장음표시 사용
31쪽
Lud. Gellii Cl. Dissertationem de publica cereis nonia, qua wbes condebantur, mitteb. I 73I. Simplicissima hujus ritus ratio mihi esse videtur, quod primae urbes agriculturae causa conditae sint:
id quod mihi vel exinde verosimile fit, quod primus agricola, Cain scilicet, etiam primus urbis tonditor fuerit 6,ene . t V. 2 S 17. Hinc forsan primario ex traditione illa hicce ritus manavit. Negare tamen nolo, deinceps, invalescente superstitione, multos quoque superstitiosos ritus, eorumque rationes, accessisse. Sic non ma-
Ie rationem hujus ritus in eo quaerit V. Ampus Everh. otio in de Aedit. Colon. Munis . cap. I. I I. pag. 4. quod Ceres, agriculturae Dea urbibus etiam condendis praefuerit apud Etruscos, ct quod boves Symbolum fertilitatis haberentur. Quae tamen ratio. si verum dicere volumus, a Nostra non est diversa, sed cum ea potius conjungenda. Sine dubio enim veteres Cererem , agriculturae Deam, ideo urbibus quoque condendis praefecerunt, quia primae urbes agriculturae causa conditae fuerunt: id quod jam observavit Lmm . Goesius in Antiq. Agrar. quae Scripti. rei agrariae praemissae sunt cap. l. qui etiam addit, ob eandem causam urbem cum agris suis sine territorio suo, semper pro uno corpore fuisse habitam. Plures conjecturas de ratione huius ritus
asserunt Blanchardus in Diss laudata, & Anis. Grias in libro de Urbe Ronm Oi Rege Romulo, qui reperitur rim II. The . Antiqq. Nom. Sallen-grii cap. I. Adhiberi S alia quaedam boni ominis causa in urbibus condendis, indicat FEsTusvoc. quadrata: quae an illustrari possint ex iis, quae PLUTARcΗus in Vita Romuli, pag. 23. deprimis
32쪽
. P A n s I. C A P. I. surbis Romae fundamentis narrat. videant alii. 5ic & quaedam boni ominis causa in terminorum eremonibus adhiberi, disci potest ex SicuLo
sii: S in fundamentis templorum ponendis, sicuti satis indicat TapiTus Histor. lib. IV. cap. S3. Quemadmodum vero nihil tam naturale est, 6. quam quidque eodem modo dissolvi, quo fuit polligatum: si uxta notissimam Ictorum. regulam
ita etiam ex veteri Etruscorum disciplina obser v.rant Romani, ut Urbes, quia per aratri cir cumscriptionem condebantur, etiam per aratri
inducticinem destruerentur. Docet hoc perspicue IsIDORus loco supra adscripto , qui testimonii causa attulit quoque locum HORATII notissimum
Carm. lib. I. Od. 16. v. sto. ad quem AcRON ita Commentatur: Condendis atque evertendis civitatibus haec consuetudo fuit, ut aratro sierent ut de conden a VIR GiLIus: AEneid. lib. V. v. 7SS. Interea AEneas urbem designat aratro. Item do evertenda CicERO in Philippicis . Orat. II cap 4o. Ut vexillum tolleret, ct aratrum circumdu.ceret. Quem tamen locum salso vetus ille interpres HORATII ad eversionem trahit, quum potius de colonia condenda agat: ut jam notavit Rubenius loco supra laudato, qui tamen hoc potius scholiastae veteri, quam Rhodisino exprobrare debuisset. Pertinet huc precipue SENEc
de Clementia, lib. I. cap. ult. Aratrum vetustis urbibus inducere potentiam putat. Exinde quoque lucem accepit L. 2I D. quibus modis ususse amitt. Fiebat vero hoc tuba praecinente, ut tradunt
FLORVs lib. II. cap. I 6. I. 5. ubi legenda Freisse hemii nota, pag. 432. ed. Duhri & SERvius ad inneid. lib. II. v. 3i3. Neque improbabile est,
33쪽
xo SELECTARUM ANTIQUITATUM hunc quoque ritum in urbibus condendis observatum suisse, licet diserto aliquo testimooto destituamur. Plura de re nota non addo: legi posisunt, praeter interpretes ad dictam legem, Petri Fabri Semestria , lib. I. cap. 8. 7ac. Raevardi Conjeci . lib. II. cap. 7. Lud. Caelii Rhodigini: Lehion. antiq. lib. XXVI. cap. S. Scoppae Collecta-hea & Rubenit Electa, locis supra jam indicatis. 7. Nunc etiam videbimus, quid CasTRuM, UI-cds, PAGUs apud veteres significaverit.' De hisce omnibus ita loquitur Is IDORus Oreg. lib. XU. cap. 2. VIcI U CAsTELLA N PAGi ii sunt. qui nulla dignitate civitatis ornantur, sed vulgari homino conventu incoluntur. N propter parvitatem sui majoribus .ivitatibus attribuuntur. VICUs dictus est a vicinis habitationis, vel quod vias habeantsne muris. CasTRUM antiqui dicebant oppidum loco
alii mo stum, quas casam altam , a quo Casellum ,
a quod castrabatur ibi licentia habitantium , ne passim vagarentur. PAGI apta sunt aedisciis loca, in-rer agros habitantibus. 'me S conciliabula dicta, a conventu S societate 'muliorum in unum. Iam de 3. singulis est dicendum paullo accuratius. CASTRUM, cujus diminutivum CLsTELLOM, cum urbe &Ἀpsido in eo convenit, quod perinde munitum sit. iffert vero I ratione magnitudinis: nam urbes S oppida castris majora sunt. 2) Ratione dignitatis: major enim dignitas urbibus & oppidis, quam Castris inest. a Ratione finis : urbes
enim & oppida primario habitationis causa; castra vero primario praesidii causa condita sunt.
Conf. Aldi Manutu 'uaesita per Epist. lib. III.
9. n. 7. VIcos ita describit FEsTus Noc. vici, ex virorum Doctorum emendationibus: Vici appellari incipium ex agris qui ibi villas habent, ut Mars,
34쪽
P A α s I. C A P. I. Ex aut Peliveti. Sed ex vicis partim habent rempublicam,'jus dicitur partim nihil eorum , c tamen ibi nun4nae aguntur, negotii gerendi causa, ta magistri vici, itim magistri paci antique pro pagi
quotannis sunt. Auero, quum id genus aedisiciorum definitur, quae coηtinentia sunt his oppidis, quae itineribus regionibusque distributa inter se distant, nominibusque dissimilibus disriminis causa sunt dispartita. Tertio, quum id genus aedificiorum definitur,
quae in oppido privo id est in suo quisque loca proprisita aedificat, ut in eo .edificio pervium sit, quo itinera habitatores ad suam quisque Babitationem habeat a cessum, qui non dicuntuin vicari, sicut ii, qui aut in oppidi vicis, aut hi, qui in agris sunt, vicani ampellantur. Ad quem locum recte intelligendum notandum est, vicos semper constare ex pluribus aedificiis , sive serie quadam aedificiorum. Quemadmodum vero aedificia vel rustica sunt, vel urbana, ita & vici sunt vel extra urbem, vel intra urbem. Extra urbem.vici constant ex pluribus
villis S easis conjunctis, S sunt ratione dignitatis duplicis generis : in aliis enim jus dicitur, quos rempublicam habere dicit Festus, licet improprie : in aliis nundinae tantum habentur. Infra urbem vici constant ex pluribus aedificiis urbanis , sive domibus, aut insulis: sed & hi rursus duplicis generis sunt, vel urbani, vel domestici. Vidi urbani constant ex pIuribus domibus, vel insulis diversis, quibus via publica interjacet. Vici domestici constant ex pluribus habitationibus, quae ad unam domum, vel insulam pertinent, &'quibus via tantum 'privata interjacet.
Hisce quidem notatis, haud difficulter intelligi posse puto locum hunc obscurum Festi. Sed 1 o. sunt tamen' dubia adhue quaedam in hisce verbis. Et
35쪽
Et primo quidem . quando Festus dicit, vicos quosdam habere rempublicam, S in iis jus diei;
in aliis vero nundinas tantum celebrari. id intelligi vix posse puto de singularibus & propriesie dictis vicis , sed potius de conjunctis, sive
pagis, quod vel exinde colligo, quod mox ma. giurorum pagi mentionem faciat. Deinde nescio quoque num verum sit, magistros vici in vicis auoque rusticis sitisse: ego sane hactenus magiros tantum vicorum in Ipsa Roma reperire potui. Denique non accedo Festi sententiae, Vic, nos dictos esse incolas unius vici, tam intra, quam extra urbem: sed potius existimo, vicanos non nisi incolas unius vici rustici vocatos fuisse: incolas vero , sive inquilinos , unius vici tam
urbani, quam domestici, non nisi vicinos dictos II. fuisse. Haec de Vicis. Nunc etiam pauca de Pacis dicenda sunt. Saepenumero quidem Vici& Pagi confundi solent a scriptoribus: proprie
tamen pagus ita ex pluribus vicis rusticis constat, quemadmodum vicus rusticus ex pluribus
casis & villis. Vide praeter lexi cographos Aldi Manutii per Epist. lib. III. n. 7.) Regiones circa Romam in pagos primum distribuit
Rex Numa. testibus UIONYSIO HALIc. lib. H. pag. I 3s S PLUTARcΗo in ejus Vita, pag. 7 I. S deinde etiam Servius Tullius, ut narrat DIO. NYsIUs HAL. lib. IV. 22 o. qui etiam cuique
paso proprium suum Magistratum praeposuerunt, qui Magistri pagorum, Praefecti pagorum, Praepositi pagorum Vocabantur, de quibus vide S IcULUM FLAccuM de Condit. agror. pq, 9. S 2S. ed. Goesi, ibique Gosii S Rigauit notas, pag. I I. S 232. Conser. etiam Brimnii Opus de V. S.
36쪽
P A n s I. C A P. I. 23 Comm. ad L. I. C. Theod. de erogat. mil. Uib.
VII. iit. 3. Quemadmodum etiam Vici, tam intra, quam extra urbem, si Festo fides constat proprios suos Magistros, qui Vicomagistri dicebantur, habuerunt. De magistris vicorum intra urbem Romam saltem res nota est, ct de iis evol- vi possunt LivIus lib. XXXIV. cap. 7. AscONlus PED. in Orat Cic. contra Piβη. pag. IS9. DIO CassIda lib. LV. pag. 554. SuETomus in Aug. cap. 3o. S. in Tib. cap. 76. S in Claud. cap. I 3. MARTIALIs lib. X. Epigr. 79. H. VIcTOR de regionibus urbis. PAGI dicti sunt vel a locis munitis, ad ovae sub hostium adventum confugiunt agrestes at uti tradit DIONYsius HAL. lib. 1U. pag. 22Ο. Vel potius j.,- Dorice pro ..υῶ, id esta sontibus, quia agricolae in plano juxta fontes villas ct casas suas aedificare solebant. vid. F Tus o. v. S SERvIus ad Virg. Georg. lib. II. v. 382. Hinc etiam pagani a montanis distingui solent. Quo libenter etiam referrem locum cI-I 2CERONIS pro domo, cap. 28. nisi series verborum prohiberet. Videtur enim Cicero ibi paganos &montanos tanquam partes plebis urbanae considerare, quod quidem de montanis facile posset concedi , quoniam,' ut notum est, Roma in montibus erat aedificata. Fateor tamen, me nusquam
legisse, eos, qui Romae in montibus habitabant. speciatim montanos dictos fuisse. Sed ubi paganos in ipsa urbe inveniemus Z Manutius in notis ad h. l. putat, eos, qui pagos extra urbem habitabant, posse ad plebem urbanam referri, quia in urbanis tribubus censebantur. Sed nusquam legi, eos, qui extra urbem habitabant, ad plehem urbanam relatos fuisse, & falsiim est, eos in tribubus urbanis suisse censitos, quum potius in
37쪽
14 ScLECTARUM ANTIQUITATuM tribubus rusticis, si modo ingenui essent, censerentur, adeoque ad plebem rusticam referrentur Magnus ille Graevius valde fluctuat, & tandem amplius deliberandum esse censet. Si mihi post tantos viros sententiam dicere permissum est, ego existimo, loco huic obscuro, per verborum transpositionem opem esse ferendam; ut ita legatur : Nullum est in hac urbe collegium, s. quoniam plebis quoque urbanae majores nostri conventicula, Nquo consilia q-dam esse voluerunt) nulli pagani, aut montani, qui non amplissime, non modo de salu- D nua, sed etiam de dignitate decreverint. Si enim hoe modo locus legitur , nihil prohibet, quominus paganos S montanos accipiamus de plebe rustica, In agro Romano extra urbem , vel in montibus habitante. Sed haec aliis dijudicanda relinquo. Id interim certum esse videtur, pagos quoque proprios suos habuisse conventus . in quibus quae constituebantur, pagiscita, vel leges ρ ganae vocabantur. vid. PLINIUs Hiss. Nat. lib. XXVIII. cap. 2. Gruteri opus Inscript. pag. 2I. n. II. de quibus erudite egit Alexius Θmmachus Mazochius in Commentario ad mutilum Campani amphitheatri titulum, apud Poleum Sunt. utriusque Thes Antiri. Tom. V. pag. 562. Qq qui ibidem quoque annotat, quemlibet pagum peculiaria sua habuisse sacra, suumque Deum tutelarem: item in pagis quoque ludos fuisse celebratos, Sin iis theatra etiam fuisse constituta. Quae omnia ibi legi positat ab harum rerum curiosis.
38쪽
ARGUMENTUM.f. I. Pomaerium quid ID. 2. Gaesio hic tractanda. 3. Argumentum Dacerii generale rejicisur. 4. Speciale primum refutatur, ubi de agro est vis N amspiciis agitur. S. Dubium ex verbis Catonis r movetur. 6. Dubium ex Tacito removetur, ubi docetur , lapides terminales pomoerii fuisse extra urbem. . T. Dubium de prolatione pomoerii rem vetur'. ubi docetur , quomodo pomoerium prolatum fuerit , non ampliatis muris , contra. 8. D-biam ex Gellio removetur. s. Argumentum Mintimum . ab ipsa voce desumtum, refutatur. Io. Auctoris sententia exponitur, locis vete rum probatur: ubi abiter quaedam de ingeno Umbico notantur. II. Dubia ex locis veterum malo intellectis remmentur : ubi loca Pollucis'Pl rarchi explicantur.
ix priori capite de ritu veterum Etrusco. I.
rum in urbibus condendis observato duci--mus, admonent nos, ut etiam quaedam de POMOERIo annotemus. Sanctitas nimirum illa, quam veteres muris adscribebant, requirere videbatur, ut certum aliquod spatium circa illos vacuum S purum relinquet etur : id quod MOERIURdixerunt, quasi postmoerium, quia maeri pro muris apud antiquos dicebantur. Haec ex Veterum monumentia certa sunt, neque prolixior ero in locis
39쪽
r6 SELECTARUM ANrIQUITATun integris adscribendis, sed ea tantum, quae mihi cognita sunt, in tyronum gratiam Indicabo.Εvolvi nimirum possunt: FEsTus voc. prosimurium: GELLIus I, oti. Ast. Bb. XIII. cap. l . VARRO de Lingua I ai. tib IU. cap 32 pag. 34. seq. quem locum capite antecedente integrum exhibui Liv Ius tib. I. cup. 4 . PLuTΛRcHUS in
lib. IV. pag. 2I8. seq. TAcITus Annal. tib. XII. cap. 23. seq. DIO CASSIUs lib. LV. pag. SS2. FLAvius VOPIscus, invita. Aureliani Imp. cap. a I. a. Ex hisce veterum locis, ut S ex variis recentiorum scriptis, iis praesertim, quae ipsitus urbis Romae descriptionem exhibuerunt, i quibus adde, praeter Interpretes ad loca veterum laudata, Alexandr. ab Alexandro Dier. Geniat. tib IV. cap. I 6. S lib. VI. cap. I . Hieron. Magium MiseeLian. lib. III. cap. I 3.J abunde hujus quidem rei notitia peti potest: sed unica tamen quaestio , eaque primaria, restat, quae uberiorem adhuc tractationem mereri videtur. Quaeritur nimirum. inter eruditos, Pomoerium intrane, an extra urbis maenia, an vero utrobique suerit. omnes eruditi quorum quidem scripta ego inspexi, Pomoerium vel extra urbem tantum, vel intra &extra urbem simul ponunt, exceptis duobis, Gallo altero, altero Italo Andreas nimirum Dac rias in notis suis eruditis ad FEsTUM uoc. yrosimurium, S, qui Dacerium sequitur, ratius mu-ιolus in Differt ΙΙΙ. Antiqq. Rom. apud Sal rarium in Novo Thes Antiqq. Rom. Tom. I. pag. 45. PO- moerium intra urbem tantum fuisse contendunt: hinc operae pretium erit, ut argumenta Dacerii
40쪽
nam Minutolus nulla nova protulit) paullo accuratius perlustremias ct deinde nostram sententiam addamus. In genere quidem ille ad aucto. 3.ritatem veterum provocat: unicum tamen LIvsuu
sibi adversari fatetur, quem ideo rejicit. Sed deinceps ostendam, Livii auctoritatem non esse rejiciendam: caetera autem veterum loca vel plane non probare Dacerii sententiam, vel aperte ejus sententiae contraria esse, vel denique dubiae saltem esse interpretationis. Iam specialia quo- que ejus argumenta examinabimus. I) Primum quidem argumentum exinde desumit Dacerius, quod pomoerium intra agrum effatum fuisse exaugurum libris constet jam vero agrum effatum intra moenia fuisse; & hinc pomoerium quoque
intra maenia quaerendum esse existimat. Dicit: sed non probat: ego Vero probabo, agrum effatum extra moenia fuisse. Non enim id tantum apium agri vocabulum indicat . quod de locis intra moenia non solet usurpari: loca enim aedificiis vacua intra urbem areae; extra urbem agri vocantur sed S satis clare hoc docet VARRO de tingua Lat. tib. V. cap. q. pag. s7. O . his verbis: Hinc emta dicantur. quod augures s enia pictorum caeustium extra urbem agris sunt emti. Item SERvius ad Virgilii AEneid. lib. VI. v. I97. Proprie , ait, est ata sunt augurum preces: unde Verpoli pomoeria vocabatin satus, ubi captabantur auguria. Nimirum alia auguria intra pomoerium captabantur , eaque vocabantur urbana : non, quod pomoerium intra urbis moenia situm fuerit, sed quia pomoerium ad ipsam adhuc urbem reserebatur. Alia vero auguria captabantur extra pomoerii fines, squae extra urbana commode appellari possunt in agro tamen erito: nam ex Pars I. B tra