquid inde commodi Amniseque reduaedet. Pod facultatem basere videtur , si paucis. inquam. lem nibus, antequam luris explicationem aggrediamur. quem usum praesens Aristotelis doctrina in Jure nostro habeat atque praestet, demonstraraverim Proinde Mon est quod hanc operam aute Dum tempus occupemas, sed anum in his Emcerpsi, argumentu- , quθdiu principio Abri tertia extat, facere non possum. quin cum Jurisprudentia conferendum vobis repraesentem. Intelligetis ex eo. Iuris-Confultos, etiam ubi id minime expectes , agere Philos hos , ac interim . quod artis est maxime , Eugenter a tem tegere. Autequa' vero locum Aristotelis 'eiscam, audiamus qaia Iuris convio ores de his , quae Bis metuque riuntur , contrahuntur ,
stadiderint, S deinceps quomodo ad doctrinae Philus hisaeamusm ea conformata flat , videamus. Quod metus causa gestum erit, ratum non habebo , ait Praetor Supponit igi-xur, ea quae ser metum gesa, contracta sunt . in is ipsc valere , opere beneficioque Praetoriae jurisdUrionis , eum qui coactus fuit, is integrum esse resiluendum , quod ipsum. totius capitis de eo , quod metus causa gestum sit, insiti tum esse constat. Tocere videlicet , quo pacto uia Fraetoris res ιο committenda sit. A versus homines varios S GIo-Ds 'Praetor etiam Edictum Froposuit, ne vel tuis malitia
sis. Iucrofa , vel deceptis si Iicitas sua iamnosa. NihiI quidem Praetor edicit aliud, quam δε uricium de his, quae Io 'malo facta esse diceaetnr, non esse daturum , sed Iuri
26쪽
tonfusti ab his quae Praetor se resuorum pollicetur ob dolum , distinguunt ea quae ratione doli mali ipso Iure nullius
momenti sunt, atque ita fere docent, ea neguia, quibus fraus dolusque malus causam dederit, haec quidem esse nulla , μηοντοιν, reliquis causae cognitionem adhιbendam ct tantissper va. lida ac obligatoria censtri; cujusmodisparationem in his quae per metum gesta sunt, nunquam instituisse leguntur ἰ verum illa cuncta . sve metus ab initis sit adhibitus, causamque negotio dederit , sive inciderit in contractum ex eo quod postea;-- pervenit, nusquam actus ipso jure nullus, sed per actionem exceptionemve rescindendus , ct Aquamdiu hoc factum non es, valere dicitur. Non es hic locus verba legum, quibus is probatur , adducere. Nemo Puris studio initiatus negat aut igno. rat . opinor , hoc discrimen inter ea 'auae vi doloci ue gesa ,
contracta fuere, yure Civili esse constitutum ς sea ratio parum liquet; si quidem vis metusque non minus consensui inimicae res sunt , quam dolus eur deceptio; primoque auditu Aristoteles idem dictare videtur , quando invitum ait esse duplex , per vim M per ignorantiam : poster ius fere cum δε- lo coincidit. Etenim qui decipitur , in hoc ipso quod contrahit , is manifesto per suam ignorantiam in fraudem adducitur , ac ita invitus agit, quia nullo modo in id , quod ab alio deceptus aliter habere putat, consentit. Talia vi. tur non est mirum ipso Iure nulla censeri. quia nusquam decepta voluntas dicitur esse voluntas, secas ac coacta voluntas.
Hujus disserentiae a Iuris Auctoribus exacte servatae ratio ab illis di mulatur, ab Arisotele αtαγματάο s exponitur: docet enim, non esse invitum, quod per metum majoris mali perpetratur ; ut si t1rannus aut latro aliquem metu mortis, suae
suorumve , cogat aliquid trise vel turpe facere vel pati; ID quidem tum, quando fiunt , per electionem fiunt , initiumque movendi membra servientia in ejusmodi actionibus , es in ipse
27쪽
etense, en semodi actiones revera spontaneas esse rimo, risAristoteles. Mixtas quidem . I maneo is invito esse nos
negat, promos tamen ad volMuarias accede e quam ad inmiti
notas, eo Iolo probat, quod qui per talem metum ali aid agit, pr id deliberatione, malim terre malum quod instat, au sinere facto, in ahionem consentit. 2uod in rebus se ei. ollibus se faeris esse verissimum midentia rerum ct consciemtia generis hamani testatumfacit. Nec enim dubitatur, eum qui metti naufragii merces Vicit, hoc sua sponte volantemque facere; rursus, qui metu vel impatientia mortis aut vexationum sera facit idolis, eum M aeque vesentem facere censieri. ira, qui ignorans τοῦ κώ-, singularia fani inprimis ea, in quibus actio versatur, is propter quae instituitur, a. git, quemadmodum qui Patrem in acie adversa ignotam in. terficit, hune secuta paenitemia minime volentem, sed invisum agere, non minus ratio communis, quam Philosephia daret. mare qui dolo deceptus in actionem per ignorantiam incidit, eum invitum agere; proinde quod ex eju οῶ .gnorantia dolo.
que eausam repit O peractum es, id ipse Iure minuis censeri, rem flatuunt ystifconsulat. Irim de metu, qui contractiabus negotiisque casam dederit, in proclivi fuisses iis exist mare , nisi Philoseophiae, quam Aristoteus exponit, ratim mm habuissent accuratissimam Invitum scivire, altas esse per vim , allia per ignora tiam. Per vim id demu- remis i invitum esse . eujus initium agendi μ εατυ agentem, ita ut hie nihil ad actionisnincipium conferat, Vm exea
ρα ἔντω, fiquidem ventus aliquo, aut homo validior impuleris: Lualia profecto nullam adversus eum, quisc age τωι re fori actionem producunt, quemadmodum nec ea, quibus ignorantia causam dedit, at jam dicere occupavi--. . Per metumnalem actiones initae, cum magis volumaria quam immisae A
28쪽
se iure vasere Amutur ς seae par exceptimem actionemve rari Icinduntur ; cujus equidem di meritia nidia, nisi ex istius t ei philosophia, ratio reddi potest. Ex eodemcapite primo libit tertii videbitis Excerptum, de his quae per iram & cupidit tem stant, locum; ct quaesitum, rectene talia pro inmitis habeantur , και τοῦτο μν ου καλοις λεγετου, inquit Philosophus, no
quaquam belle dicitur οῦ ejusmodi actiones esse invitas , quia tum pleraqne facinora pro invitis habenda forent , ssiquiae megna pars actionum humanarum ab ira , vel a cupiditate
proficiscuntur, ἄταπον Ai, το τι ενα ο ουσια ταυτα , subjungit ἐ-furtam es igitur talia fatuere invita ἰ nee ideo absutatim, quod yuris conditores statuunt, eos qui ferro per iram eaedes committunt, tanquam voluntarios homicidas summo adficien- s esse supplicio, quod obiter velim memineritis, ubi usus voxerit , sicut in Arte magna usu venire necesse erit. no At vero si Moralis scientiae utilitatem in Iurisprudentia demonstrare umlem, tota librorum decas recensenda foret ; nam Aristoteles
ubiqM, O a principio , O in fine, psi que, legum atque
morum disiciplinam aut conjungit, aut alteram alteri subsidio esse demonstrat. Intcrpretes Scholastici aliam deinde viam exierunt, non tam hoc agendo, uti Purisprudentiae, quam ut Pheologiae conveniret. Ex quo studio factum es, ut illorum Ethica toto caelo ab Arisorauca discrepet. Caeterum, rectene factum sit ab illis, quod Ethicam & Theologiam conjungere voluerunt, non dissutor id facile tuebor, nihil esse quod nos ab Aristotelis, aut Platonis, linione deterreat hominum quorundam gravi simorumsententia, qui Gentilliim Ethicam Chri. sianis vitanaam, nec aliud quam verae pietatis corruptelam esse reputant. Jurisprudentiam, licet, illi pros ibant; si idem nihil es aliud illa, quam Ethica evoluta, de explicata , & applicata civili hominum sicietati , Aucto.
... a res uὶ Grotiua lib. II. cap. XI. 3. 6. O r. & Gundling. de mentia metus.
29쪽
resque ejus praecipui Christianae religionis non ignari sed inimi,. ci , qui tamen profecto, si quid nobis judicii , in plerisque
Chrisianos legum conditores ionge post se reliquerunt. A uid de votam Chriso animam moralia veterum monita . saepe ejusmodi, ut aliunde in mentem ventura non rit, in usus suos convertere , veraque fide Domini meritis subnixa imbuere; quae vero Christianae pietati adversantur, ea siegregare se amovere vetet, ego quidem non intelligo. Verum est, eos nonscivisseveram τοῦ rationem, quo paZio studenda sit immortalitas attamen quae ipsi in hanc rem praecipiunt , ut is no
fra sub finem horum librorum fit, insummandis ad hoes
dium animis luculenter equidem conducere possunt. Huic cona pendio Ethicae Aristotelicae, non absurde facturum me putavi,s librum Cartesii de Affectibus,sis de Passionibus Animarsub , jungerem, est quod virtus ferme nihil aliud quam moderatio sit ectuum, quas vulgo , imitatione Graecorum, appellant. Ex quo singularum virtutum naturam sine assectuum notitia non satis perypectam haberi posse manifeso liquet. Praeserea , negandum uom es, Cartesium mentis se corporis operationes clarius omnino, quam Arsoleis in mentem venit, di-sinxisse a praeter quod motus in temos Amucis assiectibus peculiares more quodam mechamco demonseratos videre jucundum , ct ad inculcandam virtutem, utile ac opportunum videtur. Etiam vero illud operae pretium erit examinare, cum ingens fectuum, quos Cartesitis explicat, sit abundantia. an exiguus ille virtutum, Arsoteli cognitarum, numerus illos omnes
gubernet, quod heu disputare longum o taediosum foret. Hos interim pro se quisque animadvertat, verumne sit an secus . quod alter ex famosis illis philosophis altero veritates simplicius er clarius aperiat, alter varietate doctriarae, dictionis elegan- d. gravitate O acumine sententiarum cum altero non sit comis parandus. Sed enim Cartesium, sicut erat, integram reliquia
30쪽
mus. ε In nos ipsos aliquanto plus juris usurpandum cred dimus; siquidem libros de Iure Civitatis superiori anno nmae luci datos, in compendium redegimus exigua jactura, s per
illud ipse liber ut evilescat. eveuerit. Luis vero, dices, ineptus ille Compendiorum amor, ut minimae molis libros, quemadmodum is, de Civitate scripti sunt, adhuc contrahendos putaveris ρ Scilicet hoc quod exhibeo, totum in vestram, Audi tores , gratiam usumque comparatum est. Subci is horis. qudque septimana binis , Publici juris interpretationem frequentamus. Eam vero sic insiluimus, ut nullam temere positionem intactam omittamus. Luae ratio per tres illos majores libros servata, copiam ab olvendae explicationis intra anni AE cademici spatium, iis horis, ut experti sumus, non relinque bat: hoc autem praesenti modo resfacultatem habitura videtur. Enimυero fuit etiam occasio nonnihil in hac ipse Epitome occupandi, quod argumentis quibusdam editorum de Civitate in brorum objectum fuisse intelleximus. Exempla duo commem
rabimas, quorum prius hoc es: Imperio simpliciter summo in civitate constituto ita disputavimus, in libro primo capite n no ct siequentibus de Iure Civitatis , ejusmodi Imperium esse absolutum, populoque nihil quam obsequii e laxiam esse relictum,
laque vi consenssionis indubitatae. Excepimus duos casus , ad quos ille consensus sana ratione proauci non posset. Erat nobis consilium nescio quid conari, ad determinandum medium inter duas opiniones extremas, quarum altera potesatem Imperantium infinitam, altera Regnantes ut universe populo Iemser interi res, ejusque minis ros considerat. Haec ratio, si me fallit, uti
aliquanua longe sapientioribus accidit, eo tamen arst umento non
videtur refelli, quod populus semper ex litis casibus alterum esse commissum queri is contendere possi. Nam profecto tam 3 vali