장음표시 사용
41쪽
innotestere, qua ab Arist. Philosephora
Principe. Hic ergo 6.met.teX. 3. ait. Tres Diique erunt Speculatiua Philosophica, Mais themati ea, Naturalis, Theologia. ergo cognitiones scientifics speculatiuae suerunt diuisae in tria aggregata , seu scientias totales, ita ut nulla sit cognitio speculathra, quae non sit propria, vel Mathematicae, vel Naturalis, seu Physicae, vel Theologiae, hoc est Metaphysicae; aliter diuisio non esset bona. Sicut enim diuisio orbis terrarum in quatuor partes, ideo est bona, quia nihil est Terrae, quod proprie ad unam ex illis partibus non pertineat; ita .ad hoc, ut sit hona odivisio Speculatiuae Philosophiae nulla debet ella cognitio speculatiua,quq non sit propria unius ex his tribus Scienti js. No quod de facto,ita exerceatur hς tres scientiae speculativae, ut qui illas possidet, habere debeant omnes cognitiones Speculativas, quae possunt haberi, hoc enim naturae imbecillitati est dissicile, sed quod quaecumque cognitio speculatria obtineatur, reserri statim tanquapropria debet ad unam ex his sicientijs. Sic Princeps, qui esset Dominus totius
Europae, licet aliquam regionem spectantem ad sui dominatum non nosset,
ubi tamen illam detegeret, statim illam
42쪽
tanquam sibi debitam iUre assumeret. Nulla ergo superest cognitio Speculatiua,quae sit propria Logicae. Sed quot quot huiusmodi habet , assumit vel ab aliqua scientia Speculatria , vel ab habitu primorum principiOmm . 3 Dices Aristotele noluita coprehedere quidquid est speculati m. Seu contra, quia quoties diuidens aliud noeXprimit, tunc ut eius diuisio sit bona debet comprehendere quidquid participat rationem diuisi; alias dicam diuisio nem animalis in marinum, dc penatum es. bonam , quia diuidens -- Iuit comprehendere quidquid est animal . Focle modo respondebo si dirueris Aristotele diuidisse scietias totaliter speculativas, vel scientias stim reales, norationales, qualis est Logica , debuisset enim hoc exprimere, & non assumere
dioidendam Philosophiam Speculatiuam ut sic. Praeterea quia praeter Μathematicam priusticam, datur etiam
Speculatiua , Arist. inter oeculanuas
numerauit Mathematicam, ita si praeter Logicam practicam daretur Specu latiua fuisset ab Arist. Tecensita. ,' ,
4 Praeterea Logica Aristotelica , de qua loquimur, est instriamentum, erς
est propter opus, quod si dicas non eias se
43쪽
se totaliter instrumentum , muna erit hoc probare; quod nunquam emcies. Semper enim dicam intentionem Arist. in instituenda Logica fuisse solum irmaret organum, &; praecepta, ad quod ubi opus iit sumpsit mutuas a scie-tiis, vel ab habitu principiorum aliquas veritates speculatiuas. Demum nulla est cognitio Speculativa, quae ratione obiecti, quod habet non comprehendatur sub obiecto alicuius ex tribus illis scientijs Speculatriis. 3is Quamuis autem Logica sit totali ter prachica , poterit tamen. aliqualiter probare sua praecepta, quantum ad ratis nem artis requirit Arist. hoc enim
potest a Logica fieri modo practico, &praeceptiuo , ac per terminos proprios artis incuti Philosophia exactior probatio fit modo Speculativo . Assume- Ie etiam poterit Logica , vel supPORerem habitu primorum principiorum , &ex Philosophico quidquid speculattulad suorum praeceptorum probationem opus erit. Quare dum in qualibet arte communiter dicitur dari pars practica, & pars speculativa, nomine partis speculatiuae possunt intelligi vel precepta uniuersalia, quς tamen Mere sunt practica,vel probationes praeceptorum, quae
44쪽
quae pariter lacte modo practico exacthloquendo sunt etiam ipsae practicae. Vel demum si qua erit pars verε speculatiua , haec desumpta erit a Philosophia .
Hinc neque cognitiones,per quas artes resto tunt supra opus a se factum,erunt speculatiuae ; cu non eliciantur ab artibus, nisi propter opus vel retinendum, vel immutandum . 6 Dices Logica habet pro sine veritatem , cum intendat rectas, & veras operationes intellectus, ergo est Scientia speculativa. Respondeo habitus speculatiuos habere pro sine veritatem cognitionum immediate a se elicitarum; cum e contra habitus Logicae, ideo sit practicus, quia non habet pro fine veritatem suorum praeceptorum,quae immediate elicit, sed veritatem acti1IIn directorum per praecepta . Insertur ex dictis primo, Io eam esse scientiam , quia eius praecepta sunt certa,& euidentia probata per suas causas prachico modo ab ipsa logica;a Philosophia autem modo spe latiuo , Semagis exacto . Sicut enim non omnes scientie aequalem exigunt certitudinem, ita ad rationem scientiae practicae, qualis est logica, non erit necesse, quod ab
ipsa etiam logica exactissime probentur B sua
45쪽
' a praecepta. Porro de obiectis artium dari potest vera scientia , cum de entihus,etiam per accidens complexis ceribscire possimus , quod si taliter coalescant, hoc , vel illud ex illis Oriatur . Insertur secundo; logicam non esse pariatem Philosophiae,si nomine Philosophie veniant sollim scientiae speculativae, in Iatiori vero acceptione poterit esse pars,st instrumcntuin corporis .
. CAPVΤ ΤERTI UM. De Obiecto Logicae.
Obiectum. Giecti nomine seniscatur id,quod
46쪽
essiciendum. Hinc tu practicis habentibus pro fine opus, obiectum attriblItionis erit Bus artis. Obiectum enim , quod per se ars emcit,vel immutat, erit opus, quod tanquam finem per se arsint edit,& in ordine ad quod alia omnia ordinat tanquam media . Illud autem opus dicendu est per se intendi ab arte, quod intenditur ab artifice, non ut homo liber est, sed ut artifex est . In speculatiuis non est idem obiectum attributionis , & finis; cum enim habeant pro fine veritatem, finis illarum erit vera cognitio; obieetiim vero erit id, circa quod versantur illς vers cognitiones, quae per se a tali scientia speculatiua intenduntur .
et obiectum attributionis aliud est totale, totum videlicet, quod a facultate aliqua per se intenditur; aliud partiato,quod nimirum est pars illius,quod per se intenditur , sed talis pars, quἴ
etiam de se accepta per se intendatur . Nam lapides v.g. sunt quidem pars domus , quae est obiectum attributionis aedificatoriar, sed non propterea sunt obiectum partiale aedificatoriae,sicuti est v. g. cubiculum domus respectu aedificatoriae;& fanitas capitis respectu med cinae,cum etiam prout tales partes sunt B α in-
47쪽
intendantur per se.Licet autem obiectu partiale ordinetur ad totum tanquat spars , quia tamen non ordinatur tanquam medium ad finem, sed tanquam pars ad totum , ideo participat ratio-tionem obiecti attributionis . 3 Rursus obiectum attributionis aliud est materiale, aliud formale , . Ratio autem obiecti formalis non consistit in hoc , quod obiectum materiale sit commune pluribus artibus, sermale vero proprium unius, a quo propterea ars speciem desumat. Nam scuti dantur artes diuersae, quae non differunt ratione obiecti materialis, sed formalis, ita dantur artes diuersae,quae non differunt ratione obiecti sermalis , sed materialis;ideoque non possunt multae artes ab alijs differre , iiis ratione obieeti materialis simul, & formalis simul accepti . Melius ergo dicetur obiectunia, materiale artiu else illud, in quod Physice , vel Metaphysicε praesuppositum inducitur forma artis. Dixi re sice, vel Met ρθμου pr suppositum is quia aliquando in artibus assignatur obiectum materiale physice distinctum , & physice
recipiens formam artis: aliquando non
48쪽
Sed dissicrillas ex hoc oritur, quan do nam in artibus assignandu sit obiectumateriale disti iustu physice; quado vero distimaum sollim Metaphysich . Dicunt aliqui in artibus requirentibus peculiaria praecepta pro subiect6 , in quod in-iducenda est forma artis , assignandum
Uie subiectum physicum, secus in alijs. Sed contra primo , quia hoc, quod ut
dari, vel ston dari praecepta de aliquo , impertinenter se habet ad hoc , ut illud
assignetur, veI non assignetur pro obiecto attributionis in aliqua arte. Cum
enim illud fit assignandum pro obiecto attributionis, quod est finis artis, possunt dari prseepta de aliquo, quod non habeat rationem finis, ut de facto accidit in Medicina dante praecepta de purgando a ire , componendo pharmaco squae sunt pura media . E contra de eo, quod est finis nulla saepe dantur praecepta, eo quod positis medijs,quae immediate per praecepta diriguntur, necessario finis, & opus artis sequatur. Contra secundo , quia in pictura da tur praecepta de modo , quo bene imprimi debeant coIores in tabula , vel pariete, dc diuetia haec. subiecta peculiarem asserunt dissicultatem non supe- abdem, nisi ab eo, qui nouit talia με-
49쪽
eepta, & tamen in pictura, neque paries , neque tabula habent rationern obiecti attrihutionis,quia habent merὸ rationem medij; eo quod si haberentur colores bene dispositi sine tabula, &pa, riete, nihil de his pictura curaret. Similiter Musca indiget peculiaribus pri-ceptis , ut in hoc , vel illo loco latiori, vel angustiori bene temperetur vox; &tamen locus, in quo canitur non est obiectium Musicae.1 Meliorem ergo , & uniuersalem pro hac re regulam assignabimus deductam ab intrinseca ratione obiecti
attributionis & finis, s dicamus ab aliis quibus artibus non intendi per se , nisi talem formam praescinde do ii subiecto ab alijs vero intendi formam prout in tali subiecto , ideoque tu artibus, quae
intendunt per se formam prout recepm
tam in tali inhiecto physeo melius asta mari tale subiectu physicum pro obie-cio materiali, & formam physicε ad
uenientem pro formari. In artibus v ro,quae intendunt formam pricise prout talem , fiuo tandem fit in hoc, siue in illo subiecto assignari congruentimia pro obiecto materiali rationem comtl-nem talis formae, & rectitudinem pro formati . Ratio huius est,quia sicuti in
50쪽
artibus secundi generis, s assignemus subiectiam physcum , assignamus in obiecto attributionis , & fine aliquid , quod non habet rationem finis; ita in artibus primi generis non assignantes subiectum physicum , quod habet rationem finis, non assignamus integrum finem , sed solum partem , quod fieri
non debet, praesertim in artibus ς in quibus utpote non procedentibus permultas abstractiones, non est cur non assignemus subiectum physicum,qua do hoc ,caeteroqui habet rationem finis,
Infertur Odiectum Materiale Logicae,
a NX dictis inserimus primo obiectuc materiale attributionis in Logica non esse res omnes, circa quas veriuntur operationes intellectias, quia Log ca non intendit per se persectionem reiarum , sed intellectus τ neque enim curat,quod res sint,& denominetur bene cognitae, std quod intellectus sit bene cognoscens. Hinc quando in praedicaeamentis Logica rediter agit de rebus omnibus, hoc non facit intendens perfectione rerum,sed intellectus. Quam-B uis