장음표시 사용
181쪽
cep rti sunt, qui contrariss machinis Rempublicam nostiam euertant. Iis mihil purum aut synceium , quod ex Cicerone non hauserint, nulla periodus Proba, quae nΠmerosa Verbositate nontia meat , digni medius fidius homines, semper in Tulliano vitiant. Hi visunt plerumque eruditionis reconditae expertes , vel lectione Poetarum, quos tamen interius nunquam gustant, auditores detinent; vel immanibus Rhetoricorum praeceptis obruunt,quibus necvti iuuentus possit, nec ipse unqua Tullius magis ad usum inuenit, quam ad celebritatem nominis, ac po Ierorum famam. Stylus plerumque in hominibus illis non grauis ac neruosius, sed vanus& inanis 3 nullum in verbis iudicium;
nullum in oratione acumen. 2Eternae figurae altis icturgidis dictior ibus nixae. Nunqua simplex oratio verba in suum sensum eleganter fluentia, velinerrarent in montibus, ab elata Metaphora in aliam saltitant. Vbiq; fulmini, tem pestati fluctibus inueniunt locum. Pi-
182쪽
374 EUPROR M. LVsINI Nicas diceres , quibus planum vestigium Natura interdixit: ita nunquam suis &aequalibus verbis loquentes ad diuersa dictionum prodigia volitant, quo ii los institutio, & inopis ingenii sterilitas
cogit. si Quid igitur quaeritis, quibus praece piis imbui adolescentes velim 3 Non sum tanti, ut Apollinis familia ad praescriptum meum vivat. Sed tamen si fi- dei meae committeretur disciplina tyro num, primum praetextatae pueritiae non pateret virilis noster campus : dein- de delechum ingeniorum haberem, Vt, quoniam non omnibus eandem vim natura insevit, quam cuique partem st diosiis impetus deligeret; ad hanc non hortarer modo propensam iuuentu tem, sed curiose adigerem: Pueros, inquam , non admitterem ad seria, neque misceri nucum putamina paterer cum laureis baccis. Quoniam intempestiua in ea aetate studia crescentes primum vires ,& vixdum coagulati cerebri robur
soluunt, ut iuuentus deinde proiiectior l
183쪽
nec integram valetudinem ad literas aseferat , nec vividi acumen ingenii praet- maturis olim laboribus vigilaisque retia sum. Nam quos ante aetatem viros cernimus,& scientias ad suorum mensi iam calculum numerantes, ii vel cito mature occidat necesse est, vel ut in eam
nultitiam, quam infantes declinarunt, senes incurrant. Sed ut illis, qui ad fidicinam designantur , iam in ipsis cunis datur plectrum,& laceratq citharae nondum prorsus siluta compages: ut insantibus ipsa lux non sit antiquior, quam paternae artis rudimentum e ita nec pueris , quos parentum vota sacratio literarum destinant, iam , prima aetate chartas ac libros aufero, ea tamen eautione , ut aetatulae tam debili eo sentanea discant, ne urgeantur seueram ag strorum castigatione, vel ipsi sua sponte ad studia incitati noxiae temeritati permittantur.Nam &alternis iocis,& omni exercitatione, quae illos anno Scapit, refraenandus est nocentissimus cursus I ac omnia maxime praemiorum
184쪽
nco tegenda sunt, ne initiorum acerbi- tratas desiccata ingenia deterreat. In primis i historiae inserantur etiam dormientium t manibus, & quoniam vel inanes fabulae
infantium animos capiunt, alii duelm buantur monimentis antiqui seculi; ut memoria, quae in illis est constant illima, crescentibus subinde annis pulcherrimam rerum variarum cognitionem e - mergenti iudicio tradat. His elementis instructus adolescens, ut primum ingrata Romanae linguae initia euasit , statim ad amoenitatem Ciceronis traducendus est. Selecti quotidie j varietatem sermonis praeceptori b. red- dat ; stylum vix dimittat e manibus,&scribendi assiduitate rem omnium difficillimam in mitiorem cog t naturam veluti feras cernimus saepius manu plausas saltus & nemora dediscere. Mox in omnes passim authores evage rur licen. tius liberum studium: nec Petronium, Liuium,Sallustium, Caesarem, Terentium, Curtium, pudeat m i scuisse Ciceronianae dictioni. Tum etia Plautus, Varia
185쪽
ro, Lucretius, eiusmodi doctrina notabiles assumantur; &e nouis hominib. ii tantum,qui hos antiquitatis principes Pallade magis propitia coluerunt. Nec difficilis est delectus. Vix quatuor hoc seculo supra inuidiam scripsere; quos adolescenti ipsa facile fama, & omnium
commendatio prodet. Sed expectatis fortasse, ut Poetam instruam. Nae ego tam male de linientu- te mereri nolo, t illis sternam iter ad immane praecipitium , & notabilem multorum funere voraginem. Pauci enim hoc Parnassi iter ingressi sunt, qui
ex alterutro montis vertice non deciderent , nunc in humillimos contemptus.& foedam ametiae fama. Multos enim, i 5 iuuenes, carmen decepit; nam ut quis que versem pedibus instruxit, sensumq; interiorem verborum ambitu intexuit, putauit se continuo iii Heliconem venisse: sic forensibus ministeriis exercitati, frequenter ad carminis tranquillitatem, tanquam ad portum faciliorem refugerunt, credentes facilius poema H s exstrui
186쪽
178 EUPHORM. LvSININI ex striti posse, quam controuersiam senistentiolis vibrantibus pictamia Caeterum neque generosior spiritus vanitatem aismat, neque concipere aut edere partum mens potest, nisi ingenti flumine litot rum liaundata .Effugiendum est ab omni verboru, ut ita dicam,vilitate: & sumendae voces a plebe summotae, ut fiat, Odi
profanum vulgus,& arceo. Praeterea curandum est, ne sententis emineant extra corpus rationiῖ expressae, sed intecto vestibus colore niteant. Homerus testis &Lyrici, Romanusq; Virgilius,&Horatiiciariosa felicitas. C teri enim aut non vii derunt via, qua iretur ad carmen, aut visum timuerunt calcare. Eccet belli ciuilis inges opus quisquis attigerit, nisi plenus literis,sub onere libetur. Non .res gestae versibus c5prehendendae sent, quod l5ge melius Historici faciunt, sed perambages, Deorumq; ministeria, & fabulo sum sententiarum tormentum praecipitandus est liber spiritus: ut potius furentis animi vatic natio appareat, quam re
ligio orationis sub testi bus fides.J
187쪽
Parche, Pierides, non vos laceta; nec vestra iniuria tam miseri cassis as-fligunt inconsultos. Sibi quisque debet hanc calamitatem , & dum ab Apolline arcessi credit in prae um montem , non aduertit pro Deo vesanam esse libidinem, &imprudentis adolescentiae aestum , quem intemperanter exau
dii. Etenim quoniam hoc est inutile studium, & ad solam delicati animi voluptatem faciens, non potest non explodi e Doctorum coetibus, nisi quando artifici elegantia artis vanitatem excusat. Scilicet velut extrema contriuia bellariorum appositu luxuriant, re si ia-uiora condimenta reparant famem absumptam , ita solidioribus scientiis saturati non capientur hoc quantum vultis diuino Poetarum cibo, nisi gustum iam languentem excellens voluptas excitet. Vt non tam artem mihi mutasse videatur, quam artis materiam, is qui e
culina prodiens primus Olympica ver-sb' extulit. Certe si quis in Parnassi verticem incolumis ascendi , non nego,
188쪽
E v pHORM. Lus IN INTquin ut meditullium terrarum obtinet,
ita&illustri fama cognoscat tu ab omnibus gentibus, humanitate aliqua politis. Sed quam hoc rarum fuit, non dicam in una aetate aut populo , Verum in omni memoria atque gente : Mihi prosecto nunquam tot Poetas dabitis, quot seculis Latinitas floruit. Etenim tantis dissicultatibus horret haec semita, ut faciliore studio vel Iurisprii dentiam , vel Eloquentiam de mereat tir adolesces, quam Nympham versituum praesidem , quae visit fauentissima, plerumq; gloriam aeter na mendicitate vendit.
Verum in hac parte praeceptores pec cant, qui velut aequali studio utrum qiue campum adolescentibus proponunt, Vt&inludent versibus , dc solutiores periodos libero spiritu quadrent. Nimiarum quoniam diuersis motibus agitur animus, vel ab Eloquentia inspiratus, vel a Poesi , non est possibile , tantam fieri mentis immutationem , ut statim abeat in diuersos habitus, & ad voluntatis nutum issimi limis caloribus ae.
189쪽
stuet. Nam in insaniam versuum aptanti
strictae mentis acie, depone dus est prius
Orator & cum studio exuendus habitus eloquetiae, quem aliquot paulo ante vigiliis emeras & : ursus omittenda est Cithara ingredienti Rhetoricam,&sedandus tanto labore furor, qu lato quaesitus ac expressus praesagietem animam ama uerat. Sic in utroq; studio sem p r otatis, sem p hospes,&ab utroq; assic uus transfuga, non iam procos instar Ithacae mulieris orsa dest luctaq; in singulos dies te la, sed sortunam tuam geniumq; fraudabis. Quis maiestatem eloquentiae tam magnifice sustinuit, quis porro ineptior Poeta, aut quis asperius syllabas innumeros coegit Z Nec meliori genio ad forum usus Virgilius,quam Tullius ad carmen, inuentilet mehercule, qui postremae voluntati paruissent, ossiciosos amicos,nis AEneam seum non magis nauib. aut castris,quam verborum numeris includens Romana pene ad lyram moenia
190쪽
1 8a E v P a o R M. L, s I N I N IIgitur duo sunt tantum, quae Poeta rum exilium a scholis, quae affingo, de precentur. Primum , ut animus ins lentium auidus aliquando recedat , quotidiano pastu , aut veluti in Hybla , aut vernantis AElnae Vallibus ; mi-ltabili flosculorum varietate fatigatos spiritus leuet. Deinde , ut Poetae, qui quam rari sunt , tam magnis viguerunt ingeniis , attollant sensuum subtilitatem , & acuminibus innumeris, tanquam telorum impetu, legentem sic seriant, ut excitatus animus se sen
Sed ne illos, qui primi dicendiar
tifices fuerunt, omittam , nolo squalere Graeciam situ Barbaro, vel ad pompam subornari animum aliquot sententiarum iactatione atque fuco , qui in huius calliditate seculi, nisi rudibus ac imperitis hominibus non imponet. Sed artes illae hominum, qui non praeclarius vixere quam locuti sunt, tum informabun ad eloquentiam animum mille orationum flosculis , tum abuti-