장음표시 사용
81쪽
din tradicendi travoris mutationes ex ventis.
V O M o Do autem haberi potest temporis mutatio
ex ventorum reuolutione, dicendum nunc remanet .
Sciendum itaq; primo est suppositis quibuscumq; pretrecitatarum conditionum, quae ad temporum mut
tiones requiruntur, atq; concurrunt quae sint plan tarum inclinationes in latitudine, num ad septemtrionem enitent, vel ad Austrum vergunt: praesem tim minoris luminis; nam talis quidem erit ventus riseisisti ta & talis erit temporis mutatio r Deinde videnda est imiti&lu. natura loci eardinis, luminari'; imminente interlunio, seu plenilunio dum riim luminum: virum sit mobile, aut fixum, aut commune,aut vernale, seu aestiis est, uum: quale sit signum, qualesl signi partes, tam in longitudine, quam in I titudine e nam talis certe erit temporis dispositio circa ventos. Quemadmodum Aries Di hoc tantum pro exemplo utamur cum sit mobile signum, & Aequin etiale : tonitruosum, grandinosum, imbriferum, & ventosum redditur. At cum de Solis progressione in quibusvis signiseri parrisus tractabitur, quod utiq; pa io inseri us crit: cum scilicet de tem tum mutationibus respectu inerrantium . sermo fiet: tunc dubio procul voti compos eris. Protrahenda igitur est aliqua: hi ,, π m riua ne idem bis repetere contingat. Tertio adnotandum est diligenter steli, auibus M larum dominatus in caldine, vel loco luminaris, vel in signorum trigonis: si praeret ded4M sunt Iocis, si applicant, vel si ab aItero illorum locorum,vel ab alterutro defluat r
:kiu a afficientur nimirum Ioca illa a stellis iuxta eorum naturam, tale'; excitabunt iis. ventos. Quarto animaduenere necessum est, senexa qualitatum temporum
in uniuectum esse quinq; serenum , nubilosum, pluuiosum, imbriserum, & gra litarum tem dinosum cum tempestate. Vnumquodq; mium in suas quasi speetes seiungitur. e rium SME serenum est sex plex. Serenum scilicet cum calore, serenam cum frigore e serenum eum temperamento . Ussus serenum purum calidum, serenump rum frigidum, serenum purum trinι Qtum. N ebulosum deinde in triplicem diuiditur spectim, scilice tan calidito in nebulosum frigidum, & in nebulosiim,temperatum. Pluuiosium quoq; tripIicis est speciei, scilicet pluuiosum calidum , pluuiosum frigidum, & pluuiosum temperatum. Amplius imbriserum triplex est imbriferum cum calare, imbrise m cum frigore, imbriferum cumtemperamento. Postremum. genus quod est grandinosum in triplicem quoq; speciem diuiditur, nempe in grandinosum calidum cum tempestate, in grandinosum frigida
cum tempestate similiter: & in grandinosum temperatum etiam cum tempest rimνω- te. Sunt itaq; questrates temporum quasi suae species, decem, & octo. Ex qui- mutationes bus cIal e patet, qu*cumq; tempora siue ad aeris serenitatem pertinentia, siue ΙΣΣ' ad imbi es , nubili, tempestates quocunq;modo; siue ad temperamentum Omnia dubio proculex ventis prouenire. Quinto aeon fidei atione dignum duximus, Imer m ri' quod non solum quinq; erraticae stellae vento suos excitant: verum, & duo I h Λ, ν stet. mina, sed luna magis quam sol. Quare non solum per annum mouent, ut ex Lpue ventos guris interluniorum, & pleniluniorum praecedentium solis ingressus in primumitalitas.': Anetu punctum tacitur, vel in ipsis infressibus: aut in quatuor eardinalibus pro
82쪽
quarti s anni: aut ex interluniis plenilunijs, & etiam tetragonis pro menstruis rsed etiam singulis diebus cum cardines attigerint. Sol quippe cum in oriente fuerit, Ventos in oriente excitare par est: in occidente , occidentales. At vero,
quamuis ita sit, nihilominus tamen ex illa parte mouere, & mutare solet, ad quam luna inclinat . Si etenim fuerit in parte meridionali latitudinis suae ad ventos meridionales inclinat, Solq; iuxta illos tempus mutat: si autem in parte septentrionali ad ventos septentrionales, iuxta quos etiam sol tempus mutat. Probat id Ptolomaeus libro secundo Quadripartiti capite I a .textu 6 I. argum to ab aestu maris desumpto. Qui exoriente luna increscit, dumq; illa in meridia ab astemino est , augetur maxime. Ita venti ex ea parte augebuntur, ad quam luna incli ην nauεrit. Verum enimuero explicare opus est, quod diximus, quod erit sexto annotatu dignum, scilicet lunam in australi latutudine australes ventos excit re , in septentrionali septentrionales: non debere intelligi solum per septentrionem, aut Notum: sed vel per meridionales omnes, si ad Austrum declinat, vel per boreales omnes, si septentilonem versus circumfertur . Cardanus per me- C rsi ridionales, omnes illos ventos explicat, qui continentur 1 subsolano ad Zephyriimusque in sit periori figurae Hemispherio ubi venti describuntur: per boreales omnes eos, qui a subsolano continentur usq; ad Zephyrum in inferiori figuret aEων serio Hemicyclo. Ita, ut diuisa ventorum figura per diametrum i superiores dicantur nates intelli meridionales, inseriores septentrionales. Quando igitur luna dicetur mouere S 'meridionales ventos, intelligantur aliqui ex superioribus: quando septentri nates nonnulli ex inserioribus. Verum dubitatio exurgit non modica, cur sci- Dubitatio licet Cardanus id seribere ausus suerit, chm miscere ventos omnes simul cogatur Idq; absq; ratione aliqua. Nam australes cum orientalibus , & occident libus miscet:boreales similiter cum utrisq; ut patet, ac propterea Ventos confundet e videtur. Quod ne dum contra Ptolomaeum militat, verum contra seipsum distinguentem ventos in quadruplices iuxta numerum candinum orbis: deinde in suos collaterales; ita ut omnes sint numero triginta duo .At pro Cardano re- ν spondemus, huius esse causam luminare minus: cum nullam habeat latitudine: uo. nisi vel australem, vel borealem, orientalem autem, & occidentalem nequaquam. Ideo transtulit omnes, vel ad meridionales, vel boreales, quia vi harum Iatitudinum dicitur luna esse vel borealis, vel australis: idq; iuxta doctrina PtoIomaicam. Nam loci praerecitatis haec habet verba. Talem enim ad habitu Doctrina , illorum horariae remissiones, ac intensiones tempestatum se se conuertunt: si cui secundum lunae aestus maris, ac redundationes; itemq: mutationes ventoru P '' μ mne per tales cardinationes sulgorum tales consueuere esse,ad quales luna Iuna latitudine sua inclinauerit. Haec Ptolomaeus. Vbi insinuat Iunam rausa causam esse ventorum iuxta latitudinem suam: at cum careat orientali, & occidentali latitudine, ventos cxcitabit vel meridionales, vel boreales omnes plus, dinem. vel minus iuxta latitudinis amplitudinem, vel paucitatem. At maius coeli lu- . . men, ut dimim est, ex se vice v ersa ventos mouet orientales in oriente, & occidentales in occasu. Ita ut per orientales intelligantur ij, qui in parte sinistri . ei dentales figurae degunt: per occidentales, qui in parte dextra. Horum vero praxim, Il- qm 'Iam adducemus qua pro exemplo Cardanuι Iocis praerecitatis, sed super iratum iuni his s 6 r. posuit: ad sciendum scilicet ex syderum positu, qui venti flabunt. Erecta igi-lus te tur coeli figura, cum hare sit lux ad praedictiones omnes, supponamus Iouem esi P. se solum temporis significatorem; ipsumq; reperiri in signum Gemitorum cum quibus cir boreali latitudine ascendentem. Tunc tale erit iudcium, atq; coniectura: Ioue scilicet borealem ventum significare . Si autem esseti sole orientalis, & cum . t .
83쪽
ra Depracumstendis temporum mutationibus
parua latitudine , tune significabit Vpaquilonem: & si eum hoe esset deseendens, lignificaret Aquilonem. At si iuxta eclipticam deferretur , descendens cum Saturui radio: significabit Mesaquilonem. Quod si Australis fuerit, paris
ter descendens cum radio Saturni, vel in Geminorum signum extiterit, ubi suus est casus cum Saturni radior aut suas vires aeouet cum Saturno in Libra, Iupputerq; sit septentrionalis ascendens, & Saturnus in prima statione orientalis: tuc excitabit ventum Borrhapeliotem si vero duo fuerint temporis significatores,&. - M.ti Saturnus puta Cardinis sequentis ,&Iuppiter loci luminaris, ambo a I ,,pi ii ,ε- tem validissimi : tunc duo spirabunt venti, Boreas scilicet,&Subsolanus. Pubi fioni fi cherrima certe doctrina, & verissima, in rationibus Ptolomaicis landata. Hoc exemplum erit tibi via ad alias ventorum species indagandas. Caeterum scias, emi ε. alios particulares, dc generales ventos, citra praerecitatos, reperiri: qui curru,
ut ἡ--. non Vbiqi terrarum spirent, sed quibusdam tantum locis: prouinciales ccri , u lihi,' ' dicentur. Horum aliqui statis diebus perflant, & cum quiete: nonnulli repentino insurgunt motu: quidam tortuose incedunt; alij cum fragore, &sonitu i rumpunt : alij vero impetuose vagantur. In hisce igitur prognosticandis ne detvt . ,ri ἡό a planetarum positu sumenda est ratio: vel a fixarum qualitate, aut a stignoruma da loe orsi complexionibus: sed praecipue a natura locorum , seu regionum ubi peissant: &ssis, εὶiἱ qu : Vnoquoqi die per illius regionis verticem pertranseunt; quia quia ' husdam tantum gentibus peculiares sunt. Horum nomina, qualitates , temporira, spirationes, essectus, & similia in libro quem de ventis edidimus, accuratius habebis. Qimvero ad situm,&illorum dispositionem Me duodecim tantumrta, a taxi strino Franciscus Barocius libro secundo litae cosmographiae capite tertiori oeius. philo phos omnes, & antiquos nautas reprehendit, tamquam non re et e duodecim sphaere circulorum sectiones in horizonte collocasse , quia in debitis sui distantius illos minime posuerunt. At quam veritatem id contineat, in libro iavctioia hi prae ecitato manifestλbitur. Recolligendo itaq; omnia, quae in superiori capiriturae exqui- te,& praesenti dicta sunt de ventis; scias in summa, ventorum naturas ex tris
hv desumsi nis desumi, ex planctis ex se, Ac prout tempori dominantur: ex situ in mundo, ex latitudine ,& ex applicatione inter se, praesertim Mercuri j, & lunae: de demmum ad stellas fixas. Ex trigonis, qui sunt quatuor gneus, Terreus , Aςreus,,& Aqueus. Primus est borrolybicus, secun4us Notapellates, Tertius borrope lioticus, quartus Notolybicus; quos autem mouent ventos,in praecedenti dictais 'ubo caepite , quemamodum, & de planetis ex se consideratis. Vt Saturnus orieriucrnt tentos tales, aed qui aedificia euertunt , Iuppiter boreales, sed qui sunt Faecundi, sani, sereni, temperati, Mars occidentales, sed africos atq; australes, qui & pestem, M.t uili ei & mui boli genei Znt: Venus australes quoq; sed non pernitiosos. Porro Mercut , e, se, & rius si ex se consideratur, aut retrogradus,aut stationarius: vel cum de uno exit ,
.A -& in alio intrat, sortes semper parere ventos, par est : hos quoq; prod ,
alii , . cet, cum latitudinem mutat, vel in ipsam descenderit: iuxta vero eius cum pla- , netis congressum, di sicuti se applicat, ita pariter, de ventos mouet. Nam si S turno, tune pluuias inducet flante v ento Drti cum tenebris: si Iovi, ventos sex
nos: si Marti calidos pemiciosos: si soli, calidos. corruptiuos: si Veneri, tam ruties quε, dos . Caeterum ex dominio, dc eorum positu in mundo, de ex latitudioe, & d tr uerit veti, clinatione, scias, quod si erratica in Orientali angulo fuerit, vel a sole orient dis Ib. li , , entos quidcm ciet orientales: si vero in occidendati, vel a sole occidenta- tu, latitudi- lis, tales etiam ventos mouebit: nempe occidentales. At vero si in caeli medio ...... M extiterit, latitudinemq; ac declinationem austruem habuerit: tales quoq: ve
toa excitabat. Si in imo cum latitudine borealii di declinatione, similiter borea
84쪽
Ies etiam eiet ventos. At si erraticae imbeccilles se habuerint, medios mou bit ven tos: de quibus supra satis. Porro luna, & si suos ciat ventos occidentales , quemadmodum , dista orientales, nihilominus tamen videndum est , quibus planetis applieat: nam tales erunt flatus. Deinde perpendenda est ipsius ab eccliptica latitudo, in qam partem inclinet: ab ipsa etenim erit ventus . Haec igitur generaliter obseruanda proposuimus circa futurorum temporum qualit tes, ex ipsius Ptolemaicis, & etiam alienis petita , & eruta sentibus, tam in anni quarta, quam in mensibus quoq; quinimo in quartis mensium, in diebus, &in dierum horarijs temporibus. Duo tantum animaduertenda remanent, tanquam huic parti propria. Primum est, mensem lunarem quemlibet temporis naturam sequi, quae ab ipso interlunio, vel plenilunio illum inchoante decernitur. Secundum est, quod ex novilunio, di plenilunio simile ei a quo totius quartae natura sumitur, eligere debes. Ita ut si novilunium solis ingressum in punctum cardinale praecesserit: tune omnes illius quartae menses ab interlunio inchoadi eruta Si autem proximus illum scilis ingreuum praecesserit plenilunium: tunc ab ipsis plenilunijs sequentibus, cuncti menses illius quartae anni inchoandi erunt: nulla ratione habita noviluniorum iuxta mensium rationem. Haec deuentis ex pla- metis quatenus ad hanc pertinent tractationem. Porro inferius ici secundo libro rursus de ipsis mentio fiet, ut sunt res meteorologicae: quia re vera tales sunt . At in libro quem de Anemographia , seu Heolia inscripsimus: iusius haec tractabuntur : Non enim omnia huc afferre licet; ubi abundantius alibi habes. Nunc vero ex fixis liceat eos vaticinari.
Ventorum prasagia exfixis. C A P. XXXI.
E dum Planetae ex se,&applicatae, atq; ex eorum situ in mundo,& ex latitudine,& declinatione suos procreat flatus, sed & fixae etiam cum erraticis permixtae: cum duobus praesertim Iuminibus, suos excitant Ventos. Di- . Iigenter itaq; videndum est primo , cuius naturae sit fixa, naturae inquam quam induit ex erraticis: nimiru,s indagannum sit Saturnia, Iouia, Martia, SoIaris, Venerea, Mer curialis, aut tandem Lunaris. Rursus sciendum est secundo,fixam quandoq; unius erraticae dumtaxat induere naturam. aliquando duarum,cum pateticipatione etiam alterius. Si itaq; cum fixa suae naturet dumtaxat planeta congreditur, illos quidem mouebit ventos: &augebitur significatum. Vt si Saturnus cum fixa Satumia congrediatur, suos quidem ciet ventos: & certe orientales aduersus aedificia, & simi lia. Si Iuppiter curri sua solum, boreales mites. Si Mars cum sua: africos occidentales perniciosos. Si Sol cum sua onen tales calidos non bonos. Si Venus suae fixae coniungatur etiam meridionales humidos. Si Mercurius suae ,suos quoq; ventos indiflerenter flabit. Luna tandem suos etiam ventos producet,si cum sua fixa c6grediatur, nempe occiduos. Porro considerare etiam tunc oportet, quam erraticae habeant latitudinem, atq; declinationem, & quam rursus fixae: ct perpendere, si concordant, nec ne: sicq; de ventis pronuntiabis. At vero si Saturnus cum Iouia fixa congrederetur,vel Iuppiter cum Saturnia ut Martia cum utrisq;& tandem si erraticae fixis coniungantur non suae naturaedia Uterius, venti erut n ruri quos
mixtu quippe qui participabunt naturam illorum planetarum, cum quibus tum '
85쪽
signa tem Peltuosa, &ventosa. 'rcarius cum quibus fixis mouet
ri frigidi, tepestuosi tois uitruofi , im
doque cum qui us fixis a Mercurio
Da prae nossendis temporum mutation Uus
guntur. Caeterum quo ex fixis cum erraticis permixtis ventorum habeatur notitia , animaduertendum est, quando planetae, duo presertim Iumina cum illis oriuntur, & occidunt: seu uel melius dicamus quando illae cum erraticis, quibus iunguntur, oriuntur, & occidunt: tunc profecto in earum ortu, &occasu suos elent flatus. Itaq; ad singulos orizontes illarum exortus, & occasus, non segniter obseruandi sunt: quando cum planetis, sole presertim, & Iuna exori tur , & occidunt quamuis temporum mutationes, quae a luna procedunt, non
sint diuturnae, & stabiles: ob motus sui velocitatem. Ad haec itaq;videbis ins rius ortuum, & occasuum fixarii tabulas ad tres Horizontes confectasmempe ad polorum altitudines grad. 6o. 62. & 6 . quae etiam pro 39.6 I. 3. dc 66. valebunt: quamuis non praecisE, & exacte; loquendo de fixis, quae multam h bent latitudinem, ac declinationem . Reliquas vero Deo , ter maximo nobis opitulante, alias conficiemus. Porro aliquarum fixarum obseruationes pro imdagandis ventis adducemus, quae a nonnullis viris in hac facultate illumibus cum antiquis, tum Neotericis asseruntur: praesertim , Stadio , & Masino viris clarissimis; tamquam ab ipsis obseruatae. Sole itaq: occidente cum regulo, flant Favonij spatio dierum nouem. Aquia Ia matutino cum Sole occidens etesias excitat. Virgilijs exorientibus, fiat su solanus: quemadmodum illarum eum Sole occasus Hyemalam spirat Aquilonem . Ante ortum caniculae octo diebus fiant septentrionales prodromi, post vero illius ortum duobus diebus fiant etesiae: quadraginta dierum spatio spira
tes ; quorum etiam dierum spatio Caniculae vis perdurat. Australes venti flare incipiunt ante Arcturi occasum cum BIe. Corus circa aequinoctium autumn Ie flare incipit. Delphini ortus cum soIe ventos procreat. Arcturus, caput Geminorum antecedens, Aurigae humerus dexter, venter piscis meridionalis,steulae trianguli, Herculis ,& Scorpij, omnes huiusmodi fixae orientes, vel occide tes cum Sole, aut Saturno, aut Iove, aut Marte, vel Venere, ventos procul dubio excitant. Orionis cingulus, corona, Iances, praesepe, & Aselli cum supra .recitatis planetis orientes, vel occidentes: ventos esset unt cum humiditate, &pluvia. Fixae orionis exorientes quoq; & occidentes cum supradictis erraticis, vel simul, vel seorsum, ventos flabunt cum imbribus, & tempestatibus: maxime si ponderosi cum duobus leuibus fuerint stationarij, vel Retrogradi; Tunc et nim insignes contingere mutationes cum ventis, & tempestatibus, experientia comprobatum est. Et ratio q uidem horum est, quia Orionis, Coronae, & Arcturi sidera, tempestuosa certe sunt: Haedorum. & Caprae, qui sunt in Auriga , ventosa: At vero, & de Mei curio quoq; , cum ventorum ipse sit otiam sons, &origo, obseruationes nonnullae a Magino adducuntur: dum cum fixis oritur, de occidit. Mercurio itaq; oriente, & occidente cum praecedenti Geminorum Capire, cum ceruice, vel cauda leonis, cum Praevindemiatrice, seu cum lucida tr stili nauis: csi cruce Pegasi, cu Aquilae seu Delphino,ventos gentiare. coprobatuest.Item dum oritur,veI occidit, orientibus,vel occidentibus pleiadibus,stellis in fronte scorpij,Crure Aquari j.ventre caeli yra,seminand,lucida Hydiae,aut Sagittarii nebulosa: ventos cum nebulis, & qnq; eum frigiditate qat. Cum Arietis cornu, cauda Capricorni, & nexu piscium, asperos flatus cum frigiditate, ac nebulis mouere, expertum est. Verum cum syrio, Procyone,cum stellis orionis,
cum praesepe, & Asellis, atq; cum basilisto, terribiles flatus nempe cum tempestate, aut tonitruis, imbribus, vel nebulis cit. Cum spica Virginis, & cingulocum stellis Aurigae, Trianguli, imaginis Herculis, Aquarii, aut cum lancibus vεtos produeit cum nubibus, & interdum cum pluuia. Causa supradictorum omnium Dissiligod by Corale
86쪽
nium naturas Induant: tales quoq; flatus cire, par est. Ut si Mercurius cum fixa suae naturae oriatur, vel occidat: augebitur certε significatum ventorum , quia Mercurius ventosus est: sed cum fixa multiplicis naturae,varios etiam flabit ventos iuxta erraticarum illarum temperamentum, & qualitates. Quo circa adnotare debet prudens Astrologus, quod Saturnus cum sit seisidus, & siccus, straticae cuac ideo grandinosus, si cum sua satumia oriatur, vel occidae , ventos suos dubio risu tarprocul mouebit orientales Ne dictum est) sed grandinosos: quia conduplicatur monent veninfluxus nisi adsit impedimentum aliunde. Si Iuppiter cum sua, similiter ven- ' 'tos suos ciet: sed interdum cum tonitruis. Si Mars cum Martia, suos quoq; occidentales inicos flabit: sed cum tonitruis, & procellis subito, & impetuose. Si sol rursus cum suis: etiam ventos suos cum aestu spirabit. Venus itidem cum stellis suae naturae, suos quoq; meridionales ciet, sed humidos, de Egidos. Porro
Mercurius cum suis auget ventos; cum Venereis australes ventosos,& pestilen- ω, & alitates. cum Iouijs tonitruoses, tempestuososq; ambo etenim ventis praesunt cum q- νς ' Martijs impetuosos, procellososq;: cii Satum ijs egelidos. Quod si erraticatum aliqua, cum fixa permixtae naturae, puta Saturni, & Martis, oriatur ,& Occidat: venti ex eris tunc venti erumpent pestilentes, & suffocantes . Fixae vero lunares cum luna orientes, vel occidentes e ventos movebunt, qui turbidum aerem, tenebrosum, naturae. caliginosumq; essicient; At ventos hoste maria commouere, manifestum est omnibus. Venim in hisce, & similibus, etiam attendenda est diligenter ratio si-- agnorum, num sint humida & procellosa:& aspectuum, num ex aduersa, aut qua- luna.drangula parte aspiciantur: sic namq; prudens Mathematicus certior erit in ventorum enunciatione. Sed de his interius, cum de fixis , atq; signis tractabitur.
Te inerrantibus stillis pro temporum mutationibus cognoscendis.c A P. XXXII.
v L L A M steIlam nono orbi rixam esse, sed instauos stella inera
luce clarius constat: cum ex antiquorum Obseruatione, rantes octatum Neotericorum quoq; Ptolomaei praesertim : qui in '' hac re accuratius prae caeteris suo tempore scripsit; ut in primo & secundo libro sui Quadripartiti clare inspiacitur, cum Haly, & incogniti expositoris, sed Card ni praecipue illustribus commentarijs. Inerrantes, &ria 'huisi
fixae sunt vocitatae, non quia nullo mouentur motu, TR vocita cum Ientissime certo tempore serantur vel sus ortum;
praeter proprium, qui si a septentrione meridiem versus ut alibi scripsimus, sed quia non mouentur uti planetae in proprijs orbibus, & circulis: ita ut 1 S
lis via recedant; fiantq; motu veloces, mediocres, tardi, retrocedentes, stationales, & smiIes habeant pastiones, quas caeteri errantes obtinent: verum
etiam quia inter se semper eandem seruant distantiam, immutabilibus semper spatijs a se inuicem disiunctae velut in paralellis prouehuntur in suo Orbe . Et quamuis earum numerus pene sit infinitus, & nobis incognitus r quia illi sili cognitus est, qui condidit eas ; quare dixit Abrahi , numera stellas i ea , si potes: & David in spiritu . Qui munerat multitudinem stes I
87쪽
o De pracognoscendis temporum' mutationibus
rum, & omnibus cis noulina vocat et nihilominus tamcn rerum coelesti m peritis Ioa a. dumtaxat dignae consideratione suerunt. Verumtamen , quii tu, Mio loca australia , occidentaliaque usq; ad noui orbis machinam adierunt, plu-logis . res se circa potuin maximas, ac lucidissimas conspexisse assirmant: polus': nostre linea Aequatoris transadia amittitur omnino, atq; per alium polum Nautae nauigant. Hae stellae ad nostram orbem pertinentes viris illustribus quamplurimis testibus; Ptolomaeo praecipue libro primo Quadripartiti capite octavo, di cius cor is quot mentatore Cardano pluribus modis a uicem distinguntur. Magnitudine sci- modis distin licet, Iumine, colore, longitudine, latitudine, declinatione, loco respectu figu-ς - - rae coelie Resione,habitudine ad erraticas: ex quibus alij consurgunt modi, quibus etiam differunt: nempe longitudine, antistio, radiis, ortu, occasu, tranfitu, ortu cotaico, aut Acronyco, matutino, vespertino, Heliaco, aut vero. Cui si adere velimus illius situm cum planeta in positionis circulo ab re non erit. Di Deli' ferunt stellae inerrantes magnitudine octo modis. Primo quia aliqua: sunt pri-is,ehi iud mae magnitudinis , aliae secundae: aliae, tertiae: nonnullae, quartae: a liae , quinq;:ne . qusdam sexie: aliquae, septimae: postremae, octauae magnitudinis. Quae sunt primae magnitudinis, sunt quindecim: secundae,q . tertiae, et o 8. quartae q7q.quin tae, a Io. sextae, o. septimae, quae sunt obscurae, & tenebrosae, nouem: octauae, postremae, sunr quinq; & nebulosae, quae simul i unctae: resultant Ioaa. Quae sunt primae magnitudinis, diametrum apparentem habent, scrupulorum odito. Haru Fixarum om tres sunt in septentrione, septem in Austro, quinq; in Zodiaco. Quae sunt secu- is numinis magnitudinis: diametrum apparentem habent scrupulorum sex. Harum in &fitus. boreali medietate sunt decem & octo, totidem in australi: in Zodiaco sunt noue Stellae tertiae magnitudinis habent diametrum apparentem scrupulorum quatuor. In boreali Hemisphaerio reperintvr 8 I. in australi 6 o. in signifero 6 . Quartae magnitudinis sunt Α . nonnulli dicunt esse q77. tres stellas addunt , qu Drum in septentrionali hemisphetio sunt I77.in meridionali I 67. in Zodiaco I 33. Horum diam cier visibilis.est scrupulorum trium. Quintae magnitudinis sunt a I 6 alij addunt unam , sicq; crunt 217. Quarum 38. sunt in boreali plaga, in australi sq. in rodiaco Io 3. Horum visibilis diameter est scrupulorum duorum . Sextae masnitudinis sunt so. alij 9. una minus dicunt: quarum in septentrionali hemisphaerio sunt I 3. in ausirino, nouem: in signifero a 7. Harum visibilis diameter cst unius scimpuli. Hisce obscuras ,& nepulosas addiderunt, obscu- stelIae obseu ras nouem: nebulosaS quinq; sed alij dicunt septem. Hae quo ad diametros non iόi e hq sunt dignae consideratione. Omnes praedictae stellae in q8. imagines coadunantur: quia ita collocatae sunt, ut aliqnam imaginem exprimant. Ideo Hi parchus, Imagines & Ptolomaeus vocarunt illas , Proclus . Plinius signa, &sid .. l. d. a. ra, Vuulgus constellationeS: Harum partitionem stellarum incertas effigies excatae ab Ai- phoenicia primo in Graeciam peruenisse phoenicibus vero a Saetis Patribus post Parcho, Pit' diluuium traditam fuisse nonnulli autumant, inter quos est Fretinus. Porro stel-di vulgo. lae, quae riguraS non exprimunt, a Graecis-, idest informes, & absq; figura amellatae sunt: suntq; numero quadraginta & octo. Imaginum igitur nu-- , iri' ' mero 68. duodecim signiferum componunt: nominaq; eorum lupei ius explicatas i. Viginti & una boream versus inclinant: quindecim vero ad Austrum, Illae
h.ri , , seu Hercules Lyra,Cigmn: alij dicunt Auis, seu Gallina. asilopeia,Perseus,
munerus'. Aurigaieu Heniochus. Serperarius aeu Ophiucus. Aquila,Serpens Ophiuchi:Sagitta seu telum:Delphin,Pegasus,Equi S tio,Addromeda, & Triangulus. Haec . sunt stellarum inerrantium nomina asterismos componentium in parte arctoa.In parte
88쪽
parte autem australi sunt, quae sequuntur. Caetus Infestus Andromedae, orion, eridanus, lepus, canis maior,qui & syrius. Procyon, id est canis minorargo, seu Λ.m, P. MNauis: Hydra, Crater, Coruus, Centaurus,sera, seu bestia quam Centaurus ge- nomina. rit, seu lupus; Ara, seu Thurribulum: corona australis,& piscis austrinus,leu magnus, qui venerem, cum Typhonem fugeret, excepisse dicitur a poetis. Stellarum omnium inertantium,quae sunt maiores,potentiores sunt minoribus, paruae, pixirem di-
beecilles. Lucidum habentes Irimen illustres effectus c/'sant. Plurimu cates, magnas conturbationes essiciunt. Lumine densiores, efficaces existunt ra- 'riores, debiles. Obscurae, & nebulosae obscuritatem, &malos patiunt effectus. Distinguuntur rursus inerrantia *dera colore, ac propterea ex coloribus planetarum induunt naturas. Idq; scitu necessarium est,ad praedicendas temporu mu- Fixa m Mirationes: illorum nam; planetarum effectus parturient, quorum colores habet. ': ζ: ζ' Quae igitur candidum,splendidumq;coIorem habem: Iouis vires referunt. Clarae splendidae valde, & modice rubentes: solares sunt. Splendidissimae, & buxeae. Uenereae; candidae,pallentes, & laebetis luminis, lunares. Igneae seu rubeae, iustae, splendidae, Martiae. Plumbeae, vel non omnes splendidae: Saturniae. Splendidae einereae, aut quasi nutantis coloris Mercuriales. Nubilosae,& maculosae: lunares,& Mai tiae, scurς & tenebrosae: Iunares,& Saturniati Amplius quae stellae secun- nrisu, gi da logitudine ad Zodiacu reseruntur, prout sunt in tali,& tali signo: nobiles sunt scrimina in reliquis. Quae is signifero incidunt potentiores sunt illis,quae extra illum degut. Quae minimam habent latitudinem eruaciores sunt illis,quae magnam habent Ia & latitudine titudinem, & eo magis si in ecliptica incidant: quia planetis corporaliter iungi possunt, & eorum radijs illustrari. Ideo prae caeteris Basiliscus, seu cor leonis po- eis, i -.tentior, robustiorq; decernitur: qui ab eccliptica boream versus, minutiS tan- eur caeteri
tum decem elongatur. Quod sidus re vera cum sit secundae magnitudinis,ob eff- si x PM caces effectus primae reputatur: cum planetae, praesci tim sol per corpus ilIi iungi posunt. Potentissim igitur erunt stellae fixae, quae in eccliptica incidunt: autem usq; ad secundum latitudinis gradum ab ecliptita . Post has vero, quae ab ab utroq; Hemisphaerio citra duc latitudinis gradus deflectunt, minus efflcaci res erunt: quia omnibus planetis Gole, &Ioue excepcis iungi possimi: Idq; ob illorum planetarum maximam declinationem , quem habere solent, prouenire, maxime consentaneum esti quod in sese,& Iove no contingit. Similiter quae post quartum latitudinis gradum declinationem habet, debilioris sunt influxus: quia limae solum , Marri, & Veneri, ratione iam enarrata, iungi possunt. At quae gradum latitudinis quintum excedunt, usq; ad septimum,cum Venere tantu,& Marte coire potiunt, verum in cunctis hisce piarecitatis habenda est quoq; rario magnitudinis illarum: quamuis extra Eodiacum declinationem habeant . Nam &pirisum. pleraeq; insignes extant, & oriuntur, de culminant,-occidunt: ideoq; & iIIaetra rodi est etiam mirabiliter influent. Verum haec omnia in libris accomodata habes. Sub- β
inde Boreales fixae nobiliores sunt australibus: & existentia, & declinatione. Simiter quae in cuspidibus seu domorum initi js praecise incidunt, potentes sunt: sed Fixarumnae Potentiores quae horizontates angulos, & cor coeli perlustrant, & horizontis cir Izuiaricumferentiam ambiunt, & verticatos existunt. Postremo fixarum robur ex e
rum habitudine ad planetas omnes Elicitur, sed ad solem praecipue. Idq; multi- ti δῖον ro-pliciter eontiniit.Nepe ex earum coniunctione cu planetis secundu longitudine, iis. Mi/ν:ex earum antiscio cum eisdem praecise: & planetarum radijs, quando scilicet ab , pr illis illustranturi ex ortu, & occasu simul in mundo: ex transitu simultaneo perexIi medisi,vel per imae ex matutino occasu vero, & ex vesperiino exortu vero:
hoc est, quando exoriente sole, vel planeta, stesta opposita sub occidentali tab c a tore
89쪽
γε De praecognoscendis temporum mutationibus ,
tore demergitur . Vel quando occideme sole, vel planeta, stestah diametro ria
horizonte orientali escuatur. Similiter dicendum est , fixas robur trahemia ex matutino exortu Vero, vel apparenti: & cx matutino occasu apparenti, & ex apparenti exortu Vespertino, & vespertino occasiu vero, & apparenti. Sic enim fiet, ut variae sint temporum mutationes r quod inferius explicabitur. Verum Vt Omnia cIaritatem habeant, opere praetium est; ortusi,& occasuum discrimin: inerrantium siderum paniculari digressione discutere: quod accomodati quom poterit reliquis erronibus, praeter solem xlicet in Venere , de Mercurio, qui se i. lem sequuntur,&nop longe ab eis recedunt, in aliquibus certe deficiet. Non iis, quemnia etenim sole moriente, casum petere gotem Venus, vel Mercurius, & e rei ldo restini tra sole occidente, duo illi inseriores ortum a seendere festinabunt i licet ori m. di isti es, tales,' & occidentales dici poterunt. Itaq; possunt dumtaxat oriri cosmiee, ω vel occiden- Heliace, & occidi acronyce, & heliaee tantsi. Hoc est, possunt supra horimi te sola, tem attolli simul exoriente Sole:& possunt parum ante solis ortum apparer quiliuis m, uti prius raclijs tegebantur. Amplius possum certe simul cum occidente num ortum sole abscondi:&possunt pedetentim sub occidentis solis radijs occultarit cinysii μ'' '' parum post solis occasum se conspiciendos protulerint. At luna matutinum nuri: quam ortum heliacum habebit: quia sole velocior, & interlunio completor Fixuumtres cedit a sole in consequentia, unde post solem oritur. Sed fixa m tres alii ha. 'ita iubat' bitudinum modi, siue ad solem , siue ad planetas dilucidandi remanerat: exi qui εd planetas. bus illarum quoq; potentia, & robur desumetur. Primus est, cum sol, vel planeta mediat coelum: stella oritur, vel occidit; item cum planetam edium ictum coeli transit , stella oritur, vel occidit. Secundus est oppositus, cum planeta scilicet oritur, vel occidit, stella culminat, velimat coelum . Tortius, & postreismus est, cum inerrantia sidera eundem position Is circulum cum planetis oblisneae. Horum vero praxis, si opus fuerit, desucidabitur. V t t i ; . . ,
vario siderum inerrantium ortu, re occasi respe pianet
rum ob temporum mutationi et digno cendas.
OE L E S T E S apparentias, quas Graeci phoenom
nas vocant, nonnulli tempestates certas, statas, & rem gulares ad differentiam fortuitarum, ex stellarum or
tu, & occasu, primi mobilis gyro, & maioris Ivimnis.
motu originem habere: nullus ex rerum coelestium is
peritis est; quin illud affirmet. Ideo de illarum vario
ortu, &diuerso occasu accuratius, exactiusq; dicendum est. Stellarum itaq; duplex est ortus, & occasus: alter poeticus, alter vero astronomicus. Astronomi- jςμ cus est ascensus, & descensus signorum, & partium ecclipticae in utroq; sphoe-rae situ. Primus est portio Aequatoris, quae cum eo signo, vel arcu cooritur,dμcta a Ptolomaeo αναγρα et secundus est portio aequatoris, quae cum eo signo, vel arcu una occidit. At de hisce non crit in praesentiarum nobis sermo: sed de poeFi1δru r tico . Poeticus onus est stellarum inerrantium ascensio, vel descensio supra, vel M p si Μ -horirontem: quae fit sele simul aut oriente, aut Occidente; Vel earundem apparitio, & occultatio, quae fit sole ad eas propius accedente, vel recedente. Cur dieutur Cur autem dicuntur hi ortus poetici, nulla alia ratio est, nisi quia poetae cumGς P9ς i laesis mutationes.&tempestatem describunt, similiter aequinoctiorum,.& sobris. stitiorum .
90쪽
stitiorum tempora, quemadmodum etiam historici, Serei ruinae scriptores arationis, sationis, messis, & similium rhis crebro utuntur. Species ortus, & - o .& oecasus poetici duplex est: verus, & apparens. Verus in duplicem quoq; diuidia rus ρο tur in matutinum, & vespertinum. Matutinus ortus est, itellae ascensus supra P 'hininc mem una cun Nin oriente, aut paulo postsolis ortum. At cum sic scilis Qttiuisit
lux,,Vmgtur hic pri graece eosinicus: hoc est mundanus. 'loccasus. maturinus, Rurilae destensuh infra horizontem , sole eregione ori- oeeasu inaente , Hic occasus grece silmiliter dicitur κοσμήla, idest mundanus. Or- rurimu . ius vespertinus est vespertina stellae astensio si pra horizontem, sole econtra o is, EAsccidς'te, quem Grmi vocant φαρο υι- Me est Acronichus, quod latine n pertimis . . is initium gnificax: licet ab atris quin i lux, eest temporalis , a κυ- d. . γνος, qu sed ii ncat tempus occasus aut m:ytbertinus est vespertina itellae descebo inst horizontem , solo simuli, aut paulopost occidente a graecis similis er di obethi, Veia ecas nox. Ortus seu occasus apparens est ille, qui alias heliacus dicitur.Or- sperturus.
tu eliacus est stellae apparitio extra solisi radiosi, ut mane conspici possit: nam pyuluante sularibus radijs tecta erat . in ceneses cum sola stella iecedit,& quasi eandem dςtegit;yt mane ante ipsiqs ortum denuo eoespiciatur. Graeci huc Ortum Norολη, vocane. Plinius emersum. Hunc otium illustrem facit Carda- ludi tinuus, & nobilissiimum. Occasus heliacus xst stellae occultatio, ut vesperi post solis μ' 'occasum cerni non possit obsolis propinquitatem, qua stellas ad quas peruenit: o sito fulgore occultat, & tegit. Quς stella paulo ante solis occasum supra horia
Iem occidentalem conspiciebatur. Hunc occasum heliacum vocant etiam G Ποῦ si κρυψιν , &-ι Plinius vel o occultationem. Alii dicunt heliacum dici ab ., quod est li nam ideo solaris dicitur. Sed libet hoc in loco, de his ν Albia
poetici ortibus carmina quaedam afferre: quae alias Belgius vir doctissimus in deiphu omenis libro I 3 cum siuit pulcherrima, adnotauit. Mane vehit supra terram tibi cosmicus ortus Sydera : sed phoebi lumina tecta latent.. - .Mane dat viliacus quaedam sebuecta videre Astra r scdaceonichus nocte videnda trahit.
Verum permutantur adinvicem ortus, & occasus cosmicus, & Acronichus,
idest ortus, & occasus veri: quorum permutationes his versibus pulchre desu
Cosmice descendit signum, quod acronyce surgit Chronyce descendit signum, quod cotaice surgit. . De his ortibus, & occasibus vide Virgilium in Georgicis, Ouidium de ponto,&de fastis,Lucanu, & alios quoq; poetas: ideo diximus cur poetici vocarentur. Sed de adducere placuit incerti authoiis carmina,quae Franciscus Bordinus Corrigietis in sua chilia de tractatu primo,quaesito & resposo a 9 I. afieri.Quaecusint aordinus.'vetusta ut remuo & ob pulchritudinem lectoribus facient satis. Cosmicus est ortus, cum sol emergere quaerit Ipsius oppositu apsus ad ima gerit. - . Chronicuo in lapsus, cum sol in vespere tabet,