C. Crispi Sallustii Opera quae exstant omnia curante I. L. Burnouf

251쪽

IUGURTHA 251 quasi collis oriebatur, in immensum peΥtinens, Vestitus oleastro u C mirietis, aliisque generibus urb rum , quae humi urido atque arenoso si gignuntur. Media autem planities deserta, pCn Ur in AquAe, praeter flumini propinqua loca: en consita arbustis, Pe

core utque cultoribus frequPutabantur. XLIX. Igitur in eo collo, qu Cui transvorso itiner porrectum docuimus, Iugurtha, extenuuta suorum

actu, Z consedit: cicilliantis et Purti copiarum pedestrium Bomilcarem praefecit; cumque edoeci, quae ageret: ipse propior montem J Cum Omni equitatu peditos delectos collocat: dein singulas turmas utque manipulos si circumiens monet utque obtestatur, uti

memores pristinae virtut is et vi Ct iue seque rPgnum que suum ab Romanorum uVuritia dolandunt; cum bis certamen sore, quos anteu Victos sub iugum miserint: ducem illis, non .animum mutulum; quae ab imperatore decuerint, Omnia sui S Ρrovisa: locum superio-5. mmi arido atque arenopo. Ium Ρarto, vel in eo humi, quori aridum Et aretiosum est dicitur, aratia montium, Uaca Miarum s Virg. Aen.

vi. 633ὶ; lubrico Miae s Tac. Hist. U. 88 . Subintelligi potest solo, ut vult

Sci Oppius ad Sanctii Minerv. lV, Sed no id quidem necessaririm est, quum adiectivum, in neutrali gen ropositurn. uon minus aporiam et latius patentem, quam sulistanti vulnquodlibet, notionem exhibeat. - Muia ina lanities. Planities quae intor montem a tergo, collem a dextra, et fiuvium a fronte extenditur. CAP. XLIX. I. TransνOnso itinere

Porreratim. Transversim a moulo aditumou procurrentem, mediuiri liae APatium rectis sero angulis sorantem.

Vox irinere dicta est sine ullo rcspori uiter saelautium, nuc aliud valet irariS-

contra quod do inouis dixit, Pas i

2. Extenuata SNortim acie.Diducta et latius uxtcntu fronte; quae res te nniores et minus consertos ordines.

sacit. Livius, v, 38, nullum do hoc verbo dubium relinquit: Nec lumen

ria Parum proprie dici de Niimi duritui

copiis. De hoe vide quae uolavimus SuPria, C. P. XII.: . Quae ab imperatore accur1 int. S P. P o, lucri. PIO idit ue Pr, ut

252쪽

C. CRISPI SALLUSTII

xem, uti prudentes cum imperitis, ne pauciores cum pluribus, aut rudes cum bello melioribus manum consererent. Ρroinde Parati intentique essciat, signo dato, Romanos invadere: illum diem aut Omnes labores et

victorias Confirmaturum, aut muXumarum verumtiu-

xum initium fore. A. I hoc viritim, uti quemque, ob militare sucinus, pecunia aut ii Onore extulerat, Commo

nefacere beneficii sui, et eum ipsum aliis ostentare; postremo, pro Cuiu Sque ingenio,Pollicendo, minitando, Obtestando, alium nlio modo excitare: quum interim Mexellus, ignarus hostium, monte degrediens Cum exercitu, Conspicatur. Primo dubius, quidnam in s lita facies ostenderet, nam inter virgulta equi Numidaeque C Sederant, ne sae plane occultati humilitate arborum, et tamen incerti, quidnam esset; 7 quum

Numidis Ioeus superior esset; ut P aentes cum Pluribus, id est, scientes Iocorum cum ignaris pugnurent; donique ut hostibus , seu numctro seu belli peritia, inferiores non ESSent. IIoe enim sibi vult, ne paticiores cum pruribus, aut rudes cum bello melioribus est Vudo conticum licet non modo multos, sed etiam veteres exorcitalosque milites in hanc expeditionem aecum duxisse. 6. Quum interim Metellus conse 'icatur . Huc usque ostendit Sallustius Iugurtham suos in insidiis collo

cantem, universos adhorluutem, mois

Dentem singulos, omnia donique nil Opprimendos ex improviso hostes parantem. Nunc alteram veluti pictunae partem Exhibet: Metellum nempe . dum hostium ignarus e monte di greditur cum exercitu, conmicant Mi

quid in subiecto eollo, dubium primo

quid illud sit, mox cognos EntPm

insidias, suos luc Pro re ac iUmpore instruentem. Recte dixit, coumicatur, sino accusativo. Nosciebat onim adhue Mutellus, quid conspicaretur. CBterum haboni Omnes MSS.ctim excrestu con-Vicitur. Sed Donatus ad Terent. Eun. II, 3, S a, a Picatam ait osse ab eo verbo quod ost aemicoΠ, ut convi T. Duindo, ut verbi cons icor exemplum asserat, hunc Sallustii locum exscribit. Λtqui Donatus, qui in quarto sumulo seriheliat, auctoritatem habet, omnibus Sallustii MSS. vntiquiorem. Adde

verbnni convicatur ad universam rei description m inulto accommodatius esse. quum conspicitur. Nam nora assentior Crispino, qui vult, conmic tur passiv iralelligi.

Incerti, quidnam esset. Vocem incerti, non ad Romanos sud ad Numidas reser; eam videlicet Passive sumendo, quasi emet, imorati, nonoisi. Certus etaim a cerno deducitur. resque incerta, res est non bono et Histincte sisar ita ut vera et Prima huius adiectivi significatio Pa 1Ua sit,

253쪽

na tura loci, tum dolo, ipsi utque signa militaria obscvruti d); dein, brevi cognitis insidiis, Paullisper agmen

constituit. ibi commututis ordinibus, in dextero late

tur. Ceterum haec Sallustiana loeulio Waρcosnte cassit Parce detorta. G e- cum enim est αδηλοι τιποτZ εὼ υδι' certi quidnam essent: pro quo dixit, i certi et Mimiam e et, αδε . Gi TιπOTΞ τουτ' ειγὶ . Sic Graecos Ex parte tantum imitatus est, cap. XXXIV: quae ira feri amat, Pro eo quod graeco eSSet,

8. Imi atque signa militaria obscurati. Quia propter dolum locique naturam, ot homines et signa militaria non nisi obscure conspiciebantur. -- Constitiait. Consistere iussit. - 9. Commutatis ordinibus. Ex cap. XLVI, coniicere licet exercitum uno ogmine incedere. igitur cuiusque legionis ordines , IV hastatorum , 2'principum. 3' triariorum, ad planitiem fluviumque conversi ,et se invicem sulisequentes, prodibant. Sed eos, consperi is Numulis, commulat Metellus, i. e. a s nis ad dextrum latus, qui ab dextra hostis erat, convertit. Sic conversos ita instruit, ut omnes hastas prima acies essent; omnes principes,

secunda ; omnes triarii, tertia i v. Lipsium , de Milit. Rom. v. I 2, et

ibi locum Polybii in . Hoc est quod

vocat triρhomus subsidiis. Praeterea lovis armaturae militos in munipulorum intervallis, equites partim in dextro cornu, monitru cae men versus, partim in sinistro. Prinpius planitiem, collocat. Denique sieaciem instruit, quasi illico pugnandum foret, hostesque e regionis iu- structi essent. Ilox, ut rursUI P redat agmen , unumquemque militem ad la Quam converti iubet, Plautii Him

Sallust.

triplici agmine incedens, monte deis greditur e ita etiam quae frons erat stantis et quasi ad pugnam instructi xercitus, incedentis latus fit. Ideo dixit transporris princiρiis. Et quidem . ut paulo ante subsidia qua voce vulgo notatur, quod est post primam ui tem); sic hoc loco ρrincipia quae proprio sunt primis ames, non stricto sensu uecipi debent. Imo quum transMONix Principiis agmen incedit, tum intelligemluin est a fronte ad laevam obverti cicin primam tunium aciem, sed socundum quoque et tertiam. Haec vero Omnia sic disponit eo consilio, ut, postquam in Campum mili Numidisque suibectum deveneriti unoquo que homine se in dextram rursus convcrtente , frons, ut ante, seret . quod in agmine latus erat I sicqu. si iniat gradum sisterent, simul aes

ad pugnam instructa seret. In hac dissicillimas rei interpreta

tioue sequuti sumus , quod ad rem bellieum attinet, doctissimam aduo tutionem, quam ad usum gultiei interpretis De Brosses conscripsit vir sortissimus . et in romanae militia. historia, ut qui maxime, Versalus, M. D lieu te nant colones de dragoni Cortois de Charnailles. Coierum quod diximus, milites in eiusmodi agmina nune ad dextram, nunc ad sinistram. ubi quid hostilo ingrueret statim converti , et uno motu in iustam aciem instrui. eonfirmat , loco iam dicto.

254쪽

re, quod proxumum hostes erat, triplicibus subsidiis aciem instruxit: inter manipulos futiditores et sagittarios dispertit: equitatum omnem in cornibus locat: ac pauca pro tempore milites hortatus, aciem , sicuti instruxerat, transvorsis principiis, in planum deducit.' L. Sed ubi Numidus quietos, neque colle degredi animadvort it; veritus ex anni tempore Et inopia aquae, ne siti conficeretur exercitus, Rutilium , legatum cum expeditis cohortibus et parte equitum praemisit ad

sumeti, uti locum castris anteCuperet: existum.1DS,

hostes crebro impetu et transvorsis praeliis * itor suam remoraturos, et quoniam urmis dissiderent, lassitudinem et sitim militum tentaturos. Dein ipse Pro re atque loco, sicuti monte descenderat, paullatim Pr cedere: Murium post principia habere: M ipse Cum si- Distrae alue cquitibus esse, qui in agmine Principes 4ncti erant. At Iugurtha, ubi extremum agmen Metelli

συστηαχ αυΞι πχοατα- CAP. L. I. Rutilium. P. Rutilius I usus, Mucii Scaevolao iurisconsultios Panaselii sto ci discipulus, in corru-PLO sui culo vir innocentissinius luit. Ilo eius tuu silms multa Cicero , in IIriit. XXX, ct de orat. I, 53. Quum inaestor in Asia provinciales hominesii publieanorum irii nriis defendisset, i se repetundarum accusatus, dum natuSque est. Quippe accusatores simul ei iudicos habuit o luiles romanos, qui octigalia in provinciis, Romae iudi-eia lao obant. Rutilius exul, Smyrtino reliquam aetatem egit, revocatusquct a S lla, redire noluit, ne, quae tum nefaria litibunt, eomprobare vi- leretur iSutiee. de Prov. iiij. Is Mi-i1 IQuis omni . crudelitalemque Mithrido ira, uuati tu i ueco ludutus, sesellit, quum ille togalos omnes, uno die, tota Asia, interfecit Cic. Pro Rab. Post. N . I. Transostris Praeliis. Agminis

incedoniis latus transvorsum aggre diendo, ita tamen ut cum totis eoi ita in asti m nou doscendunt.

3. Marium Post Princiρia habere. Verisimile est principia, hic rit alit,i.

esse aciem hastatorum, quae utramvis hosti latus obverteret transversis iu- cedens, non ideo minus Prima u ires, simul ne frontem vertere iuber tiar .

sutura erat V mrium igitur inter hastatos ut principes. in medio fore ex Neliu incedere, dum in Penator ipse Metellus toti agmini praeiret Stitit tamen, qui princi 'ia u. L intelligant. testu aelle colonne. q. In a minio PrinciP . uir Pν-i ωipes non intollis ' id militum s His eui litic ni muri enat, Sed uin uisi Pr mi lire ut ait t. Diuili od by Coosl

255쪽

Irimos suos . praetergressum Videt, praesidio quasi

vum millium peditum montem occupat, qua Metellus descenderat; ne forte cedentibus udusersariis Teceptui, ac post munimento foret. Dein, repente signo dato, hostes inviidit. Numidae alii postremos on dere; si pars a sinistra ac dextera tentare; in sensi adesse

atque instare; omnibus locis Romanorum ordines conturbare. Quorum etiam qui firmioribus animis obvii hostibus fuerant, ludificati incerto praelio, P ipsi modo

eminus SuuCiahantur; neque contra seriundi, aut ma-Dum Conserendi copia erat: anica iam docti ab Iugurtha equites, ubicumque Romanorum turba insequi Coe-PErat, nou Consertim, neque in unum sese recipiebant, sed alius alio quam maxume divorsi. Ita numero PriOTEs,3 si a persequendo hostes deterrer c nequiverunt,

5. Primos suos. Primi Iugurthae erant , quos Propius montem positos primos praetergrediebantur Romani, aseia, aliis vertiis laevum burbari exeriseittas cornu. Nam si primos intellis xes dexrum cornu , longius a monte remotum, irritae essent insidiae, et illaesias transiisset Romanus.-Quasi cliaram millitim. Fero duuus millium: quo sensu Suet. Culig. Lvul: hora quasi sePtima.

ducit eos, qui in aginine postremictrant. Nam incedebaut adhuc Roma- mi. quum sit a barbaris impellis. Pars a sinistra ac dextra tentare. Hici istelligenduin est quod non dieit Sal- Iustius: scilicet Romanos illico substitisse . frontemque eoili Obvertisso, itarat derepente acies adversus hostem iras Tracta suerit. Sic sinistra ac dea tra iis. Erunt , laevum ac dextrum iam

staritis et pugnantis exercitus cornu. In toto hoc loco, inlctrpretem super. ari . laudatum sequimur. Ceterum quaerere posset aliquis, cur omnibus Iocis Romanorum orisines contrarbentur, quum omnia a Metello provisa

suerint.Noe ego quidem video quid re ponderi possit, nisi, quod modo die- tum est. Metellum quidem existimasse hostes iter suram crebro impetu TrmoVaturos, sed Subilum universi exorcitus imp tum minime exspecta visse; nec mirum esse, si tanta vistum vasti incursus Romanos Commo-vorit. Addes martem communem, et

eventus belli varios. 7. Incerto Praelio. Intertum vorat praelium, quia nullus ordo pugnandi ab hostibus servabatur, qui instantes xicissim et fugi Pntes, modo eminus , modo comitius seriebant. 8. Numero priores. Numidae, qu

rum numerus amplior erat quam Romanorum. Diectos a Lergo aut ab

latere. Ille tergum et latus, Don lolius exercitus dicitur sed eorum dum

taxat, qui Numidas persequebantur. Diqiitreo by Corale

256쪽

C. CRISPI SALLUSTII disiectos ab tergo, aut lateribus circumveniebant: sinopportunior fugae collis, quam campi fuerant, ea vero consueti 9Fumidurum equi facile inter virgultat ovadere; nostros asperitus et insolentia loci retinebat. LI. Ceterum facies totius negotii varia, incerta, foeda atque miserabilis: dispersi a Suis, pars Cedere, alii insequi; neque signa, Duque ordines Observare; ubi quemque periculum ceperat, ibi resistere no propulsare: aresa, tela, equi, Viri, liostes, cives permixti: nihil consilio, neque imperio ugi; sors omnia regere. Itaque multum aiei Processerat, quum etiam tum eventus in incerto erat. Denique omnibus labore et aestu languidis, Μetellus, ubi videt Numidas minus instare, paullatim milites in unum conducit, ordines restituit, et cohortes legionarias quatuor advorsum pedites hostium collocat. Eorum magna pars Superi xibus locis fessa consederat. Simul orare, hortari milites, ne deficerent, neu paterentur hostes fugientes vincere: neque illis castra esse, neque munimentum ullum, quo cedentes tenderent: in urmis omnia sita. Sed ne Iugurtha quidem interea quietus: CirCumire, hortari, renovare praelium, et ipse cum delectis tentare omnia: subvenire suis, hostillus dubiis instare; quos firmos cognoVerat, eminus pugnando retinere. LII. Eo modo inter se duo imperatores, summi viri, certabant: ipsi pares, ceterum opibus disΡaribus: nam

9. Ea Mero consueti. Ea, ablativ. adverbii loco positus, ut alibi hac r ea via ire eonsueti. Nisi malis pro accusativo acciperer ad EA loca consueti. - adere. Evadebant. CAP. LI. I. Cohortes legionarias. Diximus ad e. XXXVIII, eohortes in logione suisse decem. Sed eam per cohortes divisionem a Mario tantum ,

ut po4t hoe bullum inductam suisas nolat De Mossess Sallustium igitur,

et Livium, quoties ante hoe tempus cohortes uominant. ex more duritaxat sui temporis loqui. Ceterum ein hortes quatuor, manipulos duodecim. seu quatuor et viginti centurias e misi lectuntur. a.Neque illis castra erae. Vox illis. ut res ipsa indieat, ad Romanos res.-

retida . t.

257쪽

Metello virtus militum erat, locus advorsus; Iugurthae alia omnia, praeter milites, opportulia. Denique

Romani ubi intellegunt, neque sibi perfugium esse, neque ab hoste copium pugnundi fieri, set tum die vesper erat; λὶ advorso colle, sicuti praeceptum fuerat, evadunt. 3 Amisso loco, Nuinulae fusi fugatique: pauci

interiere; plerosque velocitas et regio hostibus ignara intutata sunt. Interea Bomilcar, quem elephantis et Parti copiarum pedestrium praesectum ab Iugurtha supra diximus, ubi eum Rutilius praetergressus est, paullatim suos in uequum locum deducit: ac, dum legulus ad flumen, quo praemissus erat, sestinans Pergit, quietus, uti res postulabat, aciem exornat; neque remittit, quid ubique hostis ageret, explorare. Postquam Rutilium consedisse iam ,et animo vacuum 4 accepit, simulque ex Iugurthae praelio clamorem Mugeri; Veritus, ne legatus, cognita re, laborantibus suis nuxilio foret, aciem, quum, dissidens virtuti militum, arte statuerni, si quo hostium itineri ossiceret,

tutius Ρorrigit; eoque modo ad Rutilii castra procedit.

CAP. LII. I iis Me ver erat Die pro ondunt. Evadere enim hic non est efinei, ut in huc Virg. Georg. I, Io8r si re, sed inde ulli sis, in suPerio-Lmra die somnique ρares ubi fecerit rena loeum asceri,u pervenire. Sie horas. Vt,i servius notat hunc veram Virg. Aen. ii, 458: Eoado ad summi et antiquam esse genitivi sormum, et fastigia eniminis. Item Livius V, 47, Sallust. etiam dixisse, dubitapit Acixjds Gallis Capitolium scandentibus: αφ. Adde Gell. ix. Isi, qui selsesta- Tanto silentio in summum eMasere .lur in Sullusti inmmaestari et reoe- Sie etiam noster in s. XCIII: Prom

trio i. e. genitivo scriptum in-- 3. Regio hostibus ignara. Ignota. nisse, scit. Dis aecima Parte Din re- Vi in sup. XVIII, eodem sensu, igna sequia, ins. XCVII. Praeterea testatur ra lingua. Cortius se in pluralius ΜSS., hoe ipso 4. Animo paeuum. Securum; nihil loeo lὐgisse ais. In nostris quidem ἰnsidiarum timentem. εκ mei. 5. Aciem qtiam arte statuerat. a. A orso colle Madunt. Adve Arte pro arcter vid. Catil. LlX, n. 4. um Collem conscendunt. Adversum, Quo hostium itineri noceret. La- nollem aggrossi, ex imo in summum lius aetem porrigit, ut Rutilio reditum

258쪽

c. CRISPI SALLUSTII LIII. Romani ex improviso pulveris vim magnam animadvortunt; nam prospectum ager arbustis Coi situs prohibebat. Et primo rati humum aridam vento agitari: post, ubi aequabilem manere, et, sicuti acies movebatur, magis magisque vppropinquare vident; cognita re, properantes arma capiunt, ue Pro Custris, sicuti imperabatur, consistunt: deinde, ubi propius

Ventum, utrimque magno clamore Concurritur. Numidae tantummodo remorati,d dum in elephantis a xilium putant: postquam impeditos ramis arborum, atque ita disiectos circumveniri vident, sugum faciunt: ac plerique, abiectis armis, collis, aut noctis, quae iam aderat, auxilio integri abeunt. Elephanti quatuor capti; reliqui omnes, numero quadraginta, inter Cti. At Romani, quamquam itinere utque opere Castrorum et prael io sessi laetique erant; si tamen, quod Metellus amplius opinione morabatur, instructi intentique Ol viam procedunt. Nam dolus Numidarum nihil languidi, neque remissi patiebatur. Ac primo, ObScura nOCte,

ra eludat, si hie ad Μetellum regredi

velit. CAP. LIII. I. Nam provectum- prohibebat. Hoc nolui, ut intolligamus. cur non exercitum Bomilcaris, sed pulverem dumtaxat, eumque ex improseiso viderint. a. Aequabiaem manere. Nubem illam pulveris aequabili motu serri, quod nota accidissol, si venio litulum Excitaretur. De voce aet Mabilis, videsup. XLII l. n. 3.3. Remorare. Supple sunt, quod in duobus nostr. ΜSS. logitur. Remoraustini, siue casu; id est loco steterunt: ori situm sequentibus, fugam in eiunt.-L editos, se. Elephuratos. 4. Veni laetique erant.Si lavere., Ciali., oviumque nostri MSS. Frustra quidam sine a toritate proserunt.

fessi lassique; quod, inquiunt, laetitia eos morari non debebat, quiri obviam Metello procederent. Sed initio consilium non fuerat Rutilianis obia viam Metello procedere. Imo illum in castris exspectaturi erant, ni Praelium intervenisset. Ad hoc munem suadebat, simul quod itinere , DPor Custrorum. et praelio DIsi, simul quod victoria laeti. ideoque securi erant. At vero eos permovit Iongior Metelliinora, ne quieti et laetitiae indulserent. Proeesserunt igitur. -Nam Moltis Numidarum. Haec raticinem Cou-tinent, non eur instructi interatisne . sed cur omnino processerint. Dolias Numidarum non patietratur eos. quamvis sessos, languore, quia D in laDi A.

gaudio remitti. Diuitiam by Corale

259쪽

postquam haud procul inter se erant, strepitu, velut nostes adventare, alteri apud alteros formidinem simul et tumultum facere: β et pene imprudentia admis sum sucinus miserubile, ni utrimque praemissi equites re in exploravissent. Igitur, pro metu, repente gaudium exortum, milites alius alium laeti appellant, acta edocent atque audiunt: si sua quisque fortia facta ad caelum ferre. Quippe res humanae itu sese habent: in victoria vel ignavis gloriari licet; advorsae res etiam bonos detrectant. 7LIV. Metellus in iisdem castris quatriduo moratus,

saucios cum cura reficit, meritos in praeliis more mi

litiae donat, universos in concione laudat, atque agit gratias: hortatur, ad cetera, quae leVia sunt, parem animum gerant: pro Victoria satis iam pugnatum; reliquos labores pro praeda fore. Tamen interim transfugas et alios opportunos, Iugurtha ubi gentium raut quid agitaret, cum paucisne esSet, an exercitum

5. Strepiti. - facere. Rutilii et Ile- Tac. 1 gr. XXV: Quum .... saepe iisdem lolli militess silii invicem metum sa- castris ρedes equesque Et natisicus Ciunt, eo firmitu qui auditur, adven- miles, mixti coPiis et laetitia, sua tantiluis hostilius. Dicere poterat, stre- quisque facta. Suos casus attolle νitu peliat hostium a entantiumraive, rent etc. strepitu, hιt hostes ahentarent. ln- 7. Etiam bonos detrectant. Etiam finitivum maluit, vel quia sequitur alius honorum, id est, sortium virorum infinitivus, vel quia modus ille hali et famam elevant. Simili forma expres aliquid magis incerti, ideoque ad rem sam , quamvis non omnino re similemaeeommodatior est. Sic etiam interpre- sententiam in Tac. Agr. XXvil: Atquetare, si velis: strepitu, qui monere vi- illi modo cauti ac SVientes, Pron tidotur hostes ado trire; hunc enim,Post eMentum ac magniloqui erant. notionem conlinet particula Petrat. De- Iniquissima haec bellorum conditionique quum nomen cuiuslibet rasuS est: ρ vera omnes sibi Mindicanis sit insitii livus , strepitus ad entare a erra uni i utantur. Verissima Possit esse , strepitus ad entandi , eerte utriusquE auctoris sententia; seu Pruelato adoentare, propter adiunctum attende quantam vim, quantamquaaccusativum hostes. Facinus mix gravitatem hoc habeat, a resae res bile. Sc. Romani adversus Romanos etiam bonos detrectant. Proi re pugnaverunt. CAP. LIV. I. Vbi gentium. In quo 6. Acta edocent atque audiunt. Cons tandem loco ternarum.

260쪽

C. CRISPI AALLVATI Iasio haberet, uti se so victus gereret, exploratum misit. At ille sese in loca saltuosa et natura munita TECeΡerat : ibique cogebat exercitum numero hominum am-

magis quum belli cultorem. Id ea gratia , Eveniebat, quod praeter regios eqv ites nemo omn iumN um ida rumex fuga regem sequitur; quo cuiusque unimus seri, eo discedunt: neque id flagitium militiae ducitur; ita se mores habent. Igitur Metellus ubi videt regis etiam tum animum ferocem, bellum renovari, quod, ni Si

ox illius lubidine, si geri non posset; praeterea ini

quum certamen sibi cum hostibus; minore detrimento illos Vinci, quam suos Vincere, statuit non praeliis, neque acie, sod alio more hellum gerundum. Itaque' tu Numidiae loca opulentissuma pergit, agrOS VRStat, multa castella et oppida, temere munita i aut sine

praesidio, capit incenditque; puberos interfici iubet, alia omnia militum praedam esse. Ea sormidine multi mortales Romanis dediti obsides; frumentum, et ulla quae usui forent, assutim praebita: ubicumque res

2. Hebetem. Hebes dicitur, qui ad

rem non eat exercitat , nec PriamPlus,

3. Ea gratia. Eius rei causa. Si e Plaut. Truc. Prol. 9: Sed hoc agamus, huc qua Mentum est grati id est, ορ- ter quoa huc ventum est. GNE E. ου χάρtav. Nec ullus est sensus dicialionis quo mu ere. Virg. Georg. lib. IV, vers. Dao: θretae Ciconum quo munere matres, id est, cuius Dei catisasse. quod, non ulli animum Rexere firm naei Thraciae mulieres, ab Orpheo spretae, Discemium latos tuoenem Syarsere per ας 3. Quod notuvimus. ut inter se conferrentur, ea gratia, qua

nere, quod lantopere torsit interpretes. nec ab ipso oniuium doctissimo NeFne intellectum est. Quod nisi ex illitis Iubsesine ete. Quia maxilna ecluritate in loca invia. sibique, non Romanis, nota se recipiens, copiam pugnandi hostibus non saeiebat, nisi quuin atque ubi liberet.

- Iniquum certamen. Non aequum:

euius rei causam statim sui iungit rquia scilieet Numidae minore detrimento vincuntur, quam Romani vincunt.

5. Temera munita. Munita quidem, sed levi et tumultuaria opera, sin arte et consiliυ. Diqiti Coral