Aldi Pii Manutii Institutionum grammaticarum libri quatuor. Addito in fine De octo partium orationis constructione libello Erasmo Roterodamo authore ..

181쪽

mune trium generum,ut amans.

num. nominativus.genitivus.dativus. accusaffudi

vocativus, & ablativus. Quot sunt tempora participioru e quini praesens,& praeteritum impersectum simul,ut amas.leges. Praeteritu perfectu,& plusquaperfectu simul ut amarus. Iectus. Futus P se,ut amaturus.amandus. Quot sunt significationes participiorum e quinq;-amua, ut amans ab amo. Passiua, ut amatus ab a/mor. Neutralis, ut arans ab aro. Communis,ut largiens 1 largior. deponens,ut sequens a sequor. Quot numeros habet participium Muos. singulare,

ut amans, pluralem,ut amantes.

Quot sunt figurae participiorum e duae simplex, ut

amans. decomposita,ut deamans.

Interrogationes de participio. Mans quae pars orationis est ρ participiti. a quare eqa partem capit nominis,partem: verbi. recipit enim , nomine genera,& ca. sus, uerbo autem tempora, dc significationes. ab utroq; numerum 3c figuram. A matus cuius generis emastulini. quare quia est prima uox participit. A mala ξfoeminini. quareto est secuda uox pristi. A malueueutri. quare equia est tertia uox participit. A mans cuius generisZOmnis uel communis trium generii, quaret quia omnia participia in.ns. sunt coia trium generum,ut hie & haec α hoe amans-Α mantem cuius generis ecommunis duum generu- quaret quia praeponuntur ei in declinatione duci rticularia pronomina hunc & hanc. A mantem euius casuseaceusMim. quare e quia in eo casu declinando reperitur.

182쪽

i A malis eruus temporisepraesentis, di praeteriti iperi lacti quare' quia omne participiti desinens,in ns,l praesentis;& praeteriti imperfecti temporis est. Hi amans,idest qui amat,vel amabat. Nii A matus cuius temporis ρpraeteriti perse ,& plus quaperfecti. quare Zquia omne participiti desines

in tus vel in sus,vel in xus,vel in uus, quod unum est tantii,ut mortuus,praeteriti perfecti,& plussi perfecti temporis est,ut amatus,idest quia amat' est,uel fuit. uel qui amatus erat, uel fuerat. A maturus cuius teporis efuturi.quare e quia omne participium in rus futuri temporis est . ut amatu . rus. idest qui amabit. A malidus cuius temporis elaturi. quare 'quia omne

par ticipium in dus futuri temporis est, ut aman du id est qui amabitur. A mans cuius significationista tiuar. quare equia ab

activo uel bo venit, quod est amo. .

A matus cuius significationis: passiuae. quaret quia a passivo uerbo uenit, quod est amor. S eruies cuius siqnificationis ineutralis. quare e quia, uerbo neutro derivatur, quod est struio. L argiens cuius significationis e communis. quare quia a comuni uerbo deducitur, quod est largior. S equens cuius significationis ξ deponentis. quare equia a deponenti uerbo trahitur, qd est sequor. A mans cuius numeriesingularis. quare quia singulariter profertur. A mantes cuius numeriρpluralis. quaret quia plura liter profertur.

A mans cuius figurae esimplicis. quare equia simpliciter profertur.

D eamatis cuius figuraredecompositae. quare e quia, composito derivatur, quod est deamo . omne

183쪽

enim,qd derivatur a coposito, dicit ri

Singulariter Nominatiuo hic& haec & hoe amans. Cenitivo huius amantis. Datiuo huic amanti. Aecusativo hunc & hanc amantem. & hoc amans. Vocativo o amans. Ablativo ab hoc 3c ab hac de ab hoc amante vel amanti. Pluraliter nominatiuo hi & hae amantes,& haec amantia. Genitivo ho dc harum & horum amantium.& per concisioIte amantum. Datiuo his amantibus. Accusanuo hos& has amateis & haec amantia. Vocativo o ama res,& o amantia. Ablativo ab his amantibus.

N Ominatiuo amaturus.amatura. amaturum. Cenestiuo amaturi. amaturae. amaturi. Datiuo amaturo. amaturae. amaturo. A ccusativo amaturum. amatura.amaturum. Vocativo o amature. o amatura. oamaturum. Ablativo ab amaturo. ab amatura. ab amaturo. Pluraliter nominatiuo amaturi. amato t. rae amatura. Genitivo amaturorum. amaturarum. amaturorum. Datiuo amaturis 'ccusetiuo amasturos. amaturas. amaturmvs Nitruo o amaturi.o amaturae. o amatura. Ablativo a unaturis. cs ingularitet Nominatiuo amatus. amata.amatumis Cenitivo. amati.amatae.amati. Datiuo amato. a malae. amato. Accusativo amatum. amatam. ama rum. Vocativo o amate. O amata. o amatu. Ablativo ab amato. ab amata. ab amato. Pluraliter noti

nativo amati. amatae. amata. Cenitivo amatoru- amatarum. amatorum. Datiuo amatis. Accusatiouo amatos. amaras. amata. Vocativo o amati. o Gamatae. o amata. A blativo ab amatis.

S ingulariter nominatiuo amandus. amanda. amandum. G enitivo amandi. ammdae. amandi. Datiuo amando. amanda . amando. A. amandum.amada Uamadu. VO.amande, O amanda.O amandrin. Λώ.

184쪽

ab amando. ab amanda.ab amando. si nominatiuo amandi. amandae.amanda. Centu. amandom. amandarum. amandorum. Datiuo amandis. Aciamados. amandas. amanda. vocativo. o amandi. o amandae. O amanda. Ablativo ab amandis.

DE PRAEPOSITIONE

V id est praepositio8pars orationis indecliq nabilis, quae praepolita aliis partibus oraε. tionis,significationem earii aut mutat, ut aeqv ,iniqu',aut coplet, ut facio fero.pficio.pse oro,aut minuit, ut rideo,surrideo. tristis. subtristis. Quare dicitur praepositio equia praepome tam per appositionem, ut eo ad philo2phos,et per coi positionem, ut adeo. aliquando postponitur orinnatus gratia,ut tecum. quicum. Romam versus. Italiam usq;. crurumtenuS.

P raepositioni quot acciduntemum.Unam 'casus quot casus id g8 Kccusativus,& Ablativus. Quae sunt praepontiones accusativae, idest quae sero

uiunt accusativo casuit Ad. apud. ante. aduersus, vel aduersum .cis citra. circum. circa. contra. erga. extra. intra.infra.iuxta.o, pone. per prope pro pleri secundum, post. trans. vltra.praeter. stupra. circiter. usq;. secus penes. versus. procul. pridie. poestridie. dicimus enim ad templum. apud igne. an te forum,si frigus erit. aduersus, vel aduersum intomicos. eis alpes. citra amnem Rubiconem. circumuros. circa forum. cotra Dalmatas. erga necessarios. e 'a urbe nter amicos. Intra oppidii. Insta

185쪽

LIBER

mina post tergu.tras ripa. vltra Sauromatans officin supra tectu. circiter caledas ianuarias.vs hoceanu. secus te.penes arbitros. Sed secus te sedi non dici, sed secundum te, ait Caper. Aretium versus.procul urbem,ri iquit Curtius pridie pa tilia,& pridie illius diei. postridie caIedas.& po/stridrie nonarum Decemb. Quae sunt Ablativae praepositione idest quae sinuunt ablativo casulea. ab. abs m. coram.clam. de e. ex. pro.prae. palam. sine. absque.tenus. dicimus enim a templo. . maii.ab Andria. abs quouis homine. cum exercitu.coram testibus. clam custodishus.de foro. e iure. ex theatro,quod est aliud, si a theatro,ut ait Diomedes pro clientibus.& pro tribunali.palam omnibus sine labore.GR. ini

Quae simi praepositiones ambiguae,idest tam ablativo.quam accusativo casui stritientes ein .suta sit. per. & subter. Dicimus enim sum in temploreo Iremplum.iaceo sub antro. curro antria. sedeo super aquis.cado super aquas.dormio subter lo/dice. ingredior subter lodicem. Quando seruiui accusauimecum motii sinuficasinitur i antia sylva. curro sub tegmine D . Quado seruiui ablativo eqn significat in loco, ut si in templo. sub porticu. recubo sub tegmine B

Ouae sunt praenositiones, quae non inueniunt nisii e6posinoeiuar.di.dis.re. P. am. n ut diduco-diticio.repono. 2M .amplector. cogredior. Interrogationes de praepositione. D quae pars orationis est ρppositio. quasa in re quia praeponitur aliis partibus oratio/nis per appositione,vel per copositionε Quando per appositionem e cum regit casum, ut eo

186쪽

adtemplum.in hostem. .

Quando per compositionem cum tomponitur ut adduco ex ad & duco. ΑIIudo ex ad & Iudo.Iniustus ex in.& iust .subtristis,ex sit. dc tristis. irris deo ex in &rideo. A d cui canii seruitZaccusativo.quare quia est accue sati praepositio. A d in hac oratione,Itur ad urbem, quomodo praeponitureperappositione. quare qa regit casum. A d in hac oratione,adducam tibi tuum Pamphilii, quomodo praeponitureper compositionem.quare. quia ex ad,& duco componitur adduco. Α mi calui ieruiteablativo.quareequia.α est ablati ua praepositio. I n cui casuiZi triq-quare: quia est tam accusenua.3ablativa praepositio.

vid estconiunctio8pars orationis indeclinabilis adnectens,ordinans sententiam Coniunctioni quot acciduit tria. species. figura.& ordo. Quot sunt species,sive potestates eoiunctionis haerere,quae his versibus annotantur. CO- ni,dc subcon. dis subdis adiu causal Approbati aduersa disti t. discre .du. di . Abnegat. effecti .collecti. his adiice complet. M oc est copulativa. continuativa. subcontinuati .dinunctiva.subdisiivictiva.adlucti .cauesis. ap probareua.aduersativa. distributiva.discretim. dubitativa. diminutiva.abnegati .effectiva. collecti

va. completiva.

Quot sunt figurae collinctionis duae. simplexnna b

187쪽

mi. at eεposita, vinaque.itaq;. attamen .et nimis Quot sunt ordines coniunctionis e tres. praepositiεuus. subiunctivus,& communis. Quae sunt conluctiones praepositivi ordinisρ ae. ata

stu. siue. ni. nisi. sed.nisi poetice postponitur. Quae sitnt coniunctiones subiunatui ordiniseque.

O uare dicunε ε λιτnciae quia inclinant accentum cedentis syllabae ad se.ut que apud Virgilium. Alcaesuilli. Alium , Noemona . Pryt imq,.sicut τε apud graecos. quod est que absq; diphthongo.

Clioq;,Euterpe I;,Thaliaq;, Melpomene , Therpsicore 1;, Eratoq;, Polymmal, Uranieq;. IC alliope multo ante alias praestantior omneIs. Et ue apu' H oratium.1 udere qui nescit campestribus abstinet armis, I ndoctusq; pilae,disci'ue,trochi ue quiescit. N e spissae risum tollant impune coronae.& ne apud

Iuvenalem. r

S emper ego auditor tantumenunquam ne reponae in nis ubiq; ante que. ve. ne.est accentus acutus.

Quae sitiat coniunctiones, quae indifferenter & praeponi&postponi possunt Z Caeterae fere omnes. praeter supradictas, ut equidem.igitur.tamen. ero M.quanquam,& huiusmodi Interrogationes de conuinctione. .

188쪽

T quae pars esset iunctio. quare e quia e coniungit caeteras partes orationis. Et cuius speciei,siue potestatis 'Copulatituae. quare 'quia copulat tam sensum,quii in verba ut M. Tullius fuit&disertus,&lapiens. . lD a copulatinas.&.que.atq;.ac. quidem. quoq;.cti, item. alcast.2d autem. vero. Copulant enim cum confirmatione intellectum.

S i quando μ graecam signiucat, cuius potestatis

Continuatiua . quare equia demonstrat ordinem consequentia & continuatione rerum. ut si stertit,dormit,& si ambulat.motatur. D a continuatiuas si sin. fignificant enim ordine praecedentis rei ad sequentem, ut si labri vexatur calet. sed non conuertitur. 'Quia cuius potestatis8Subcontinuatiuae. quare e mcausam continuationis ostendit consequente carerum essentia, ut quia ambulat,mouetur & qua, do sol est super tetram,dies est. a subcontinuatiuas. quando. quoniam . quando/quide. quia quatinus. & quatenus pro quoniam. A. at cuius potestatis Misiunetitiae.quareequia quaa uis voces colungat,sensum tamen disiungit 3c al/reram quidem rem esse,altera vero non esse signes ncar,ut aut est dies, aut est nox.vel est sanus vel est aeger. dc hoc est bene disiunctum. quia si. v vepe est,alteyr falsum. na aliter vitiose qd Dadisiunctivas.xe. vet. aut.siue. seu

v et pro etiam cuius potestatis 'subdisiunctivae. qtareequia quavis voces disiuncti R habeat. virum tame esse si sicat,vel simul, vel discrete. simul ut o rex semper mihi maximas gratias agebat' idest etia rex. Ite Alexander,sive Paris rapuit HeIena,idest Alaxade quidc Paris dicit. dc Marti

189쪽

lorii. Discrete,ut tu tota die vel legis, vel scribis significat enim te & legere & scribere,sed non Imul utrunq; agese,sed aliis horis legere, aliis sinhere. similiter Remex, vel impelliti vii Πνς m. hiticu simul penh utrunq; fieri intelligo,iud distu, iacte.alius est eum pelitas,alius attrahens D a submittimas ue.uel .aut.siue.stu. quando V . C um uando graecam significat, Adiunctivae . quareequia adiungitur verbis su activisist cum essem Venetiis,non me lacturum existimauis nostras lucubrationes grae .maticas imprimisdas curarem. D a adtinctiuas. si,ut,cum,dum.quaten: graecam significat,ut si dederis

Isteris.proficies breui & ut prosit tibi,facio.Item dum conderet urbem.idest ut conderet.

N Vet i, specieie Causalis proprie. quare e quia

adiuncta indicat o verbo significat causam anteo Acedentem hoc est rem ex causa antecedente eueo

mentem,ut doctus sum , nam legi. & mouetur,

ambulat enim. D a cauales proprie.nam. nanq;.enim.

Ouid interest inter adiunctivas & proprie cautaedausales cum affirmatione,adiunctivae cum duritatione proferuntur.Sed &continuatiuae,3c umerontinuatiuae,& adiunctivae.&effectivae oles ponuntur,quia per has causae re continuationis,ut si ambulat mouetur, adiu monis,ut ambulat, ut ueatur, & esteatomuri mouetur ambulat enim. IE cuidem cuius specieieapprobatiuae. quare quia

190쪽

net depreeor.& siquid usquam iustitiae est.&Sis

qua est coelo pietas. D a approbatiuas. si. equidem. quidem. X amen cuius specieisaduersaliua'. quare quia ad uerlam conuenienti significat, ut etsi te benelaeturum dicis,tamen a malitia non discedis. D a aduersitiuas. tame. quaqua. quamuis.& si .llcet. licebit siliem. sed saltem etiam diminutiva est. V ero cuius potestatis Mutilibutivae. quare Pqa diuersis diuersa distribuit, ut ego lego, tu vero dormis. Da disti ibutivas. at ast vero. autem. Od. Quam cuius potestatisMiscretiuae,eselectivae. quare equia de duobus praepositis unum eligere,& alterum refutare ostendit, ut diues volo esse, quam pauper.idest diues volo esse,& non pauper. Grae

πολε θαι. hoc est, Volo ego saluum esse popu/'lum, quam perire, idest,& non perire. An cuius potestatis edubitatiuae . quare e quia dubita/ tionem significat,ut Eloqua an meam ρD a dubitatiuas.an.ne.correpta,necne. Horatius in poetica. I ntererit multum Diuus ne loquatur,an heros, N aturus ne sene an adhuc florente iuuenta, F eruidus,an matrona potens,an sedula nutrix, ira ercator ne vagus,cultor ne virentis agelli,

C.olchus,an assyrius, Thebis nutritus,an Argis. X erentius in stipsum cruciante. Filium unicum adolescentem habeo,ali quid dixi habere me.Immo habui Chreme,nunc habeam,necne uertus sum. S altem cuius potestatis e Diminutivae. quare e quia diminutionem significar,ut si non vis donare,sal

tem mutua.