장음표시 사용
22쪽
LSιcam complectens, ct Metapbscam
Metaphysica Logicae sparsim inseremus breuioris, ac facilioris methodi gratia,& recepto recentiorum Scholaru more, Metaphysicas quaestiones magna ex parte cum Logicis permiscentium . .
Logicae Proemialia. CAPUT ΡRIMUM. Origo, Misentia, Necessitas ,: i ac diuisio Logicae.
utpote organum , & medium,quod ad scientiarum assecutionem parari debet. Hanc ab Experientia genitam perfecit Philoλphia. Artem enim, qualem probabimus esse Logicam, eX
23쪽
perientig genuit,ut docet Aristot. Nim.
Me t. cap. I. Sic autem ab experientiae
oriri potuit Logica; ut primo aduerterint homines se in mis intellectus operatiostibus modo bene, modo male OP rari, deinde modii adnotauerint, quem in cognoscendo adhibebant; ck Ulia oobseruarunt modii bonum seniper elle eundem, statuerint tandem uniuersalia praecepta de adhibendo tali modo ad bonas cognitiones eliciendas. Haec autem praecepta sunt Logica actualis. Sic de quacunque arte docet Aristotel. initio Met. quod tunc formet Ir, quando ex multis experimentalibus conceptibus una de similibus uniuersalis opinio fit; et Sic vero exorta Logica debuit perfici a Philosophia ad hoc , ut sicuti ab Experientia certitudinem habebat meris experimen talem,ita a Philosephia omnimodae praeterea sertiretur certitudinis Complementum . Quod si summa haee certitudo in alijs artibus non est uniuer- stliter necessaria, Logicae omnino debebatur,utpote instrumento earum etiam Scientiarum,que infallibilem certitudinem requirunt; hanc enim s Logica non praehaberet, dare humsmodi scientus non posset. Quamuis autem Logi
ca sit instrumentum Philosephiae, ab
24쪽
aliqua tamen illius parte faciliori, nee multum indigente uirectione artis, habere potuit omnimodam certitudinem, per quam deinde ad aIias operationes scientificas difficiliores deseruiret. Imo illa eidem pars Philoimiae faciliorique Logicae praeceptis dederat certitudinem, ab usdem deinde praeceptis Logicae iam stabilitii recipere potuit persectionis incrementum. Experientiae ergo addentes Philosophi inquisitionem circa natura ,& proprietates nostri intellestius , ita uenire tandem potuerunt causam nece sariam , cur talis modus operandi, qui prius per solam experientiam apparuerat bonus, agnosceretur praeterea esse infallibiliter hoIIUS.
3 Hoc modo exortam, & persectam Lo cam existere, ac de facto dari dicimus , si enim ex Arimeel. initio Rhetorico um de aetusatione , ct defensione, datur ars Rhetoricae, quia hae operationes possunt per praecepta regulari ; dabitur etia ars Logicae de operationibus intellectus, cum hae sint per rationem reflectentem stipra mos actus, & per imperium voluntatis dirigibiles . Non tamen propterea ex hoc sequitur de omnibus etiam leuissimis operationibus regulabilibus per rationem dari de facto A x Pe-
25쪽
peculiarem artem; quia persectio oporis habita dependenter ab arte esset aliqua- do ita modica , ut per illam non compensaretur labor insiimptus in addiscenda ta Irarte . Saepe etiam animaduersio ad praecepta potius retardaret, qua In sperficeret operationem; atqui neutrum eX his, ut paret, militat in Logica . . Sed indori forta Ie possiet, Perationes intellectus iton esse per artem dirigibiles, quia tales sunt nostrae cognitio ianes, quales stant species, de quibus non apparet quomodo sint in nostra potestate. Sed dicendum est,posse a voluntate dependenter ab ilauminatione praeceptorum, imperari excitatione huius vel illius speciei, quae deseruiat ad eliciendam hanc operationem rectam loco alterius prauae . Hinc prima operatio, non modo simplex,sed etiam complexa, est per arte dirigibilis.Si enim ex. gr. velimus bene definire , imperamus excitationem speciei alicuius praedicati, quod possit ese genus,& alicuius,quod possit elle differentia, Sc ex utroque per directione Logics formamus bona definitione deinde vero,quatio dependenter ab illuminatione prsceptorum,applicamus per iudicium definito hanc potius definitionem bona,quam aliam malam,
26쪽
dirigimus per Logicam secundam operationem . Tertia demum operatio dirigitur a Logica, tum in praemissis,tum etiam quia saepe postis praemissis non
sequitur Conclusio ita evidenter , Ut ' necesse non sit aduertere honitatem consequentiae per reflexionem ad praecepta Logicae. Ex quo patet, quod licet operatio , quae est recta, vel Praua ν , non potuerit,non esse recta, vel praua γtamen, quod eliciatur haec operatio recta, haberi potest per artem, quatenus fine ista, loco rectae, potuit elici praua . Neque enim 1 natura determinati sumus ad modum operationum , sicuti sumus determinati ad illarum substan tiam . Quia licet non possimus emcere quo minus operationes nostri intellectus sint actus vitales, accidentia , &c. quae praedicata voco substantiam ope rationum ) possumus tamen emcere quod loco operationis prauae, quae saepesne praeceptis eliceretur, recta operatio dependenter a praeceptis eliciatur .s Logicae existentia ex eius etiam necessitate confirmatus . Nam ab bene
esse utique illa est necessaria , ut patet,
tum communi auctoritate, tum experiantia veterum Philosophortim , qui, ut est apud Aristotel. primo P0s te t. .
27쪽
tias facilius cum logica acquirendas iquas sine illa non nisi cum magna difficultate assequeremur . Quod si dicas non bene procedi a qualibet cognitione scientifica distributiuε , ad magnam
aliquam cognitionum scientificarui scollectionem: sicuti non bene probaretur ex eo, quod possi in ferre distributi Ue centum mille libras, quod illas etiapossim ferre coniunctim . Resipondeo , quod sicliti si possum ferre uni libram, possum silccessive ferre alias, dummodo serendo prima non fuerint meae vitares debilitatae; ita multo magis si po suin sine logiea habere unam cognitionem scientificam , potero & reliquas reu non modo prioras cognitiones non
imminuant, sed augeant lumen intellectui,ratione similitudinis, vel dissimilitudinis,quam obiectum unius cognitionis habet cum obiecto alterius. 8 Bene diuiditur logica in actuale , dc habitualem; in uniuersalem,quae tradit praecepta, vel pro quacumque materia , vel pro omnibus operationibus intellectus; & particularem,quae tradit praecepta pro aliqua, vel operatione, vel materia peculiari. Itenὲ in artem vel rem, quae erat in vi ante Ari st. 3c nouam,quae vel inuenta,ves maxime Pe
28쪽
secta est ab Arist. Pariter in Analiticam, quae tradit praecepta pro materia scientifica, Topicam, quae pro materia pro- . babili, & Sophisticam, quae docet teXere, & dissoluere fallacias. Hae enit adiuisiones ad diuersos diuiderium fines sunt idoneae. Bene etiam diuiditur iadocentem, & utentem, intelligendo perdocentem praecepta logicae, prout po- 'tentia dirigere scientias; nomine vero utentis ipse pr*cepta , quatenus acri ilIas dirigunt,ita ut dicatur logica utens, quasi viens , seu essiciens actitatem directionem scisitiarum. E contra, male
diuiditur in docentem & vientem , si
nomine utentis intelligantur scientiae, quatenus utuntur praeceptis logicis. In
omni enim bona diuisione debet diuisum posse abso hi te prgdicari de mem hris diuidentibus . Animal enim absolute miniicatur de rationas,rugibill,&c non potest autem absolute dici, scientiaevientes Logica ,sunt Logica. Quod si respondeas posse saltem dici, scientiae utentes Logica,sunt Logica viens.Contra est
quia diuisum non est Logica viens , sed Logica absolute dictaviuς deberet posse absolute praedicari de sciensis. Propter eandem rationem malε diuiditur Iogica in naturalem, & artificialam lutes-
29쪽
Iigendo per logicam naturalem , intel- 'Iectum naturaliter aliquando bene operantem, nequo enim dici absolute potest intellectus naturaliter bene operans est logica . Addo male transferri nomen Iogicae, per quod venit aliquid artificiala acquisitum,& superadditum naturae, ad significandum intellectram praecise secundum id, quod habet , natura .
Pro hac re prius examinanda est ra- essentia cognitionis practicaedc speis Cula uuae .. Quare sit
Reseiuntur variae Sententiae circa essentiam cognitioris practica
r Ognitio practica dieitur iii ordine ad praxini, eo quod habeat propsne praxim, hoc est latine actionei M, Quam
30쪽
Quamuis autem actio distinguatur 1
factione, poterit tamen in materia praesenti Cum iactione confundi, eo quod hic inquiramus essentia cognitionis practicae prout contradistinctu a specula- sua non habente pro fine neque intonem, neque factionem, sed meram ve- .ritatem. Sitniliter IIon est cur nomine Praxis,non bene possimus comprehendere quamcumque operationem naturae intellectualis , & ipsius etiam intellectus,dirigibilem per regulas prudeliae, vel artis. Si enim etiam operationes intellectus subesse possunt direnioni cognitionis praeceptiuae, & practicae, prudentiae, α artis, erunt praxis, cum sint suis cognitionum praeceptiuarum , &practicarum, quae tales cognitiones dirigunt,& praecipiunt L Non ergo rem gnat , quod ipsia etiam cognitia specu. latiua sit praxis.Licet enim haheat sistere in contemplatione sui obiecti, est tamen etiam praxis , quarenus est opus , regulatuni per cogntrionem praeticam, ideoque cognitio speculatiua , licet opponatur cognitioni praesicae, no tamen opponitur praxi , sed practicae praxis .
, Dissicultas in hac materia in eo consistit, quod cum ex Aristot. secundo Met. tea. tertio . Deeutativa finis sit veri A 6 ta4 3.