장음표시 사용
41쪽
et L & quibus artibus aut industria ille hoc assecutus ' Apertione asyli; quae haud dubie aliquid adiuuit, & e vicinis, etsi non optimos,clicuit. Lege de liberis lata, qua iussit quidquid
natum cst et tolli, modo ne mutilum aut monstrosum. R ceptione in ciuitatem, quam non exteris solum confluentibus, sed victis & hostibus dedit. Laudant cum alij hoc inlli
tutum eius, tum Claudius Imp. apud Tacitum a id aliud exitio Lacedaemoniis er eAtheniensibus fuit, qMmquam armis potilerent , msi quod νιctos pro alienigenis arcebant hi conaetor no- sermomulus tantum sapientia QValuit, ut plerosique populos eodem die hostes, dem ciues haberet. Atque id sane diu rctentum Rotamae, ut e prouincialibus honestis limos, hoc beneficio ciuitatis obligarent; S: ita simul se augerent, simul dissertinen, & tacitum paeliὁ ' dissidium, inter illos conciliarent. Claudianus in
rq et ' Isaee est in gremium victos qua fla recepit,
Humanumque genus communi nomine sint, atris,non dominae ritu: civesque Nocauit
uos domuit rexuque pio longinqua revinxit. Ita, quod ex illo apparet, diffusum late aut undique lain hoc beneficium r& ciues Romani facti, quicumque in orbe Romano client, ex constitutione Imp. Antonini. Excludunturiam ergo soli serui & barbari. quo sensu Sidonius scripsit, &appellauit Romam Nerticem mundi, patriam libertatu, in qus nica totius mundi riuitate soli BARBARI SERVI peregrixau-tur. Item ciue passim alij communem patriam: & ad eam his versibus Rutilius: Fecisti patriam diuersiis Gentibus unam, Profuit iniustis te dominante capi. Dumque offers victisproprii consiortia iuris, URBEM fecisti, quod prius ORBIS erat. Haec ita posteriori aevo, nec optimo scilicet, nec optime : prae-llabat electio illa & secretio, ob varias caustas. Sed tertia etiam ratio austendi ciues, ex instituto non quidem Romuli, sed Servij Tullij. Ille cum videret plerosque tunc seruorum, aut bello captos, aut e praeda emptos esse; atque cos sere e liberis & ingenuis, & ante etiam liberos: humanum bonumque putauit
42쪽
LIBER PRIMUS. 39putauit in ciuitatem recipere, siqui a dominis manumissi essent. Nam de Romanis moribus ingeniisque assuefacti iam erant; dc sic fore prouidebat, ut sempe tamquam ex fonte domestico, prolcs scaturiret ad bclli aliosque usus. Difficile id persuasum primo ciuibus , dc inquinari eo consortio vidcbantur: sed nempe ostendit, dc origine bonos eos esse, de iamdiu ipsos etiam hostes in hoc ius admissos: ita cur non idem domesticis de fidis seruis indulgerent, caussam nullam est e. Maxime,cum
in eorum manu totum hoc beneficium. de videre posse, ut nec temere manumittendo darent; de illos adnisuros, ut omni sedulitate ac fide emererentur. Amplius, futuros eos nihilominus velut in cura dc clientela Patronorum: dc sic nobiliores ciues,in comitijs aut se Fragiis, semper manum aliquam fauentem dc obnoxiam habituros. Ita illis pcrsuasum . sed Regi in oculis praecipue, frequentia dc multitudo ciuium, fundamentum omnis potentiae dc diuturni status. Nec tamen ij aequiparati statim dignioribus, de veteribus diuibus: reiecti in quattuor urbanas tribus fuere, dc inuenta ratio,ut minimum in suf- fragijs, aut alia publica re, pollerent. Quin de a militia legionaria dc honestiore exclusi sunt: donec paullatim nepotes ac
pronepotta eorum, Vere iam Romanus sanguis, peruenirento
Liberti ipsi dc Libcrtini veteri quid cita republica)arcebantur. Hoc institutum , incredibile est, quantum ciuitatem auxerit rin qua aliquot scruorum millia pauculis annis manumissa. Neque negandum est, utile initio dc prcclarum fuisse: sed lapsu temporis, ut fit in humanis rebus, hic quoque lapsus: cum iam Syri, Cappadoces, Asiatici, Graeci, Barbari in seruos recepti;
Δ multi ex ijs facinorosi de perditi; qui pretio, blanditijs,
aut de scedis obsequijs libertatem meriti, quam colluuicin in ciuitatem non inuexerunt Imo per cos essectum, ut egregia illa animi ac morum, Romana olim plebs, vilissima facta hominum sir, Sc uno verbo, cloaca ac sentina vitiorum. Sed illa saeculis aliquot post Tullium. interea profuit largiter inlli- tutum, dc effecit, Vt cum primo censu ac lustro Ser. Tullij, LXXIIII. - . centa essent, illo qui sub primis Consulibus fuit
nam Tarquinius Superbus intermiseratὶ CXXX. oo . cens crentur; idque corum qui puberes, S in virili toga essent. Largus tibi
43쪽
tibi hic numerus videtur: nihil est: cum post aliquot aetates, id est,anno Urbis CCCCXIIII. censa sint ciuium CCLX. - : de paullo ante bellum Marsicum,anno Vrbis DCXXXIx. circiter quadringenta millia, paullo minus. At post id bellum, Iociis iam in ciuitatem paullatim receptis, creuit Valde numerus, ta l. Ele. & ad nongenta millia censa ' alibi nobis doctum. Cui ipsi nu I. Ut mero firmando, velim addi haec Phlegontis in Chronicis. qui notat Olympiade, qua Lucullus Amisium cepit, & Mithrid rem ad Caberia vicit id fuit circa annum Vrbis DCLXXXII.
censitata Roma nonaginta myriadas ciuium, ω nam, id est, nongenta in decem missita. Quid iam sub Augusto 3 ipse de se in la
quis iam de copiis miretur coloniisque 3 At etiam creuit assi- clue, & sub Claudio Imperatore, Tacitus ac fidi auctores accensent, sexagies norues centena sexaginta quattuor misita. Ultra quaerere, superuacuum sit, cum iam passim in ciuitatem totae Vrbes regionesque, ut dixi. rcceptae. AVD. Neque hercules
quaero, affatim habeo quod mirer, Sed illud lubet scire, an ex solis igitur illis ciuibus copiae scriptae Z LIPs. Non e solis. olim
quidem & e Latino nomine,ut scis: at postquain ij ciuitate donati, Principum temporibus maxime, coeperunt & e prouinciis auxilia scribi. Augusti id inuentum: & praeter conspicuam utilitatem in militia,causiam occultam etiam hanc habuit,subditos sic exarmandi, 5 quasi obsidibus traditis in fide conti- uendi. Nam quotannis dilectus istos habebant, & optimum ac robustissimum quemque abducebant. Ita enerves prouinciae; & illi qui dilecti, in longinquas & dissitas oras consulto
trahebantur. Non enim facile res nouas audere aut mouere, inter ignotos & alienos. Ciuilis, qui Batavos ad rebellionem tr mi. Hist. xit, hoc quoque telo eos incitat: Instare dilectum sverba Taciti quo liberi a parentibus, fratres afratribus, velut svPREMvM diuiduntur. Idem Galgacus, dux Britannorum, in eodem Tacito: Liberos seos cuique ac propinquos natura caris os esse moluit:hi per dilectas ALIBI seruitura, auferuntur. Atque elusinodi auxili
44쪽
LIBER PRIMUS. 4 Irurei, e variis gentibus, magna copia. quod & Notitia Imperij indicat, de Taciti haec verba : Nil validum in exercitibu nisi quod
. externum. Iterumque : Trouinciarum sanguiue prouincias vinci.
AvD. Artem video, & simul auxilia bello scripta, simul mat riem subductam rebellandi. Sed istia prosecto transsatio dura:& quo exemplo Z LIPs. Haud facile dixerim : nisi quod simitalia iam olim noto. Romulus ipse populos vicinos in urbem suam transtulit, Tullus Hostilius Albanos. Sed haec leuia, &alio quodam fine. quid si totas gentes translatas doceam ,eadem illa non rebellandi, aut coercendi, caussa ὶ Fecit Augus us in Sugambris & Sueuis, quorum quadraginta millia hoc verius censeo ex Eutropio, quam quod in vulgatis Suctonii libris quadraginta editurὶ tot inquam illa millia traiecit in Gastium, iuxtaque ripam Rheni, sedibus adsignatis, coliscussit. Ita & Galliam impleuit, & ex hoste socium auxiliaremque secit. Sed iudicio& consilio in hac re opus, ne plures suscipiantur aut traducantur,quam coercere possis: peccatumque a secutis Imperatoribus
maxime post Constantinum qui Barbaris receptis, imperium& urbem prodiderunt. Alioqui multum commodi aut tutelae transsatio haec habere possit. qua Philippum Macedonem scallidum illum regnandi)vsum Iustinus prodidit: scribitque eurn,
ut pecora pastores,nunc in hibernos,nue in aestimos saltus traiiciunt; ita populos mrbes,ut ilB Hl replenda vel derebnquenda quaeque loca videbantur,adlibidinem suam transtulisse. Parabat &Alexander simile, firmando imperio, nisi mors interuenisset.Nam in Commentariis eius inuentum Diodorus tradit, ut ciuitatum aliarum in alias migrationes ferent, itemque hominum traiectiones ex . ia in Europam, ex hac in isiam: oc causiam addis, tgentata connubi's,commercis amicitia inter se iungeret: quae ipsa haud vana plane est, aliam tamen & intimam non ςxpressit. Antipater, qui in partem potentiae successit,in idem hoc consilium:& Atheniensium urbis potens, ipsam eiusque regimen ditioribus honestioribusque concessit; tenues, & quidquid inopia turbidum, eduxit, & ad xx. - . eorum in Thracia, agris datis, collocauit. Lego & Tigranem regem, cui bellum Pompeius fecit, trecenta
millia e Cilicia & Cappadocia in Armeniam & Mesopotam iam traduxisse, ad ea loca frequentanda & meliori genere F . implen-
45쪽
implenda. Et ut vicina magis temporibus locisque tangam, Carolum Magnum satis scitum est,Saxones 'pe rebelles translatione domuisse, & in Belgicae nostrae oris posuisse. Ludovi cus etiam xi. Galliae rex, Atrebatium fidei insensus, & quia avita diuelli quam a Burgundiaco imperio malebant , sparsit eos per Galliae urbes aliquot,& suos in locum introduxit. Quid in nouo illo orbe etiam video Reges Perii mi tractus, quosyngas ipsi appellant,pro firmamento status habebant, populos victos statim, cum tota sobole, transferre ad interiora loca, de in illa limitanea alios suos fidosque supponere. Hoc genus.. intimes patria lingua vocabant. Habes de multitudine, de eius caussis. Acquaedam his inesse magnis Regibus imitanda ego scio: qui si exhauriunt semper i ut fit in militibus aut colonis emittendis nec addunt : quid nisi fontem ipsum exhaurient & siccabunt Serio, serio prouidendum est. Tu abi nunc, & cetera cras, si Deus volet, dabo. AvD. Haud libens, sed tamen pareo, dc valetudini tuae tenui parco. Vale, .& firmare.
46쪽
LIBER II. Di Pristispopuli Romani mectigalibus, cumis,
uuistis, Scriptura, Portoriis.
Ips. Mature sane ades. Ru D. Si pro meo Volo, maturius, & vel conuiua in prandio ti-.bi su issem. L I P s. Licuit. & delectarer sane vel assiduo hoc sodalitio, si1 Romanae aliquae mihi o PE s. Ad quas sermo nos nunc duxit,& de iis videamus. Eas Fublicas & Frauatas considerabo:&in Publiciis,Vectigalia siue Tributa, iii & Triumphales manubias, denique Liber tales aut Erogationes. Ins stamus ordine, & primum in Vectigalbus: quae olim triplicia fere, e Decumis,e Panionei Portorius. QIod ad priores duas, ita de hs &origine earum Appianus: Romam nunc bos, Nunc isios Jω- t.Ciuil. Lepopulos severando ac siubi ciendo, partem agri ius auferebant, atque vida ω colonos condebant; aut si opida opportune iam condit Ahos inducebant. gri igitur quod cultum era colonis fere adsignabant;quod incultum t multa per bel7-ὶ id alius cupientibus elocabant, PARTE . DECIMA seuoluum sibi retentά in agrissatiuis ; in plantariis aut arboretis, QUINTA ; in passitionibus autem, certum pretium definiebant in capita minoris pecoris maiorisque. Pulcher & distinctus in eam
rem locus: & quamquam de Italia dicit, tamen & producere ad prouincias licet, quas multas ita habitas, ex alijs scriptorum locis liquet. Etsi quaedam arctius pressiusque habitae; & praeter haec, Tributa ctiam sua capitis pendebant. Sed quod ad haec F i tria,
47쪽
44 DE MAGNITUD. ROMANAtria, etiam in Asia ea sic & in Sicilia fuisse, Ciccto alibi osten dit, & in his vcctigalium summam ponit. Notabiliter in lauta
dationc Pompeis : Publicani familias maximas, quas in Salmis habent, quas in caris, quas in Portibus. Nam quod ad Sabos, viri docti iamdiu emendarunt Siluis, ut ad Pastiones reseratur: etsi Saltibus ego mallem, viciniore litterarum lapsu. In eadem oratione enim aliquoties haec tria repetit, &iungit: etsi vectigale Salinis quoquc fuisse, sed non inter prima & magnascimus. Et quod ad frumenti omnis iecumas, idem Cicero in Verrinis satis dixcrit, quid in ea re fuerit: nec obscurum cit vel ex moriabus hodiernis. De fructuum aeuinta in Appiano, id obscurius, imo incertius: quoniam idem Cicero in Verrem diserte nomianat, Vini or olei decumas,ostenditque Siculos ita dedisse. Quoia modo igitur diuintas φ nam ego ex vite, Olea, ficu, pomo, nuce,
intellegi & redigi Appiani vectigal velim ; ncc aliunde videos, osse. Nisi tamen de silua caedua intellegit: quod in medio re inquo. Sed in priore sentcntia si perseuerare lubet; dicendum est, mitius leniusque habitos Siculos, & peculiare id ibi suisse. Ε Foliombus genus alterum cli, quod proprie & vulgo Scri-
uram appellabant. Exempla obuia, dc iam alijs notata: causiam vocis Festus explicat: Scripturarius ager,inquit,publicus appellatur, in quo Ni pecora pastantur, certum aes est. quia publicanus. SCRIBENDO conlisit rationem cum pastore. Cicero igitur de hoc vectigali capiendus: 'a neque ex Portu,neque ex tecumis, neque ex Scriptura vectigae conseruari potest. Tertium eth Portorium x quod scilicet in euehendo aut inuehedo Gμ εἰ-γ λεὶ pendebant. Res nota est: an & illa,quod Portarium etiam fuerit antiquis 3 In Glostis lego, cum discrimine: Portorium, ἐνλis m, id est, VECTIGAL IN PORTu : Fortarium, τὼ id est, vECTIGAL IN PORTA. Et vero hoc quoque fuisse vi-
dctur, aeuo praesertim inscriore, dc sub Principatu: ut & in pontibus, & in viis, & portis adeo opidorum dederint, pro trans- grcssu aut ingressu. Italia hodie, sed & Belgica, haec non ignorat:& apud Sciaccam lego: Nec indignabitu apiens aliquid impendere, ut limen transea cogitans in ivpotibus quibusdam pro transitu dari. Herodianus quoquc ostendit exactioncs fuisse is
48쪽
LIBER SECUNDUS. portibus vidorum, in Niarum transgressibus : sed inter tyrannica habet, quia noua aut grandia, opinor ; & ideo a Pertinace
salubriter sublata. C A p. II.
De Tributis Captatione. tum inquisitum in Modum mectigalium Smquid it ean ur
HAEC illa vetera sunt, & Uemgadia proprie dicha: quibus
dies, & sagacitas, addo & necessitas,aliquid semper addiderunt. Au D. Haecne proprie Uectigata ' atqui plura in id nomen video includi. LIPs. Plura, sed haec pri ira 3:aut ne mentiar , solum ipsum Portorium primo, quia id scilicet e vectura: unde Vectigal. Graecis etiam hic discrimen aliquod, quibus vectigal propriccst τυ. P. Tributum Sed & in re ipsa di iaserunt,quod illud res & standos magis spectat & ligat;hoc capita ac mobiles opes. Sed quorsum ego ista 3 semel & serio tibi
dico, verba nunc non lustio, nec obsita aut tricosa antiquitatum quaero; satis, in luce aliqua tibi ponere Romanam oeconomiam,circa publicas has exactiones. Ergo Tributa, ut dixi, caput fere tangebant: atque ita pessima conditio eorum,qui Stia
pendiari , ipsi atque agri, ut Cicero alibi loquitur, essent. Tales Poeni, Hispani, & plures, qui per vim ultimam & bello pertinace victi essent. Appianus hoc ita expressit,ubi Scipio cum d
cem Legatis leges dant Carthagini victae: Hos, inquit,praemiis as In Lybitacficiunt,hocios nempe populos aut reges; τοῖς δὲ α ος ω αν es τῆγῆ - σώωα- abis hostibus scilicet) tributum definierunt in agros, tu in corpora eorum. Duo mani sesto dicit, & Corpora siue Catuta ut Latini magis loquuntur onusta,& terram ipsam.Te tullianus quoque ea iungit: Agri tributo onusti,viliores; in hominum capita stipendio censi, ignobiliora. nam Lesunt NOTAE CΑ- ΡΤ IvΙΤΑΤ Is. Adiungit cruditissmus scriptor, hoc non nisi in
vere victos,& vi subditos,usurpatum:olim quidem,sed Imperatores, & ipse Augustiis produxerunt, & valde haec Tributa F 3 dilata- ,
49쪽
dilatarunt. Ac Ca turn vel 5Ψ--u satis frequens mentio in posteriorum scriptorum, sed & Iuris libris: ubi non Hominum solum capita,sed & EAnimanum leges: & quaedam, quae fateor in
subnubilo mihi esse. At tu uniuerse haec nunc noueris: vide mus, quod nos quaerimus, ecquid opes ex his annuas liceat v stigiis odorari. Quae vestigia tenuiter impressa fateor, tamen
persequar & indagabo. Ac primum de antiquis, & liberae reip. opibus, locum cile volunt in Plutarcho istum. De Pompeij
iis pom. triumpho e Syria dc Asia agit: dicitque, Traelatum titulum, quiri '' litteris inducaret antea quidem Vectigalia reddidisse ad bis misties H s. ex iis autem quae ipse acquisitisset, redire ad ter dies quadringenties. Prior summa, nobis esticiat quinque milgiones siuuat his compendijs, vulgariter magis quam eleganter viij altera, octo Lbones cumsemisse. Viri docti iam, & inter hos vere primus Budaeus, existimant scripto hoc indicasse Pompeium : quod ante id tempus, uniuersi reditus e vectigalibus non pluris essent; ab ipso autem iidem aucti plus triente, 6c facti ut in extremo scriptum. Enimuero libido, an ratio, mihi est dissentiendi 3 sed dissentio, & nego Plutarchum vel Pompeium de uniuersis sensisse. NuIlum tale in Graeco Plutarcho verbum cst: quod moneo, ne temere interpretibus, qui addunt, hoc accredas. Quae ergo nostra mcnte jcripti illius mens t nempe pro re su biem,& cum de transmarinis illis triumpharet Pompeius, nec nisi ibi tunc res gessisset ; verba codem reserenda, & de Asia saltem finitimisque capienda. Quomodo ξ aliteretiam,quam viri docti, in clausula. Duo enim dicit, & Asiam illam minorem, quae sola ibi ante Pompeium prouincia, aut praecipua; illam, inquam,e vectigailibus bis mitties dcdisse: at vero eas prouincias, quas ipse super eam quaesistet, solas reddere ter millies m quadringenties. Puto me rem tangere, siquis iudicio inspicit: & doratione9. Primo, credetne quisquam e tot,tamque ditibus populi Romani tunc prouinciis, non plus quinque missionibus re-
diste 3 Quod una Hispania hodie, una Gallia, vel duplum donet. Amplius, Decumas unius Siciliae Cicero, atque eas tenuiter animitas,fuist e dicit nonagies H s: quod nobis est ,C C xxv. midium Philippicum. Decumas dico frumenti: & hordo non computat, tu leguminum: quid iam Vin βι ἰ quid Portoria,& Pustione ἰValde
50쪽
LIBER SECUNDUS. 4 Valde tenui ore atque animo est, qui non ausit concipere haec uniuersa ex proportione, supra quadringenties, siue unum
millionem, Atqui Sicilia, quanta pars fuit Romani illius o bis 3 profect6 nec centcsima quidem : & valde hoc valet ad ingentes illas Romanas opes. Amplius de ipsa Asia noma, Appianus scribit, Corn. Sullam, per bella Mithridatica, imporasse issi quinque annorum vectigalia, sed flatim danda. Quan- ,
tum igitur imperauit Z ecce in Plutarcho hoc expressum, Ῥι-ginti millia talentum: ij sunt duodecim missiones nostri. Age iam, diuide in quinque partes, nonne paullo minus milges HS .annuo habemus 3 Atqui duplum oportuit, inquies. Ita, prome& Plutarcho: sed hoc ipsb tamen firmiter illos resuto, qui ex toto orbe bis misites coaligunt, cum ego dimidium ex Asia iam sola. Res clara est. Sed quomodo igitur plus Pompei, aeuo nec id dissicile diistu : suc quia ratio colligendi iam melior firmiorque, siue quia bella resederant, & ipsa Asia cultior feraciorque facta. Produci haec talia semper solere, praesem tim in pace, nec hodie est nouum. Docebo hoc clarius 3 ex ipso iterum Appiano. apud quem M. Antonius triumuir, post pugnam Philippensem, in Asiam mistiis ad pecunias colligendas, in concione sic eos affatur: Ne urbibus agrisque pelta ciuii. mini, pecunia danda est in disium militi. .nec ea maxima sed quia audita
lubenter acquiescatis. Dedistis hostibi nostris, Sassio oe Bruto, in duobus annis tributa decem annorum: eas fecerint oenobis nisi quod danda sunt in uno anno. Quid hincesscimus 3 nectimus iterum Plutarchi verba, qui ducenta uistia talentum ab Asia tunc data scripsit. Atqui diuide in decem annos: quid trepidas'vigintimi lia annua surgunt,id est duodecim missiones. Et prosecto,noli ambigere, praepotens & diues illa Asia dedit. In qua tamen obiter
moneo, res saepe mutaras :& primo, cum testamento Attali
Romanis rellista cffet, Uectigalia imposita; id est Decumas Pomtoria, Scripturum, sollenni more. Sed cum publicani iniurij pro more suo essent, & sine publico bono sibi attererent ac tonderent , C. subus f Saesar, m iniurias, in iniurios i os sustulit, ac per- ipsis Asiaticis fructus cosilere ab agricolis, ac Tributa induxit. Haec ita fere seisi ipsa verba, quia pluscula, omisiὶ in eadem oratione Antonius apud Appianum dixit. Quando autem . a Iulio