De egregio, quod in rebus corporeis constituit Plotinus, pulchri principio [microform]

31쪽

torum ultimorum verboriun him est sensus, suis ejusmodi res A mae e pera, ideae quoque

Est igitur Plotini sententia, praesentiam dearum in rebus corporeis indieari formis, seu potius, quod in mundo intellectuali dea sint, id in mundo adspectabili sormas E- , quod postea se cap. 3 initi luce clarius ita exponit, rogans is Quonam pacto quod in corpore est, ei quod

, Super corpus est σωματος. i. e. deae congruit Et quomodo architectus accommodans domum externam ad deam domus, quam in animo habet judicat illam esse se pulchram Forsan quia, si lapides ollas e medio aedificium, quod erat extrinsecum nihil se aliud est quam intrinseca dea, divisa quidem per externam materiae molem individua vero se exsistens, etsi apparet in multis i Dι τι τὸ ἔξω εἰ χωρίτεια τούς λίθους το ἔνδον ελς, μερισθὲν

At liquet non omnes omnino ideas per sormas indicari, ita idea boni, idea veri, aliae alia ratione in materia vim suam expriment. Qua re vix Opus esse ridetur, ut moneamus, quod etiam ex exemplo ultimo loco allat patet, ideas eatenus modo per formas in rebus corporeis sese manifestare, quatenus ad externam speciem i. e. ad eam qualitatem, qua pulchrae sint, reserantur quocum imprimis conseras locum in Platonis Phaedro, p. 250. . ubi docet, interideas, quibuscum in vita anteriore versati simus, ideam pulchri solam adspectabilem formam habuisse. At quum nulla res sine forma sit, num ideo dicendum est omnes omnino pulchras esse 'Respondet Plotinus:

κα τα τὸ Ιδος μι ορφουσθαι. Est igitur pulchritudo imperium sormae super subjectum s. materiam. Sed roget quis quum pura materies e lotini sententia aeque minus percipi queat ac deus, quippe quae nullas omnino habeat qualitates, nonne omnia, quae percipimus sensibus nostris formae sunt ideoque pulchra pHinc philosophus statim addit: viuum materia non sustineat integram formationem.''Est nempe haec nateriae natura, ut omnes simul ideas . formas in se suscipiat sed difficile est, ut in re aliqua una forma quum materiae tum caeteris Ormis, quae idem immiscentur, ita imperet, ut haec una forma quam maXime fieri potest pura appareat, eaeιerae accidenιales formae autem huic is subjectae videantur u oculi in hane unam imperanιem quasi defigantur. Id ubi sit, ubi una dea, forma adspectabili sese patefaciens, ita pura conspicitur, ut re aliqua nisi hanc unam deam exprimere ideatur, pulchritudo adest. Primum igitur pulchri indicium hoc est, ut in quolibet elemento, etsi sorm. accidentales sint multae, una tamen sit forma Substantialis atque praecipua, utque ea dominante forma res ad unitatem redigatur De hac unitate ita porro disserit: se Ide igitur quum accedit, ordinat et in unam societatem conjungit id, quod compositioneis e multis partibus unum est futurum, atque ipsa consensione id conficit unum quandoquidem se et ipsa erat unum, ideoque unum oportuit esse formatum, quatenus , quod ex mulsis componitur

32쪽

potest, F -lue em pulchrituo in ipso. quando in unum fuerit jam redactum.

M ipsam parsitas totisque imperiit. a. aevom in errorem indutiarur putantes composita sola pulchra ossi posse addit se At, quando idea unum quiddam similibusque partibus constans se. g. elementum non compositum. seu aurum via argentum nanciscitur eandem qualitatem tradit in totum. Ita exempli gratia.is ars uti tudinem dat toti aedificio eum partibus natura vero uni lapisi Hae itaqua rationais lamnosum eo us sicitur ommunione rationis inod a divino numine venientis. casta tertio solvit auctor quaestionem qua saevitale animus agnoscat pulchrum in corporibus. Constat ut facile intelligitur, hae saeuitas ideis animo innatis quum omnes participes simus intellectus is5. i. e. idearum ipsarum . Quam disputationem praetermittimus narrare hoc lamen animadverso in ea summam illam pulchri Iegem de sorma materiae imperanti aliis verbis exprimi: quae quum fortasse rei ipsi aliquid lucis offundere possint, non negligemus. Idea hie dicitur Meolligare e inperare eonerariam naturam quae es informis; una illa praecipua idea s. forma hemim egregia in formis aliis quarum eadem materia particeps est) e id, quod in misi dispem

Quod vero pluris nostra interest, jam sequuntur exempla pulchri in rebus quam minime rompositis, quibus larmula illa imprimis illustretur. Primum exemplum est de pulchritudine coloris:

a1δοος ἔντος. In coloribus igitur Iumen obtinet ideae vicem, obscurum contra materiae. Quo uagis mare a Iumino superantur eo pulchior oritur color. Alterum exemplum est de pulcherrimo inter elementa, de igne: Qua propter et ignis ipso M praeter caetera corpora pulcher, quoniam, si cum elementis reliquis conseratur speciei s. ideae se obtinet ordinem nempe et caeteris eminentior est et omnium reliquorum corporum subtilissinius .is quasi incorporeae iam naturae propinquus. Atqui solus ipse non suscipit alia corpora, quum seipsum alia capiant calefiunt namque illa, ipse ero non suscipit rigus. Praeterea coloremis ipse primus habet caetera vero ab hoc speciem coloris accipiunt. micat igitur atque fulget.. qua tit species. Quando vero subjectum non superatur, velut luminis exigui particeps, haudis vitret ulchrum est, utpote quod coloris speciem non accipit totam. Quae Verba certe commentario non indigent. 4 Tertium vero exemplum minus perspicuum est desumtum de pulchro in re musica. Plotini

verba hae sunt: αἱ μονέα ἐν ταῖς φωναῖς αἱ μανεῖς τας φανερας ποι σασαι καὶ τα ε ἡ φα, νσυνεσιν του λο λαβεῖν ἐποIησαν. ἐν -- τὸ - δείξασαι παρακολουθε δὲ ταῖς αἰσθηται μετρεῖσθαι ἀρθμοῖς ἐν Θ οὐ παντὶ, ἀλλ' ο αν ἡ Ἀλευων υ ποίησιν εἴδους εἰς το κρατεῖν. Verba misere corrupta.

quippe quae priora saltem, nullum omnino sensum habeant. Quare ortasse ita legendunt ria W--- ἐν τας φωναῖς, τἀ ἀψανεῖς φανερας πιο σασαι κτλ quo facio locus ita verti potest:

33쪽

,, hamonis aulam in eantu, qua latentis in animo. s. id lao hamoma mantistac ita ut Missensus perveniant sariunt efficiunt, ut animus hae quoque ratione uti notitiam peres M. is quum idem in alia re demonstrenti compelit vero harmoniis, qua a massius per naretuν. ut se numeris .isnsurentur, non in omni quidem numeri rasione, sed in ea dualitaxat quae inservites ad ideam inciendam. ita ut hae imperet. Ex hoe igitur exemplo nilii prorsus dis nus daim fio formae in matarimn nisi quod et harmoniis ideae ex in P Sinti Iam disquisitio da pulchro in rebus, qua sentiuntur, ita ab aueten o absolvitur is Sed Meteri sede pulchris quae sunt in sensu, quae tamquam imagines umhraequa in materiam inuentes

se ipsam exoreaverunt admirationemque ui occurrentes fientibus concitanti' , : t Plotini igitur da pulchro doctrina huc sere rediit o. i I Verum pultarum, aequo a Platoni incideis est positum . . ,

ae deae, licet omnia sint in omnibus, tamen aliae praeripue inhrem, alia bonum, aliae alia spectanti Earum, quatenus ad pulchrum reseruntur, vestigia in rebus orporeis s. in materia

a Nateria, quum per se nullas omnino qualitates habeat omnes aequo ideas in se use t. sed ne puras ne integras Ita pulchri quoque deam per hane illamve, ovo per Dires

formas, pro viribus exprimere conabitur. - . , .

4' Iam pulchrum rei corporeae in eo constat, ut aliqua materia mammmam quam tissime expressam ostendat.1 Per an unitatem enim quam proxime fieri potest accedit ad divinum principium, quod est unum ipsum. 6 Quum vero nulla materia sine qualitatibus a sensibus peresse possit, meontrario turpia retinea res qua multas simul ideas in se suscipere conantur. in enim sponte oritur conlusio quaedam formarum, inter qua quum nulla ne materiae nec caeteris formis imperet unitas prorsus evanesciti Duo imprimis sunt, quibus pulchrum expositum per imperium unius sormae in materiam et eaeteras eius Ormas sese commendat. ulti enim de unitate in quaestione de pulchro disputaverunt, sed, quantum stio, nemo Plotino melius. Quum enim caeteri vix seirent, quo eam referrent, hic eam eonstituit in dominatione unius maes idea super materiam et caeteras formas, quae tamquam achidentales sese ridem rei impertianti Ex praedominatione unius formae super caeteras qualitates ac lamas ponte sequitur quod Xantius si quique eum secuti contendunt, utile s. bonum a pulchro seiungendum esse N). Nam si aedificium consimitur eo consilio, ut eommodis tae exeultae satis fiat hae ipsae utilitates vitae fiunt idea, qua caeteris imperat. Idea vero aedificii, quae eius persectam et absolutam sormam

34쪽

ine daria ea aetadmissis si Si aliquod poema de vita russiea hoc aeopum non ita arida sorina doceantur de agricultura, pularum ex eo mox evanestat. Mun sumna lex palesum. --- Ploti m. id postulat, ut lector abripiatur ad admirationem putiis in ad minanda natura, minime vero ut de utilitate e natura percipienda cogitet quod is fit, 3rior illa idea in qua pulchrum latet, non plane dominationem suam in materiam exercet. me istares plerumque melius perspectum habuerunt qua moenitores, quum in aedificandis Morem templis vi aliis aedificiis no ad vitam communae destinatis de utilitate aul de commodis

ne odia i quidem, unico sormam quam persectissimam efficere conarentur contra in domibus privat exstruendi parum ad exteriorem sormam seu pulchrum attenderent, eas unice quam aptissima ad usum eui destinata erant, instruere vellent. Nostrates vulgo omnia confundunt in lemplis.

ha in Hiisque aedificiis publicis requirunt semisommoditates domuum privatarum his contra adaptam votiane saeiam templorum. At idea pulchri quum non sinat, ut ita ad utile et commoda vitae adhibeatae'. in pinibus saltem domus, . . porticu et vestibulo, student ut pulchrum exprimant: in aeteris vero partibus ordinandis imprimis utile ante Molos habent, quo facto, quod sere necessario sumit in eiusmodi aedificio duae ideae de summo imperio pugnant, quarum neutra Victoriam reportatium o ipsam ob eausam, estque hoe alterum insigne meritum philosophiae Plotinianae . saepius monet non quamlibe inmeriam eam esse, u puleisam formam suseipiat. Quod quam vere sit dictum, docet opem plerumque inanis eorum artificum, qui id student, ut varias supellectiles et alias res ac tam communem destinatas pulchra specie induant. Quid igitur laesimi Quam maxime licet usum, cui ejusmodi res inserviunt, i. e. deam utilis . boni.

Iam et obtegis e conantur externa sorma ita artificiose adapta, ut vix divinare possis, cui usui res, quam adspicis sit destinata Sentiunt nimirum cogitationes de usu aut de commodo ad vitam sustentandam pertinenti, quas ceteroquin adspectus hujus rei excitaturus esset, traducendas esse ad unam pulchram formam, quoniam tum demum larma victoriam de materia reportare possit, quum hae plane ex adspectu et eo ipso ex animo spectatoris amoveatur. At multas res esse quarum natura ea sit, ut usus materialis cui inserviant, ex oculis lolli non possit, o in iis frustra conari, ut pulchra specie culos jucunde moveant, vix opus est ut

m meamus. Si vehiculum destinatum ad stercus in segetes serendum licet omnibus legibus utilis s. honi satisfaciat tamen numquam externa specie ita fabricari poterit, ut adspiesentes de ejus usu ne cogitemus quidem ne quis in ejusmodi re pulchrum quaerati Versatur autem artifex in continuo luctu cum materia, quam ut larma vincat summum est ejus propositum i)r ita statuarius eum marmore duro ac aegre tractabili, quam tamen ideo materiam

35쪽

uio vicinis latuis iudieat quia mininis vividuino Morem ne alias qualitate habet . quibus animus spectatori a sola sorma ad materiam abstrahi possiti Eligit paetor eolares sed eos

mullo molliores a temperatiores quam in ipsa natura rerum sunt, ita ut alta viatra grata alaetatur, res pictae tamen non iam fideliter eas quarum simulacra sunt. ex latam, Leogitavia victris lamis in picta tabula abdueatur ad considerandam interiorem rerum quaa laetae sunt naturam. Quum in hae lum in qualibet alia arte accurata naturas imitatio inquam pulchra erit ij. nempe materia qua est his ipsa rerum natura a Drma vincatur ne age est. At avendum artifici ne vires suas absumat in tali materia oppugnanda quae nulla uam imperium sormae admittat quod quum permulti tamen artifices laesant, opera eorum sunt ingeniosi laboris a diligentissimi studii, et hoc aspectu laudo digna sed minime pulchro adnumeranda.' .. , Pro proposito igitur, cui quaeque res destinata est, aut idea uti iri aut hora dominetur: hano clare et palam prae se ferat. Si bono adnumeranda, unice timidatur ad uille et ad allectus. si pulchro, unice ad formam. Nulla aliam aciem prae se serat quam quae suae naturae respondeat. An res pulchra simul hona esse possit, nil refert. Ideam honi a pulchri in idemmmundo semper conjunctas occurrere jam antea vidimus, quum singulae ideae ex Metrina Plaunia oumia simul contineant nec umquam secum pugnent. Videtur autem e philosophi dictis mei posse, eam esse materiae inertiam ac debilitatem, ut intimam illam idearum harmoniam et doniunctionem sustinere non valeat. An revera haec sit ejus natura, ut una semper in ea idea meteras opprime et e conspectu subtrahere debeat, prouti res vel veri, Vel honi vel puliari nomen fert dijudieare nondum licet. At experientia hucusque docuit Plotini sententiam veram esse, nempe ut in eodem subjecto plures deae aequipollentes sibi invicem interitum parent, ita unam meteris imperantem in omni rerum genere id, quod praestantissimum sit, essicere. r

Nemo autem magis favet Plotini placitis quam nochus , cujus de pulchro essala, quippo plane cum Plotinianis congruentia, ideo silentio transire nolui. Inveniunter in eius commentariis in Platonis Alcibiadem priorem 2). Prorsus o principiis Plotini prosectus monet 3 sontem omnium errorum et pravitatis essa

2 Πρόκλου δωόκου τὸ Πλώ-ος πρῶτοv Αλα ιdam. Procli successoris in Platonis Mesbiadem priorem mmmentis Ex Codd. ferri nune primum edidit annotationemque sub erit P. Creugeri Franeo . ad M. MDC TXX. Horum autem ommentariorum iam aliquot annos antea idem Vir et stamenta e cod. Da stadia in libro saepius memorato Plotini de pultaritudine ediderat. 3 cap. 82, p. 26 ed Cr. .

36쪽

mi virium toniensione fugiendum esse prosmium hominum vulgus fugiendas cupiditates ania mi distrahentes et ad voluptatem allicientes suomda omnia, quae sensus molliter afficiant, is endas phantasias, quae distrahant et in errorem inducant, fugiendas opiniones eum his coniunctas. Revertendum vero esse ad eam scientiam, qua omnia dispersa et mutabilia in aume illigentur, ad scientiam intellectus νουὶ , quae aetemum immutabilem persectumque idearum mundum eontineati Hano disciplinam quae omnia ad unitalem redigat complectendam esse per eam animis nostris insitam facultatem, quae ei respondeat, per intellectum nostrum, e constanti illa universi Iego simile unice per similem lacullatem agnosci posse. Si i enim verum dicere velimus in rebus sensibilibus propriam unitatem non inesse. Omnia vero quae sensibus percipiantur, adventiliam habere unitatem sπαν γαρ α τὸν μεις δη ἡν ωσιν ἔχει). Ideo, ut verum pulehrum adspiciamus adscendendum esse ad res incorporeas, prim ad regionem animi, tum ad intellectus unitatem, tandem ad unum seu bonum, i. e. ad deum ipsum. mano adscensionem effici separando et avocando nos ipsos a rebus sensibus obvios in nobismetipsis Ialere summas ideas pulchri, veri boni, qui et ipsi simus pars intellectus divini. Huc pertinere antiquum illud nosce te ipse. Dein p. 25l ita pergit: Διότι καὶ καὶ τλεν τὸ πιικίλον ἐπιπκιάζειν, κα τῆ αυτλτο τερον,

βελτιον πρὸς τα ευπa Ad persectam dearum essentiam omnia igitur adumbranda sunt. Quaerit postea 2), qui fiat, ut in hocce mundo pIura deformia quam pulchra inveniantur, quum tamen originem ducant e persecta dearum essentia. At nil mirandum nam omnia in hac terratamquam morbo assecta sunt, imo ipsi in hoc corpore inclusi versamur in conditione verae nostrae naturae repugnanti. Multo magis mirandum, quod in ejusmodi statu adhuc veri et pulchri et boni vestigia inveniantur. Quid magis consentaneum est quam in regionibus palustribus viventium plures esse aegros quam bona valetudine utentes Potius cum Circe rogandum:

- Prout enim non mirari oportet, si in Tartaro multos animos videmus, qui puniuntur, is horum enim est ille Iocus); ita non magis mirandum est, si in hac terra plurimi assiciunturis morbis animi et stulti ac indocti sunt. Ut igitur in coelo omnes boni, ut in Tartaro omnesse mali, sic in terra plures sunt mali, minores autem boni. Nam haec terra est deteriorem extre- se mitatum versus, sed non divinam et meliorem Versus.

cap. 98, p. 319 inter se distinguit notiones boni, pulchri et justi, e qua disquisitione patet notionem loni ampliorem esse quam pulchri et hanc iterum Matius patere quam justi.

37쪽

honum est in deo ipso unde sese per totum univereum extendit beati igitur onisis omniso. quidque pro dignitate et viribus participanti At notio putari demum incipit in mundo idearum; qt aecumque supra ideas sunt, pulchri nomen a qualitatem non admittunt qua autem excideis pendent majoris minorisve pulahritudinis gradum sibi vindicant: nam ubi sorma ibi et pae-Hirum latet. Iustum tandem originem ducit ex animo, euius ex Platonis sententia omnium virium est bena temperatus consensus Bino esscitur omne justum pulchrum esse. ed non contra omne pulchrum justum, item omne quod pulchrum bonum quidem, at non ideo quod bonum etiam pulchrum esse oportere. Obtinet igitur pulchrum medium locum inter bonum et justu- , Tandem Iocus apud Proclum in quaestione de natura pulchri classicus est ap. 100. p. 326:

τὸ υ κειμένη φύσει υνεξομιουμενον. In quibus tamen verbis, quamquam sero e Plotino desumta videntur, id tamen desideramus, quo Plotiniana definitio sese imprimis commendat nempe unitatem illam per imperium unius formae quum super materiam, tum super caeteras ideas et formM ei

inhaerentes.

In Plotini sententia explicanda aliter fieri non poterat quin totius antiquitatis Graecae de haere sentiendi rationem attingeremus. At id quod Graeci imprimis pulchrum censebant esse. quod non seiungendum a bono, quod in moribus bene temperatis in interna omnium animi facultatum harmonia, in bene instituta reipublica forma in Iegibus quibus cives ad patriae amorem incenduntur, in omnibus denique conspicitur, quibus homo non tam externa corporis speei quam multo magis animi cultura evehitur ad illum, quem antiquitas sibi mente et animo summae persectionis typum fingebat, hoc pulchrum excludimus e terminis quos specimini huic ponendos esse censuimus. o autem lectores prorsus frustrentur spe, quam hujus speeiminis lectionem ineuntes fortasse cnceperant, oro ut aliquid de mysteriis illis philosophiae eoplatonicae ipsis aperiretur, huc subjecimus versionem Belgicam Ioci imprimis classici de vero pulchro

apud Plotinum