장음표시 사용
51쪽
uniuersalia, qui depromuntur ex Philosophia nune dicerea quibus oui uino Pendent ea particularia.
Nobilibus curandum esse non solum, ut filios generent, sed etiam, ut illi
ti. 1 de ira, edueatio hiloiu maxiuia diligentia
Voniam vetus nobilitas interdum vitiis, de turpitudinibus aliquorum ob lcuratur; de filia a parentibus laris degenerant sespe numero, Qt superioris Affricatii filius Scipio, di Quinti Fabii Maximi Alobrogici, α ciuis,& Imperatoris Clariissimi filius; & Hortensii Corbii
Nepos: S aliorum multorum liberi,familias suas nefari et viiijs dedecorarunt ; uti micterem nobilitatem plerunq;& merito qu idem inu hea latur u na cum . V atio quartu rimia plurimu py u- proptercet; necesse est, ut viri nobiles toto peeiore in hoc studiu incumbant ut liberi sui a teneris annis optime edumos te uestos eo cetur,quo vadelicet eos,no 1olu Neipublic Dac patras videponere, sed dii antur genuisse patritios, dc generosos, verum etiam illos ficile scindutur dedisse nobiles, ut decet splendore acquisitarum , S pro- ue ί' si pri rum uirtutum , Ut que ipsi liberi, non modo ex fami- Ouid. in Epist. lia,Sdom. tua gloriam, S claritatem accipiant, sed ma- Arist biat. - sis, magisq; illam studiosis actionibus reddant esaiam, deneris crimen ς illustrem,magis min dies hcne mereantur de patria; nobi-Q uod at Sala. ἰς auxeui uiri exploratum habeant optima queq; instituta testatur dieens S Optimam quamq; displinam, optimam quamq; Rein-
Piour.et . Ado- publ: cam costituere, cunq; in omnibus facultatibus, delescensu - artibus quςda in sint quorum institutio, di coniuctudo , cultu ris Sibin iusquς minera,&ossicia debeat antecedere: ceris virtutis detis ea. cti aut actionibus, atq; ossiciis quarundam rerii preponi debet,lii inconsuetudo,tu in institutio. Et quoniam finis unus c iuitatibias omnibus propolitii, est,profecto una et in eadem ommutu disciplina sic, cuius cura, di diligentia pia .
52쪽
Quod etiam a in Diti. de sancto dieit
. u. Reipubliet Gubernatores adolescetes pri- m. curare dedictui Agricola pia
evit Aristoteli,ut sit publica, non priuata, in s. lib. Politi
eorum, in quo Lacede moniorum laudandum esse ait prudentiam; qui de puerorum virtute, idque publice vehementissime laborant. Non procrastinanda vero est liberorum
En auimum AJers curani tempus in annum' . I. . Dimidium fatii qui capit habet, sapere oderracipe. uiuendi γι rectE prorogat boram Hicus expectat dum uoluit amnis, at ille Labitur,di labetur in omne Polubriusuum . Fingit squum tenera docilem ceruice magi ΠοIre viamquam morat Eques.Venaticus ex qua Tempore ceruinam pellem latrauit in Aula, Mititat in siluis catulus. Nunc adbibe pura vectore ae a Puer, nunc te minoribus ofer. illud
Atque idem Horatius in s. primi libri sermonum Satyra, Quidquid in se uirtutis,quidquid integritatis esset, id to- diciti μ'
tum patri suo accepturescre, qui ses puero institutum ab illo esse fateretur. Deinde vehementer laudat eundem Pa- erem suum,qui cum ob tenuitatem ipsi Horatio puero, norosset alere Pedagogu, ipse Pedagogi munere sungeretui
53쪽
In quadam epi. quam edidit de inoda studendi L . . de ei Dei Idem Aug. li. de Do .chri. Super epist. ad Titum super il-idd nea I acundum Occ.
NON puto ab re factu, si hic Magistri conditiones proe
tu uenu educatione assumendi breuibus sub ijcia. Da elot ergo, ut per belle docet Seuerinus Boetius in ii. de Scolastica disciplina debet esse eruditus, priuian.Opor tet vidis cat, quam doceat, nam tcste Arist. Hi loli docent, qui causas de singulis dicunt, Et Salo inon, antequa loqua. ris. scilicet docendo,disce audiendo; Vnde illustris quid1 Doctor Martimis de Fanci das veras Magistri codiciones dicebat, primo querendum esse Doctorem, ii qua lia doce ri oportet doceat, si libenter ad interrogata respondeat, disi respondendo dubitationes de pedici re quere tuis euel-lat; si patitur rationabiliter contradici, si causam rationRbilem suis dictis adiungit, si xidetur, quod asserit de sonte, vel scripture,vel equitatis, ubi iustitia deficit, prouenire. Item quetrendum an si satis sufficiens, an vim habeatim prelsiuam ut exemplis intelligibilibus instruat, quod ostendit,nec sit in sua lectione pomposus; sed potius utili α& fidelis, & plus veritati, quam ornamento verborum ita herens. hqc ille Unde D. Augustinus totum hoc confirmans, inquit, non debet curare, qui docet quanta eloquentia doceat , sed quantae uidentia, propter quod aliquando negligat verba cultiora, nec curet, quam benenet,sed quid quomodo indicet, quod olferenda intendit, quid enim prodest locutionis integritas, Quam lion se quitur intellectus audientis e Debet pariter magistet esse
mansueturi prout oportunum cst. Nam ut D. Hyeronim uxinquit, nihil est Fidius priceptore furiose, qui cum. debeate: se mansuetus, & humilis ad omnes, ex diuersis, toruoe vultu, trementibus labiis, rugata fronte, clitenatis. conia iij, ,sacie inter ratiram, S rubcrem variata lamore pet strepitat, & errantes non tam a bono retrahit, qua ad malum sua i aeu tia precipuat. Et Seneca propositς magistri conditioni se iubstri bens inquit, Presceptores Pedagogosque Placidos rueris conuenit dari, aliquando tamcn, in
54쪽
in Boetius,debet esse rigidus,ut lites dii luat oblatrantes te mordeat, Obloquentes reprimat, S proterui ζntes Nbi, mimia castiget: debet prεterea Magister elle diligen S, nam sicut sciret gidis hoe
in vi quoq; opere Mater constantia inuenitur, ita via mer eo modo intelli doctrinae nouerca est negligentia, tardis enim mentibus teste Tullio lib. . Tuiculanarum qucstionum non ginit. leuis nems cile virtus coin ictitur,& Virgilius in Buccolicis, Tarde pecastigitioso venere bubulci, omnis nempe tardus bravio caret, Unde tu Maguitis par concludendum est, quod esset opportunius mechanice de φ-ς seruire scientis, quam onerariiugo negligentiae . Conuenit insuper magistro, ut sit in seImone verax, in iudican s, ...do iustus, in consilio erouidus, in commisso fidelis, Sconstans in vultu, pius aspectu, virtutibus insignis, bonitate laudabilis; Unde moralis Seneca in epistola M. scriptumr liquit, e figamus non eos,.qui verba, magna celeritate Precipitant, di communes locos volunt, ct in priuato circu l ntur, sed eos, qui vitam docent, qui cum disserint, quid faciendum sit, probant faciendo, nec Vnquam in eo,quod dixerint fugiendum deprcheduntur, di in epist. 3 s.cum inquit, elige doctore,que magis admireris et u videris, quacum audieris; Hinc sumat excptu quisq;vtillu emuletur, eccu illo couersetur, cuius mores sint probati, lias informabitur coheret ia. Nana D. Hieronymus locis syperius citatis, inquit, Gr2ca narrat Hystoria Alexandrum potentiis unum Regem , orbisq;dominatorem, & in moribus,
di in cessu Leonidis pedagogi tui no potuisse carere Vitiis,qu. bus adhuc paruulus iuerat insectus. Alias magistri conditiones habes apud Boetium in lib. de Scolastica disciplina cap.7.vide Plutacliuin deliberis Educandis, Iuvenalem Satyra 7.Bedam deTemplo Salomonis, Seneca de . quatuor virtutibus, Ciceronem in primo,&iecundo Rectoricorum, α alios,
55쪽
Quibus artibus educandi sint ,
SVNτ quemadmodum Arist.ait in8. lib. Politicoriim,
quatuor fere artes, quas Solent ad discendum pueris' proponere; licterae, Gymnastica, Musica,& qua quartam quidam ponunt, pictura. Gramatica , Spinge di ars ideo proponenda est,quod earum in vita usus est, isq; mul'tus, nam qui Gramaticam didicerunt, possunt rcete scribere, di loqui, potestq; illorum serino congruus , & dignus esse vitis nobilibus. Nobilis. n. vir potest, ac debet non solum in exercitu, adeoque in bello , congruo sermone, conuenientiq; & apposita oratione, in ili tu animos ad pugnam accendere, verum etiam,quod sua propria interet domi furiosos, & repentin ciuium impetus mollire, &quasi in prinei. φης inguere, discordias componere,& 1eda re improuisa, plerunq; seditiones, ut prudenter ait Vigilius in primo lib. Eneidos.
vide D.Tho. In ε. polit. lea. I. patet ex dessi. ipsius. Octavianus Augustus liberos tuos in omni artesecit erudiri, ut si quando ad egestatem uenirem, haberet: unde honeste uiueret, quod &Censor in otii Cato eleganti carmine cecinit Disee aliquid, ita cum subi o fortuna recedit Ars rema
Magno in populo cum sepe coorta es
sed tio, staris animis igno; le vulgus, nl-qi Daces, O saxa volant, furor arista ἀinistrat Tum pietate graiam, ae meritis si ArtE virum, quem 'conspexere silent, auctisq;aκribys astant. QIlle regit dictis imos, O pectora mulcet. Hse autem efiicere non poterit, nisi aptus fuerit ad diu
cendum , itaq; ingenui, pueri, qui libcraliter edueantur, inprimis debent curare, v Gramaticam addiscant, &Rethoricam similiter,utque bonos auctores habeant assidue in manibus, quo videlicci copiam sententiarum, &exemplorum teneant, habeantq; in promptu, ad consulendum, ad hortandum, ad monendum, ad sua denum, ad pacificadum, dcoimino ad cotimo de loquendum in omni euen- -
56쪽
tu, vel priuatim, vel publica, ves etiam de inprouiso, cuid postulauerit necessitas,& Bonum Reipublice,&ciuium tranquillitas, &concordia
Poetarum quoq; lectione iuuenibus non esse in utilem Vide Mar. i. in perdocte docci Boetius in lib.de scolastica disciplina Plat. de Rep. cap. I. & licet Plato Poetas a ciuitate expelli i uberet. ψi-i' ι' eo quod dὶeebat eos virtutum inimicos, in quo,&eum Tullius lib. et Tusculanarum questionum ommcda tameipse mee Plata, non potest poetas fion laudare, non ab
illis discedere, non in testes producere, fac . n. in eo dia- ligo; qui de amicitia inlcribitur, inquit, sed iter, quod ingressi i unis videtur mihi opportere ire secundum adminicula potiarum . hi nanq; nobis tanq; patres sapientiae auces. Vnde dicendum est, quod obscenos poetas e ciuitate eiciendos iudicauerit Plato, nam Franciscus Patri t. de Regno lib.2.ca. 9. de talibus loquens sic inquit . . . Poet obsceni omnio negligendi sunt, bonos. n. mores corrumpunt, & animum nequit ijs imbuunt, di Bessarion Card. incalumniat. Platon. lib. 3. cap. 8. habet liqc verba ' eis, quod pie,& iustὸ dixerunt recipit Plato,qui minus recte,detestatur, utilis est emo si fini debito innitatur,atq; 'usu licito exerceatur. Addiicuntur nempe in ipsa verba valde utilia D. Augustino lib. I. consellionum teste. sententi js grauissimis referta, ipsius ctiam studia iuuentute via, agunt, senectute oblectant, secundas res ornant, aduersis de elui Dei ea. Perfugium, ac solatium prebent, delectant domi, non II. impediunt soris, pernoctant nobiscum, peregrinantur, '
rusticantur, nec miru,cum,&Democritus tradiderit bonos
Poetas diuino quodam spiritu inflammari: ex quo cecinis Ouidius, επι.
57쪽
Plato. lib. D deleg. Gymnasticet
tationesbellicas contineri docet eam .diuidit in istasi aem, diluctationem.
Ipsa etia Poesis Rheolorici eloquetiae maximum prestae additamentum, quare, di Rhetori cs coniunctis ima est , atq; pene germana, cst. n. Vt inquit Cicero finitimus ora. torum poeta; num meris astrictior paulo,Verborum autem licentia liberior, multis vero ornandi generibus socius,ac pene par; poetas autem , quos pre manibus iuuenes sepe habere debent, enumerat ipse Boetius, ubi supra.
Finis Additionis, sequitur Auctor.
Pingendi vero ars ad opificum opera iudicanda suta
didius valet, atq; ad locorum,& regioni Anauigationum oni uiri descriptiones habendas in promptu. Deinde ad sortitudinem valet Gymnastica,&ad bonam corporis valettudi nem, ut agilia , ct sortia sint corpora, dea sueta laboribus, aut domi, aut militi et perserendis; tum musica prodest. ut omnem at peritatem, & barbariem d ponant, &quoque ad ocium, quod vita nostra deliderat magnopere ualet, cuius etiam causa videtur adhiberi. u. viis genus libero dignum homine putamus, in eo ea utrum utiquo circa Homerus hoc obseruauit in carmine.
adam iuuat argutam mensis adbibere Thaliam . tq, ita aliis primum nominatu, qui . Ni ait, Accedunt. tiara illorum, qui mulieat Aa res Alijs etiam locis Vlises eam demum vivendi rationem optimam esse ait, cum letis hominibus.
conuiuas aliquis cantu demulcet a ηλ . -
58쪽
PL A moάni, i nostiam musicis proportionibus compactari, a fictitabat:& Marsilius in eundem, concen
tus inquitier aeream naturam in motu positam mouet corpus, per puristiatum aerem, concitat spiritii in aereum animi corporisq; nodum; per affeetum aiscit sensu nis,nul,&animam, usq; per ipsum subetalis aeris in otia in penetrat vehementer. percontemperationein lambit iuxtui ter,per conformem qualitatem mira quadam voluptatς, perfundit naturam , mn spiritualςm, lugui materialem, itutunique stinui rapit, & libi vςndicat hominem. Et profecto si quis tanta mulatum arte, atq;diligentia concen- . tus afferret auditui quata natura artisve cura, vel sapores gustui, vel incillia motui offeruntur, procul bio cogno icere musinppo uinem multo maias animum rapere melodia , quam, velBaccus vino gustum vel Venus prurrituta et una soleat occupare.vnde intante; dulcis cantilena ita oblectat, ut ipsos vagientes compescat; pugnantium itae animos in bello, tubarum carmine excitati, conspicimus. Nautas quoqae atq remiges in super ,& pene omnes artifices manu operantes vocis modulatione labores facilius po sti tollerare,experientia docuit. Et sicut corpora se in Iaboribus,ita animos occupatos ictationibus freneticos quoq;ba et seditiosos. Asclepiade auctore sim phoni Atra resonabit. Unde,&del ge Saule Iegitur, cum aspiri-, tu vexaretur tua ligno requiescere non potuit, donec Dauid Cythara ludente dulcisona eiu& releuaretur armonia. Cignos etiam hyperboreos cithari cantu L adducit, ele- .phantes indicos organica permulsos detineri voce cor perti , F stulis ains allici comprobatum est. Fides Delphinis amicitiam hominum persuaserunt. Sed quid in musicis insisto laudibus λ cuius testunonia, inscriptura reperiunturmultiplicia , nec in patria deerit, sed tange alia 1 nostia ibi resonabit. Musicet inuentor fertur Tubal, ut legitat Gen: cap. ipietuit Pate canentium Cithara, de organa
59쪽
gano, eo quod primus musica inuenit. Grici vero dicunt Pythagoram fuisse huius artis inuentorem ex Maleorum sonitu;quod sorsita verum eit post diluuium Alias musicllaudes, definitionem, & diuisionem habes apud Boetium
Finis Additionis. Sequitur Auctor.
Ad hee bonorum verba,consilia,admonitione';&graues
Philosophoru sentetiae,ualere plurimum videntur adhortandos, excitandosq; liberaliter educatoS, valent etiam ad mores ingenuos eomparandos,& cofirmandos,&Omnino ad studium honestatis, cum iam recta educatione moreo exculti. sunt, nam Horatius inquit ad Metcenatem. lib.l.epist.epi. i Feruet auaritia, miseraque ex diu pectus, Sunt verba, ct Noces, quibus hune lenise dolorem Possisio magnam morbi deponere partem. Laudis amore thmes sunt certa piacula, quis Ter pure lecto poterunt recreare libello. Inuidur, iracundus, iners, uinos x, A mator, emo adeo ferus est, ut non miteIcerepositi si modo culturr patientem commodet aurem. I
Vt vero, si qui generos pueri ,& adolescentes careana magistris , aut parentibus, ac optimis quibusq; institutis, cognoscant illi etiam , quibus disciplinis informent animum suum ad veram nobilitatem, di quorum pulcherrimis, de lalutaribus exemplis, & egregiis factis, pr ter domesticas maiorum suorum imagines,ad virtutes accendatur, seseq; ad veram nobilitatem parent,his,quet dixi hactenus minime grauabor subijcere hos memoratu digni
In Terea mum animus, tam molliora tar, Et qus mox initure legas nec desinat quam Techmgrata lothi, tecum lamna uetustas,
60쪽
. .antiquos euolue duces. assuesce futura
militiae, latium retro te conser in tuum.
Libertas quUira placet e m: rabere Brutum. Persiam damnas e Metii satiabere penis . Tritis rigor nimis ψ Torquatι respice mores. Mors impensa bonum e necios uenerare ruentes.
Uel solus, quidfortis agat, te ponte soluto positu, Cocles, Mutii te ama docebit, Quid mora proficiat, Fabius. qui a rebus in arctis Dogerat, ostendet Gallorum strage Camillus. Di Rithr hic, nullas meritis obsistere casus. Prorogat sternam feritas tibi punica famam Regula . Iuccessas superant aduersa Catonis. Di citur hinc quantum paupertas sobria possit.
P auper erat Curius regem cum ν ηcem' auro. Pauper Fabritius oret cum sperneris auram Sordidacteranus stexit dictator aratra.
Et sulcata diu trabeato rara colono
re libertatis, Seiullitiae propcee stuprum Luci tit plurima egie de multa bella pro Romanis iniit,propterqii celebris euasit. De isto Mutio D. August. habet haec verba. quod flammis
bracchium admouerit, non suit uirtutis ovus,
sed inatus glorieti cupiditas. uide Dom. de Solo. de iusti. & in reai. 1.2 1.art. 3
Post postis aliis aliqua dicenda occurunt de ipso Fabri
tio, paucis rem tamen absoluam, suit vir Consul Romanus, qui cum micteretur pugnare contra Pirrum Regem Epirotarum, Rex promisit sibi partem regni sui, ut transiret ad ipsum,quod Fabritius contempsit, sequenti anno Pirrus obtulit tibi magnam pecuniam auri, ut traderet fi bi Romanum Imperium, cui ait Fabritius, Roma o vult aurum,sed vult imperare habentibus aurum, propter hoc 'ipse dictus suit Fidelis Fabritius.fertur etiam de isto viro preclaro, quod cum quidam ad eum venisset, promictens te Pirrum Regem occissurum, si sibi pecuniam aliquam dare vellet ; ipse vero Fabritius hunc traditorem ligatumilit ad Pirrum pro tali scelere puniendii, cui tunc Pirrus