장음표시 사용
391쪽
- nimiites alterutram syllogiini propositionem. Caepera pe- ex aliis idaeis maxime e forma uiagnitudinis: No a in his immorari masis lubet , ne opus in immensum crostat, maxinis quinii, ex superitis dictis , omni lucem accipe possint.
394쪽
Ronunci alio si .est rexu, ac verboru cum dignitate, vocis co pori'; moderatio. Cuius tanta est praestantia, et Demo i cnes, primas,secundas,tertiasque tribuerit oratoris partes: Anterito,nam Tullio teste, infinies,actionis dignitate,eloquentiae sepe fructum tulerunt; diserti vero, agendi desecinitate, inta tes reputati sunt. Ea vero comparatur illis tribus, quae omni di sciplinae sunt necessaria , nempe methodo, naturi, re doctrin vel natura, arte, & exercitatione; Verum , natura sine disciplim , caeca est; disciplina sine natura, mutila: exercitatio, sine qualiuet illarum , imperfecta . Natura quibusdam in sa, ob stontis mollitudinem, iusitumque pudorem: Alios deterret vox, quae pro clara, ac candida , tenuis sit, & obscura, rauca, taminea, aut insexibilis, vel quae litteram aliquam ei ferre non valeat, siue quae syllabam etiam praetereat, ac transmi at: Nec tamen in his animus est despondendus, quum , ip natura repugnatue, multi summi euaserint oratores, ut de D mosthene, Plutarchus, ac Cicero testantur. Et hoc ideo, quia,ut inquit Heliodorus ;' et) Ars ct naturam scit frangere. Et, ut vult Menander apud Stobaeum , 3 Cura ac labore datum asseqvi qtu ius . Olim pro voce corrigenda medicamenta quaedam, seu plasmata dabant, ut innuit Persius quum est: ., Liquido quum plasmate guttur
Vsus etiam vocem iuuat; Vnde non debet orator semper i angulis conlidere, secretisque librorum incubare,nς de eo Cat' dicat, ipsum haerere in Isocraticis diatribis, laasi cogitans reis apud in seros patrocinari. Expedit ergo, desertis parietum Vmbris, nonnumquam in fori lucem prodire. Igitur quena modum ad uberis me sis pioventum , tum aruum requiritur sese ille, tum agricolae labor , sine quo dumos gignet, sentibusque , ac squalore obducetur; ita ad Onin , ta eam tu primis, dς qtia agimus
395쪽
Coren . Esciplinam, facili opus est natura , deinde artis ri, atque v', non quidem continuo , ne ingenium deteratur, sed alij, quando ite negociis districto, nam recte Statius cecinit
- Mator post otia virtus ;Talis cantata Briseida venit Achilles Acrior, di positis erampit in Hectora plectris . ' Diuidithir autem pronuuciatio generaliter dicta ue 3 inag ctionem vocis, cr eoporis configuratiouem, illa proprid , di magis presse pronunciatio appellatur: haec vero Graece dicitur Q faexis , velo mirisis, Latine vero achio. Quarum partium ali iiii digniorem utilioremque dixerunt este Actionem , quod - ab omnibus intelligi queat, vox vero non item et At mihi oppo stulti fit magis verisimile ; multo enim libentius audiuntur, ac magis mouent, qui voce pollent grata, ac suaui, quam qui gestibus praeualent, sed voce sunt absona , ac absurda . Immo
verecundiae olim ac modestiae dabatur,adeoque commendabile erat gestibiis carere, de ite manum quidem extra pallium exerere; Nec ratio in oppositum conuincit, quum nedum gestus, sed etiam vocis flexus suauitas , ac vis , ab omnibus percipiatur , etiam si, quae dicuntur non intelligantur. Vnde & absque gestir, lusciniae cantu oblectamur, ut ranarum coaxatione torquemur Mitto, quod orator, quum sit vir prudens dicendi peritus, ea dicere debet, quae auditores intelligant. are etsi magis moueat orator , qui cum vocis bonitate, conuenientem etiam habeat corporis gestum, sine tamen voce, corporis motus iacebit, sine vero gestibus, ipsa vox magnam vini habere creditur s)Praeceptam generale est, vocem, ac gestum ita temperari debere,ve gestiis voci, vox rebus consentiat. Praecepta vero ad Qtam vocem pertinentia, vel totam respiciunt orationem, vel certas illius partes . In tota attenditur tum quantitas vocis, tum qu litas . sintitate vox est grandis, vel exigua, praeceps,uel ea da . Qualitate, est rauca, exilis, aspera, lenis, plena , sonora , grauis, acuta &c. Circa quantitatem primo obseritandum est, ut soni magnitudinem pro loci amplitudine moderemur. Secando , ut singula cum aliqua proseramus mora ; sermo enim , praeceps, indecorus est, de minus percipitur ; numerus etiam - ipsius, aures praeteruolae, sine fruetu, ac voluptate. Tertio , ut eui vox est imbecillior, rarius attollat , saeptiis deprimat, ac
Vox enim , neruis siluilis dicitur , unde quo remissior . est ,
396쪽
ita 'oratoriar in Institutionum
est , eo grauior, quo i menticur,ixo ragis
Circa qualitatem, considerandae sint , claritas , SI 'ii a Ad claritatem pertinet, ut plane , &articulatu .loqua r. l. conferviat illa, quae, ad vocem firmandam, requirit Magister. Herennianus , nempe , ut in exordio loquan sedate; Iaduntur teriae, ii exasperentur clatia ,re, Priusquam leni in rint oce permulse. Deinde , ut in ustulis intexu iusserino distinguatur , quia vox , te si iratione reci tur , arperias reticendo quiescunt. Et, testinciuile ac agreste, inci tecum, clamore,ata non relinquere auditori spatium cogitandi. Tertiis ivt crebro vox mutetur: ita namque ad omnem vocem eritia integri. Porro nihil iacenti oratione ingratius, tunde Horatius clinit
Ridetur , qui semper chorda oberrat Am.. .
Denique ut vitemus acutas cxclamauones, qiuina nihil vocith ι ratione illiberalius , qua S aures audientisin dicunti laeduntur, fauces. Iuuat etiam vocem , ex pectore ςXproinere , in ea cae Dite , illa eniim grauior est, ct magis i ora , ac plena, ideoque suavior, quam ista, qRae, 'ut acuta, infiniis est, Aut ui bant cio praecentorei, qui vocetusrae bant , , i quin,' inerraret oratoria Sualutatem etiam nosci inpar mira imitati no emum, qui suaviter, Scum soni moderatione dicunt. i,
Ista quidem in tota oratione: sed comorutanda est vox in gulis partibus, Caveat inprimisorator, ne simul , ac prodit erumpat id verba, quinimmo prius , cogitabundus alis an tum morari debet; hoc enim d auditoribus placet, & ipse interea sese recolligit,ct ad dicendi a componit.Sic Vlysius aru
Adstitit atque oculos pahllum tessere mora aut, Sis ubi ad proceres, expectatoque resoluit
In exordiis taliaesi ex abi nyto, lidebit subito in verba crumpere,ur,. os uerandem abhiare patisutia nostra Catilina. Vlterius in . ite . ,rdiis, nisi constent indignatione , voce utendunt submitti, et ac crecunda; quae praeter alia commoda , facitati animos cor O uandos alio luri ieroculusu illum oratorcino omnes auem
397쪽
ounturia Ab exordio vox paulatim exurgat ,. ut in narrando illa apertior, altior, inconsumationc v/ria pro natura caiis e cui argumentatione seuerior , nisii argumendas luade si inca , ' tea ridere debeat uis , qu eadeo sint ironico pronunciandi . Altiordebet esse in cocissitatione: in peroratione denique, uauiam parti victorii, eris alacrior, de excitatior, nam ita ostendittani de bonitate causae, quam de audamniinprudentia, u-
Nonaantum pro maiorum patritima varietate, vox variari debet, sedetiain pro numtiorum, atque adeo pro singulis. in citabus, rebus, ac vcinis . Grandia enim . cum iunt cum quadam maiestate, atrocia concitat), tristia. sebiliter, medio..cria temperate . In suadendo monendo.utemur voce graui: in laudando, sublimi r prosopopeian, eseremus. voce ficta : reticentiam concisa. Obseruabinius etiam. , qui isenus sit proprius mirantiunt, quiue interrogantium, indigna ui ut irridentium. In verbis , si sint conitincta , curandum , t quae ni merose scripta sint , etiam. obscuriori quadam vocis modula tione , esserantur: & etiam si int simplicia , animaduertendum, ne quae absesbeatur syllaba, ae .ut emphatica emphaticesmi rantur, di ut omnia, in i quibus est venustas.. aut spiritus, lo tori dacantur tractu, ut metaphorae, ironiae. -coitu arativi &c. Ita vero varietas ex vocis modulatione ,.ac firxi, litate mi, vir . Hanc Q. Cornificius dixit nasci ex ex citatione, eamque diuisit in sermonem , colitentionem, amplificationein . Setin est oratio.remisia fit finitina aequotidianae locutioni. Coi se tentio estoratio acrita, ad confirmatulum ci colinitandiuiua commodata. Amplificatio est oratio inducens ad iracundiam,. aut ad misericordiam . Sermonem ulteri s.diuulit in Dignita tem, Demons rationem, Narrationem, & Iocationeii Digiti. tas est oratio cum aliqua graia tedc vocis remissione. D monstratio est, quae remissi. voce docet , quomodo quid fieri potuit, aut non potarit - Narratio est rerum gestarum; aut perii
de ac gestarum expositioia I catio est orati , qua liberalis. risus comparari potest conterkio dividitur imContinuationem, . re Histributionem: illa in orationis enunciandae acceleratio
cui norosa. Haec est oratio Dequens cum raris . a breuibus ii
teruallis , ac acri vociferatione Amplificatio diuidiriir inta. hortatioueni, ct Conquaestionem.; illa est, quae alitio spe
398쪽
tum amplificans , auditorem ad iracundiam adducit aqtiae incompiodorum an uilificatione, animiuM auditoris ad .nii
sericordiam pcrducit INJ - . . . .
. Quando lanio est in Dignitate, plenis faucibWβ, upce sed
timuis , ac deprcsa , Hic, nuciud, ita c. ico, ut ab QI-toriari non transeamus ad tragicalix conuictu dictu, xliis D emonstratione, utemur voce pau i u uni attenua a , ochris i teruallis,N diuisionibus, ut illi a pionunciatione, auditorum animis inserere videamur r*s, 4 dei tonsuamus . Qiram est
in Narratione , vocum varietate est opu4; N ni si qu mi ostendere streuiter factum, id seleriuscule dicebrus: oriose vero
factum , retardabimus: delude nunc acriter , nunc elementer,maeite, hilariter, in onabo potes commutabimuβ , .ut 'ςiba, ita proniuaciationen , obseruando, ut voce exprimamus necius,
sensus omnium Personarunt. inum est in Iocatione, laniter, α caini parua ritus significatioue, absque saci innis , a sermo ne serio ad risum liberalem vocem sectemus . inum couteo
mus in Continuatione, aucto mediocriter vocis sono , verbis contiiurandis., celeriter, & cum clamore utimur , ita tamen. orationis vocifexatio , vim v0lubilem consequi possit, siributione adhae bimus vocem ab imis faucibus, exclaniatim ne clarissiuaa, de tantum in sumemus spatis in singulis .interuali .lis , quantum per singulas exclamationcs. Ampli icando po CohortMIonem , vicinur voce attenuatissimZ, clamore leni,so'no aequabili , crebris mutationibus , eu maxima cclexitate In ςonquestione vero voce deprcsta, sono inclina , crebris iure uallis , longis spatios M ac magnis commutationibus. Quae diacta de voce susticiunt . Quoad aliam ii pronantiationis partanata n pu a .acti nem, iam obsoleverunt axinita, quae antiquitus praecipiebantur . adeo ut ridiculu&ceii sereni, qui illa in usum inuocare vellet. quum neque apud mimos , 5: histriones sint in via: qualia sunt quae de capitis, frontis, ceruicis, oris, superciliorum a lium rorum praecipiebant motu; Vnde pauca Ttantum dicenda fiant. an primis , prisce iueiola esl, At in omnium i3ὶ
Ieruethr. AliuS namque gestus, seu nimus sonuenit ni,
alius iuueni, uius priuato, alius irragistratui e cc. cciali ra o brachia non niti modice sunt insanda , ct hoc in aflectibusu hec cutiori Ris tantam ; ea vero continere, laudi datur, quia
399쪽
m, Coronis . pudoris est indicium . Manus nedum loquentem adiuuan . sed ipsae quodammodo loqui videntur,unde Demetrius mimo dixis i Videri ii sis inambus Liqui.. Et in Dionysiacis legitur si ue)Nurum pro sermone habras, manum pro ore , digitos pro et Me aliasiodbrus etiam de pantomimis ait His fant in orcheseis Drua βλω manus , linguosi d x , silentium clamosum, exposivio laeua,quam Musa Pohinnia reperasse narratur, Ueηdens homines posse , Osin e is assatis , suum velle declarare. Manu olim silentium iaciebant; nde Persius γε animus calida fecisse silentia turba ui
composuit vastu , dextra uesilentia iussis Manus ergo in exordio non statim extendenda . at ubi oratio incaluerit; incipiat cum sententia exeri , & cum eadem eii deponenda . Admouetur pectori,quum de nobis loquimur quum alium alloquimur, ad illum extenditur: ea sublata inflexaque, alium aduocamus, revexa vero amandamus, siue auuersamur. admirantes, manas attollimus t in dolore,tundimus pectus, in maestitia, genas vel capillos vellere monstramus. Quum sermo erit in Dignitate, narratione, ac iocatione, leui dexterae motu, Ioqui licebit. In demonstratione, corpus ad auditores paullii admouebimus. Si contendimus per continuationem, brachio celeri, de acri utemur asperet: per distributionem vero, celeri porreLone brachij, inambul tione, ac dextri pedis rara supplosione; cum acri defixoque aspectu . Amplifieando per collo rationeni,erit idem motus, qui in contentione, sed paullunia, rudior, ac consideratior. Per conquesti ena vero , ostentione planimis , quasi neminei, saepe etiam sedato, ac constanti gestu, vultu vero maesto, ac conturbato . Haec de actione. Nonnulla rhetores praecipiunt de memoria, quam qiiintam ieiciunt oratoris partem. Opinor tamen, resemoriam a natiiratribui, conseruar vero praeceptis artis medicae, non rhetoricae. Vt tamen aliqua communia delibemus, vicimus,memoriain residere in postrema cerebri cellula, de eos mentoria pollere , qui ea mediocriter calidam,ac siccani habuerint qui vero fierint Miexcessu , aut deiectu talium qualitatum, immemores elle . Me- .moria iuuatur moderatione exercitij, cibi , ac somni, nam C c e mode-
400쪽
moderatum exercitium, vi tus temperatus, & vaeatio messit tionis a caena, & somnus mediocris, in alterutro latere potilas , quam in occipitio , humidam ac frigidam emendant cerebri vcnaperiem. Labor autem immodicus , humores consumit: cibuS , potus immoderatus, replet crudis humoribus: studia a caena, calorem auocant a stomaelio , & sic digestionem impediunt : somnus diuturnus, nimis hanae. 'at,exiguus vero,inam dico exliccat, & si fiat in occipitio , humores ad illud trahit . Inuat etiam memoriam animi quies , cui repugnat negociorum grauitas & multitudo , quae sanguinem , ac 6iritus accendunt, unde prouenit specieruiri commixtio, de oblitta alio. Nocent affectus, V passiones, quae sanguinem conturbando, species etiam perturbant. Adhibent medici remedia ad memoriam , quorum illa quae interius assumuntur, non vacant peric Io, maxime adhibita iuuenibus calidi temperamenti: nam haec pharmaca, .ehementi caliditate, laediliat illorum phantasiam, quam decet esse humidam, unde illiincidunt , in acutas febres , de sepe in phraenesim, aut delirium . Sane, esto haec non euenis vcnt, praeitat carere memoriae tenacitate. phantasia incolumi, qui na,cum huius detrimento, illius augumentum quaerere,quum illa rationis sit administra . Quae vero de memoria locali plures praecipiunt , videntur mihi plus habere dispendij, quam
compendiji Vnde ne verbum quidem ea de re facientes, Tant de m nrotia , pronii latione,& Vniueria rhetoricasuN