장음표시 사용
21쪽
hae de re Wntentiam ' que riuam dixisse mapELIM VALERIUM VONK in Observationi-hus nai: cellancis, cap. 2. . Sed quum tua non
multum d erat a sistentia Paulli Manutii, S falsa illa nitatur hypothesi, ac si tibertis civibus Romanis datum fuerit jus Biritium responsio jam ex iis ipsis, quae in o re dis ravi, seti potes: Creput quintum hac vice non integrum prodit ob suam grolixitatem: Iedduas
tantum sectiones priores exhibeo ; caeteras vero , in quibus speciatim adhue agendum eis de Praefecturis, Foris, Conciliabulis, Liberis& foederatis civitatibus, ad artem secundam reservavi: id quod velideo monendum fuit, ne Lur putet , plus promitti in rubro, quam in nigro, ut loqui amant, praestatur. Caeterumsi quis forte nonnulla in oriane, vel in Ibit aequatitate desideraverit; aut quem repetitiones quaedam ostenderint: is, quaeso, cogitet, in opere hujus1 di miscellaneo, quod pro farragine quodammodo variarum observationum haleri potes, quodque diversis elaboratum es temporibus, hujus generis ofendicula non tam facile evitari, quam in In tematibus, vel compendiis, aut unius argumenti tractationibus. Viria vero opographica non mihi, sed correctori imputari debent. Ea igitur spes me tenet fi missima, fore, ut aequus rerum aestimator opus , hoc aequi bonique consulat, meque, studiaque
22쪽
LECTOR pENEVOLE , S partem δε- 'cundam brevi tempore exspecta. Scribri liam Hamburgi, Priae Non. Septembr. Anno ': MDCCXLl, . I
23쪽
GNIFIcENT APUD VETERES, ET QUOMODO DIFFERANT.
LATII ATQUE ITALIAE IN GENERE OBsERvATIONES SINGULARES.Cipui V. DE COLONIIs , MUNIcIPIIs , PRAE-FΕcTURIs, FORIS, CONcILIABuLIs,NEc NON DE OPPIDIS LIBERIs AeFOEDERATIS. SEcTIo I. DE COLONIIs IN SPEcIE. SEcT1o II. DE MUNIcIPIIS IN SPEcIE, NE c NON DE IURE AC DIFFERENTIA MUNICIPIORUM , COLONIARUM, PRAEFECTURARUM, ET CIVITATUM LIBE
24쪽
P A R S PRIMA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CIvITAs URBS OPPIDUΜ CASTRUΜ VIcUsPAGUs QUID SIGNIFICENT ADUD VETERES ET QUOΜODO DIFFERANT. ARGUMENTUM. I. I. Introitus. 2. Loca veterum de civitate , urbe. oppido. 3. 4. Ex quibus disserentia harum vocum eruitur. S 6. De disserentia inter urbem sit oppidum , ubi obiter de ritu urbium conden rum Nevertendarum. T. Loca veterum de castro, vico , pago. 8. In specie agitur de capro. .9. De viso. Io. Ubi dubia removentur. II. De pago. II. Lo cus Ciceronis emendatur.
UI studium Antiquitatis recte atque T. ordinti tractare cupiunt, iis ante omnia ae cordique esse debet, ut verbAum proprietates sedulo investigent: qua in re ipsi veterea praeiverunt quorum vestigia merito sequi oportet. Ego quidem in praesenti c Pars I. Λ pito
25쪽
2. SELEcTARVH ANTIQUITATu Mpite loca veterum exhibebo, in quibus explicantur vocesI CIVITAs, URBs, OPPIDUM, CAsTRUM, VicUs , PAGus, harumque vocum, differentiae traduntur: quippe quae tractatio doctrinae de jure 2. civitatis Romanae merito est praemittenda. Ci- UiTATIs vocabulum esse satis indieat GELLIus Nodit. Att. lib. XVIII. cap. 7. Ubi ex
Porio Flacco tradit, Civitatem dici & pro loco, S pro oppido, S pro jure , S pro hominum multitudine. Ergo ante omnia investigabimus , quid civitas proprie S primario significet apud Veteres, & quomodo ab urbe, vel oppido disserat. Est autem civitas collecta hominum multitudo ad jure vivendum, definiente M. FABIO VI croRI- No in Comment. ad Cicer de Invent. lib. I. cap. L. Concilia coetusque hominum, Dre sociati, civitases appellantur , judice CIcERONE In Somn. Scip. cap. 3. Ex eodem Cicerone elegans nobis fragmentum conservavit NoNius MARcELLUs lib. V. n. 28.
quod . clesumtum ex lib. I. de Republ. ubi ita loquitur : uam scilicet civitatem suum locis manuque saepissent, ejusmodi conjunctionem tectorum os dum vel urbem appellarunt, delubris distinctam, spatiirique communibus. Omnis ergo populus, qui estralis cae As multitudinis, intellige coetum juris consensit & utilitatis communione sociatum, juxta Augustinum de civ. Dei. lib. II. cap. 2I. lib. XV. cap. 8. qualem exposui, civitas es : omnis civisas, quae es constitutio populi, respublica. Idem disertistimus audibr in Orat. pro Sextio, cap. 42.
Tum, ait, res ad commanem utilitatem, quos pubi cas appellamus, tum conventicula hominum , quae postea civitates nominatae sunt, tum domicilio coniuncta, quas urbes dicimus, invento-divino,
humano jure, moenibus se eruum.
26쪽
P A n s . I. C A P. I. , 3Breviter NoNius MARcELLus lib. V. 28. definit: Inter urbem S civitatem hoc intere urbi es aedificia, civitas incoia. Ita quoque SERVIus loquitur, dum AEneid. II. v. 28. explicat verba invadunt urbem J i. e. cives e quum urbs muros Agni sicci; civitas vero das habitatores. Sic Themmo cles apud IusTINUM lib. . II. cap. Ill. docet, civitatem non in aedisciis, sed in civibus positam esse. Cons Interpretes b. I. & Christoph. Ad Ruis perti observat. ad Horum, ρ SI. Latius haec explicavit IsinoRus in libro Diss rentiarum , sive de proprietiae sermoniam, tib V. Inter UR vis N Ct.vIrATEM ita distinguit CicERo, ut URBEM moenia civitatis significent , Civi Tas incolas urbis: nam ad Dolabellam se scripsit: lib. IX. ad Famil. D. I Liberasti urbem a periculo; civitatem a metu. URBEM autem ab urbo, quem aratrum velisicum veιere
dicebant aut ab orbe dictam putant, eustus in se imagis nem respublica contineret. Porro oppidum ad habitantes pertinet , civitas ad leges, urbs ad utramque. Idem Oreg. lib. XU. cap. 2. Civitas, ait, est hominum multitudo societatis vinculo adunata, dicta a civibus, id est ab ipsis incolis urbis, pro eo, quod plurimorum consciDat contineat vitas, Nam Ullas ipsa moenia sunt , CivITAS autem non saxa, sed habitatores vocantur. URBs vocata ab orbe, quod antiquae civitates in orbe febant: vel ab urbo, parte oratri, quo muri de gnabantur: unde θ' illud: Aptavitque locum regno , ΓΕst ex AEn id. III. '. Io9. desumtum J & concludere sulco. Ex AEnrid. I. v. 429. J Locus enim futurae civitatis sulco δε- signabatur, id est arasto. CATO, qui urbem, inquit, novam condit, tauro S Vacca aret, ubi araVerit, murum faciat, ubi portam vult esse,
aratrum sustollat, & portet, ct portam vocet.
27쪽
jumentorum, propter commixtionem familiarum, imaginem serentis fructumsu reddentis. Urbs auis
em aratro condιtur, aratro vertitur. HORA
TIus: Carm. lib. I. Od. I 6. v. go. Imprime. retque muris hostile aratrum. OPPIDUM pergit Isidorus quidam ab oppositione murorum dixerunt, alii ab opibus recondendis, eo quod sit munitum: alii
quod sit in eo conventus habitantium, opem det mutuam contra hostes. Nam primum homines tanquam nudi inermes nec contra belluas praesdium
habebant, nec receptacula frigoris S caloris, nec ipsinter se homines satis erant tuit. Tandem naturali solenta speluncis Divestribusque tegumentis tuguria sibi S casas virgultis arundinibusque contexuerunt, quo esset vita tutior, nec iis, qui nocere possent aditus eset. Haec est origo oppidorum, quae quod opem darent, idcirco oppida nominata dixerunt. Oppidum autem magnitudine'moenibus discrepat a vico , Ucasi lis . cst pago. - Εκ hisce igitur locis id saltem delucide satis ap- paret, caetera enim, quae in iis, Vel recte, vel
Perperam. traduntur . nunc non attingo minus proprie locum moenibus circumseptum C IvITATEM appellari: sed civitatem significare potius ipsam hominum multitudinem, quae sub communi imperio vivit, communique jure utitur. Perinde vero est, utrum ista societas communibus moenibus conclusa sit, nec ne: nam S integrae respublicae ac nationes. dispersae licet & diversis locis habitantes, modo juris Vinculo sociatae sint, civitates appellantur. Ita eleganter CaesAR de Bello Gall. lib.
I. cap. I 2. Omnis, ait. civitas Helvetiorum inquatuor
pagos divisa est. ConL Christ. Ad. Ruperti obseervat. od Stilusium , Ag. 222. dc Majoragii Quaest. Disol.
28쪽
Ib I. n. g. in Cl. Loblii Deliciis Epistol. pag. I I. seqq. Sic ergo potest esse Civitas sine Urbe: S contra,
posse etiam Urbem existere sine Civitate, eleganter docet LivIus lib. XXVI. cap. I 6. ubi ita loquitur: Caeterum habitari tantum, tanquam urbem , Capuam, frequentarique placuit: corpus nullum civitatis, nec senatus , - nec magistratus esse.
Hinc etiam civitas haud raro apud probatos scriptores ipsam reipublicae formam, ipsas leges civiles, per quas homines in unum coetum coaluerunt , ipsum denique jus civitatis significat. Exempla, quia passim obvia sunt, ct vel ex lexi-cographis peti possunt, non adscribo Cons. Bergier. de Vlis militar. lib. IV, cap. 7. g. 2. seqqJ Negandum tamen non est. saepenumero, licet ψminus proprie & abusive, Civitates dici ipsas urbes, Vel oppida, primaria inprimis cujusque regionis , non tantum ab aliis bonae notae scriptoribus, sed & ab ipsis ICtis. qui alias verborum proprietatis solent esse studiosiuimi. Vide ex g.
L. 6. g. I D. de rer. divis L. I 22. D. de Legat. I. Ex aliis scriptoribus exempla attulit Bartholomeus Barrientus in Annotationum Disa cap. - 12. apud Gruterum Lampade Crit. Tom. III. pag. 423. Plura hac de re legi possunt apud Bergier. l. c. l. S. S 8. S Pancirosium in Notit. Dignit. IN. Orient. cap. 98. Nescio tamen. num satis fundata se observatio Paneirolli, Urbes scilicet seculis sequioribus vocari, quae forum causarum S magistratus jus dicentes habebant; Civitates vero, in quibus praeterea praetorium, gymnasium, thea, trum & balneum erant: quum potius haec in om nibus alicujus momenti urbibus adsuisse videam tur, adeo, ut Pausanias Phocens s. lib. X. p. 3I9. eam, quae hisce careret, ne urbis quidem nomi-
29쪽
8 sκLger AnoM ANTIQUITATUM ne dignam censeret. Immo, ne verum quidem est semper, quod tradit laudatus Bergierius, praecipuas tantum cujusque regionis urbes dictas esse
Civitates. Contrarium enim satis apparet ex L. 6. 2. D. de excus tutor. ubi inter maximas, ma-aores S minores Civitates distinguitur. Sic etiam falsum est, quod quidam statuerunt, civitates non dici, nisi ea oppida , quae habent Episcopum. Cons. Martini Neurath Addit. ad Hippobi. a
Collibus de Increment. urb. c. I. p. I 8. s. . URBIs' Vero S OPPIDI Vocabulum promiscue
ab optimae notae scriptoribus adhibetur. Uide Austonii Popmae lib. de Disserent. Veth Iu. υ υ-ridum: Bergier I. c. l. 6. lucti Iob. Sconae Coiales . lib. I. cap. 28 Alri Manutii Quaesita fermiis. III. n. 7. & Lexicographos) Quamvis enim negare nolo, Urbis appellationem digniorem quodammodo esse, quam oppidi: unde etiam
Roma, ut notum est, xis Urbs vocatur) nullam itamen ego inter urbes & oppida aliam solidam reperire potui differentiam, quam eam, quae ex antiqua Etruscorum disciplina desumta est. Veteres videlicet Etrusci non omnia loca munita Urbes vocabant, sed ea tantum, quae peculiari aliquo ritu, aratri scilicet circumductione . condita erant: caetera oppida tantum appellarunt. Id optime nobis docet VARRO de lingua Lat. lib.
IV. cap. et . pag. 34. seq. Opp. Oppida, ait,
' Locus hic varie legitur: ego eam repraesento lectionem, quae in editione operum Ansel A. i 613. in octavo exhibetur. Varii eruditi illum tentarunt. Praecipue Bieron. Marius Misieeu tib ill . eap. x3. cuius coniecturae legi me. rentur. Doleo tamen, virum huuc. alias lane haud indo. cium, nugis Annianis nimium tribuisse. Disitirco by Corale
30쪽
bobus , tauro vacca interiore , aratro circumagebant sulcum. Hoc faciebant religionis causa, die au-
Picato , ut fossa muro essent munita. Terram unde exculpserunι , fossam vocabant, int iorsum factum bactum legere mavult Rubenius Hedit. I. cap. I. forsan & actum legi potest.) murum. Postea, quod sebat orbis , Urbs. Principium quaὰ erat pos murum , Pomoerium dictum, durique 'ambitu bu-spicia urbana iuntur. Cippi pomerii flani tu ei
cum Andolam, Ardeam, S circum Romam. ova reces oppida , quae prius erant circumducta aratro , ab oris , S urbo, urbes: tes ideo coloniae Nosrae binnes in litteris antiquis scribuntur Urbes , quod. item conditae , ut Roma N ideo coloniae' ut urbes a nonis rur, quod intra pomoerium ponuntur. Qui plura de hoc ritu scire cupit, is legat ex veteribus' riu-TARcΗuu in Vita Romuli, pag. 23. & in Go.
SEEviuM ad Virgilii AEneid. lib. I. v. I 6. &v. 26. lib. IV. v. 2I2. S lib. V. v. 7SS. OvIDIUM FΜσr. IV. IV. v. 8I7.seqq. Is IDORUM locis supra adscriptis: FEsTUM uoc. primigenius sulcus denique L. 239. l. 6. D. de V. S. Ex recentioribus Lucii Iob. Scoppae lib. I. Collectaneor. cap. 28. apud ' t. o. Crit. Tom. I. pag. 93o. seqq. Philippi Rube-nii Eles . lib. I. cap. I. Marci Vetueri Rerum Augusto-Vindelic. lib. V. initio. Raph. 'Fabretii Θn-ragma de Columna Trajana, cap. 6. p. IS2. seq. qui id imprimis annotat, aratri circumductionem a dextra ad laevam factam fuisse Beheae m