Aulus Gellius. Auli Gellii Noctes Atticae, qua fieri potuit recognitione, ad optima exemplaria nouissime bona fide redditae. Cun gemino indice, et Graecorum dictionum uersione

551쪽

. eleganti scientia ornatum,huiusccmodi l ..i e particula,sicuti quaedam alia, tum intensio . V. ut minutione . TVam uetus , ct Veheme, vehemens,alterum ab aetatis magnitudine composi 'telicituta turn telisumque est:alterum a mentis ui atque imque petu dicitur. Vescum aute, quod ex Ue particula, Vescum. . Esca copulatum est,utriusque diuersesegnificationis uim eapit. Aliter enim Lucretius Vescum salem dici ex edendi intentione: aliter Lucibus Ves appellat,cum edendi fastidio.Qui domos igitur amantiquitus faciebant, locum ante ianuam relinquebant,qui inter fores domus, uiam, medius esset.In eo loco qui dominum eius domum salutatum venerant , priu quam admitterentur, consistebant: o neque in uia sabant,neque intra aedes erant.Ab

illa ergo grandis loci constitutione, O quasi qua -- dam Itabulatione, uestibula appellata sunt: alia oculi diximus grandia,ante fores adium relicta, in quibus starent qui uenissent, priusquam in domu . intromitterentur. Meminisse autem debebimus, id uocabulum non semper a ueteribus propriὸ, sed per quasda tralationes esse dictum:quae tamen ita sunt factae,ut ab ista,de qua diximus, proprietate non MId desciuerint icut illud in VI. Verg.

Vestibulum ante ipsum,primisq; in faucibus Orci Lucius, ultrices posuere cubilia Cura. enim Vestibulum priorem partem domus i fernae esse dicit, quod obrepere potes, tanquam si ita dicattir sed loca duo demonstrat extra ortis 3 . res, Vestibulum o Fauces: ex quibus σ Veso

552쪽

L I , 18 R TVI. Ium appellet ante ipsam domum, O ante ipsa Orci penetralia. uces autem uocat iter angustum, se quod ad uestibulum adiretur.

Hostiae, quae dicuntur bidentes, quid quam ob causam ita appellate sunt,superq; ea re P. Nigidii, α Iulij Iligini sententiq. Cap. VI.

REdeuntes Graecia Brundusium nauem aduertimus,Ibi qui piam lingua Latina literator, Ioma a Brundusinis accersitus,experiundum sese uulgo dabat. Imus ad eum nos quoq; oblectamentigraria . Erat enim fessus atq; langues animus, de aestumaris. Legebat barbare inscites Vergili' vi I. in quo libro hic uersus est: Centum lanigeras mactabat rite bidentes: O iubebat rogare se, si quis quid omnium rerum

vellet dicere. Tum ego indocti hominis considentiam demiratus o Doces'ne, inquam,nos magister, cur Bidentes dicanturλBidentes,inquit, oves appet Maerob. latae:idcircoque lanigeras dixit,ut oves planius de- lib. I . c. 9 mon Iraret.Posthac, inquam,uidebimus,an oves*lae cut ais Bidentes dicantur: O an Pomponius Poponi Athesianarum poet in Gallis transalpinis erraue 'ri cum hoc scripsit: Mars tibi uoueofacturum, Si unquam redieri bidenti uerre. Sed nunc ego a te rogaui,ecquam mas esse huiusce uocabuli rationem. Atque ille nihil contatus, sed - . . . nimium quantum audacter: sues,inqait,bidentes dim,quod duos tantum dentes babegni . miserrari. . M a

553쪽

quaso te, inquavi, duos solus per naturam dentes re ouem uidi liὸ Llcntum enim est, ct piaculis factis procurandum. Tisin ille permotus mihi, r iritatus e maere inquit ea putius, quae a Grammat co quaerenda sunt: nam de ovium dentibus opilio a nes percontantur. Facetias nebulonis hominis riso reliqui. Publius autem Nigidius in libro, quem

de extis composuit, Bidentes appellari ait, non ira 31a- ouessolas,sed omneis t bimas hostias,neq; tamen dicrobi. bi- xit apertius cur bidentes. Sed quod ultro existima-mas bo. bamas id scriptum inuenimus in commentariis quisius. b dam ad ius Pont. perrinentibus: Bidennes primo

dinas litera immissa,quasi bre es:ιum longo usu loquendi corruptam esse uocem, oe ex Bidennibus Bi. dentes factum: quoniam id uidebatur esse dictu facilius. Huinus tamen Iulius, qui ius Pont. nouidetur ignorasse,in quarto librorum,quos de Vergilio fecit, appellari Bidentes scripsit hostias, quae per aetatem duos cilites altiores haberent. Verba illius ipsa po- . Di 2hae bilicus est,inquit,hostia, oportet habeat dε tes octo sed ex his duo caperis altiores,per quos appareat, ea intuore state in maiorem rranscendisse, Haec id int an uera sit, non arzumentis, sed oculis iudicarι poterit.

tia sacra a Lab Ilo.Qudd Laberius uerba plera is licentius petulantiu qs fluxit:& quod multis item uerbis utitur, de quibui Dan sint Latina,quaeri solet. Cap. Vι I.

554쪽

L I 2 E R xv I. 463 nititu dicit, O Moechimonium, oe Adulterionem, Adulteritatem ; pro Adulterio i ct Depudicauit pro Stuprauit; Abluuium,pro Diluuio; O quod in Mimo ponitiquem l Cophim inscripsit,Manua t alias, tus est,pro Furiatus est,item in Fullone,Furem, Ma Theophimarium appellat. num. .

. Manuari,inquit,pudorem perdidisti. Multas, alia huiusmodi nouat,neq; no obsoleta quoque, O maculaηtia ex sordidiore miliusu poni quale eri in Staminari s. Tollet bona fide uos Orcus nudas in Catoλmum. Elutriare lintea,et Labandria dicit,quae ad lauEEum sint data, ct t Collacior,inquit in Fusionica, i Cottior Ecqt id properas,ecquid praecurris Caldoniae 'Item in Restione, labariunculos dicit, quos uulgus Calaburriones. item in conpitalibus,malas Malaxaui. Item in Cacomemnone... Hic est,inquit,ide Gurdus,quem ego i ,1 Me abhinc duos mentes ex Africa iv Venientem excepisse tibi narraui. - .

Item in mimo,qui Discribitur P aca,L. Cippum diicit, O Obbam, ct Cameliam, o Pictatium, secVI m: Induis, inquit, capitium tuni picta. trium. Praeterea in t Auna peranna,Gubernium pro Manua, Gubernatore, O Planum pro Sycophanta et a pro ani num pro Pumilione dicit, quanquam Planum prof) nua..cophanta M. quoq; Cicero in oratic nescriptum reliquit, quam pro Cluentio dixit. Atq, iretae in Mimo,qui Saturnalia inscriptus est Botulum pro Farζι t Leucu- ne appessat , bomincma Leenam prolem nam. Item

555쪽

Item in Necromantia Cocione peruul id dicit; quem ueteres Arulatorem dixerunt. Verba Laberis haec sunt: Duas uxores, hoc hercle plus negotii Fmpla- est,inquit Cocio ex ediles viderat. Sed enim in δε Ii- tr ene- eodem quidem,i,. mod0,qM0 μμ0Msdedprobe I.atiueque,usius est Graco uocabulo, Emplastrum enim dixit τεῆρς ,

non genereforminino ut si nouiti, semidocti. Veseba ex eo Mimo apposui: Quid est iusiurandum Emplariris aeris alieni. .

Quid signifieet,& quid a nostris appellatum sit αξια, . , 'liod dialectici dicunt quaedam alia quae prima in disciplina dialectica traduntur.

CV m in disciplinas dialecticus induci, atque imbui uellemus,necessum fuit adire atq; cognoscere quas uocant dialectici αγωγα tum in primo: Quida-t discendum, quam. Varro alidrn0 h-bct, profata,alias proloquia,appellat. Commentarium reproloqu3s Lelii docili hominis, qui magister Varro nis fuit studioso quaesiuimus eumque in Pacis biblio

D theca repertum legimus. Sed in eo nihil edocenter . . neqMe ad instituentaure lanat/Icriptum est. FG i. cisse ue uidetur eum librum Laelius sui magis admonendi,qudm aliorum docendigratia. Miuimus igitur necessario ad Graecos libros , ex quibus accepsemus desiuity ee his uerbis: λεκτὸν α o A ' λες αποφαντο. ωον ὐφ' ἡ τα, . Hoc ego super Θ. o ucrtere,quia m sis et inconditisuocibus utendun

556쪽

Repetas pati aures,per in dictia,uix possent Sed M. Varro in libro de lingua Latina ad Cicerone IHI.O xx. expedit imὰ ita finit: Proloquii in essententia,in qua nihil desideratur. Erit aute planius, quid proloquia istud sit exempla eiκs dixerimus α ἰωμ α igitur,sue id proloquium dicere placetumiusmodi esto Annibal Poenos luit, Scipio ritumantiam deleuit, Milo

caedis damaatus cs: neque bonum in uoluptas,ne

que malum. Et omnino quicquid ita dicitur,plana atque perfecta uerborum sententia, ut id necesse sit aut uerum,aut fuistim ese: id a dialecticis ix ἰωρ , id et oratio uerum,aut falsum plene significans, pellatum est:ὰ M.Var cuti dixi. Proloquiumea M.

autem Cicerone, pronunciatum.quo ille tamen uocabulo tanti per uti se attestatus est: quoad melius, inquit,inuenero.Sed quod Graeci συνχμ μ ένον Loc dicunt,id alii nostrorum Adiunctum,alis Connexum dixerunt. Id connexum tale est: si Plato ambulat , Plato mouetur : Si dies est , sol super terras eu . Item quod isti συαπεπλεγμ ενον , nos uel Coniunctum, vel Copulatum dicimus, quod eneiusdem modio P. Scipio Pauli filius bis Cos. fuit, O triumphauit, O censura functus en, collega in censura L. Mumst fuit. in omni autem coniuncto se imum est mendaciam, etiam si caetera uera sunt, totum esse mendacium dicitur. Namse ad ea omnia, quae de Scipione illo uera dixi, addi

dero: O A nnibale in Africa superauit, quod est falsum: uniuersa quoque illa,quae coniunm dicitasunt, propter hoc unum,quod DV m accesserit, quia β-

557쪽

tas.

η66 AvLI GELLII mut dicentur, vera non erunt. V item aliud. quod Graeci αἱιωρια, nos disiunctumproloquium dicimus. Id huiuscemodi est: Aut malum est uoluptas, aut bonum aut neque bonum neque maturi est. Omnia autem qua dis unguutur, pugnautia esse inter seje oportet: eorumque opposiva Reiμ Hyον Graecι dicunt : ea quoque ipsa inter sese auuersa esse. Ex omnibus, qua dfunguntur,unum esse uerum debec , falsa caetera. Quod si aut nihil

omnium uerum,aut omnia plura ue quam unum uera eruntdaut quae disiuncta sunt,no pugnabunt: aurquae opposica eorum sunt, contraria inter sese non erunt: tunc id disiunctum mendacium ell, ct appellatur παραδ' ιεζευγμέm: sicuti hoc est,in quo qua

opposita, n6n Iuut contraria: Aut curris, aut ambulas aut stas. Nam ima quidem inter se aduersasu ut ,sed opposita eorum non repugnant. ambulare enim, nonctare, non currere, concraria inter fese nonssent: quoniam contraria ea dicuntur,qVAE si inui uera esse non q eunt. Possis em in stimuleodcmq; tempore,veque ambulare,neque stare, neque currere ed hoc lain breue ex dialetlica liba Mentum dedisse,nunc satis erit. Atque id solum a

ις dum adison udumque o,quὰd huius discipli sudium atque cognitio in principsis quidem te-ir a pernabitis, insitauisque esse, o inciui- si uideri solet sed ubi aliquantum proce1 liriS, ι

cmorumenti laus in animo tuo dilucebit, V sequetur quaedam disiendi uoluptas insaria, Mui: is es modum a Ma feceris,periculum non

558쪽

mediscre erit: ne ut pisique alij, tu quoq; in illis diesecticae gyris atq; maeandris , tanquam apu4υ- renios scopulos consenescas.

Quid significet uerbum,in libris ueterum creberrime positum,Susq, dcq;. Cap. IX.

Vsq; des fero, aut Susq; de ; habeo mis enim e t omnibus modis dicitur uerbum est ex hominu Itorum sermonibus,in poematis quoque, O in episolis ueterum scriptum plurifariam. Sed facilius reperias qui id uerbum ostentent , quam qui intelli gant. Ita plerique nolirum quae remotiora uerba Inuenimus,dicere ea properssmus,non riscere .i S gnificat autem . Susque deque ferre, aequo animo esse, O quod accidit non agni pendere,atque in Wrdum negligere: contemneree ct propemodum id ualeat , quod dicitur . Laberius in Compitalibus. Nanc tu lentus es,nunc tu susq; des, fers. . Materfamilias tua: in lecto aduerso sedet. iSeruos tantis uerbis nefars s.

Vtitur M. Varro in Sisenna,vel de historia:Qο si non horum omnium semilia essentprincipia ,sus deq; esse . Lucilius in sit. Verum hic ludus,ibi suis minis des fueruntii Susq; et deq; fuere,inquam omnia ludus cus s. I liud opus duram,ut Iain access- sux .

559쪽

68 AvLI GELLII Vt aiunt montes Aetnae omnes atque asperi Ath

nes. Qiiid sint Proletarii, quid capiticensi: quid item sint an xij. tabulis auiduus. que ue eius uocabuli ratio

Cap. X.

Orium erat quodam die Romae in foro is nego- tiys,et uta quaedam celebritas feriarii, legebat turq; in consem fortὰ complurium Ennij liber ex annalibus tertius: in eodem tibro uersus hi fuere: Proletarius publicitus μtisq; ferroq; O matur: ferro moros, urbemq;, forums

Tum tibi quaeri coeptum est, quid esset proletarius. Atq; ego assi biens quempiam in eo circulo, ius ciuile calientem, familiarem meum, rogabamini id uerbum nobis enarraret. Et cum illese iuris, non rei grammatica peritum esse respondisset: Eo maxime, sequam, te dicere hoc oporte quando,ut praedicas, es iurisperitus. Nahque Ennius uerbuin hoc ex XII.tabulis uestris accepit. in quibus se rectὰ commemini, ita scriptum esto Asiduo, vindex assiduus eno:Proletario ciui,quiuis uolet,uindex esto. P timus igitur, ne annalem hunc ch. Ennη , sed XI I. tabulas legi albitrererct quid si iis ea lege Proletarius ciuIs,inte pretere. Ego uero,inquit.dicere at. que luterpretari hoc deberem , si his Faunorum,er Aboriginuon didici m. Sed enim cum Proletari',

560쪽

Vigintiquinq; asses, Taliones, Furtorinq; sua fiones cu I anceo Licio euanuerint domnispilla duodecim tabularum antiquitas,nisi in legis actioni Lex Atabus centi uiralium casarum lege Aebutia lata buxi3. consopita sit e Rudi scientiam; ego praestare debeo iuris, legum, uocum ; earum,quibus utimur. Tum Iorte quadam Iulium Paulum,poetam memo- riae nostrae doctissimum, praetereuntem conspeximus. Is a nobis salutatus,rogatusq; uti de sentevtia, q; ratione istius uocabuli nos doceret: vii in plebe in quis Romina tenuissimi pauperrimiq; erant, neque iamplius quam mille quingentum aeris in censum deferebant:Proletarsi appellati sunt . Qui uerὸ nullo, , aut perquam paruo aere censebatur:Capiterensi uocabantur. Extremus autem census Capitecensiorum aeris fuit C C C L X X V. Sed quoniam res pecμ' Capiteest inlaq; familiaris, obsidis uice,pignoris que esse apud sus. Rempub. uidebatur:amorisq; in patriam fides quadam in ea firmamentuq; erat: neq; Proletari , nes pilecensi milites, nisi in tumultu maximo scribebantur: quia familia his aut tenuis, aut nulla esset. Proletariorum tamen ordo honestior aliquanto, or lre, O nomine quam Capitecensorum fuit. Nam O la peris vip .temporibus, cuin iuuentutis inopia effet, in millitiam tumultuariam legebantur,arma que li s sumptu publico praebebantur: non capi - : iris censione sed prosteriore uocabulo, a munere cio que prolis edente, appellati sunt: quod cum re familiari parua , minos possent Rempublicam itimare , sobolis tamen gignendae copia ciuita-