장음표시 사용
151쪽
nunc incumbere,. nominum ad Terrarum
Orbem pertinentium & jam diu quidem coninstitutorum, justam atque legitimam tradere significationem, ut, quibus lubet & in. terest integram perlustrare Geographiam, quovis nomine indicto justam & rectam in mentem revocare queant fgnificationem.
i II. ' Omnis terrarum Orbis statim a suis, ut ita dicam, incuciabulis, divisias fuit in QUAM S: TERRAM. quoniam supremus
rerum C onditor DEUS, cum adhue incondita moles esset, nec ulla rerum facies, fi idis imperavit partibus, ut in unum locum confluant, quae autem reliqua essent, pariter cohaereant firmumque constituant Cor
pus. Hac igitur divisione semel facta, Geographorum est, eandem sequi, si quidem Physice eo sensu quo dixi considerandus illis est te rarum orbis, & explicare,quid
sibi velint ea nomina, quae fluidis attributa sunt partibus, quaeque firmis sive. terrenis. Faciemus ergo periculum, & exordiemur ab aquis. IV., Primum omnium, quod nune eotisid randum venit, est id , quod in sacris turm
152쪽
ris ABYSSUS aquarum appellatur, nobis autem Oceanus, quod generale nomen est, M omnes omnino partes fluidas sub se complectitur; in quo Oceano tota Terra Ceu gna quaedam insula, quasi natare videtur. Est autem Oceani nomen origine Graecum,' ia celeritate ductum. Hicce Oceanus conis' tinuo tractu per omnem omnino terrarum orbem se movet, nea partium terrenarum relinquitur quidquam, quod non undiquaque ac Oceano allueretur ; neque immania terrae continentis spatia obstant&officiunt, quo minus universum ambiret Terrarum o hem , sed id tantummodo impediunt, ut non aeque lato ubique, & aeque continuo provehatur tractu, verum nune angustiori hus circumscribatur terminis : nunc ortum versus procedat interveniente Terra, nunc versus occasum prolabatur, ita ut multipliscem variamque figuram acquirat atque s ciem. Nec adsunt causae cur dubitemus Oceanum omnem ambi re Terrarum orbem,
eum illum prope Sphaericam habere figuram& dam aliquoties' ab hominibus circumnavigatum eue supra docuimus. Veteres Teuturis incolae non potuerunt non esse certis
sime persuasi de hac re, quoniam de America
153쪽
sgosRAPHIA GENERALIS. ia riea recens demum inverua nihil omnino sunt sulpicati. At cum America fuerat d tecta, quae a septentrione ad Austrum longissimo tractu exporrecta Oceani continui. talem visa est impedire, Δ praeterea Terra 'polaris Septentrionalis & Australis, tunc haud immerito dubitare coeperunt ii, quorum nonnullus Iabor in hisce rebus exigebatur. Nam uti sunt multi ex Geographis, qui Americam septentrionalem cum Groen-landia continuo tractu conjunctam esse creadunt, & mordicus defendunt; ita tum temporis fuerunt nonnulli, qui existimabant Americam Australem pari nexu cum Terra Australi esse copulatam. Tali modo si ex utraque parte America cum terra Continente esset confuncta, fieri nequaquam posset, ut
Oceanus Omnem ambiret Terrarum orbem.
Verum enim vero haesitationem ae scrupulum omnem ex animis sustulit Magellanes, quando An. Is 2O. invenit Fretum inter Americam Terram Australem, per quod conjungi Oceanum Pacificum cum Atlantico manifeste patuit. Fuerunt postea alii, qui eadem iis via idem quoque affirmarunt; ue itur nos experientia certum esse sciamus id,
quod veteres falsa quadam opinione inducti talium esse nunquam sunt suspicati,
154쪽
eodemque sensu adhibetur. Nam interdum omnem omnino aquam, quae Tellurem am-hit . ut paulo ante dictum est, significaesinterdum vero, imo saepius denotat aliquam Oceani partem, ita ut Oceanus ille in mulistos alios dividatur oceanos, qui tanquam partes desumti sunt a suo toto. Tali modo appellatur Mare Indicum Oceanus Orienis talis, item Mare Atlantieum vocatur Oce nus Occidentalis sive . Oceanus Atlanticus ;porro Mare Aethiopicum dicitur oceanu Australis sive Meridionalis ; Mare Hype horeum idem est aci Oceanus Hyperboreui sive Septentrionalis circa Terram Polarem
Videt autem quilibet quatuor hosceOcea; nos a quatuor mundi Cardinalibus plagis ita essὸ appella os, & eorum quemlibet ingenis rem complecti aquarum vim M immania ispatia ; quare & hi dividi solent in Oceanos minores; ita exempli gratia Oceanus Indi cus est Oceani Australis pars. Dantur ita que multi Oceani, qui quidem nihil aliud sunt, quam partes Oceani tellurem unive
155쪽
D m ambientis; accipiunt autem Oceani i' mina a terrarum, quas alluunt, nominibus tali modo dicitur Oceanus Cantabricus, si manusBritannicus, Oceanus Indicusocerui
Iam quaeso quid sentiendum est de voea
bulo Maris' Celeberrimus Cellarius in Inritroduct'. in Geogr. dicit Mare esse generis nomen, ' Cujus species sint Oceanus. sinus, Fretum & interduia Lacus ac aestitaria. Disi
sentit ab eo quidam . qui Oceanum omnia comthlecti Maria dicit; per Mare autem pro prie signifieari illam Oceani partem, quae tellurem habitabilem meare soleat. Aperte sibi invicem contradicunt; quid ergo statuendum i valeat etiam heia istud tritum Philosophorum perfugium , ut seilicet in Hrbis ius faciles, modo conveniamus in ' ' Res enim ipsa magni momenti non est; hinc cuilibet integrum esto atque liberum suam ipsius sequi sententiam & opinionem.& id statuere, quod ei videtur optimum Ueeat autem paulo inquirere in rem ipsam Constat illam Oceani partem, quae Europam atque Africam interluit api alari vulgo in. reMediterraneum, istud Mare Mediterrai neum
156쪽
I3o GEOGRAPHIA GENERALIS.neum multas atque varias alluit gentes Ne reis' giones, hinc desumta sunt illa multa S varia nomina, quibus non nisi partes Maris Mediterranei significantur. Nam hoc Mare Mediterraneum habet septentrionem Versus Hispaniam, Galliam, Italiam, Siciliam, Illyricum. Graeciam, Cretam, Thraciam, Asiam Minorem; versus Austrum habet Maroccanum Regnum, item Fessanum, Tu. netanum & Aegyptum; hinc nataesunt tot appellationes & tot nomina unius ejusdemisque Maris Mediterranei; sive, in cor series potius divisum est Mare Mediterraneum, ut Geographi unanimi consensu appellare consueverint unam illiusMaris partem Mare ibe.ricum, alteram Mare Gallicum, tertiam Mare Ligusticum, quartam Mare Siculum, quintam Mare Balearicum, Sextam Mare Getense M sic porro, ut semper Maris Mediterranei pars quaelibet, ab ista regione quam alluit, suum nomen sortiatur. Nonne hoc idem est ac oceanum in partes, id est, in alios dividere Oceanos quid ergo impedit quo minus Mare Mediterraneum etiam appellemus oceanum Mediterraneum; & Mare Ibericum appellemus Oceanum Ibericum, & Mare Gallicum vocemus
157쪽
oceanum Gallicum & sic porro: Prorsus ut unum idemque videantur significareMaris de oceantvocabula. rum,uti ante dixi,statuat quilibet id, quod sibi videtur optimum, qu niam haec divisio&a ppellatio solum a nostra fictione dependet, non autem ab ipsa rerum
ilX. Sinus Maris vel Oceani, appellatur talis pars Oceani, quae inter duas terras ex Ocea- no vel alio etiam Sinu decurrit, donec ad aliquam terram sistatur. Dixi vel etiam ex alio sinu decurrit; nam distingui solent etiam Sanus in primarios & secundarios; 'Secundarii sinui autem sunt quos alius Sinus major etficit; Sinus autem primarios Oceanus emit tit. Ita universum istud Mare Mediterr neum, quod ab Oceano inter Hispaniam' Barbariam irrumpit, & inter Europam ω Africam decurrit longo spatio usque ad Syriam, A siam minorem & Thraciam, Si- nris appellari potest, de quidem Primarius, qui multos Sinus Secundarios efficit, quales iunt Sinus Adriaticus, Sinus Thessalonicensis, & alii insuper satis multi; ita ut unicuique pateat, quod etiam Maria atquo oceani sub nomine sinus apparere queanta
158쪽
OGRAPHIA GENERALIA Ita Sinus Per sicus appellatur, qui inter Ar biam de persiam decurrit ex Oceano Indico circa insulam Ormuz. Et Sinus Califormae dicitur Mare istud Vertii ejo vel Rubrum, quod inter Californiam Occidentale Aiamericae Mexicanae littus decurrit ab Austroversus Septentrionem. Porro sinus de Nan. quin inter Coream & Chinae Tartariaeque littora decurrit ad Septentrionalia Tartariis loca, ubi Tenduc Regnum Catajaeponitur. IX.
Praeterea Sinus etiam dividi solent in Oia liquos & Latos; ita Mare Mediterraneum appellari potest sinus obliquus. Item Sinus Codanus, sive Mare Balthicum irrumpit ex Oceano inter Selandiam Daniae Insulam x
Gothiam Sueciae continentem, ut etiam inter Selandiam 3c Iullandiam. Primo quisdem oblonga via a septentrione versus Au- .strum se fleAit , mox iterum reflexus imma ni spatio ad Septentrionem excurrit inter Germaniae provincias, Megapolim, Potheraniam, Cassubiam, Borustiam, Livoniis am ab uno latere , nempe Orientali ; ab opinppiit' autem latere habet Sueciam & Lapis piain. Emittit autem Tres sinus secundarios, quorum duo aeque possunt appellari
159쪽
οsRMHLA GENERALIS. 33 3 sinus obliqui , nimirum Bothnicus Finis nicus; certius autem nempe Livonicus p test appellati Sinus latus. ' Lati Sinus porro dici possunt Sinus Mexicanus, qui etiam discitur Mare Mexicanum, & ex Oceano A in . dantico inter partes Americae septentriona lem Australem, quas a se invicem disjungit. ab Orientali ad Occidentalem plagam fluit. - Ita etiam Sinus Gangeticus, sive Gol. fodi Bengala, qui inter Indiam de Melanenis sem Chersonesum ex Oceano Indico decuris rit ab Austro versus septentrionem. Item ud procul 'ab hoc Sinu Gangetico est Sinus inter Malaccam de Cambalam. Porro
Sinus Rusticus , qui etiam dicitur Mare Αl m. A
Fretum nihil aliud est, quam angustia
quaedam Maris, quando scilicet ex utroque latere terra ita quasi eminet inter aquas, ut
parvum aliquod & exiguum relinquat spatium, per quod penetrare queat aqua'. Galli. fretum Vocant. Detroiti Itali idem dicunt Stretto ; quod Hispalii Estrecho vocant MBatavi Straeeite; Graecis autem est BosphG. rus. Solent vero Freta esse Triplicia, aut enim illa conjungunt Oceanum eum oce,
160쪽
no; aut Oceanum cum Sinui aut Sinum cum Sinu; danturque multa freta, ex quibus pauca . quae sunt celebriora entu in
Fretorum celeberrimorum sine dubio uis num est Fretum Herculeum, quod vino appellatur Estrecho de Gibraltar; . dicitur etiam Fretum Gaditanum per quod Oceanus Atlantieus fluit sinumque Mediterr neum essicit. Porro inter Daniae Insul a Zeiandiam & Scandiam situm est Fretum satis celebre, scilicet Danicum per quod Oceatitus Atlanticus fluit in Sinum Balthiacum. Apud Graecos olim Hellespontus fretum erat celeberrimum, per quod ex Pomto Euxino in Propontidem via conceditur. Huic vicinum est aliud Fretum dictum Bo phorus Thracicus, quod Propontidem cum Mari Aegeo conjungit. Pari modoFretum valde celebre est Magellanicum, ab inve tore suo Magellane ita nominatum, quod
Oceanum Atlanticum cum Mari Pacrico conjungit, atque ex uno in alterum pra
het transitum. Porro habetur Fretum malis gais; . Fretum Manilbas; Fretum Glaciale: