장음표시 사용
31쪽
Martini lut m Otigo, dedissentio a
se sectam in Gemianiam se confert eo consilio, ut superbiam nonnullorum stenaret qui nouae . veteresque inimicitias exercebant cum Auli iaca ta initia. Protestantes vocati, qui principes erant i reticorum. conuentus habent in urbe Vii petorum ubi decretum est de I ridentina synodo de ii ma-ptibus belli Uellonientis. de non de erendo Archiepiscopo Colonienti Ubiorum, qui contra Pontificis, Caesariri; mandatum antiquae religionis in illi uta mutauerat. Nam et optet stequenteS de religione, varia, i, sententias singulorum,omnia plena erant tam a perturbatione, ut non mediocritet laboraret ira Germanica. Licebat enim de summis magistratibus acculata one, ad paucos Principes imper ij deterre, qui omne auxiliorum genus libesalver Archiepiscopo promiteratu , si quavi, interretur. Atqui cum paulatim serperet Lutheri ira, de aduli crina rerum Euangelicarum explicatio. atque ea in principatum Intuergorum denique suillhi ad nulla, Protellantes tanquam pro gloriola victoria. de insigni aliqua re gelta, legationes gratulatum mittunt: iussaeq; iam iactae Chri iti cluci allixi imagines prollemi de infringi, quod impium essh dicerem imagines coli. Sed Nnos non lotiam impium, de netarium esse fatemur idola, de limulacia, oc vanam materiam lai quam Iacum colere, verum et lam quicunque hoc iaciat insaniae dc demcntia condemnamus cum tamen tam impium sit imaginem Iesu Christi Redemptoris nostri ulla contumelia amete qua nancialium diuinos honores materiae inani, 6c ex ea iactis imaginibus, tanquam Deis tribuere. Non enim pie bellum geritur cum imaginibus. ijdem rursus cenicinus sacras imagines in lacris locis ni cessario esse habendas, quae non minus per picturam, id sol lasse magis ad lenium, quam monumenta literarum, pietatis 5c divinae erga nos charitatis sublimitatem rcierunt. Sed quoniam Tridentina lynodus noluitat colloquium Attobrigense compi Obare, id intelligens Caelar quod Protestantes ipsam synodum non admitterent,ne paci οὐ tranquillitati procurandae desutile videretur. concaelit haberi colloquium, sine praeiudicio tamen Tridentinae synodi, ad quam intelligebat negotium de religione necessario deuolui oportere, Ut publice Christianorum paci comuleio ur. Disputatum est diu de ratione colloqui j, ad quod octo protellantes, & totidem catholici collocut res, oc auditores sunt delecti. Neque tamen res conuenire poterat, quod aut scriptis omnia colloquia committi volebam, alus illud procrastinatio tantum videbatur. Prius deminciatur a catholicis siquid aduersus lacram scripturam, Apostolicasq; traditiones dictum fuerit, ut se pro nihilo velle haberi. at siquid communi lententia decernatur, illud habendum elle pio familiari sermone line ulla vi, aut Iobore decreti. Mox prolata confestione Augustana quam Caelat Augulfe Vindeliciae cum apologia concesserat anno i sso. rogantur protestantes, an perii sic rent in eadem lenten. tia scriptaq; illi repugnantia, vel tua omnia damnarent. Bucerus, qui prunas apud proicitantes obtinebat, diu haesitauit, ac respondit demum te damnare leti pia contraria. Per illud res iam mi hos eriam damnauit, qui in plerisque ab ea desecerant, tesco denique perducta et t. ut iacile Buceti improbitas patuerit cum in tam absurda dicta compulius sita Maluendi viro domisino Iheologo catholicae pietatis, ut per repentinam disputationem in magno doctorum virorum consessu nopuduerit, allit mare eu qui mortali peccato tenetur fidem catholicam amu tere leno credere Deutrinum 5e unum eme, neque Chri istum esse filium Dei, neque redemptorem humani generis, neque natum . neque crucifixum, neque reuixilse, omnia peccata ecte incrcdulitatis, nullum imbecillitatis aut inscitiae, sed omnia ex malitia,& contra conicientiam committi, quae certe sine nausea de horrore auditi a piis auribus non pollunt. diditus eii rumor fallax. deinde ad tegendam malitiam. Maluendam ad Buceri dicta obmutuisse. Atque ne deliramenta, quae multa prolata sunt a Bucero memorem, id tantum dicam, quos ille non minus Atheos, quam antiquus ille Diagoras, visus est. Deinde cum lari iteras dediiset. quibui colloquii habendi forma praetcribebatur. non complectetibus eam protestantibus conuetus paulatim es an ait: at contra Tridentina lynodus inchoatur,quo nulerat iam Pontifex legatos viros doctrina integritateq; praeliantes, Reginal lum Po.lum. Mariam Motium purpuratos Antistites, ac Marcellum Uerumum. Nolebat autem Caelar asuelliis eas nationes bellum sulcipere contra Principes, qui haereticos protegebam, quia videbatur ea prouincia ita aflacta, ut nisi per summam dii ficultatem. summumq; periculum non Ῥ.let armis compelli ac reduci ad vetetem religionem. His accedebant cum Rege Gallorum potent uilino multa eorum Principum amicitiae, dc coniunctiones, & Solimani copiae ingentes, quae vari j I incursiori ibus Pannoniam liveitabant,uniuetiamq; propE occupauerant, cum te pupillum regem tueri profiteremur. His omnibus tamen tantis dilii cultatibus reiectis. cum religio. dc Dei cultus siti omnibus ceteris humanis negotiis praeserendus acerrimu maximeq; difficile. 6c periculosum Germaniae perdomandae bellum suscipit, neque eam patitur impune aefecisse ab itistitutis religionis, ritibusq; malorum de ab illa maiestate Imperii, quae summa semper obseruantia culta est ab illis nationibu quos unum propE continet ipsius Germaniae splendorem. Ad hoc autem bellum explicandum videtur paulo altius repetendum,quibus consilijs. quibusve auxilijs permoti fuerim ad desectionem duo potetissimi Germaniae duces Philippus Lant grauius princeps Cattorum .de loli nes Federicus antiquissimς stirpis nobilissimus Dux Saxonum, qui se arma sumpsisse pro tuenda libertate Germanici nominis profitebantur, & ad eius rei nomen liberas etiam ciuitates ad fisci piendam communitatem eius belli excitauerant. Quo tempore tenuit Imperium Saxonum Ioan ners, Pontifice Leone decimo, quod accidit anno talutis nostrae decimo septimo supra nulle dc quingenios, multi praeciari homines, dc in omnibus disciplinis praestantes, liberalissimis propositis praemiis inuitati sunt ad urbem Calmiam, ubi Dux ille morabatur. Exiit per id tempus monachus eremit anus Martinus Lutherus ex ignobili pago Issebio, qui est agit Massellii, ubi etiam mortuus est hoc tempote initio serme anni praesentis, cum annum ageret aetatis suae tertium post sexagesi
32쪽
mum qui ut suorum monachorum principatum obtineret, cum iam aliquantulum existimationis esset adeptus, persuadet Ioanni Duci, ut a Pontifice diploma, indulgentia scilicet vulgo voca. tamam petrare conaretur. Sed cum res non successisset e sententia, incredibili odio aduersus Pontificem exarsit, putauitq; suis rebus optime consuli, si illud dignitatis quaesistet impugnando, quod implorando obtinere non potuisset. idcirco multa edidit maledicta publice ad uerius autoritatem . Pontificiam. de aduersus indulgentias praecipuE. Pontis audita huius hominis temeritate M importunitate Thomam Caletanum Cardinalem mittit ad leturgentem flammam leuitionum extinguendam. Sed cum iacilis & placidus ventus excitare ignem, rapidi issimus extinguere ac dissipatet oleat tamen longe alia ratione in his uti conuenit, uti docuit experientia : nam cum Thomas ni mis seuere aggredire visus esset, irritavit potius, quam ulla ex parte restinxit aut dissipavit 1 urges incedium. Pontifex deinde iustissimis caussis compulsus ditis imprecationibus Lutherum inlectatur, qui pro petenda venia in dirarum imprecationum vindiciam, non solum rudes homines, Scfaciles naturaq; propen los ad omnem uiuendi licentiam ab obedientia Pontilicia, catholicisq; institutis sollicitauit, Mabduxit, veru metiam fallas explicationes euangelicas in medium ita attulit, ut per nuda occultarum diuinarumq; sententiarum verba populorum ac P. incipum animis illuseriti feceritq; ut proposita liberiore vitae ratione adulterina pro veris tacite complexi sint. Primi igitur Saxones Sc Sueui eram doctrinam imbiberunt atq; multorum postea qtii doctissimi esse putabantur malitia rem eo deduxit, ut ex his seminibus, multisq; aliis denuo te addentibus noua quaedam religio pullularit, cuius stolones in alias nationes transnausi latan tam germinarui sente tiaruvarietatem, totq; sectas haereticorum, ut sepe totidem in eadem domo, vel etiam plures de religione sententiae tuerint, quam homines cum tamen una religio tantum bona sit. ut quae unius Dei cultum prospiciat, neque tam diuerset,&inter se dissidentes bonae simul esse possint. Pontifex de omnium salute mirifice sollicitus ad opprimenda il la incedia quouis humanitatis genere vlus est: sed ea tantopere creverunt atq; inueterauerunt paulatim in animis hominum, ut multis Principibus ad nouam religionem te addentibus , dc conspirantibus comitia religionis indicta sint a Fed rico electore Smacaldi r. illud est nomen Oppiat inter suaros. cIncciones ad Schalmum flu.uium. Conuenerunt ad illa comitia, quae facta liant anno quatio post mille quingentos, de trigin. m' ' ta Principes insignes Henricus pater x Mauritius filius Saxonum duces , Philippus Lanigrauius ς' Inctionum Bel nardus dc Philippus Sen nonum, Franci icus1c Hemestas Caucorum, odericus in tuergorum. Philippus Vessimum Dux. Ioannes regulus Aliii. Golpnangus An halii princeps, Alhecius Massellius, Tecchenel burgins. Aldemburgius, de duo Natali enses comites. Vrbium praeterea Septentrionalium Principes, quae magis ad ursas vergunt. Pheugari, Phamirant, Treuae, Plia rodim. Minde, Phri . Tun burgi, Lem burgi. Gottinge, Gollatici Hannubere. Liberarum v bium Sueuorum Principes, Ruguste. Argentorati, Bibaci, Ges finge, causa mi. Canoduri Chepte, Declinet burgi, Alcimeni Roti burgi, Sc ne multis ducibus ac ciuitatibus, quae principes homines ad ea comitia miterimi memorandis tempus absumam uniuersa set e Germania in has loges conspirauit. quςm illis comitiis fulciunt. i. Vt in quinquagesimum annu leges latς intelligerentur ad religionis sui ip istum, foederatorumq; omnium detentionem. i. Ne liceret cuiquam bellum inserre, aut hostiliter inuadere agrum sederatorum. 3. Si quis inuaderetu statim ut caeteri atq; significatum esset, subsidia mitterent. quanto maiori potant conata dc diligentia, quod nisi nuum esset intra certum spatium, urbs illa pollet sine prandiae nomine cum hoste pacisci. vel etiaaduersus coniuratos arma capere. 4. Ut unius hostes caeterorum hostes intelliserentur. 3. Vt nemi ni liceret semel susceptum bellum ad uerius quemvis hostem deponere. nia reliquorum omniuconsensu. c. Ne armatus exercitus permitteretur per agrum cui ut quam sceleratorum ad bellum interendum pertransire, nisi communi omnium aecreto. 7. Vt qui auxilia acciuissent, per viginti dies commeatum suppeditarent ab initio belli eo profectis, ae totidem poli bellum : ea tamen lege. ut qui acciuisset, α cuius causa bellum gereretur. summum haberet imperium eius expediti nis.quod nemini suscipere liceret ad alios intestandos vel Principes, vel ciuitates. S. Ut liqua inter ipsos foederatos nasceretur cotrouersia pro iure dc aequitate, at non pro armorum vi dijudicaretur, seruaret utq; iuramentum, quod intercesserat. p. Vt liceret principibus. dc foederatis ciuitatibus comuni conullo mutare, vel addere siquid opus esset, aut aequum videretur,l:ceretq; sapientius comuni omnium taluti consulere. io. Ut eiusdem foederationis loci, ae participes omnes Sc liberae ciuitates Saxonu de Sueuorum intelligemitur. His tot populorum vobiumq; Smacaldicae ii Ederationis auxiliis elati Philippus Lanigrauius Sc Federicus Saxonii Dux Principes nobilitate. potetia, autoritate praestantes, ut qui sibi viderentur ita plurimum posse suos terminos dilatare, sua Mettuna minime contenti ad niaiora aspirare incipiunt. Visum est autem optim E consuli rebus tam potentis foederationis, si imperium etiam ad nouam illam religionem detorquerent, ut non tollimpotentia, ita etiam dignitate Imperatoria foederationem insignitent. Ad illud consilium ei-piendum incitabat Pederi cum veterum Imperatorum suae iamiliae recordatio ; cum duo Henrici . tres Otthones, bc nuper Lotarius atque Adulphus in memoriam veniebant . ad quos omnes E sua familia imperium fuerat delatum. Confirmabant vero in ea sententia preter seder tos multae etiam cum externis principibus amicitiae, dc affinitates. Atque xet manifestius belli Germanici magnitudo appareat.& quantae suerit di ilicultatis Germania vincere, quae non nisi suis armis videtur posse ita purata in uippe quod lice una prouincia multo plures oexercitius Romanorum profligasse dicatur, quam im,ersus tere orbis reliquus, non erit absurdum si sitiam α mores Ac nuturam Germaniae quanta sieti poterit bleuitate de cripserimus , quoniam illis ignoratis in multas A a dubitationes
33쪽
Germanis deseriptio. Liberarum ei
Germani Nopuli qui sint. Germani qua
dubitationes diligentem lectorem incidere necesse erit. Germania igitur est omnis in partes quatuor diuila, 'nam quarum hinc claudit Danubius. inde Rhenus fluuius amplissimi. Altera Gallia.
comata attingit a meridie, cum Belgica regio de Heluetis nuper Germaniae prouinciae accesserint. Tertia Germanic pars Norico bc Vindelicia dc Rhetia terminatur ab otiente, 6c alpibus, dc nonnulla parte lilytij: cum ex eo latere etiam German i spretis obiicibus Danubii nouas regiones suo im .perio adiecerint. Teutones populi prς terra. qui lunt traiecto Vistula numine, in alia parte habitat exinani an qua ad leptentrionem habentur Sarmatae de Prutent. Terminantur igitur Germani amplit limis finibus, ut uno verbo dicam. ab oriente Sarmatia dc Pannonia dc Bebijs Sarmaticisque montibus asperrimis. Ad occidentem habent Belgarum regionem, quae extenditur ad mare usq; Batannicum. A' septentrione clauduntur Oceani Germanici flucti bys, cum Alpes vocati monte dc italia a meridie secludant. Hanc prouinciam totam sere transuerse scindit Albis fluuius. qui a Sudetis montibus ortus non procul a sylva Hercynia in mare irrumpit ad Saxonum regionem. Atque cum Rhenus, Sc Danubius antiqui effetit fines Germaniae, qui per illam prouinciam amplissimi decurrunt. pars illa quae luit propria antiquitus Germanorum. vocata est superior; atqu vergit ad oceanum occiduum, inferior. Haec nostra descriptio tametsi ab antiqua Germaniae descriptione dissentiti tamen non debet videri facta praeter rationem, cum non minus legibus, institutis. imperio, moribus, idiomate, quam mari vel montibus vel fluuiis de naturae terminis regiones aliquando sint circumscribendae. Maximus est in Germania amplissimarum δcopulentissimat in ciuitatum numeruS,quas regio, cum humenti, omniumque rerum victui necessiariarum de metallorum sit teracistima, copiose alit: quamuis propter stigus alicubi non magna nascitur vitium copia. cum arbot illa magis amica sit caloris, quam ut eius regionis naturam patienter serre possit. Nam solae liberae ciuitates sunt nonaginta de clus. atqui ne ulla dubitatio possit legentis animum in uniuersis rebus.quae de Germania conscribentur, retardare, in has sere prouincias Germania distribratiatur, in regionem Batauorum. Belguam Bus alterorum. Rusiuntes prςterea dc Camam populi Ne Cherusci.&Bocini Calliari.Caritiai. Vangiones. Intuergi. Turonesque Germani sunt, de qui Metiam, qui Valeriam, qui Selandiam habitant, qui Carinthiam qui Uessaliam. qui Noitelandia dc Maringi, Marcomani. Tungri, Triboces. Lutiburi, Sangobardi, Seianones, Teuceri. Incriones, Menapi j. Sicambri, Vispi,dc multi praeterea populi ac regiones. Homines sunt mirifia disciplinarum ac rei militaris ob eruantes. legum cultores ciuilium,& si ad iobrietatem potius.' uam ad ebrietate pro patriae consuetudine vino assiuescerent uti, felicissima ingenia existimarem Germanorum , nullisq; interiora mortalium . Quod attinet ad eius prouinciae publicam administrationein, praeter legum ciuilium obseruantiam, municipaliaq; iura .aliae ciuitates sunt libere, sui H; utuntur legibus ad morem rerum publicarum. Aliae sunt imperatoriae ciuitates,&oppida, dc pagi, quoniam proprium istud est imperi j patrimonium, quae statim cieati Imperatoris ditioni omnia subjecta esse intelliguntur. Aliae sunt faciatorum antistitiam, aut ducum. aut marinionum, aut couritiam, ac cetero
rum huiusmodi principum imperio subieciae, quorum tamen omnium princeps Ecquasi caput est imperator, qui a septem ex his principibus eligi consueuit, ubi electionis indicendae opportunitas oblata suerit. Nam facultas eligendi Imperatoris ex Italia primum in Germaniam translata est a Gregorio Quinto Pontifice Maximo. cum fitisset expullus a Romanis anno salutis nΡstrae quarto post noninsentos dc octoginta: quem postea Ottho in Italiam cum exercitu iransgressus sedi Ap stolicae restituit. Ea de caula pontifexGermanus per arma Germanica in imperium restituluSconsulente etiam ipso Otthone facultatem eligendi Imperatoris Romanis ereptam ad suos Germanos transtulit. Sunt autem hi sactati Antistites Imperatorem eligentes; Coloniae Agrippinensis, Trevirorum, Mocontiaciq; Archiepiscopi.quorum hic Galliam. ille Italianaalle Germaniam rei et t. R liqui sunt comes Palatinus,dux Saxonum. marchio Seianonum, quorum suffragia cum paria sint numero. Vt commode fiat electio, nes; paritate su Sagiorum impediatur, septimus additus est Rex
Boemorum propter potentiam x dignitatem eius et ostionis. Additum est praeterea ad electionis maiestatem ut aisint Camairorum, Marcomanorumq; marcia iones, M alii complures proceres, liberarumq; ciuitatum legatio nes, quibus honoris cauia diuersa iniuncta sunt munia. Vniuersa Ge mania se uouo Imperatori praestituram obedientiam iuramento obstringit, seruaturamq; fidem eo defendendo aduersias populos repugnantes imperatoriis mandatis . at contra iurat nouus impera tor promittens se libertatem dc leges Germanis pro viribus defensurum, cum imperii res maximς prouinci el; publica negocia ad salutem omnium spectantia per comitia Germanorum optimE ac lapientissune regantur. Illarum autem legum in primis ea praeclara est, quae facit ad hoc praesens bellum, e cuius contemptu nata sunt semina omnium earum calamitatum Germanarum, quaslumus explanaturi. Cautum est imperatoriis legibus nequis pagus vel ciuitas, vel princeps,Vel natio Cermanica inconsulto Cesare, vel inconsultis Comit ijs arma publice sumat religionis aut alterius rei causa; nui quis renuntiatus sit rebellis imperii dc perduellionis reus, cui sit indictum imperato
rium exilium. illud nihil aliud significat, nisi dari cuiuis impunitatem dc licentiam esus capiendi. occidendi, diripiendi. bona eius praedandi. Cum vero per Sinacaldicam *derationem exelusi essent omnes, qui non fuissent eius nouς resigionis participes, atq; pro hostibus haberentur a coniuratis. Philippus Lant grauius copiis de pecunia a Fedetico adiutus breuissimo temporis spatio totum ier Eimperium finitimum Henrici Ducis Iuli curgii suo adiecit, quoniam is a Pontificia obedieti a Mamicitia Celaris nult is strationibus, aut pollicitationibus abduci potuerat. At enim ego facinorosi Mimpuri hominis semper esse existimaui per simulationem contempte aut violate religionis alterius bona praedari, cum nulla sit tam nefaria religio, tamque impia, quae iubeat in homines diuersae religionis
34쪽
gionis latrocinia exercere. Sed haec sunt auarissimorum tyrannorum instituta,& improbitatis integumenta. mae cum ita esse intelligeret Lant grauius, id se secisse simulabat, quoniam prior Henim S ad concremandos pagos nonnullos suorum subditorum misisset, dc ad occupandas isti sodbnas, cedendasq; sylvas Gollariae quae una erat s deratarum urbium. I lla in ligni iniuria accepta Henricus collectis iis copiis, quas angustia temporis pasta est, ea recuperare conatur, quae sibi per vimi nique fuerant ablata .eius optatis fortuna belli primum arridet. alias armis e tuis ciuitatibus capit, alias per deditionem in fidem recipit. contra Lant grauius comparatis quam maximis copi js exit in apertum cum Henrico collatis signis dimicaturus, ubi facultas daretur. Herque paratus ad pugnam etcItus cum intra litos fines moraretur, Mauritius Philippi gener hortatur Henricum ad pacem Per honestas conditiones,&ad arma deponenda. Dum agitur de pace.rem, bellica paulo negligen- ' I tius tractatur, repente inuaduntur castra Henrici profligatisq; c ijs Hericus ipse S Carolus filius in potestatem hostis venerunt. Atqui cum ridiculus sit is,qui prorsus vel illis credat, qui se amicos iatu,
csse profitentur, nisi prius in rebus leuioribus aut necessariis periculum secerit eorum fidei, certe multo magis leuis est putandus,qui sese committat placidis hostium blanditiis: cum dissicilius sit
callidum de armatum hominem armis deuincere,quan inermem Sc incautum fallaciis circumuonire. Plerique idcirco utuntur hoc bellandi genere ut quos auaros hostes de pigros elle arbitratur, 1allant 1 pe pacis & tranquillitatis interim ab apparatibus bell icis retardantes Quin ipsi maioribus vibribus ciam mature collectis acrius inopinatos ac. hil tale suspicant invadant. Eni in uero spe pa pallaeis evicis ita deludi perq; huiusmodi fallacias opprimi valde triste est oc calamitosum, sed tamen nullum vitandi. est detrimentum cum facti turpitudine conserendum i quoniam libertas de ficultates aliquo modo recuperari possunt, at existimatio quς vel ipsa vita carior esse debet, ubi semel amissa fuerit, vix Per multas aetates, multaq; posterorum preciara tacinora potest res arciri. ea res non mediocriter animum Celaris commouit,qui etiam frustra multis rationibus Philippo persuadere conatus est, Ut principatum libertatemq; Henrico restitueret. Postea Philippus impetrata venia, ac facultate adeundi Cς aris cum quadringentis armatis equitibus Neo maguria accedit, quae insignis est Nemetorum urbs sit aves fluuius Ombricus cum Rheno coniungitur. Demonstrat se arse non aequo animo ferre illam iniuriam . hortatur ut Henrico sua restituat . adduntur precibus mine quod nisi illud sponte secerit, profitetur Cς sar se per iura Germanica extorsurum. Philippus irae, superbita; plenum dedit responsum quippe quem felices rerum successiis,d eximis eaerationis vires non mediocriter extulissent; que per bellum parta sint ea legitimE tute belli possideri,quae lex antiquissima sit, oc non tunc primum a se usurpata: cum prςsertim eorum bellorum autor Henricus prior extitisset. lete hortari inquit Caesarem ad conteruandam beneuolentiam isderationis . cuius praestaret sibi con seruare amicitiam. quam tantum bellorum in se concitare,quantum sustinere postea non pollet. His dictis abiit Philippus. Cesar tametsi serebat grauiter resiponsum audaciae, minurum qi plenum, tamen quia ultionem in masis opportunum tempus differendam censiebat, iudicauit eam controuersiam oportere in Tridentinis comit ijs dijudicari,quae per id tempus sacris Patribus Tridentum indicta fuerant , quam synodum Philippus ibidem fieri flagitauerat,quod urbs illa commoda esset Germanis Principibus, ut apud Germaniam sita in ripa Athesis fluminis in extrema ora Italiae . cum ad illud Concilium die sibi dicta Philippus no accessisset, ac neque ipse, neque radῆά situ,
reliqui foederati viderentur curare Imperatoriam dignitatem, aut amplitudinem, oc autoritatem reliquorum comitiorum ad quae conuocati non conueniebant, vel certe quendam prae se serebant contemptum, eam rem Caesar coepit serre grauissime, atque eo denique deducta est, ut foederati noueque religionis Principes comitia inter se celebrarent, mutuaque auxilia ii aggererent ad opprimendam maiestatem imperatoriam . Caesar hisce rebus commotus comitia indicit Artobrinam, quae urbs est nobilis Vindeliciae quibus cum neque Federicus, neque Philippus Lant grauius anuisssent, ut quae aduersus scie fieri intelligerent, decernitur in ijs referente Caesare ut Fedetico dignitas eligendi imperatoris erepta censeretur; id quoniam multa contra leges imperatorias patriasque commisitsem neglecta Augusti Imperatoris autoritate, Philippus Lan inrauius&Federicus hostes lanigravius, imperii iudicarentur,ijsq; indiceretur imperatorium exilium. Nam Caesar quamuis tare serebat N Federicus contemptum imperij, dc catholice religionis peream prouinciam magis ac magis in dies serpere, SV0Rhoii firmioresque radices agere, quae superioribus temporibus tanta obseruantia iustitiam, ac pietatem Uypς - μα coluisset, tamen cum modo Pannonicis modo Numidicis bellis distraheretur neque tunc quidem 'rem illam aggressias esset, nisi vel post exilium acrius odium exarsisset, multaque damna celarianis amicis missent illata, ac neque ab imperatoriis quidem urbibus sibi temperatum suisset. cum vero breui suturum appareret. nisi opportuna remedia adhiberentur, ut illa prouincia tota ab auita religione & ab automate imperii descisceret, decernit rem non posse comni ediutius procrastinari. maxime omnium incitauit atque inuitauit Caesarem ad hoc bellum suscipiendum praeter caetera multa, Ioannis de Alberti coniuratio. nam Albcitus Casmiri filius oc Ioannes Ioachimus Marchio Sen nonum se multis iniuriis assectos ab illis mederatis censebant; qui cum essent Henrico captiuo astinitate coniuncti ad preces Ioannis Henrici nepotis viginti 5c quinque millia peditum octo equitum armatorum promittunt. Sic igitur conueniunt.ut omnes tres ςquam partem sumptuum conserrent per tres menses. summum imperium eius expeditionis desertur Alberto, qui priusquam negotium aggrederetur Caesarem contulit. docet necessitatem belli quod vel esset inserendum, vel expectandum domi. opprimendam esse hostis temeritatem dc audaciam, quae si relinquatur in
punita breui sutura cst intolerabilis. Lar non ibi um Alberii rationibus assciati t. sed etia princeps eius expeditionis negotium suscipit, atq; ad apparatus bellicos faciendos statim animum adiecit.
35쪽
atque cum multa essent, quae ab huiusmodi prouincia Caesaris animum possent reuocare, deterre. reque 1 tanta mole bellorum coniuratorum eximia opulentia scilicet,excellens obseruantia rei disciplinaeque militaris, constantia iis defendendis, quae suissent in Comitiis decreta. commeatus omnis generis magna abundantia, tormentorum bellicorum dc apparatuum insignis copia. peditum& equitum armatorum ingens numerus, tamen cum res bellica commodius unius conlilio quam
multorum huc illuc res propositas distrahentium nitatur, firmiusque sit ac diuturnius bellu quod ψ publicis, quam quod ptiuatis fit sumptibus, & per belli opportunitatem vi extortis, Caesar omni-bdis no non minus necessarium quam dissicile bellum lutcipere decerniti Stimulabat animum Caesaris iam satis sua sponte incitatum Gaspar Contarenus Cardinalis Pontificis legatus, qui pontificio
nomine'pecuniam, & armatorum auxilia sponte policebatur liberalissime ad extinguenda lur- gentis haereseos incendia. Praeterea tametsi Catholicum ritum adhuc retinebant duo Gulielmi M.ter Menapiorum, alter Norici princeps, neque cum caeteris principibuS Germanis conlpi rauerant. tamen videbantur in neutram partem magis propensi, neque cum Germanis urbibus excitari. His
vero duobus principibus datis in matrimonium duabus filiabus a Ferdinando Romanorum Rege non solum Caesar tutus futurus videbatur ab omni illorum molestia, sed etiam sperabat se
commeatu & multis opportunis auxilijs adiutum iri: cum illorum ager feracissimus sit omniam rerum humano victui necessariarum, & satis amplus. Accessit ad auxilia Caesaris Mauritius etiam dux Saxonum particeps Smacaldicae coniurationis , qui se ab impietate ita tuebatur. quia nullum iurisiurandum seruandum sit ad impietatem ac turpitudinem spectans : ne que se putare aiebat cogi, Catholicam religionem, imperatoriamque maiestatem per id iura mentum iure oppugnare oportere. Huius tamen auxilia ut suspecta propter amnitatem Cisar non accepit, sed responsum beneuolentiae plenum dedit, ac inquit se in magis opportu num tempus reseruare. non enim integra prorsus fides censenda est eorum, qui vel ero aeuuitate peierant, quoniam periuria impietatem omnino sapiunt quacunque ratione suscepta morint. Episcopus praeterea Artauriensis, dc rauionarii potentissimorum principum potentiam veriti neutram in partem magis inclinabat. Caesar cum esset adhuc Artobrigae vindeliciae, ut diximus, quae urbs est extrema imperatoriarum ciuitatum sita in ripa Danubi j numum Noricii versus. multos duces de tribunos militum ad se acciuerat . iusse sunt adduci cohortes quinquaginta peditum Cermanorum ex Pannonia,duo millia&octingenti Hi sipante Gallia Cisalpina, tria millia eorumdem, equitum ad nouem millia conscribi iussa in locis longe diuersis. Illud bellum in se exarlutum veriti coniurati. rem totam tamen dissimulant, apparatus bellicos ciam δί ipsi faciunt, Caelatis animum sensim elicere nituntur.nam principum liberarumque ciuitatum legationes, oc procuratin res, qui erant apud Caesarem captata opportunitate colloquii Caesari inquiunt,ie cognouisse illum tribunos misiste ad conscribendas copias .l e rogare ut participes fierent coni iiij ad uerius quem -- lum susciperetur,quod essent, uti consueuerant, omne genus auxilii liberaliter prςstituri. His re sponsum est arma parari aduersias nonnullos rebelles. Caesarem memorem suturum eius beneficentiae siquis ad illam expeditionem opem tulisset, caeteros pro hostibus liabiturum. illud resposum ubi foederatos spectare videretur effecit ut illi magis opportune quam Caesar copias instruxerint,at' que Caesariani apparatus clam obnunciati sunt coniuratis illud non parum periculi attulit caesarianis rebus ciam ipse Caesar nullos adhuc neque Germanos conscriptisset, neque copiae Pontiliciae iter cepissent, neque moti QSem Hispani qui ex insubribus, Pannonia. Neapolitanoque regno acciti fuerant Nam Caesar initio eius belli militaria munia de more viris in lignibus distribuit, defert Albamasium summum imperium Ferrando Toletano Hii pano Albano regulo. Maximiliano nepoti Ferdinanmu du ς0 Regis filio mille. 5e quingentorum equitum imperium comittit. Carolo Lanoto Remulo Sul P ' ita. monensi quingentorum, dc leuiorum equitum Italorum mille committuntur imperio Vollegλω
bis a I di; Melchinquit schueZoperi j. Quingenti Henrico Vessionum duci iuniori. aulicorum nobilium
y imperium datur Emanueli Philiberto Allobrogum ducis filio. quingentorum Ioanni Ioacium Alberio Casmiri filio Principi Sennoniam duorum millium. significauit per literas Caesar Floren tio Comiti Lutiburorum, qui erat in Busaterorum praesectura. ut decem peditum, tria equitu millia conscriberet. singulis his tribunis militum quatuor Germanorum peditum millia tribui Georgio Peusburgio, Alli prando Maesuccio, Georgio Sicamburgio, Iacobo Medicto Marinianio marchioni, cui summum tradit imperium tormentarii negotii, Georgium Vittepacchium Spuriu Ninrici praefecit decem vexillis peditum, Ferrantem Signorellium Castrouillae regulum trecentis cataphractis equitibus. Scribit literas ad Cosmum Medices Florentiae ducem. oc Herculem Atestibnum Ferrariae, ut ducenta nummum millia ad illud bellum sirppeditarent, ad quod Pontifex praeter ducenta millia nummum iubet etiam Octauium Farnesium Camerinensem ducem Caesaris generum duodecim millia peditum,dc mille equites ex Italia ducere. Magister castrorum dictus est Ioannes Baptista Castalius. Addita sunt lius duo millia operarum e Boemia de Octoginta bellica tormenta, dc lintres compluro ad pontes faciendos omniaq; comparata sunt, quae forent tantis copiis necessaria. Augustam interea auditis his apparatibus, qui cum fierent in tam diuersis locis prinpter rarietatem ac magnitudinem occultari minime poterant, primum dubio sunt animo quid cinsiiij caperent, atque re diu inter se agitata, quavis multo facilius sit bellorum ingressiam quam exbtum inuenire. tamen ita cogitant, ac palam proponunt, non tae arbitrio fortunς committenda, quae ulla certa ratione seruari possunt. Quod nulla certa fides praestanda est illi bellorum communitati, quae ad multos Principes uno tempore pertineat, quia si quis ves per auaritiam, vel peribdiam vel inopiam defecerat, reliqui aut debilitant aut certe pristinam animi alacritatem intensionemque
36쪽
nemq; remittunt decernunt tamen arma necessario Se sumenda. Visum est enim communem esese belli fortunam quae non tantopere timenda est depressis&ad imum prope deiectis,quam potentibiis de ad summam felicitatem prouectis; nam vel hac ipsa ratione tentanda est ab infelicioribus, h*WV V quod ea inconstanti perpetuaq; rerum humanarum varietate delectitur. inualuerat apud omnes ζ' ' opinio quod non posset magna gloria comparari nisi superatis virtute magnis periculis. proponebant nonnulli quod a batur hoc tempore de religione de libertate totius Germaniae, pro qua Q- Munitia omnia difficillima sunt subeunda. neq; ferendum esse ut unus Omnium populorum libertate Ger no- pro arbitrio tyrannice abuteretur. Non esse dubitandum de fide coniuratorum, cum de communi mi adhor omnium salute aeque agatur: nam eadem causa videbatur omnes in societate belli retentura, que ad eam complectendam compulisset.His ita ubiq; memoratis decernitur ut literae conicribantur ad -- ναμ omnes socios Smacaldicae sederationis, quibus peterentur auxilia. rogatur Daniae Cimbrorumq; rex ne pateretur caesarianam potentiam tantopere augeri, quia neutram in partem ille apparebat propensior quod nemini satis tuta est,aut tolerabilis praepotentis principis vicinitas.Ad Federicum Comitem Rheni Nariscorum principem, de ad Gulielmum Menapiorum ut subsidia laboranti communi Germaniae libertati submitterent, existimarentq; in hoc uno bello totius Germanici nominis splendorem, salutem dignitatem, libertat gloriam contineri. Nihil aliud agi in praesentino gotio, nisi an auitos mores, lege'; antiquas Germaniae antiquarent, an libertatis vestigia, que tot annos. per tot clades, totq; labores sustinuissent,ac defendissent, nunc deserere oporteat, atq; --mam Pontificis arbitrio subiicere,quod certe sine plurimarum urbium populorumq; euersione fieri non posset. Praeclarum esse in rebus gloriosis de arduis non coactos, sed volentes Sc cupidos de alacres pro gloria labores ac pericula subire. Haec du agetentur per literas, necessari j bellici apparatus non frigide, sed summa diligentia curamur. coniuratiantequam Cesar primitias copiatu Madru cij septingentos equites, csterorumq; tribunoru copias Germanas sibi adiungeret, dc duo millia supra quingentos Hispanos e Pannonia, qui acciti merant duce Aluaro Sandeo, exeunt Augusta cuviginti te duobus vexillis & cohortibus peditum eius ciuitatis, q uatuor Alcimeniensium, ex Carit norum, mille armatis equitibus viginti 5cocto bellicis tormentis. Atque cum hoc bellum quod Caesar parabat, ante auditum, quam in ptum ues paratum fuisset, opportunam maxime facultatem parandarum copiarum hostibus praebuit, quae tamen minime apparebant parari aduersus Caesarem: quippe cum accessus de exitus omnibus caesarianis in urbem illa pateret. Eas itaque cinitas cum instruxissent, simulabant se non aduertus Caesarem parare, sed aduersus exercitum ex Ita- aduenientem, qui iussu Pontificis ad depopulandam Germaniam proficisceretur . non enim Transeus
se vexilla aduersus caelarianos, sed Pontificios milites erisere profitebantur. Cum autem plu- ς mii mrimum dillicultatum tarditas in rebus bellicis plerumque afferre soleat, scire oportet aditum ex Italia in Germaniam esse dissicillimum, quare auxilia non magno labore poterant impedi- p ri. Istud autem commode fit, ubi intercedunt angustiae montium asperrimorum , quae certe sunt prius occupandae summa celeritate, ne hostibus pateant ad excipienda auxilia. Illis igitur qui ex Italia veniunt in Germaniam, Boiorumque regionem Tridentum urbs prius ad Coctias alpessita transeundum indeinde adeundum Inutrium, quo simplex est iterab Inutrio in Boios, agrum que Noricum procedentibus duae sunt viae, altera superius. quae ad oppidum munitissimum Ropstainum vocatum ducit, quod est in principatu Rhetiae in ingressu Boiorum de Norici agri, altera inferius, quae ducit per quandam vallem cuius in faucibus arx est munitissima Clusa vocata. ea loca primam occupare nituntur coniuratorum copiae, quam Caesari auxilia accederent,ut illis sic accessus praeeluderetur. ea dum tentantur a foederatis copiis in apertum primum egressis uniuersi belli instruuntur bellici apparatus, ut illud fieri posset diuturnius. Decretum est ut singulis mensibus ducenta nummum m illia colligerentur tandiu,quandiu bellum perdurasset, in stipendia subsidi, riorum mercenariorumque militum qui non essent participes ciuidem foederationis. illa pecunia colligebatur ex omnibus principibus ac foederatis urbibus. erant sub imperio Federici omnes Saxones, praeter Dauciones populos cum Philippus Sueuis imperaret. terisque populis Sueuis finiti- Munia inmis vicario munere iungebatur in castris Federici Heminus Philippi filius, qui duodecim cohor lim Latibus peditum erat praesectus;atque totidem singulis his commissae sunt Ioanni Heddeechio. Chii gyδ- stophoro old burgio, Tumbersino Gulielmo, Vberto Bel colingo. equitatus duces complures erant, led praeta pue autoritatis Henricus Scombergus, S Thedericus Tau imius castrorum magister dictus est Cliristophorus Steimbergus, at magister equitum, quod nomen Maresci allum appellant, , ol terraccius, omnium equitum Philippi dux summus erat Oid burgus. Peditum scederationis dux Sebastianus Sinertellus vir rei militatis non ignatus Augustanorum, Alcimeniensium, aliorumq; populorum nomine. Argentorati nomine praeerat Gulielmus Fustamburgem sis.ut vero rem totam paucis verbis concludam hi bellici apparatus de copio breui fuerunt in castris faederatorum peditum circiter octoginta, equitum quindecim millia, bellica tormenta varij generis, ita plura muralia, centum Sc duo de viginti. sex millia operarum lintres complures ad pontes Bellici a faciendos. carri multi qui pulverem tormentarium, reliquosque apparatus bellicos conveherent pWa: is is ad horum usum addita sunt octo equorum milliae accedebant de fabii lignarii,& murorum magi- d*- Q v stri atque arciri tecti. Ac caeteri artificcis complures qui ad vitam extruendorum pontium, ves exci-randarum munitionum. ne quid tantis apparatibus deesset. castra sequebantur. Ea dum Vtrinq, cinparantur ad bellum in Germania.dc contra Germanos, nascitur non nihil dissicut talis etiam in no- in h. uo orbe Caesaris imperio subiecto, qui fit certior per Diegum Aluarecium de Franciscum Maldona uae de am- tum de omnibus perturbationibus nouarum Indiarum, quas ritu vulgus nominat. Sunt autem Plirudo.
37쪽
nouae Indiae regio per ampla in occidente ultra columnas Herculis, Angustiasque maris medite ranci h regione Lusitania Ec Larissae, plurimo auro abiindans a viro praeitanti Francisco PiZZaro Hii pano primum inuenta, ut memoriae proditum est quibus Indiis inuentis tantam laetitiam Caesar cepit, ut monetas etiam imprimi iusserit, inquibus scriptum erat inter duas columnas, Plus vltra, cum in antiquis Herculis scriptum citet, Non plus ultra. Monetur Caesar fusum esse Sc caelum Blascum, qui potestate proregia praeerat illis populis.opus esse ibi nouis ac validis remediis, quia nisi niature tantis discordiis occurratur, periculotum sit ne tam amplum, tam serax imperium, taopulentum amittatur: quod vix per sex menses terrestri itinere posset pertransiri. Caelaret si varijs ac magnis occupationibus dist ingebatur, cum procul abesset ex Hispania, tamen statuit ad eas controueritas sedandas mittere Petrum Gascam iurisperitum virum spectatae virtutis. Huic datus est titulus Praesidis regiae audientiae, atq; addita est summa autoritas pro arbitrio administiandae pro uinciae, quo res componere.& veniam concedere omnium delictorum opportunE pollet. Ille itaq;isilicibus ventis usus ad oppidum divae Marthae primum applicuit . ubi fit certior Melchiorem Vcr-dugum Caesarianaru copiarum ducem profligatum esse ab Hii giensibus sequentibus Consalui PiZZani partes. statuit ulterius procedendum esse quamuis expectaretur a reliquiis in portum Cartagi ,Vbi ad Nombredium ventum est urbem, ubi Hinogiosa centum Sc octoginta Hispanos resi querat duce Herna ne Messia aduersus Verdugum iubet Alphon stim Aluaradensem descendere ad colloquium cum Messia Praesidisq; aduentum significare. Messias hortatur praesidem ut exeat e naui. demonstrat quo in statu res sint uniuersae. Conlatuum Piggarum aduersus partes Caesaris pugnare. eius classem stationem habere in portu ad Pammam urbem praesecto cum si immo imperio
Hinosiola. Est autem Pan ama urbs parua, parum salubris, ita celeberrimum emporium. quo Maccessus frequens est ex Hispania. dc preciosae merces convehuntur, dc multa auri copia, ubi multi etiam habitant mercatores. Regionem habet sertilem multoq; auro abundantem,& multiS animalibus varii generis. mare multas habet conchas margaritarum ueraces, id ingentia cete, quorum hominum habitus de sermo est Hispanus. docet illam urbem facile posse capi, si vexilla Caesariana crem ciuibus sese ostentent. At preses demonstrat sese ad componendas res. non ad Libefactandas aut ad pugnam venisse, 6c ad sedandas controuersias, quae seruandis legibus per nimiam at peritatem Blasci proregis fuit Sem excitatae. Tantam futuram Criatis elementiam, nemo ut proditionis Iudi pitudinem oc periculosas inimicitias mitissimae atq; honorificae Cesaris ipsius amicitie preserecti non videri esse e dignitate C saris in quempiam sςuire antequam animi cuiusq; fiat periculum. Alphonius Hilamiola summus dux classis Pizaari audita comitate Mestici qua prelidem excepirant, gre tulit, literasq; dedit indignationis plenas. Messias iussu prςsidis Panamam conuolat, ne
animi militum paulatim magis inflammarentur: is uniuersum negotium H in iolae exponit. sic placato Hilamiolae animo prςses Pananiam contendit. cum Hinogiola eiusq; ducibus res opportunas tanta prudentia agit, tantaq; comitate ut per conciliatam sibi magnam beneuolentiam, Ecautoritatem iam liber Eobtineret quicquid vellet. eo denique peruentiam cst, ut praeses nuntium cutiteris ad Consaluum miserit, quibus illum hortabatur ad odia deponenda, ad sedandos tumultus. ad placandosq; populos, qui propter nimiam seueritatem proregis tumultuabantur, cum Blas cuspror ex nullas populorum querelas vel iustissimas, nullasq; rationes audite volitisset, monet se mi ibium esse ad sedandas discordias antiquanda ac delenda Blaeci instituta parum ivitia. M ad danda vinniam omnium commissorum. Additae sunt literae Celaris ad istud ipsum impellentes. At Consaluus ut primum significatum est per Hinogiose lueras Presidem ad eam prouinciam applicuisse statuit legationes mittere ad Cesarem, que ipsit in docerent rerum omnium euentum. sic enim anconsilio suorum decretum suerat. Que dum ita tractantur, Velia caesi protegis frater, qui captus fuerat peream cladem tanta cum libertate in castris Conlatui versabatur, ut vel venatibus vacaret, obequitaretq; per urbem. so isitur pro rege confluentibus ad Consaluum Hispanoriam de Indo rum copiis grauiter administrationem eius ierentium, frater eius Velia ita prope liber per indui gentiam Conlatui, cepit paulatim illi subtexere insidias. at ijs patefactis capitis publich condemna tur, pronuntiatumq; est per praeconem quod regem esset proditurus. Laurentius Aldana qua cum literis mittebatur ad Caesarem Panamam protectus cum preside de H in iola veniens in collo quium intelligit praesidis autoritatem. ac literas Concalui vanas futuras si nauiget in Hispaniam , quare prssidis partes amplectitur. praeficitur paulo post quatuor nauigiis cum trecentis militibus, qui iussus est ad portum urbis Perii appellere , ea metropolis est eius prouinciae, dc portum Reiae vocatum repentino aduentu occupare, ne Conlatuus his cognitis conlillis opportune ero uid
ret, aut captiuos trucidaret. defertur si immum imperium H inmiole. Hi italici vento vii nulli, terram attingentes ad eum portum nauigant: Praeles certiores iacit per literas praefectos uniuersa, rum regionum, iubetq; quanto maiora possent colligere auxilia Consaluus etsi nihil intellectuirierat eorum que Paname agebantur, tamen quia nihil landiu Panama asserretur in magnam venit suspicionem bellicorum apparatuum,qua vel sola commotus iubet iura copias parari, promptas que esse. Nec ita multo post nuciatur quatuor nauigia apparuisse. quae explorata resione nulliS re. bus vel necessariis G ptis mox in altum recesserint. Id tametsi magnam asserebat ivlpicionem belli, tamen nulla diligentia a Consaluo sciri potuit, quia literae interciperentur. Di iis Morensis cum Frussilensibus ciuibus cumulto commeatu apparatuq; armorum, audito Aldane ad tuentu In portum Malabrigum ad ea nauigia nauigat eo consit io,ut si nauigia essent Conlatui simularet se ad res nouas audiendas accedere,& ad serendum commeatu sin essent Cesaris,ad serenda auxilia:atq; ita prosectus vires mangit. Pioaruo cogatus his bellorum motibus, suos dei ole ad vexilla cons
38쪽
υocat. Caruagialem Sc Cepedam duces creat leuionum equitum. Sciopetrariis duos Ioannes praeficit alterum Accostensem, Velerium alterum. Armatorum praeterea cum sarissis tres duces constituit. Castrorum magistrum dicit Francit cum Caruagialem. i tribuit centum sciopertarios.Tu fit edictum per tympanoru lonitum liab poena capitis, ut omnes urbis coloni cuiusuis conditionis ad vexilla. S ad capienda stipendia conuenirent. Cenii lunt mille homines egregi Einstructi. iubeti hos duces per literas comparatis copiis quanto maioribus pollent omnes undiq; conuenire. Conatui prosectas copias ad se tuendum per aequitatem expostulationis allicere. Docet quod Aldaria ad Cae larem commonefaciendum de omnibus, quae acta erant, mill iis totius prouinciae nomine
Cum praeside contra mandata cospirauerat.&cum classe ipsius Pi ZZari etia bellum inferret. Quod praeses missus a Caesare ad res componendas. ad pacem. M tranquillitatem eius regni,proprio cosilio ac priuata automate cli omnibus copiis quas colligere potuit. arma mouisset, ut in omnes pristini tumultus participes animaduerteret. Plurimi Oium rei et te cu omnes interfuissent. Se ingresisti praesidis in nouas Indias profitetur pro viribus impediturum, quia Caelar, ut cognouisset e uald nato ad Caelarem hac ipsa de causa mitto. non abrogasset suam praesectura, sed tantu praesidem misisset ad regiam audientiam. Ad harum rerum infirmationem conuocatis peritis iitris ad concili si, diligenterq; poderata auctoritate praesidi concessia, ut apparerer equitas caul e Pigaari. dc quod preses praeter Caesaris mandatum in ea prouincia ingressus ellet chi armatis copiis, nauigiaq; occupas set, omnes duces praesidis partes secuti capitis codemnantur. Quae dum statutatur apud Cola tuum. nunciatum est Aldanae nauigia Trusillo egressa se litoribus ostentasse, quam mittit Ioannem Accollensem cu centum sciopetiariis equitibus, qui litora percurrerent, neq; aquari paterentur. Ille Trusillum vique percurrit,atq; ad portum Diuae Marthae ccintendit. ibi Aldana esse intelligeret. Aldana ab Hispanis ratibus trasuectis fit certior. Centum de quinquaginta iclopellarios in insidiis Iocat, qua transiturus erat Accostensis. at per captos cla iliarios patefiunt iii sidie. ea recognita Accostensis missis captiuis ad Pararum in portu Guatae mandata expectat. PiZZarus e captiuis humaniter tractatis numerum hostium classiariorum intelligit. de quae Punam ina essent, ac subsidia quae praeses undique ex Indi j sacciuisset. His cognitis decernitur ut Accostenus de Caruagialis cu luis copiis per litora Cassamalcam usq; excurrerent, trecentis ita opellarijsequitibus scilicet, qui dii parantur ad iter castrorum Pietzari magister propter suspectam fidem eius ducis Carua alis iubetur cum Accostense cum ducentis Sc octoginta sinopetiariis idem esticere. Hi Batantam usque profecti, quod est oppidi nomen, de Trussilium, non procedunt ulterius, quod audirentur fieri multae ducum ac populorum delectiones ab Imperio Pigrari ad Caesarem. Celenus e clade pro regis elapsus anno luperiore in spelunca quadam latuerat propter metu Pigetari. is cognito prelidis aduentu collectis nonnullis reliquiis quinquaginta viris strenuis ad urbem Cuzcum capiendam contendit. inuitauerant enim ad hoc nonnulli e primariis .a tq; sesie opem laturos fuerant polliciti. Sed enim tanta crat his armorum inopia ut pugiones praelongis hastis alligatent, ob sarissarum lancearumq; penuriam. ea re cognita Antonius Roblius C cum conuolat. huius monitu praefectus ut his trecentos armatos in aciem instruit in foro. Franciscum Aqui trium mittit ad incursiones in agrum faciedas, qui copiis cum Centeno conluctis illum que fierent docet alia via pernoctem aciem ducunt. Qui vero cum Centeno aut mortem aut victoria ira sibi proposuerant, mira virtute urbem inuaduntritani milites ingenti strepitu lublato rem minime intelligentes mutuis vulneribus caeduntur. Centenus porta per operam urbanorum patefacta detractis irenis armentum equorum magno impetu ab indis impelli iubet in aciem instructam, qui Ordinem dissipantes atque aperientes irrumpunt. qui equos secuti sunt, hostes sustos nullo prope negotio trucidant. primi qui terga Verterunt, tu Tunt milites consulto negotio assentientes, quorum fuga non leuis iniecta est caeteris trepidatio. Consaluus misso Ioanne Silue ino instruendarum acietum magistro ad trecentos homines colligedos, decernit Accostes em contra Centenum mittere quem ipse cum reliquis copiis sequeretur: nabebat enim noninsentos in castris. at Accostensis copiς nouitate rerum deterritae in itigam fuit. sent conuersae, nili capitali nonnullorum supplicio sitissent retardatae. Caeliis est praeter caeteros Antonius Altam iranus,quod res bellicas subfiigide administrasset eiusq; bona fisco sunt addicta. M pretorium vexillum Antonio Riberio datum. Pi Ezarus ubi videt sitas vires paulatim imminui, Iesi, pene desertum. quem antea populi omnes eius regni singulari obseruantia proleqirebantur,ciues omnes N milites qui aderant hortatur ad seruandam fidem. societatemq; delentionis; cum diceret se pro focis de alta omnium antea pugnasse, nunc omnibus pugnandum esse pro libertate communi, Pro uxoribus. pro filiis .facultatibus, patria, vita, sanguine ac iugulis singulorum, quippe cu ficta sint ac simul Ma ad capiendos incautos quae de concedenda venia a presidedicuntur. eius rei p clarum esse argumentum,quod legationes ad Caesarem a semissas Pana mae detin isset . quod literas spa geret multarum contumeliarum plenas .Quod armatus suam ipsius Conlatui dioecesim inuasisse quod elassem pecunia Consalui coemptam vi occupasset: quς certe iniussu Cesaris fieri pateret. se neminem cogere inquit ut suas partes tequeretur, sed volentes laudaturum, at decipientes habitura pro hostibus Cum omnes sese eius mandata expectare respondissent, iubet Aecostensem permontuosias partes CuZcum versus castra mouere. interea nuntiatur Consaluo classem sese litoribus RGiensibus osten lasse cum sit Reia urbs satis ampla, portumque habeat tutissimum. atque suit illa metropolis regni,donec Pi ZZarus sine controuersia rebus presuit quod ibi haberet hospitium. nuntio allato decernit Pi ZZarus copias in apertum educere, qliare fit edictum sub poena capitis,ut Om. nes exeant ad bellum. Postridie eius diei cum sua nauigia ad litus appulissent. copias educit. in lito Te castrametatur, ne quis iaceret deloensionem. erant in castris quingenti x quinquaginta milites.
39쪽
iubet octo equites latere in insidiis, nequis literas contumeliarum plenas spargeret. sequenti die
PIZZatus nuntium ad Aldanam tanquam obsidem mittit. qui hortaretur Aldanam unum e suis in castra mittere quod quaedam de rebus magnis esset communicaturus.eum missum PiZZarias no ad mittit in castramisi per noctem. Nuntius admissus exemplum diplomatis praesidis attulit, at Vni ueriam veniae facultatem quam Caelat concessierat, re ut reii abantur instituta, quae suerant causa eius tumultus.at nuntius iple nihil certe reportauit praeter ZZZari querelas. Aldana per nuntium agit ut Piraati milites veniam intelliganti duplicata exempla dat omnium statutorum cum literis ad insigniores duces. Hic alterum exemptu in occultat in cothurnis, alterum reddit Pi ZZaro .ncii
ta at tibi Aldanam ibasisse ut in ea castra diuulgaret, sie tamen desilla verba Aldane dum extorqueret exemplum, quod deterret ad Plagarum, sic per hanc simulationem magnam beneuolentiam credulitatemqι diligentiae assecutus clam literas distribuit. Pitratus ab urbe Reiensi castra mota . preficit urbi Petrum Martinum, lenem quidem hominem at robi illu-crudelem. natum in ignobili Hispanie pago Medellino. iubet hunc omnes qui reliqui essent ni urbe, quaq; in iussit Pi ara castra deleruissent extremo luspendii supplicio assicere. ille mandati diligentii simus obsieruator vel suis manibusqtiendam exanimauit morael uspendii impaties. Pigrari milites nihilominus percepto diplomate veniae ad caesarianos cosugere. castra minui quotidie. vires debilitari. urbes in lignia
Cariana erigere.clalsis tras fugientes excipere. milli liunt qui de in castris Accostensis exe pia diplomatis lyargerent. procuratuq; variis modis ut clementia Caesaris in eos populos cognosceretur.RZZarus Veritus ne trafigientibus ita multis solus relinqueretur,quinta castra mouet. ac locat procul ab hostibus. atq; res eo deducta est. vi diceretur esse in castris non plures ducetis, iisq; non ia. is fido animo, quippe quos timor potius qua amor ibi retineret, cum etia Reiensis urbs ad caelarianos de iecisse l. his ita succedentibus, in nouo orbe vel nouis indiis res Germanicae magna diligentia tracta tur. ercitus utrinq; colligitur no segniter ad fututu bellu. Scher tellus cum iis copiis, quae iam exierant ad Flessam oppidii castra mouet. id siue cotrouersia capit. Clulam invadit. Si plosis non ullis tormetis potitur. coli ecta erant a Madluceio .ad quinq: Germanorii millia, de ad Marinianio ad custodia Caesaris, qui pugnae cupidi isimi a suis ducibus Artobrigae detinebantur Duces. n. no satis tintum esse censebant propter imparitatem virium signa cum hollibus conferre. de proiecto iam, prudentis Imperatoris est semina de initia bellorum ita inconsiderate tortunae arbitrio committere, cum maximi sit ponderis ad uniuersum negotium,quam existimationem initia ceperint, ne Ropso
vestibulo bellorum animi militum consternentur. thederati infesta signa Artobrigam versus conuertunt cum iis copijs, quae iam collectae fuerant in agro Alcimementi. atq; cum Clusae admiae is praesidi js ad Inutrium occupandum contendunt, in cuius unitas expuanatione iacilis ratio consisto bat expugnandorum aliorum locorum: quippe cum orianes aditus lic occludi possent, qui in B ios iter patefaciunt, dc qua ex Italia ac radento In utrium acceditur. sic vita ratione Omnis subidiorum tacultas Caesari de Inutrio sitisset interclusa. Praefecti in noscentes quanti referret ad omnem rem bellicam urbem illam seruare incredibili celeritate intra septem dierum spatium duo decim millia armatorum colligunt, quorum nonnullam partem ad urbis praesidia intromittunt. illa diligentia urbanorum praelectorum cognita foederati mutan t sententiam, ac neq; se ostentant quidem menibus Inutrij. qui certe in Ariobrigam recta petijsent, poterant Onania lemina surgentis in i plos incendi j dissipare: est enim tanta vis. tantumq: beneficium celeritatis in rebus bellicis ut saepe vel paruae copiae celeriter collectae maximorum bellorum apparatum onanem hostilem dissipauerint, certamq; victoriam creditam e manibus extorterint. coniurati ita spe potiundae Vrbis frustrati ad Clusam de Fictam oppida summa industria munienda animum conuertunt. Copiae pontificiae interea iter facere.tria Hii panorum millia in Apuliam ex Insubribus contendere. nec ita multo post cum Neapoli adductis nauigia conscendere .pd pagum Dalmatiae vocatum Flumen de scendere, atq; inde per Carintlliam de Valeriam lapridesq; protecti in Noricum agrum peruenire. Foederati praeclare rei gerendae opportunitatem interea per inscitiam transmittunt. Nam si conte to passu Ariobrigam adluissent, Caesar tam repentino hostis aduentu oppressus, cum nullas propEhaberet copias nullaq; bellica tormenta, vix unum,atqueillud non satis tutum remedium salutis videbatur habiturus ut e Germania scilicet profligeret lecundo Danubio. Quippe cum solos habe rei primum suos aulicos, Ic nobiles comitantes in quibus nullum erat satis validum firmamerum. se enim foederati in unius urbis expugnatione uniuers utra surgentium bellorum incendium erant extincturi. Sed quid prodest ignauis aut ignaris Optimorum, celerrimorumq; apparatuum copia. de magnificentia3 non enim ad picturam, sed ad usum. dc ad res gerendas insignes exercitus aut clat sessunt instruendae. Lant grauius tamen antequam arma publice tractarentur. ac dux Saxonum literas humanitatiis plenas dederiit ad Caesare, cognitis ijsinget ita apparatibus, quibus 1 cie cognoui sse inquiunt velle Caesarem in rebelles nonnullos animaduertere. se cupere fieri participes consilii. quod essent auxilia missi iri. sin ipsos fierent apparatus . se promptos esse iniecta per inuidiam crimina 6c accusationes diluere: quibus Caesar nihil respondit. Sinertes lus eum Augustanis copiis ona uerram se contulerat. quae ciuitas plurimam conserret ad rem bellicam, ut in ripa Danubii fiunii nis sita, quippe quae etiam propugnaculum Danubii a quibusdam sit appellata. nuperq; suerat in fidem coniuratorum accepta, quod a Caesare ad nouam religionem desecillat. locus ille opportunus vitiis est Schertello, ubi Lant grauit Sc Saxonis copiae coniungerentur, cum ibi etiam fictus es.set magnus Augustanorum apparatus bellicus, dc Lyco fluuio potiretur, qui per illam vibem de fluit in Danubium Sueuorumq; agrum a Noricis finibus disterminat. Potiebatur per eandem Op portituitatem Danubio per quem Calegia de Alcimento opulentissimis atque seracit simis urbibus ducit omnis
40쪽
omnis generis commeatus detes exercitui necessariae aduehi poterant. Nam scitia opportunus lo s parandis copiis est eligendus non solum munitus aduersus impetus hostium repentinos. si
qui fiant sed etiam qui non procul absit ab eorum finibus, ne longitudo itineris lacultatem praeri- . . - . . piat rei bene gerendae. Tum spectandum est, ut ibi sit aquarum facultas, ut lignornm copia. ut - ii: . . moditas nuuiorum ad convehendos undiq; apparatus & bellica tormenta. ut suppetat copia ann da, eo p .nς. De cito copiae labefactentur inopia commeatus que si omnia haberi non pollunt saltem quanto plura fieri poterit requirenda sunt. ubi scheltellus ibi aliquantulum castrametatus esset, Sax Dra& sorderati reliqui accedunt tu castra, quare breui collectus este foederatis omnibus ciuitat, laus potenti inmus. maximeq; formidabilis exercitus Caesari quoqi accedunt Germani complures doce Alberto Casmiri filio Marchione Alis cum magna tu ima armatorum equitum, cuius etiam in castra quotidie noua accedebant auxilia Sicamburgius vero ad Montem nigrum cum suis c hortibus profestus ubi Xuareetbaltum vocant, non poterat nisi per si immam diiscultatem. pericu- pertransire,quod ri r iaciendum esset per agrum Alcimeniensem.quae potentissima est urbs nostilas.vel per agrum Cartinorum principis potentissimi foederatorum. vi autem vitarentur haec Peiiciata magnus ambitus erat faciendus, cum eundum esset per oram lacus apud Ganduru Rho tula' ; agruna, quod iter ut magis amplum ita minus periculorum apparebat. nunciatum est C lati Hispanos aduentare ex insubribus, cum quibus se centi equites galeati accedebant duce priu-cipe Sulmoncia si . tormenta quoq; complura in lintribus Iulio ira aduehebantur. Interea fhedeiati minime perspecta opportu nitate Opprimendi repente Caesaris antequam auditae vires coni ungerentur,frustra tempus absumunt opugnandis oppidulis. Nam cum Ariobrigam inuadere opo teret, ut cuius loci natura molesta esse posset, neq; tamen elset munita, Rainum Castellum ducis Ramum odimotici Quod distat quinq; in illibus passitum a nauerta, inuadunt illud nullo expectato conatu pid. captum. lac conditione venit in deditionem. et liberi milites exirent armati ad tympanorum sonitum, erosis vexillis ad prosectionem. ibi posita sunt firma praesidia .que Neoburg conuenerant est autem Neoburgino Neoburgum noua ciuitas sicuti nomen ipsum significat atquἱ necesse est ut nouis nominibus vo- ς mur aliquando oppidorum & urbium & locorum . quoniam vel ti uae sunt urbes, vel certe nomina mutauerunt cum amiserint Q am & situm ob frequentes l)ellorum ruinas. est autem Nein
Burgum pagus Comitis Palatini quindecim milliatibus distatas a Tonauerta, quod pontem habet supra Danubium. Ferdinandus Romanorum Rex Artobriga Casurgium peruenerat interea. Vbi Maurit ius ciatis iussu scie accingebat ad agrum Federici nostiliter inuadendum, cum esset Mauratius unus e ducibus Saxoniae pro Germanorum more. qui res omnes in tres partes diuidunt. Hic perpetua, 1ere inimicitias aduersus sedericum vel coniunctum exercuit, quamuis quo tepore bellum hoc est in ptum, pax inter illos intercederet. Nam posteaquam indictum est imperatorium milium duobus ducibus Mauritius coniunctis castris cum rege Romanorum decreuit Saxonum hi rixiv uprincipatum occupare quod sibi peraccommodatum videbatur. vi pote suo finitimum fle coniun. S ' ctum. 1 deratorum copiae capto Raino oppido mox Lansueto infesta signa inserunt. illud oppi- 'μ 'dum est ducis Norici insigne. quod hostium consilium ubi nunciatum esses Caesari, minime cunctandum ratus in tantae rei magnitudine. quod oppidum situm esset non procul ab Inutrio in via. quae Ariobrigam ducit. qua parte regionis ipse copias expectabat Italas, non procul a Bacenis, siue
desertis Helvetioruin castra ponit. Nam si foederati Clusa iam potiti eam viam occupassent, C sar nullam aliam viam erat habiturus ad accipienda auxilia , cum facile postea tuisset Artobrigam euam rapugnare. cum enim necessario essent ea transitum Hispanae & Italicae copis, ea ratione in maximas dissicultates rem Caesarianam hostes erant adducturi. Caesar H maturh tanto periculo Commetret,'pportuneq; consuleret laborantibus rehus suis, ipse vexillis erectis ad prosectionem ad allud oppidulum defendendum properat, quo vertebantur uniuersae hostium vires. relictis igitur Art'brage quatuor millibus Cermanorum, de una Hispanorum cohorte ac tormentis & apparatu Dellico, qua Iulio na fuerat aduectus praesecto Pyrrho Columna ipse cum reliquis copiis Lansuetum verius iter capiti insatiana enim castra aucta fuerant Madruceii. de Marinimi aduentu & Hispanorum E Pannonia. ix quinq;. Cermanorum peditum. duobus equitum millibus, quos Cauat ipse collegerat . idcirco castra in loco tuto metatus est eo consilio. v tibi moratus impetus homum sustineret. periculaqi propuliaret.&auxilia ex Italia aduenientia exciperet. si tamen ante hostes aduertarent,quorum castra assidue augebantur. Scribit etiam literas ad auxiliorum presectos. ut qua,ta sera posset celeritate approperarentiri cum primum opportuna iacultas apparuisset, posset con ferre sagna cum hostibus. quando res placidὶ non posset imponi. Nam dicere solitum in castris accepimus Caelarem se vel viuum res Germanicas compositurum, vel mortuum Omnino inter Germanos futurum. Foederati cum intelligerent Artobrigam omni hus iam rebus necessariis. iii missi.
misq; praesulis esse munitam. neq; pone auxilia Casatis impediti, quod is castra bifariam diuisa ad illa excipienda in locci peraccommodata posuillet, rati id quod erat se in illas dissicultates propter suam tarditatem.& negligentiam fuisse adducto con sulunt quid sibi esset agendu . Federicus multo taciliorem pugnam ea istimas fore eum praesentibus copiis, quam cum Italis adiunctis, qui non procul esse dicebantur. censet omnin' esse totis viribus dimirandum. At Philippus non esse irrita-d tun animum ducis Norici potentissimi. & non hostilis principis arbitrabatur, cuius in agro custra meraretur Caesar eum summa videatur iniuria quempiam intra fines alterius adoriri, nisi & ille hostem le esse p rostratur tentandum esse prius inquiti consilium ducis, qui dux postea respondit se non posse Caesari suo principi non omnia commoda concedere. neq; tamen velle horum esse hostem, sed semper fuisse ac fine amicum scederationis His rationibus adductus Philippi literas