Observationes criticae in L. Annaeum Senecam patrem [microform]

11쪽

Spengelius primus inovi quaestionem de adsciscenda in emendandis controversiis epitoma. quam AEXSecutus est praeter ceteros Messiingius, quorum opera multis locis eonfirmatum est immerito illam ursianum aspernatum esse. Ostenderunt praetore iidem haud paucis locis eas conjecturus, quae in vetustis Gronovii trachosti exemplaribus prolotae sunt, nimio quodam fastidio a Bursiano repudiata in ordinem verborum esse recipiendas Neque denique de codicibus satis adhuc inter critico constat judicium. Et in hoc quidem uno omnes re consentiunt duos longe vetustissimo et maxima auctoritate SSe, non pendentem alterum ab ultero, sed ex eodem archetypo descriptos, quorum tamen alterum, Brugellensem, quod ejus scribae nihil ex arbitrio suo mutavissent, ursianus in recensione ut fundamentum in locis dubiis sors unice Secutus est, alterum, niverpiensem nonnullis locis in archetypo corruptis aut obscuratis magis ad integram scripturam accedere ideoque pariter adhibendum esse

ostondit ontigerus in diss. aertium codicem, Bruxeil. ΙΙ sive ovarruvianum, quum illis, quibus a codd. B et A. diserepat lectionibus ipsius conjectura correxisse verba intollexerit ursianus, tamen interdum Andrea Schotto auctore sequi propensus videtur laullo majorem etiam

auctoritatem huic codici adtribui vult Hoefigius Qui

ita disputa l. c. Nam etiamsi omnibus ejus scripturis, quibus a Bruxellens et Antverpiensi discedit, nullus alius nisi conjecturarum honos habendus esset id quod mihi

de omnibus nondum persuasi), eas tamen quas fecit, quoniam mendum in modico unde descripsit, quantum et quale esset testis osculatus vidit omninoque aliquem et

12쪽

in enodandis scripturarum difficultasibus usum habebato ut interpolator linguae latinae non plane rudia erat, melius iis qui nec libro in duos ingeniique ops, quid in quoque loco legendum sit, conjiciunt, potuit iste quidem litterarum ductus sequutus aut verum ipsum aut quod verum prope erat vel oculis Vel mente assequi. Ceterum quamquam tot adhuc viri operam L. Annaei libris navaverunt, inter quos haud pauci spectatae atque probatae doctrinae ingeniique, tamen quis neget multa etiam nunc restare in iisdem libris quae aut prorsus careant emendatione, aut leviter tentata melius exhiberi possint Itaque proposui mihi de nonnullis locis quid

sentiam explicare, sperans me aliquid ad emendandos eos collaturum neque in reprehensiones incursurum esse, ju-vonili novandi et corrigendi cupiditati nimium me indulsisSe.Ρrimae suasoriae thema, quod quum codices initio mutili sint, non traditum est, ex sententiis prolatis ita fere sonasse colligere possumus Deltiberat Maeander an Oceanum naviget in qua materia omnes rhetores alteram tantum partem susceperunt, certe Seneca alterius tantum partis sententias collegit, nempe tales, quibus Alexander nimis ambitiosus atque potentiae avidus posset retineri et per ejusmodi potissimum sententias putabant optimo dissuadere, ut dicerent totum jam orbem terrarum notum vicisse eum, periculosissimum esse eas terras qua rere, quas nunquam liquis Viderit, navigare per caliginosam maris vastitatem nullis aut ignotis sideribus; hoe non esse Orbem quaerere, sed Orbem amittere Rhetoris

Osci haec redditur sententia pag. 2 lin Moditionis Bu

13쪽

siani, quam semper in locis denotandis sequari, ut B sianus restituit Quod noveram viri, non concupisco, quod nescio. Videlicet ipsum Alexandrum loquentem

laci rhetor et quum sententiae ejus inter eas reserantur, quibus dissuadetur, ita eum interpretaturum atque verbis versaturum esse Alexandri consilium exspectamus, quo vel maxime Ostendatur, quam immane sit et supra modum excedens. Qualia Bursianus et Veteres editores ceperunt verba, non solum valde debilem sententiam, sed etiam huic loco omnino non idoneam efficere e spicuum est. Estne haec nimia atque insana imperii cupiditas Alexandri, quae reprehenditur estne in his e bis ulla nota ingenii insolentis, quod acquiescere se in nulla re sinit Immo vero animus moderatissimus, ad quem coercendum non opus erat sententiis et descriptionibus, quibus deterreri posset nimis audax. Itaque necesse at comparatia iis, quae in codicibus exhibentur, indo conjiciamus integram scripturum. Iam ero negatio non omnino non clare perscripta est, sed legitur num, quod quamvis saepissime pro negatione in codicibus sit hic tamen haud majore mutatione obscure scriptum esse

pro nunc censendum est, ut haec jam exsistat sententia: Quod noveram vici, nunc concupisco, quod nescio. Ceterum ne quis suspicetur me in hac re non satis ci cumspecte processisse neque prorsus Opus esse hac me

datione, etiam argumentum asseri potest, quo id quod in paucissimis conjecturis efficere possumus, ita confise matur, ut ne dubitatio quidem ulla residere queat. tenim cum virilius rhetor eodem modo ipsum Alexandrum dicentem facit, sententiam simillimam legimus ab illo

14쪽

Suasoria exta, cujus thema hoc est deliberat .meero ian Antonium .rdotitur, a stquam heiorum sent0Migst Seneca retulit, paullum devextens a proposito rast maioribus ad historicos transit, qui mortem Ciceronis dea'cripserunt et quasi laudationem mortuo reddiderunt quam partem Suasoriae . nonnulli seorsum positam, uti MihΑ. Subottus in editione, inscripserunt Historicorum dei Cieerone elogia. Intor hos igitur historicus Bruttediu' Niger narrat, quanto gemitu ac fletu quantisque laxissi

bus populus Cicer0nem prosecutus sit, quum conspectum

esset caput ejus jussu Antonii in rostris positum; et haec postremo verba adjicit pag. 35 53 Nulla non pars

fori aliquo stionis inclutae Sisnata rat vestigio nemo.non aliquod in se meritum finiebatur hoc certe publieum beneficium palam erat, illam miserrimi temporis servi utem ae lanienam dilatam in Antonium. Ita quidem Grin

noviis mendosam codicum scripturam restituit Quaerendum est autem, mum haec emendatio, qua hoc restrie, lucramur, ut sensu satis bonus efficiatur, ex omni parte:

probandus sit. Atqui iocabulum illud daniena . quum perraro invenitum apud Acriptores latinos, tum ubique

signific*t aut macellum sive officinam, ubi carnes la niantur venduntur aut ipsam ructionem dacerandi , quis est medicorum, nusquam vero translato, quali hi Sensu usurpatur. Ergo quoniam hoc unicum foret hujus usus exemplum, jure potest dubitari, et, quum Sic qu0-ique incertum sit hoc vocabulum, magis etiam in suspi- .cionem vocandum est, quia in codicibus omnino non e-

15쪽

peritur, sed Gronorii conjectura in ordinem verborum invectum est illic enim legitur ac alienam, quae Pror Sus corrupta atque emendatione indigere cuilibet videri potest. Sed quum ea, quae adhuc proposita est emendatio, non libera sit ab omni offensione, hoc loco certe Videndum hoc erit, num foris litteris, quas praebent libri manuscripti, haud violentius quam Gronovius fecit, commutatis et vocem probabiliorem scribamus et sensum efficiamus, ni quam maxime in hunc ipsum locum cadat. Nec puto, quum vitium semes hoc loco statuimus, diseficile esse, quid verum ait, cognoscere. Reputemus enim Bruttedium laudes referre, quas populus Ostris Circum fusus mortuo Ciceroni tribuerit, et postquam in universum descripserit, his verbis hoe certe publicum benefletum palam erat ad singulare atque certum aliquod ejus facinus transire, et quum solum commemoret et ultimo loco, ad summum quidem atque maxime laudabile, ad id dico, quod Catilinae conjurationem oppressisset. At id ipsum inest in iis verbis, qualia restituit Gronovius inest profecto, sed tam obscure significatum, ut ipse Gronovius haud alienum existimaret in adnotatione exponere, de qua re sermo fieret in hoc nunciato quae obscuritas eo minus est idonea huic loco, quia debilem reddit sententiam, ubi gravem atque alidam, quippe ultimam, e 8pectamus, praesertim quum inconcinna quodammodo et manca rideatur non significato, unde dilata sit in Antonium servitus denique hoc potissimum aegre serimus, quod ejus ipsius nomen, quo commemorat aper SSime, quantum fuerit beneficium illius publicum, Xprimitur, scilice Catilinae, omissum est Mis omnibus compu-

16쪽

tatis, ubi comparaverimus, quid codd. tradant, saene sponte se offeret lectio a Catilina pro eo quod est ac liena, ut haec sit tota sententia hoc certe publicum neficium palam erat, illam miserrimi temporis servitutem Catilina dilatam in Antonium. Sic et omnia, quae

fortasse aliqui vituperare potuerit in ea sententia, quam Oronovius esse voluit, evitata sunt, et ea ipsa, quae hoc locin exspectantur. levissima torrectione ierhibentur.

Etenim ita corrumpi posse nomen Catilinae similibus

horum codicum vitiis satis comprobatur Primum quidem syllaba i ante ii, quum eandem fer utraque aspectum praeberet, excidit, tum vero, cur littera m adjecta sit, inde sine dubio causa repetenda est, quia scriba se tentiam verborum non intellegens litteras a notam conjunctionem esse duxit, et, riuum antecedat et sequatur casus quartus in syllabam am exiens, medi quoque Vocabulo eundem exitum adjecit et ouem alienam confecit cujus vitii nonnulla iumenecae codd. deprehendimus

exempla, quibus unum ut asseram, compares Velim

pag. 37. 1 ubi tiliam scriptum est pro filiae antec dente quemquam codd. quamquam). Denique ad stabilisndam hanc emendationem hoc quoque aliquid conserre videtur, quod etiam aliis-locis, ubi Ciceronis summas laudes atque merita in rempublicam aliquis praedicat aut mortem ut importunam et damnosam deplorat, Catilinae potissimum mentionem 1acit. Sic Corneliu Severus in fragmento, quod Seneca servavit pag. 37. 173:Dejectusque redit votis Catilina nefandis et in fine pag. 198 in simillima sententia Romulus non

17쪽

Dintam urbem fecit, quantam Cicero servavit Glori tu revocato Hannibale Scipio, Pyrrho Fabricius :nemo hostis Catilina ropius accessit. Eadem pagina Seneca post narrationes historicorum

laudationes sive mτάφια nonnullorum adjicit, quorum

primus est . Livius, qui hoc reddidit Ciceroni testimonium isse fortunae diu proverae et in longo tenore felicitatis magnis interim ictus vulneribus, Xsilio, ruina partium, Fro utibus steterat, filiae morte, eaeitu tam tristi atque acerbo, omnium adversorum nihil ut viro dignum erat tulit praeter mortem, quae vere aestimanti minus indigna videri potuit, quod a victore inimico nil erudelis paraus erat, quam quod ejusdem fortunae commoti

feeisset. Ita ursianus existimavit restituendam esse scripturam codicum, in quibus inest fortunae eo osito 'eisset. Sed tamen sunt duae causae, cur haud ita Verisimile viduatur Senecam ipsum ita hanc sententiam perscripsisse; quarum altera e codicum lectione repetenda est; nam vix intelligere possumus, quomodo librarius, quum compoti in exemplari suo inVenisset, eo perductus sit, ut composito describeret, quod neque ullum vestigium litterae s adest neque post aut ipsa littera o aut quae similem aspectum praebeat, sequitur, unde illam ortam esse statuamus. Accedit, quod per omnes Senecae libros ubique scribam cognoscimus nimis properantem, ut saepissime decurtasset et omitteret aliquid, nusquam sero adjiceret, nisi forte eandem littoram aut syllabam, aut certo similem nimia incuria bis descripsit, cujus rei post nonnulla exempla afferentur. 1-tera causa, cur ursiani mendationem comprobare non

18쪽

POSSim, ad sensum pertinet. trimum significatio voca, buli compos est mediae quae vocatur vocis et hoc loco istius quidem in malam partem accipiendao, sicuti etiam quod antecedit vocabulum, formae, mi usu apti antiquos, apud Plautum praecipue reperitur neque tamen idcirco apud Senecam reprehendendus, quum haud paucae scriptis priscorum in libros suos reeepisse postea in hac disputatione exponam. Ceterum quaeritur . si cita verba intelligimus, quo reserendum git ejusdem fortunae; nam quum significari debeat ejus fortuna, qui victus est, Ciceronis, non ad certum verbum pertinet, sed scholius periodi argumento concludeudum est quod quamqu- ne ipsum quidem omnino refutari potest . tamen anteponendam esse talem scripturam . qua illud ironomen ad rem certis verbis indicatam referatur omnes Mihi concedent. Magis congruit cum codicum vestigiis id, quod Huasius proposuit, o os item hoc est les pro to); sed ne ita quidem Senecam scripsisse ut persuasum habeam

impetrare a me possum, vivum quam hac scriptur vocabulum compos usitatam motionem refine et verborum

ejusdem fortunae quae sit notio eo, quod antecedit, victore, satis illastratur Nam quum nunciatum cita sit

conformatum nil crudelius paSSus 3li, quam quod elis idem fortunae compos item fecisset, adverbium item prorsus Supervacaneum esse quilibet cognoscit ejusmodi autem vocabula, minus necessaria, negligentioris atque laxati iris, sunt sermonis ideoque infringunt vigorem,sentontiae.

At vero hoc ipso loco, rinum in extremo membro sit

ampliori Verborum circuitus, summos ictus sent tiae esse et numerose atque concinue Orationem cadere Oportet.

19쪽

Ιhaque aliud quoddam in illis litteris it latere statuendum, quod quum statim perspicuum sit, quale vocabulum explendo numero et efficiendae concinnitati optime inserviat, non ita difficile est secundum codicum scrip-rum restituere. Et ego quidem syllabam ito negligentora librario descriptam esse pro victo arbitror. Hac enim sola mendatione et ratio habita est eorum, quae Odices tradunt, et ea quae maxime desideratur vox in ordinem recipitur. Nam quum extenties singulae litterae exciderunt in his libris incuria scribarum, tum litteram aut i facile potuisso omitti ostendit exemplum, quod

videmus pag. 80 lin. 22, ubi nomen Fulvii eorrupte perscriptum est fili ab hac igitur parte non improbanda

est et valde verisimilis emendatio. Iam vero mente ei cumspiciamus, quant praestantior existat sententia iis, quas alii proposuerunt: quod a victore nil crudelius passus erat quam quod ejusdem fortunae eo os victo fecisset. Ita ratio nervos atque aculeo habet suisque numeris expleta defluit simulque summa inest concinnitas; nam uti Verba praedicata passus erat et fecisset inter se opporantur, Sic Vocabulum icto primum Oppositum est ei quod est victore, tum rursus eidem notioni,

quas inest in verbis ejuSdem fortunae compoS. Ceterum haec ipsa dicendi ratio, qua singula enuncia at membra per anthithosi sibi opponuntur, in Senecae operibus quam maxime observanda est, quandoquidem ex intimo more et ipsius et aetatis illius profluxerit. Nrem praeeipus ab ipsis rhetorum deelamationibus sermo illius temporis originem duxit.

20쪽

Illi vero tanto opere genus dicendi antithetieum

affectabant, non solum ita adhiberent, . si ipsa res porrigebat, sed nimio studi captantes interdum longo peterent ipsa materia repugnante ceris non desiderante. Hoc vitium, quod etiam detrimento sententias antithoto utebantur, optime illustratur exemplo, quod Seneca affert, undo clarissime hoc simul apparet, quanta opera taledicendi genus in nunciatis formandis omnes amplexi sint. Flori cujusdani Latronis auditoris, sententiam esert pag. 258 sq.ir refulsit inter privata ocula publieae securi acies, de qua haec adnotat nunquam Latro iecomposuisse , ut quia publicam securem dicturus erat diceret privata pocula. Initio pag. 130 Seneca, quum de Iunio Othone sermo inciderit, narrat eum quattuor libros colorum edidisse,

de quibus ipso hoc facit judicium: Edidi quidem

quattuor libros colorum, quos belle Gallio noster Ant shontis libros vocabat, tantum in illis somniorum est; et hoc uitium ab antiquis, qui artem dicendi tradebant, du-aeerat, illi enim iolores probant, qui non pomunt

coamu - , quae sequuntur verba in codicibus corrupte ita exhibentur non ut omniasse ut non esset aliquo homine offensus Ultima verba Iahnius correxit in aliquo nomine offensui, quae mendatio mihi certissima videtur ad priora verba Bursianus signum loci desperati apposuit, sub ordinem autem Verborum has adnotat: pro eo quod est omniasse testo Scholio omnia assevere in codice , quare fortasse scribendum, omnia Severaret, sed Hesse M. Ad eum igitur codicem a quendum hoc loco videtur animum inclinasse, quem in