장음표시 사용
351쪽
Coroll. in quo qua sita de scientia Be. 3 39
veritatis talium conclusionum , & ex illis potest deducere conclusiones scientiae sub alterna tae, earumque habere assensum & habitum quoad substantiam di speciem scientificum, d-cet non cum omni perfectione accidentali quam habere potest. Etenim si ut habeat quis sciantiam sub alternatam sussicit euidentia moralis eiusde in principiorum , siue conelusionum sum balternantis , ex eo scilicet habita, quod periti
viri asseuerent communiter tales conclusiones vere in scientia sub alternante de in onstrari, ut
dictum fuit in superiori responsione, tussicit inquam moralis illa euidentia ad hoc ut ex illis Per euidentem consequentiam conclusiones
deducat scientiae subaltem aiae: debet ergo a fortiori ad id sufficere, quod ipse euidenta I re-co Idetur , se aliquando eiusdem eoticlusiones scientiae subalternantis vere demonstrasse; cum haud dubie ex hoe maiorem , ne dicam aequa Iem euidentiam moralem habeat veritatis prae dictarum cones usionum sudalternantis, ex quibus scilicet conclusiones deducit 1 ub alterin
Resspondeo ultimo, quod qui habet scientiam
sub alternantem , per id solum , quod uno vel altero Magistro eius accipiat r& teneat conclusiones , qua: sunt principia scientiae sub alter. Halae , tunc non potest ex illis ita conclusiones scientiae sub alternatae deducere , ut illarum habeat assentum subindeque nec habi-υ quoad substantiam ac vere scientificum. Ratio huius
est quia ut assensus Ec habitus ut quoad speciem dc substantiam scientificus , debet ita esse
Certus , ut omnem excludat formidinem 5e
haesitationem : iam sic est quod ex praemissis sic
solum ab uno vel altero Magistro acceptis non potest acquiri assensus aut habitus ita certus et certitudo namque conclusionis derivatur ex Certitudine praemissarum , quae quidem ob id solum, quod sic quis ab uno vel altero Magistro Luneat non Propterea habere possunt certitudi- a P 3 ne in
352쪽
3 o Liber V I. de Demonstration .nem Omnem excludentem formidinem quant unisuis Magister ille habeatur communiter ut
peritus & doctus in tali scientia , & ille asserat , sed id ut scientificum in tali scientia asseuerare ; ex eo scilicet quod hoc non obstante non possum non manere dubius , an Ie vera ita ut scientificus id afferat an vero ex malitia vel ex alio fine me fallat: Ergo assensiri ille qui ex praemissis seu coclusionibus subalternatis, ita CX no vel altero Magistro acceptis elicitur non estve se scientificus, adeoque neque in illo casa
habetur scientia subalternata in absentia subal-
Luaeres . Vnde desumant scientiae unitatem di diuersitatem specificam. Rest, et . desumere scientias suam vilitatem δε diuersita eae; speciscam ab unitate vel diuersi-ipecifica obiectorum. Ratio huius est, quia scientia qualibet est tendentia in suum obiectum , ad modum, aut quasi ad modum quo quilibet motus est 'tendentia in suum terminum t iam sic est , quod quaelibet tendentia Bemotus ab unitate vel diuersitate specifiea sui. termini unitatem accipit specificam vel diuersitate m 3 ex eo scilicet quod terminus alicuius tendentiae comparatur ad illam ut illus finis ad quem per se ordinatur, subindeque Et ut illius specificatiuum ; cum quodlibet ab eo suam desumat speciem de unitatem, ad quod per se ordinatur , cum sit suum esse propter illud. Ergo ab unitate vel diuersitate 1 pecifica sui obiecti debent similiter scientiae suam accipere unitatem specificam, Ec diuersitatem. Reust.2. Vnitatem vel diuersitatem specifieam obiecti scientia ruiu, a qua scilicet scientiae suam
sumunt specificationem , ut diximus , non sup ponere pro vilitate vel diuersitate specifica obiecti in esse entis, sed fornialiter in esse obiecti.
Patet hoc euidenter exemplo dc ratione .gT-m-llo quidem in obiectis sensuum. Color enim quamuis in esse emis Ec in genere qualitatis no
353쪽
Coroll. in quo quaesita de scientia, Θα 34 v
st species atoma, cu diuidatur in plures species coloris, tamen in ratione vili bilis di. formal. terin ratione obiecti pote mi ae visiuae est species atoma; di propterea potentia visiva cli vita specie atoma , quod ita non esset si speciem acciperet a suo obiecto in esse entis : eodem ergo modo non accipiunt scientiae unitatem vel diuersitatein specificam ab unitate vel diuersistate obiecti in esse entis, sed forinaliter inesse obiecti, & in esse scibilis idque. etiam ra- tione probatur, quia scilicet diuersae specifice scientiae circa obiectum idem & eiusdem pror- sus speciei in esse entis veriantur, lub diuersa tamen ratione formali in esse obiecti in esse scibili illud attingentes, ut consideranti patebit: Ergo non sultiunt speciem ab obiecto in esse entis . sed forinaliter in esse obiecti. Pro quo Re p. 3 o . quod ratio formalis sub qua constitatuitur obiectum formaliter in esse obiecti scientiarum , a cuius prout talis unitate vel diuersitate Ipecifica luam desumunt scientiae unitatem vel diu 'rsitatem specificam, ut dictum fuit, haec inquam formalis ratio , sub qua distinguuntur formalit et obiecta scientiarum est certa abstractio a materia. Quod autem res ita sit, praeterquam quam quod deducitur ex Aristotele 6. Metaph. text. 2. & docetur a D. Thoma pluribus in locis , specialiter i. poster. lectione 61.
ubi sic habet: genera scibilium di inguuntur scundum uiuersum modtim cogno cendi, sicut
alio modo cogno cuntur qua definiuntur cum materis , , ea qua sine materia ; unde aliud
genim scis. m est corpud naturale , ct corpus
mathema: ., A V, ' Vtrumque horum generum
disinguitur in diu rim modos is rationes co
gnoscibilitatis : potest praeterea hoc idem probari ex eo quod in tantum aliquid est cognoscibile, in quar tum est immateriale : materialitas enim obeii cognolcibilitati activae & passiuae,
ut colligitur ex D. Thoma I. p. q. I 4. Art. 1 . Ergo
Totiualiter constit tui aliquid in esse cognosci-
354쪽
3 . r. Liber V I. de Demons time.
bilis inquantum abstrahit a materia ; subindeque N. fot maliter distinguitur in esse obiecti 1 cibilis, talis vel talis penes diu ex tam , seu maiorem vel minorem asstractionem a materia.
Dices : abstractio illa a materia , quam dici- mus esse rationem formalem obiecti scientia tu, vel est ipsa abstractio actualis palliua Prove niens in obiecto , per id quod actum terminet scientia, vel est abstrahi bilitas obiecti, quatenus est considerabilis absque consideratione materiae , etiam si realiter illam concernat : sed ne uistrum illorum potest obiectum conuit uere formaliter in e sse obiecti & scibilis: non quidem Primum; tali' enim abstractio actualis passiua obiecti noni potest illud constituere in I tione obiecti specificati ui 1 cientiae, eo quod iam lupinponatur illa specificata Sc in elicientiam actus PIOIumpens , cum proueniat di supponatur prouenire , ex eo quod i Piuria obiccium iameterminet actum scientiae : sed neque secundum dici potest, cum idem obicctu eodem modo ab frahi bile a materia postit a diuersis formaliter scientiis attingi, ut Deus sub eadem abstrahi-biIitate a materia attingitur a Thologia dc a Μeta physica : Ergo talis ab lirachio a materia esse non potest sol malis ratio constituitu a 3c distinae tua obiecti ieientiarum in esse scibilis. Re p. negando minorem quoad secundam partem: ad cuius probationem dico, quod non quaelibet immaterialitas & abstrahi bilitas obiecti a materia constituit illud in ratione scibilisti specificatiui scientiarum ; sed prout cum lati abstrahi bilitate e it attingibile sub tali vel tali medio; atque ita non solum idem obiectum
in csse entis , 1ed etiam caudem habens inina a terialitatem siue abstrahibili: at cm a materia ex rarie sui , poteli a diuersis scientiis forni aliter attingi, dummodo per diu ei sum attingatur m
dium ; quia scilicet tunc diuersitas illa mc dii res undi. uet in i2: za obactiam, & facit quod
355쪽
Coroll. in quo quasta dement ia, ct c. 34
obiectum , quod ex parte sui eamdem habetabiti alii bilitate in respeetu huius & alterius scientis, ut tamen subest huic & illi medio aliam
di a l. am habeat abiti actionem atq; immaterialitatem , quatenus scilicet ratione unius me dijabitrahit obicctum abii ractione formali ab aliquo, a quo non abstrahit secundum se vel pro . ut subest alteri medio ue atque ita semper velificatur abstractione in a materia distinguere obiectum scientiae inesse talis. Cur vero ab obiecto potius , prout sic abstrahente , quam a medias concurrentibus ad tal in conili tuendam abii Iactionem a materia dicatur unitas 1 pecifica icientiarum formaliter delumi, ratio est quia me
di a se habent ut principia sciendi , obiectu navero ut terminus scientiae, ac proinde cum scientia sit tendentia in Obiectum , consequens est quod a medio sumatur quidem unitas illa aut diueritias specifica scientiarum causaliter, ludab obiecto formaliter delumi debetat , sicut cadem ratione in Oius aliquando a termino a quo sua in cales aliter accipit unitalem specificam vel diuersia a tem spccificam, licci formaliter loqvcndo illam semper accipiat a termino ad
Dices a si per diuersam abstractionem a materia diuersificatcntur obiecta scientiarum inesse scibilis , cum triplex lanium sit materia, aqua o lectum scientiae naturalis possit abstrahere , materia videlicet singularis, sensibilis, sic intelligibilis , triplex tantum daretur specie Saloma scientia: naturalis . sed hoc cst falsis in, cum intra abstractionem a materia sensibili plures assignentur Mathematicae sci. ntiae ipecifice distinctae : Ergo non disti nguun ur scientiae
Penes diuersam abfu actionem a mat cria , nec consequenter peties eamdeIn coniti luitur vel
di triti guttur formaliter obiectum in t lies cibIlis. Re p. negando sequilam : licet e Lim .ri Iegetantum sit generi ce loquendo abstructio a ma-tcaia, Sen ς. reian muria a quo;
356쪽
3 46 Li er UJ. de Demonstratione. ac proinde & trio lex sit gradias scientiarum
naturalium. Physicae scilicet . Mai humaticae , dc Metapli ysicae : nihilominus intra eumdem im- materi alicatis gradum dantur diuersa scientia. rum species , quatenus intra huiusmodi gra. dum obiectum unius scientiae abstrahit ratione d juersi medij , abstrahit inquam ab Iliactione formali ab aliquo, a quo non abi trahit idem obiectum prout est obiectum alterius scientiae: qua d : causa intra gradum abstractionis a m tetia sentibili distinctae assignantur in Mathematicis I cientiae , & diuertiae 4ecifice. Quae res s. vlrum scientia sit unus simplex habitu S. Re p. quod scientia etiam prout ad omnes suas conclusiones terminatur est omnino lites plex, non aute incomposita e X pluribus partialibus habilibus , quorum singuli ad singulas conclusiones inclinent. Ratio autem huius est quia scientia qualibet omnes suas conclusiones , quamlum uis materialiter di in esse entis specifice diti in chas sub eadem ratione formali specifica scibilis attingit 3 alias in scietvita qua libet tot formaliter specie dili in chas scientias deberemus admiriere, quot essent con Ausones ad quas se extenderet: Ergo scientia ad omnes illa, conclusiones ut omnino simplex de absque aliqua sui vel materiali compsitione terminatur. Probatur conse uentia. idem Omnino sin- in .ellectus absque aliqua sui vel materiali' cum positione , ovi ni a sua quam tumuis inter sedili incia attingit obiecta , quia ad omnia illa sub ea dein ratione formali specifica i psi us potentiae terminatur Ergo di habitus scientificus ad otiania, quae sub unica ratione formali attingit debet omnino sim vi ex de absque aliqua sui
co inpositione terminari: an recedens patet. Probatur consequentia. Habitus est perfecti O pote uitae : Ergo & ipsi debet proportionari in eo quod .icur potentia . quia uniuersalior est re
pluribus ditanctia tabitiuas perfectibilis, om-
357쪽
Coroll. ω quo qua ita descientia, . rma praedictorum habituum obiecta sub vnna tingit ratione formali specificatiua ipsius potentiae , nimirum sub abstracta & uniuersali ra- Iione veri, ad omnia illa absque aliqua sui com-
- 'φd omni in uniuersum intelleia. S Ob Iecta , sed ad omnia quae sub speciali gl- β t bixus twone formali litinguntur,posest habitus omnino simplex & abique aliqua ni coanpositione terminari. Diι es : secunda quae fit in scientia demonstra
activitatis ad producendum habitum ac prima quae primo sit demonstratio ; quando
niaret, de facto non minus quam prima produceret habitum: Ergo cum secunda haec demon stratio non producat totalem habitum, debet saltem producere partialem, subindeque & cum altero parta ala per alteram demonstrationem producto 1 cientiam componere. Re p. negando consequentiam : licet enim seeunda demonstratio ex se non minus , quam prima sit sufficiens ad habitum generandum cientificum, quia tamen illum inuenit & supponit per primam demonstrationem Produc um , nihil propterea de nouo producit, sediolum habitum perficit prae existentem, faciens Icilicet ut ad nouam materiam , novasque con- 4. φη pnd t, & in hoc eius tunc con- Iittit effectus , non enim omnis actio etiam ex 1e prodistiua alicuius termini; oportet semper quod illum de facto producat , quod quidem patet In actione conuersi ua , quae licet ex se sit Productiva lui termini, illum tamen de facto non producit , quando supponitur tes minus Pr exiliens ; bc ideo quia Christus qui est ternunus conuersionis lacramentalis, prae illen Suppo iutar ad iplam conuersionem, nullatenus Per tuam in xta probabiliore sententiam produ-ςnu . i'd amem iam per primam demonstra-x ue tionem, i
358쪽
346 Liber VI de Demonstratione.
tionem, adepto habitu , nouam aliquando experiamur difficultatem in asIensibus aliatu in conclusionum 3 non propterea sequitu I nouum partialem requiri habitum , quia scilicet noua haec difficultas non est formalis aut essentialis, cum non proueniat ex defectu rationis formalis , & inclinationis ad obiectum formale haebitus seu virtutis, sed est solum materialis icaccidentalis , quae scilicet prouenit ex defectu applicationis ad materiani , aut ex defecta ex ei chii , atque ila ad hanc vincendam difficultatem sussicit piae existentis habitus noua applicatio Quares vltimo quomodo acquirantur scientiae Re p. praemonendo , Platonem , multosque ex antiquis existimasse animas fuisse creatas ante corpora iam ab ipso mundi exordio; scientiisque omnibus tanquam naturalibus quibusdam instructas: dum autem infundantur in cor. rora obliuilci inqui, bant rerum omnium : Sed . Foli ea tamen si laborem ac studium adhibue Iint , eorum quae oblitae sunt recordari ; & sic denuo per solam eiusmodi reminiscentiam fieri scientes. Porro horum hoc erat fundamentum , quia alaιS non posset homo desiderareat quid 1 cire'; propterea quod si illud actu sciret, non posset desiderare illud scire : si veto illud omnino ignoraret, nec unquam habuisset notitiam illius , nec etiani habere possiet appetitum ad illud sciendum. Vt autem hunc erro Iem, eiusque fundamentum reiiceret Aristote
les hoc in principio libri posteriorum statuit Theorema, quod scilicet omnis doetrina ct dis 'ciplina ex praeexistente fit cognitione : cuius ,
qui dein Thcorculatis 1 ensus germanus est, quod omnis cognitio quae habetur per discursu iii, siue scientifica, siue opinatiua est ex prae . existente alia cognitione ; ita ut deueniatur ad aliquam cognitionem , quae non habeatur per
discursum , sed immediate per lamen princi pio
359쪽
OroII. in quo quasita de scientia, sec. 3 7
plorum. Porro inde sequitur confutatio erroris Platonis ic responsio ad eius fundamentum. Non enim oportet, quod Omnia quae cognoscimus , prius antea cognouerimus : nec tamen
inde sequitur quod non possimus desiderare talia se ire , propterea quod in aliquo principio
quod cognoscimus,licer non actu cognoscamus
ac in particulari de explicite conclutionem de qua habetur ve Ι habendum est desiderium ;illam tamen cognoscimus in communi, virtualiter & implicite, atque ita inde in nobis oritur desiderium illam in particulari dc explicite cognoscendi. Et haec de libris posteriorum , oum Propterea dc logicalibus finem 1mponent. Nostrae ergo Logicae hic finis esto, cui perlegendae dum dabit operam studiosus lector, tertius quam primum praelo mandandus disponetur Tomus , Metaphysicae scili et , in quo celebriores de ente creato dc increato quaestiones ea de semper seruata methodo petractabimus. In his interim quoad illa quae sunt insufficienter dicha, auctori indulgeatur: si quae vero bona& perutilia sunt , huic reddamur gratiarum actiones. qui est vivificans ad sentiendum; afficiens ad appetendum ; dilatans ad capiendum; iustificans ad pro maerendum;accendens ad Zelum ; foecundans ad fructum ; promouens ad bonum ; dirigens ad iustum ; roborans ad virtutem ἔ formans ad beneuolentiam ; modificans ad scientiam ; moderans ad sapientiam; illuminans ad cognitionem ; perpetuans ad. immortalitatem ; implens ad felicitatem ; circumdans ad securitatem : amans ut charitas; noscens ut verilas; sedens ut aequitas 3 reue-Ians ut lux; regnans ut Deus, cui honor de