장음표시 사용
341쪽
guast V. Utrum scientia possit, sec. 3 29
oo scientiae esse debet de re non potente aliters habere , ut colligitur cx eius definitione supra exposita e sed fieri potest quod id , quod 'omnes & singuli a sic uerant aliter se habeat; cum omnis homo mendax : Ergo assensus ille , quo creditur aliquid, eo quod omnes & singuli asseuerent,non pertingit ad certitudinem scien
Ressondeo Negando antecedens e ad euiust robationem distinguo Μaiorem e certitudo
cientiae esse debet de re non potente aliter se habere , in aliquo gradu dc genere Concedo . non potente aliter se habere in ullo gradu degenere, Nego : alia ς omnes scientiae essent aequalis certitudini s , contra tamen communiansententiam asserentem , esse gradus certi iudinis in scientiis , dc unam ne certiorem alia: dico igitur , varios esse certitudinis gradus inscientiis , nec omnes esse aequalis certitudinis, sed alias esse de obiectis , quae nec naturaliter nec supernaturaliter te habere possunt,ut quod triangulus habeat tres angulos : aliae vero sunt
de obiectis quae naturaliter loqnendo aliter se habere non possunt , ut quod homo sit risibilis : aliae sunt de his quae loquendo moraliter aliter se habere non possunt, seu quae saltim Iegulariter non possunt aliter se habere , ut est haec propositio a quod omnes & singuli sine contradictione alicuius se vidisse testanetur , id vere di de facto fuit. Cum ergo praefatus assensus de quo supra ad hanc pertingat Certitudinem , consequenter fit , quod pertingat ad 1 cientiae certitudinem , nec sistat intra limites fidei humanae , ut ibidem Osten- '
342쪽
3 3 o Liber V L de Demonstratione.
Sugnam fuerit mens D. Thoma circa viritatam discultatem.
Re 'ondeo expositam sententiam esse omni no consonam menti S. Doctoris; quod quidem ex tribus colliso locis , iisque expressissimis. Primo quidem id colligo ex quaestionibus diseputatis quas. I dε verit. art. s. ad 6. Vbi sic loquitur V. Thomas : non vivetur posbile.
quod aliquis de eo lem habext scientiam is opinionem. , quia op/mo es ctim formidine ulterius p rtis , quam formidanem scientia excludit Haec S Thoinas. Secundo hoc laeua colligo ex I. posteriorum
lecl. 4 . ubi naec habet e manifestum e Τ, quod non omnino contigit limandem scire is opinari, quia simul εomo haberet existimationem , quod posset aliter sie habere, γ' quod non posset Miser se habc rem xc ille.
Tertio demum is colligo ex 2. 2. quaest. I. art. s. ad . ubi dis currit sic : de eodem ecuniadum adem non potest iu ho mne esse sit n. l scientiai neqNe cum opissione , neque cum de, alia tamen , alia istone: Hiem ta enim cum opi
nisne simul estis non possunt simplicuer de eo-dεm , quia de ratione sicientia est., quod id quod scitur , existimetur esse impossibile aliteν se habere ; .e ratione voro opinioni s es , quod id quod ebl opinati uum exist metur hesibile aliter se haber. . Haec S. Doctor ex quibus singulis arguo sic ad intentu In. Negans D. Thomas in praefatis locis stare posse simul scientiam cum opinione , de iis haud dubie loquitur ut procedentibus scientifice & opinatiue ; alias nihil in illis rei olueret S. Doctor : sed processus scientificus 3c opinatiuus est pro celsis per diuersum medium , qt per se patet, puta per medium probabile de necessarium: Ergo negat D. Thomas stare posse
343쪽
Ωus, . V. virum scientia possit, Erc. 33 et
smul scientiam de opinionem, etiam Ialione di
uersi me dij; quod est quod supra in conclusionea meruimus. 'Dices D. Thomam oppositum doceretn 3. p. quae s. s. an. 3. - 2 ubi haec babet : similiter opinio ex lyllogismo dialectico causata est via ad scientiam qua per demonstrationem acqγiritur , quae stamen acquisito , potest re ρο manere cognitio quae es per Cyllcgismum diale. cficim quasi conbeqtiens scientiam demonstraritiam, qtra est per causam: Ergo ex Diuo Thoma cognitio opinatiua quae habetur per syllogismum dialcaicum non e X cluditur per cogni tionem scientificam ei uidem obiecti : quod quidem clarius adhuc habetur in x .sent. ds t. 3 . quas. 2. art. I. quae Muncula a. ad 4. ubi constituit S. Doctor differentiam inter scientiam ex una parte , & scientiam Sc fidem ex alia , quod hae , quia non sunt per diuellum medium non possunt est e simul in eodem circa idem obiectum, bene tamen scientia dc opinio, quia sunt per diuersum medium.
eLyonaeo Negando quod in praefatis testimoniis intendat D. Thomas cognitionem ve- Ie Opinaliuam cum eo gnitione scientifica circa idem obiectum poste simul in eodem sub tecto compati : alias est et sibi eontrarius S. Doctor , cum oppolitum expresset asserat in testinoniis pro conclusione nostra adductis ; sed quod in istis intendit, est , quod cum per syllogismum diali cticum pcr diuersum probetur medium de aliquo obiecto , quod de illo aliquando per demonstrationem alio medio ostenditur ; tunc cuin cognitione scientificape r demonstrationem habita manet; non quidem ipsa cognitio opinatiua , si quidem manere non potest cum formidine talis veritatis, Mabsque formidine non est cognitio i a essentialiter opinatiua, sed manet ex syllogismo dialectico seu probabili ipsa cognitio sciemifica cum maiori extensione , quam si ad illam sola
344쪽
s s et Liber VI. de Demonsratione.
demonstratio concurreret ; quia scilicet eo-gnoscit saltem in actu signato , quod tale obiectum quod per demonstrationem attingitur , non solum habet necessariam connexionem cum causa per quam demonstratur, sed probabilem etiam connexionem cum causa , per quam in syllogismo dialecti eo Probatur. Quod autem siu haec doctrina dc expositio ad mentem D. Thomae colligitur ex a. a. qua L 67. art- 2. in corpore, ex quo fuitlhaec deprompta doctrina. unde dc hoe est quod intendit D. Thomas in altero testimonio , dc in hoc constituit diff-rentiam inter icientiam di opinionem ex una parte, Et scientiam dc fidem ex alia , quod cum per fidem seu testimo ilium dicentis lolain asseveretur obiectum, nul- . laque illius veritatis assignetur causa , non solum cum cognitione 1 cientifica evidenti incompatibilis eli cognitio ob 1 cura fidei, sed nec ex testimonio dicentis' aliquid relinquitur per quod cognitio scientifica vel extensiue augeatur , quia ex eo non habetur noua aliqua connexio obiecti eum aliqua sui causa: in quo sensu velificantur verba S. Doctoris , puta quod cognitio fidei & scientiae non est per diuersum medium aliquam afferens connexionem obie- chi cum aliqua sui causa, ad differentiam syllogismi probabilis seu dialectici, qui quidem a
fert diuersum medium a demonstratione , eo quod noua in aliquam , vel probabilem affert connexionem obiecti cum aliqua ipsius causa,
345쪽
Coroliarium in quo quasita, ct c. I 3 3
In quo υaria de sicientia quaesita expenduni tur 9 resoluuntur. QVares primo in quo consistat subalternatio
Respondeo quod ratio propria de essentialis
sub alternationis scientiatum , in eo consiHiit, quod una scientia per se dc uniuersaliter in Omnibus suis principiis dependeat ab altera , pro cuius intelligentia notandum est, quod propriuest scientiae non attingere veritates immediate in seipsis, sed prout ex principiis deductas: unde cum non lit dabilis procellus in infinitum , deuenie dum est ad aliquod principium per se notum ἱ cumque sic attingere δc cogno 1 cere talia principia , non sit illud cognoicere scientifice, nulla propterea scietia potest per se cognoscere principia sic immediata, ac proinde cum aliun de dependeat omnis scientia a cognitione la lium principiorum , dependet etiam a lumine per quod talia cognoicuntur principia ; dc in hoc sensu dici potest quod o i iis scientia lub- . alternatur lumini primorum principiorum. Quia tamen non omnis scientia immediate coniungitur cum lumine primorum principio rum , quia lcilicet nec suas reducit conclusiones vique ad principia per se nota , sed principia alicuius scientiae sunt ipsae conclusiones demonstratae alterius scientiae superioris consequenter fit, quod sicut scientia sub alternatur Iumini primorum principiorum , quia ab illo sua accipit principia ; ita de illa scientia quae Per
346쪽
3; Iiber VI. de Demonseratione.
Per 1e ipsam sua non potest reducere princi phad principia per te nota sed eius principia iunconclusiones demo stratae alterius scientiae, huic etiam proprie sub alternetur: Restat igitur quod in praelata dependentia quoad principia consistat essentialiter sub alternatio, adeo ut etiam si aliquae desint conditiones accidentales ad sub alternationem requisitae . adhuc tamen verificetur subalternati O , si talis ad1it dependentia; ut patet in nostra Theologia quae quidem tesse Diuo Thoma I.p. quaest. I. ara. I. v CIe &proprie sub alternatur scientiae Dei dc Beato gum , quia scilicet principia nostrae Theologiae non sunt in illa nota sed euidenter lotuin cognoscuntur per scientiam Dei de Beatorum,
quamuis non concurrant ad . hanc sub alternationem 'aliae accidentales conditiones , quae
requiti solent ; siquidem obiectum nostrae Theologiae non addit differentiam aliquam accidentalem supra obiectum scientiae Dei bc Bea
Luae res secundo quid regulariter requiratur ad praefatam sub alternationem scientia
Resyondeo , regulariter exigi quod obiectum scientiae sub alternatae addat supra obiectum scientiae iubalternantis aliquam differentiam accidentalem illi extraneam ; propterea quod si addat differentiam essentialem , tunc non constituet scientiam formaliter distinctam, sed partem eiusdem scientiae , quia ad eandem scientiam pertinet agere de ratione generica , di illius speciebus i si vero addat differentiam acccidentalem non communem e sed propriam, nec etiam constituet diuersam scientiam , quia ad eandem scientiam pertinet agere de aliqua obiecto Ac de eiusdem proprietatibus. Ut igitur scientia subalternata talis sit , sitque distincta a iubalternante debet aliquam addere supra huius obiectum accidentalem differe utiam 1lii cκtraneam , sed quae sit talis ex qua orianIuc. diuerso
347쪽
diuersae passiones e defectu cuius linea verbi gratia alba per albedinem , licet sit differentia accidentalis lineae quae est obiectum Geometriae , non tamen propterea constituitur obiectum icientiae alicuius quae sit Geometriae sub alternata , quia scilicet ratione albedinis non habet linea speciales pastiones ad ipsam lineam non omnino materialiter pertinentes, quae pollini de linea alba per scientiam aliquam Geometriae sub alternatam demonstrari. Si igitur supra obiectum alicuius scientiae addatur aliqua differetia illi extranea, ratione cuius a tali obiecto cum pridicto additamento aliquae Driantur passiones . quae ab illo se cui dum se sumPto non oriebantur , tunc scientia quae versatur circa tale obiectum complexum , vere dependebit in suis principiis a conclusioni bus scientiae, quae circa obiectum , cui talis additur differentia , versa rui; ac proinde & erit illi sub alternata. Neque propterea sequitur fore obiectum scientiae sub alternatae ens per accidens , quia scilicet ex rebus constabit diuersorum gene- Ium : non inquam hoc sequitur: quia licet ex rebus diuersi generis ex aequo concuirentibus non possit resultare unum per se , bene tamens non ex aequo , sed una in recto & altera in obliquo ad illius compositionem concurrant :quomodo concurrunt ad compositionem Obiecti scientiae sub alternatae differentia , qu milia addit supra obiectum scientiae sub alternantis , & ipsius scientiae tubalternantis obiectum : Non quidem ut aliqui ex illimant in ita ut obiectum sciciatiae sub alternantis omnino materialiter se habeat ad id quad supra illud addit subalternata ; si enim ita esset, obiectu in verbi gratia per pectivae solum esset visuale in
concreto , non autem linea visualis ; siquidem licet dicat visualitatem con notando sub
tectum , omnino latuen illi accideret in illor casu,
348쪽
casu , quod tale vi: ualitatis subiectum esset siti
ne a , vel quodlibet aliud : Non ergo sic di. '. camus concurrere obiectum scientiae 1ubalternantis ad obicctum scientiae subalternatae seu ad differentiam accidentalem , sed volumus , quod quamuis in obliquo concurrat , per se tamen ; id est, ita ut obiectum illud sub alternantis sit principium, ut differentia accidentalis illi addita dc coniuncta specialem ha beat estentiam & passiones, quas non haberet 1i alteri subiecto coniungeretur. LMares tertio utrum in non habente scientiam subalternantem , possit iubalternata vere elle solentia.
Re pondeo primo quod si quis non habens
. scientiam subalternantem, illius tamen conclusiones quae sunt principia icientiae sub alternatae fide diuina accipiat dc credat, potest ex illis per Leuidentem consequentiam deducere conclusiones istientiae sub alternatae , adeoque & hanc vere habere icientiam; licet non cum omni perfectione accidentali, quam talis haberet scientia, si in eodem subiecto coniungeretur eum scientia subalternante: patet hoc totu in Theologia nostra se a viatorum, quae quidem est vere scientia saltem quoad essentiam dc substantiam scientiae; estque 1 cientie Beatorum: subalternata: licet enim in nobis pro hoc mortali statu cum tali scientia sub alternate non coniungatur; quia tamen ipsas conclusiones quae funt notae in scie-tia Beatorum per fidem diuinam accipimus , delicet obscure certissime tamen illis assentimur, atque ex iliis per euidentem consequentiam conclusiones deducimus theologicas , conseque ter fit quod vetam huiusmodi conclusionibus habeamus scientiam in absentia sub alterna istis. propterea quod assensus ille quem illis praestamus ita deductis,lice Cnon sit euidens, utpote ex principiis non euidenter cognitis dedu- ctus, cum tamen sit certus δc per demonstratio nem
349쪽
Coroll. in quo qπε r de scientia, o c. 3 3 q
uem & discursum acquisitus, habet consequenter diit ingui per cerii tudinem ab opinione &fide hurnana; dc per ipsum discut sum habet distingui a fide diuina & lumine primorum
principiorum, quorum utrumque immediate desne discursu sua attingit obiecta et Ergo Theologia nostra quamlum uis subalternata adhue habet esse vere scientia in ab lentia subalternantis eo quod sua accipiat lc teneat principia
Neque huic obest definitio tradita ab Aristo tele de scientia , qua scilicet definitur habitus
certus 5c euidens per demonistrationem acquisitus: ideo namque ita definiit Aristoteles, quia nec cognouit nec cognoscere potuit quod possit habitus certus per demonstratione in acquisitus qui quidem est constitutivus 3c di itincti
Mus scientia:) sine euid ita haberi ue eo quod sci licet certitudo habitus per denio nitrationem acquisiti haberi tantum ponit vel per euiden etiam principiorum seu praemisiarum cor es usio innis, vel per fidem de illis indefectibilem quam quidem non cognouit Aristoteles , qui aliam non cognouit nisi humanam, subindeque Scfallibilem : non ergo debet apud nos euidentia
ingredi rationem constitutivam scientiae, quamuis ex Aristotele ingrediatur , cum nobis nCta
sit fides illa iudefectibilis , ex qua haberi potest praefata certitudo habitus per demonstrationem acquisiti etiam seclusa euidentia. Re p. z. quod si quis no habens scientia si bosternante, illius conclusiones quae sunt principia subalternatae accipiat per fidem humanam teruenientem tamen ad certitudinem moralem admodum quo sic ad certitudinem moralem posse peruenire explicuimus supra in responsione ad ultimam obiectionem, tunc ex talibus principiis poteti per euidentem consequentiam deducere conclusio nec scientiae sub alternatae.
adeoque Jc illarum habere assensum dc habitum quoad substantiam scientificum; licet non cum Logica, p. II. P tama
350쪽
3 3 8 Liber V. de Demonstratione.
tanta perfectione accidentali , ac si haberet scientiam subalternantem ; & illius conchisiones sciret resoluere usque ad prima sua piincipia. Ratio autem huius est , quia quando ita habetur moralis certitudo veritatis talium principiorum , potest consequenter ex illis habeti similis certitudo conclusionis , quae quidem', dato quod sit aliqualiter inferior ad euidentia in& ccrtitudinem Μ et a physicam; est tamen sussiciens ad speetem & substantiam scientiae, siquidem habet excludere omnem haesitationem dc formidinem : ac proinde cum talis assensus lasit certus , de per verum discursum& demonstratione ni acquiratur, habet per consequens quidquid requiritur ad speciem dc substantiam scientiae , licet in gradu inferiori ad scientias habentes e ertitudinem dc eludentiam Μeta physicam desumptam scilicet ex ipsa rei natura. Vnde existimo ego possie in absentia subal ternantis dari scientiam sub alternatam, licet ex fide humana solum teneat & accipiat sua principia, modo illa accipiat a pluribus , seu singulis quos interrogat peritis viris; propterea
uod certitudo illa litimanae fidei fundatur tuneuper hune discursuin omnino in oraliter certum : id quod singuli periti asseuerant reueradi de facto ita est : sed singuli quos interrogo periti asseuerant conclusiones illas scientiae sub alternantis , quae quidem sunt principi a s
balternatae esse omnino certas : Ergo tales ut omnino certae haberi debent, adeoque & omnino certae habendae sunt conelusiones scientiae sub alier natae , ex illis per euidentem consequentiam deductae.
Resistonaeo 3. quod qui semel habuit scientiam sub alternantem & oblitus illius demonstrationum, iam non icit illius cones usiones resoluere ad sua prima principia ; si tamen eui dentem habeat notitiam quod aliquando ea sedem conclusio nos vere demonstrauerit, habetque per consequens euidentiam, quoad an est, ' velitatis