장음표시 사용
11쪽
Noa ea phiιο ophia sua uιimur, quae peperia diseniadi copiam, et in quia dictinfur ea, qNae non multum discrepant ab opinione populari. Cie. I'arado.
1.' Splendidum vereque divinum philosophiae templum iam iam ingressuro tria in liminibus occurrunt sedulo intelligenda; essentia nimirum eognitionis, scientiae, et philosophiae I quorum intelligentia instar lutis ei praesulgebit, cuius splendore fundamenta, Ordo, harmonia, V Stitas, celsitudo, elegantia et magnificentia totius philosophiae revelabuntur; intellectus in aeterna protendetur, et inflammabitur
quam VehementisSime, quamdiu perspicuae eiusmodi essentiarum notitiae sub nitetur. Iacent enim ibi semina omnium veritatum in studiorum progressu exinde Sensim enucleandarum, quemadmodum ex minimis, simplicibus, itemque paucissimis elementis universa erupit, et ornatur mundi comvago.
Nihilominus quot, censes, philosophorum sunt, qui inde Scientia rum duxerint initia' Alii a cognitione ceu a sacto primiti O, dogmatico, et inde monstrabili proficiscuntur, eriιiciami germanici eos protinus insimulantes, qui alia incederent via l . . Alii vix dum phil sophiam delibant, iam eum Lovio paciscuntur ideam simul cum sensa-
ηὶ Huluseo agminis sunt pras caeteris caries ius. Galuppi, Mamiani, Iiique plurimi dogmatici, qui in hane sententiam coaluerunt, opinor, Sensis moabducti, eo quia forsitan existimarunt cognitionem quidpiam semplicissimi. indivisibilis, si indemonstrabilis eSso, ut aenaaιto, quae magis experiendo. quam desiniendo, ac demonstrando cognoscitur . verum, cognitio alia potitur natura, et duplici ut plurimum componitur elemento . empirico, et intelligibili, invicem aecurate seeernendo, et sua cuilibet est origo adsignanda; praesertim
cum agatur de cognitione primitiva, do qua hic sermo est. Diuili od by Cooste
12쪽
tione sun dere, ac si idea a sensu prodiret. Dolendum, quod putidus iste sensismus nondum ab itala philosophia exceSserit, planeque evanuerit: imo sub sorinis subiectivismi, et formatismi transcendentalis in dies tetrior reviviscens, praeclarissima adolescentium circumducat ingenia; qui, cum nimi S magistris fidentes eius perniciem dignoscere nequiverint, haud ipsum exhorrescere didicerunt s : quin ipsi gratulantur, ut, qui paucis dissicillimas quaestiones expediat, nec mentes satiget; interim in quibusque absurdi S de orandis, Scrupulis Sane non
iuram se tentiae, quae aliis est cognitio evidens, certaeque rationi innixa me; aliis m continens ratiociniorum Series sese mutuo excipientium ra ; aliis demum, parum, aut pene nihil ab arte diseri minari videtur. Hae deliinitiones veram scientiae naturam praetergrediuntur, neque, quantum opus laret, eam distinguunt a sensu communi, vel a
cognitione populari, quae etsi solidis, ac perspicuis principiis etiam fulciatur, indeque per intextam ratiociniorum seriem in discursum quoque essundatur, scientifica tamen non ideo censetur, utpote inlimae re nexionis, rudi S, incompta, et factorum cortici repens. Non una ergo ut ut immutabilis, et perspectissima, Sed perplurimae, et quidem elevatioris ordinis rellexionis requiruntur cognitiones adeo invicem innexae, et dependentes, ut tandem in aliquam Supremam Veritatem clarissime splendescentem, ceu in primum Seriei principium confluant, ex qua eum vel iudicio, vel anal Isi, vel ratiocinio, vel qualibet animi facultate evolvantur, et recto ordine simul complectantur , id obtinetur, quod se lentia dicitur . Demum seientiam ab arte disper re non est quod multis evineamus, cum vel ipsi Vetulae compertum sit, Scientiam, vel theoriam in ideas, artem contra, Vel praxim in realia spectare; idque vel eadem theoriae, et praxis nomina confirmant. Quare scientia diei consuevit, ra theoria artis m , idest doctrina vel contemplatio eorum, quae arte, seu opere exercentur 2 .
Philosophia nomen est vulgatissimum etiam penes laemellas, qui-
ὶ Quantum subiectioismus , et formatiamua SenSlsmo fracescant, in ideo. logia. et ideogonia oStendetur. 2ὶ Animadvertero praestat confusionem scientiao cum arto ex identificatione ideae cum realitate profluxisse , tametsi nuperrimis philosophis ne O-pl tonicis visum fuerit, scientias satiscere, ac dilabi, nisi in obiecti realitate subrigerentur. Esto, quaeso, quid horum Solidius . realitaS, quam conditam novimus. an idealitas, quam aeternam intuemur' Unde ergo tam acris ideo-phobias Ex eo prosectam censemus, quod numquam ideae naturam attente expBnderint.
13쪽
bus paucis abhinc annis ardor philosophandi, ceu edueationis genius, insiliit, quas, aeque ac caeteros philosophos, Si de huiusce vocis etymologia perconctaris, libi protinus respondent: silent autem, aut in diversa abeunt, eum logicam eius desinitionem expostulas. Hinc illa varietas philosophiae desinitionum, quas nobis non licet etiam paucis hie perstringere, ne tirones philosophiam fastiditi eam derelinquant, s que ineertis adhuc, vel ignotis committant, nam ex dissensione philosophorum in definitione philosophiae arguitur eius essentiam plane eos latere: essentia Si quidem rei unica est, et unica promitur definitione 1 , quae in sere innumeris, qui nomine philosophi gloriantur, perperam optatur; ex iis omnibus conjicitur quantae nee essitatis Sint
cuiusnam naturae quo ordine dispositae, quot sint cognitiones oportet, quae simul consertae praeclarum Scientiae aedificium excitent, et cir- eum ornent 7 Id operis nuuc SubeSt nobis prosequendum, ne ulterius
progreSSi rem a capite arcesSere cogeremur.
aliquid intelligibile sibi utcumque exhibitum ut est in se conspicit emergit in ipso actus cognoscitivus, idest visio quaedam intellectualis in obiectum porrecta, quae tamdiu viget, quamdiu ei non subducitur obiectum intelligibile 2 . Quod autem cum intueatur, menti quodammodo unitur, eamque sibi maritat, adeo ut cognitio dici quoque soleat conceptio, vel conceptus, quippe quae ex connubio mentis cum obiecto intelligibili generatur 3 eodem serme modo, quo visio ocularis tunc nascitur, cum lux, seu elementum Vi Sibile potentiae visivae adiungitur, eamque percellit. Verum obiectum eiusmodi in mentis in-
Varietas definitionum philosophias est essectus Systematum . quas invehuntur: ideoquo ut plurimum non philosophia. sed 3Tstemata potius philosophorum desiniuntur. Caeterum sensus communis, Si conSultus suisset, veram philosophiae definitionem ipsis sugges Si Sset. 2ὶ Dicimus - obiectum intelligibile non quasi sint obiecta inintelligibilia:
obiectum enim vel ex se intelligibile est; sed ut accomOlemur nonnullis , qui res externas vocant obiecta, etsi talia non sint, Sed potius obieeιisavia, uti videbimus. 3ὶ Generatur conceptio . sivo intuitio, non vero res concepta, quae non
producitur, Sed intuetur, et prout refertur ad montem dicitur idea; prouteonsideratur in se, est eas ideale, vol essentia entis, aut rei eouspectae . Diuiti su by GOoste
14쪽
tuitum Venit, eum ut ens cogitamus, quia obiectum cognitionis estens. vel existentia . Quapropter eatenus quidpiam nos cognoscere ducimur, quatenus eius existentiam idealem, vel realem apprehendimus vel percipimus l . Iam vero existentia realis, vel subsistentia, utpote sensibilis, et immediatus sensitivitatis corporeae terminus, nequit menti direete patescere, quin prius intelligibilis evadat; mens enim est facultas in te IIioibilium. Cum autem res sensibiles liant intelligibiles, et actu intelligantur per innuentiam intelligibilium, seu ide rum, quae eis vix perceptis nectuntur, iam inde liquido consequitur, existentiam realem, vel subsistentiam fieri itidem intelligibilem, idest in obiectum cognitionis converti, eum idea eaeis tentiae, vel existentia
ideatis, et intelligibilis ei coniungitur. Sed tu id alibi plura.
Ex quibus pronum iam est colligere cognitionem humanam radicitus inspectam aliud non esse, quam simplicem ac succeSSivam ideae eaeistentiae realibus applicationem, quae varias determinationes subiens, alias, atque alias pandit ideas, quarum unaquaeque obi e tum ideate vel reale illuminat, prout sensibus apponitur necne .
Idipsum ex ipsa natura luminis rationis suadetur. Fieri ne potest minima cognitio, quin lumine rationis utamur' si ergo cognitiones sunt totidem Iuminis rationis applicationes, venit protinuS conci dendum mentem in omnibus cognitionibus idea existentiae ideo uti, quia id, quod vulgo lumen rationis vocatur, philosophis est idea entis, vel eaeistentias. Sed huc in ideogonia redibimus 2 . s.' Non omnes tamen cuiusque generis cognitiones scientiae sor- mandae inserviunt, Sed eae potissimum seligendae sunt, quae lirmis innituntur rationibus, et laetum simplieis perceptionis excedunt . Aliud enim est scire, aliud cognoscere . a Scire, inquit s. Augustinus, id solum dicimur, quod mentis firma ratione comprehendimus n. Exinde consuetudo obtinuit dividendi cognitionem in popularem, Sive vulgarem, et in acientifieam, vel doctam. Prior in intellectiva rei perceptione, atque in primis reflexionis ordinibus compescitur; posterior autem super popularem erigitur, et in eam tamquam obiectum innectitur, altioresque restexiones percurrit. Si vero ad ultimas u
que rationes fasti υἰιimi pereli82 contendit, nedum scientisica, at
4ὶ Aliquid cognoscere idem esse, ac eius existentiam percipera Patet ex
ipso dicendi modo: cum enim aliquem sciscitamur, cur V. g. Petrum non cognωSeat, respondet - se numquam ipsum vidisse, et perspexisse - idest eius Oxistentiam numquam percepisse. Haec est res lacti, quae non concutitur: adversus factum enim non datur argumentum.
2 Quod neque scholasticos . et Ecclesias Patres fugit, quibus passim S lemne erat. phantaSmata sensus Iumina intellectus agentis, idest enta ideati
illuminari, indeque species intelligibiles, vel ideas rerum progigni. iligod by Corale
15쪽
etiam philosophica nuncupatur 1 . Non igitur ratione principii,
Sed progressus, et formae cognitio Scientifica, et philosophica a populari discriminantur. Ast illae, etsi propter suam celsitudinem, et gantiore Splendeant nobilitate, sunt tamen quo Sublimiores, eo errori procliviores, in quem si labantur, a cognitione populari, Vel a sensu eommuni, ubi consistunt prima et indubia rationis principia, debent iterum suas progreSSiones auspicari, neque eius deinceps oblivisci, si
genuinas rationes Veritatum sensus communis invenire quis gestiat. Scientia igitur est systema cognitionibus doctis constatum m. Quamobrem vulgus laeta cognoscit, vir autem Scientiarum nedum laeta, sed et factorum rationes novit, vel investigat. Vera autem ratio ea est, quae laeto cohaeret, idque explicat. Hinc necessitas lacta obser- Vandi, neque in pervestigationibus unquam obliviscendi sensus com
7.' Non una igitur, quamquam docta, et exploratissima, sed plures cognitiones doctae debent in scientiae constitutione convenire, ut inde exurgat systema, Seu ordo, qui unitatem et varietatem elementorum requirit. Porro varietas in cognitionum multiplicitate, unitas vero in earum principio supremo consistit. Atque hinc laetum est, ut Scientia modo etiam desiniatur, Organica cuiusdam principii eVolutio αἰ modo α principium in suas logicas consequentias e sum α; modo ' systema veritatum ab uni- eo principio dependentium modo ra principium eum omnibus Suis
Nomine autem prineipii intelligitur Veritas prima, atque evidens, taeterarum procreatrix, idest essentia, Vel idea specifica rei, quae perscrutanda suscipitur 3 . Hoc pacto essentia, vel idea hominis
lὶ Arist. Metaph. L. I. - Tertullianus . coni. Marc. L. I. - S. Thom ., eontr. gerit. I. LXXX - S. I, in v. V. - s. clem. Alex. Strom. 2ὶ Ideo etiam cl. noster D' Aequi sto: a La scienga propriamenta deita consisto nella conosceneta rissessa delia verit, della cose. v - Sist. della Selen2. univ. - Inest equidem cognitioni populari quaedam renexio, sed infimae clas- Sis, et parum meliercule a cognitione directa dissita, et inde elucet, cur saepius hallucinetur philosophus, quam plebs. ut diximus. Dignus est qui legatur dialog. PIat. theaet. inscriptus, cuius obiectum est scientias Datura. 3ὶ Quidam ex nuporrimis philodoxis essentias rerum inter superintelligibilia. et impervia reiecit. Aliud tamen sentit Cicero , qui delinitionem nuncupat e - orationem, quae id, quod definitur, explicat quid Sit v - eius essenιial. Aliud docet s. Thomas. qui ait a essentia comprehendit in se illa tantum, quae cadunt in delinitione speciei . S. , IlI, III.: et in comment. metaph. arist. lib. IX. expresse tradit a nihil nos do re aliqua seire posse, quamdiu eius essentiam non attingamus a. Id ipsum Sensus communIS conlirmat: alias enim res neque cognosci, vel definiri possent, cum elementum cognitionis.
16쪽
evadit prinei pium anthropologiae , idea boni moralis principium ethicae, idea pulchritudinis principium ea Ilologiae, et sic de aliis
scientiis, quarum singulis subiiciuntur ideae primariae, quae cum eI-plicentur, nomen principii sortiuntur, et varietatem pariunt consequentiarum, idest veritatum inferiorum, quibus scientiae organirran.
tur, et progrediuntur. Saepe tamen contingit, ut principium scientiae alicuius essentia rei non sit, sed aliquid eiusdem 1 .R.' Nihilominus philosopho haud sumicit distinctionem scientiam inter et sensum communem adstruxisse: ipsi quoque opuS est, seientias qua tales ab scientiis philosophicis discernere. Sicut enim eo-gnitioneS, popularis, scientifica, et philosophica nequeunt simul commisceri, ita et sensus communis, scientia, et scientia philosophi ea tria sunt itidem secernenda. Sensus quippe communis rerum Perediptionibus, et primis renexionibus; scientia re nexionibus sublimioribus; seientia demum philosophi ea ultimis reflexionibus, vel ration Lbus ultimis insistit. Quare non quaevis scientia est inter philosophicas adseribenda propter ordinem Suarum cognitionum in unam qualemcumque concurrentium, sed ulterius necesse est, ut Veritas aliarum parens sit suprema, et perspectissima, cuiusmodi est essentia rei, quae dicitur tiItima ratio, vel responsio postremis interrogationibus asserenda, qua quivis suaderi debet, eique acquiescere 2 . Nam philosophia ideo inti Itimas rationes inquirit, ut quietem scientilicam pariat, qua essraenis sciendi cupido tandem retundatur, quemadmodum retunditur inessentiis rerum, quarum Si quid est inquirendum, id eSsentiis revera totum delitescit. Quae eum ita sint, manifesto constat in scientias vere philosophicas iure cooptari ideologiam, logicam, psychoIogiam, cosmolossiam etc., quibus scientiae nomen iampridem inditum fuit: ab eis contra arceri scientias naturales, quarum principia, idest suorum obiectorum essentiae adhuc latent, quibus vix detectis, et ipsa conse Stimsastigium philosophicum tum pertingent.
et definitionis sit essetitia, quas primo menti occurrit, cum aliquid cogno
3ὶ Fere numquam enim ossentiarum cognitio est perlaeta, sed partim pinsitiva , partimque negativa; interdum vero potentiis rerum operativis solum utimur ad essentias ignotas significandas, quas ideo es Sentiae generi eae Voeantur . et verae tenent Iogum essentiae. Cons. s. Thom. - de verit. X. . utithano exceptionem interdum, admittit, licet alibi dixerit, intellectum penetrare ad ultimam naturam spe iei, vel essentiae: de verit. X, V. 2ὶ Hinc patet etiam discrimen inter persuasionem, quas ex qualibet veritate consequi potest, et ratiocinium in veritates ultimas adsurgens, quitius nedum cognitionis verum etiam scientiae cupiditas impletur.
17쪽
In hune finem strenui exhantiantur labores, augescunt Studia. ana- Issis aeuitur, ut tandem quantocyus essentia Virium naturae not seat 1 . Sed his missis, adnitendum saltem foret, ut scientia moralis a philosophica dignitate partim hominum incuria, partim improbitate dilapsa, rursus consurgat, atque in immobilibus rationis prin-eipiis, a quibus abscessit, consolidetur, et subrigatur. In id operis nostras lieet lenues vires suo loco conseremus.
precipue, ut radix altissima, atque multiformes, et complexae earum propagines, derivationes et dependentiae manifestentur, quae in i-cem ceu ramus ramo inseruntur, et alia in aliam veluti sibi subiectam dominatur; sicque totum coalescit, et disponitur corpus scientificum. quod eneve Iopaedia, vel scientia absolute accepta appellatur.
intercedit necessitudo, eam ab arcta cognatione principiorum, quibus Singulae superstruuntur, deri Vari. Etenim principium cuiusque Scientiae non est adeo Supremum, et evidens, ut alio excelsiore, et clariore non egeat, unde per quamdam, pene dixerim, idea Iem generati nem tam suarum veritatum soliditatem quam evidentiae fulgorem Sibi mutuetur. Compertum quippe est veritates inseriores, et deductas verita di eonseque nra 2 ad veritates primas, et intuiti vas fore reserendas, et sic deinceps usque ad omnium supremam, indem0n- Strabilem, et irreducti bilem, a qua caeterae successive dimanant, sitque ipsa caput omnium idearum, definitionum, et demonstrationum. Porro principium cuiuslibet scientiae peculiaris, quid est aliud nisi veritas quaedam specillea, quae alia generaliori refertur accepta Eadem ergo cognatio veritatum ad invicem, in scientiis etiam 3ὶ Exemplo sit physica . quam, prout lacta innuere videntur, quoddam
magnum problema mechanicae rationalis optimis vocaveris . Ast quantum operis remanet adhuc impendendi circa eius Solutionem 2 In iisdsm salebris haeret phraenologia, in iisdem chymica, physiologia, medicina . et sere omnes Scientiae naturales ut ut aevo nostro plurimum iam progressae luerint. Scientiao igitur sunt, non tamen philosophicae ob desectum ultimae rationis in igno. tis naturarum ossentiis latentis: atque illis scientiis magis aecensendae sunt quarum principium haudquaquam in rei essentia, sed in qualitatibus vel aeti Bus quibusdam eiusdem solidatur. Neque reponatur, plurimas ex causis Physteis iam nobis esse compertas; vera enim causa in metaphysicis magis quam
in Physicia existit, prout in logica dicemus. Diuili od by Cooste
18쪽
retunditur . easque simul alligat, et in unicam scientiam, in qua singula earum principia virtualiter implicantur, redigit. Neque somniata, vel commentitia perquirimus, cum in inventi nem puncti eentralis omnium scientiarum movemur. Nobis iamdudum hac in re praeivit, viamque substravit Doctor angelicus, qui subtilissima cognitionis anal Isi usus, ad apicem mentis, idest ad eius
lumen, consurrexit, idque Voeavit - eausam uniuersalem cognitiο-nis, nec non seminarium scientiarum - 1 , cui Sussragatur Doctor Seraphicus in - Itiner. mentis in Deum - . Verum, propterea quod maximi momenti est, quod versamus. sit speciminis gratia sequens Seientiarum reductio. Exemplo igitur accipiatur cosmologia, quae, ut omneS norunt, eSt Scientia de mundo I
cuius principium, in quod tota incumbit, est idea mundi. Huiusce modi autem idea qui fieri potest, ut menti illuceat, quin psychologia, et theologia naturalis suppetias cosmologiae praetulerint, prior videlicet naturam sensibilem mundi senSibus perceptam , posterior originem , et sines mundi cohibens' COSmologia ergo psychologia et theologia naturali initium nanciscitur. Praeterea PSI chologia praeviam supponit logicam qua adversus illuSiones , et phaenomena ideat istica, rationis principiis praemuniatur. Neque logica principia veritatis praebere poterit, nisi ab ideologia adiuvetur, a qua sibi lumen cognitionis adsciscat: Veritas enim est qualitas cognitionis. Praeter ideologiam autem nulla superest Scientia, ad quam ulterius sit confugiendum, quia praeter essentiam entia, seu lumen rationis in cuius explicatione ideologia insistit, non prominet aliud lumen rationis Sublimiora pariturum principia. Quapropter omnis inquisitio in lumen rationis frangitur, quia in eo omnes conceptiones, ait S. Thomas, absolvuntur. In ideologia itaque ultimo cosmologia inaedi sicatur. Haec reductio itidem contingit cosmologiae respectu theologiae naturalis , quae in idea Dei, veluti in proprio eardine vertitur. Ast idea Dei ab ontologia componitur, quae primo ope abstractionis theoriam abstractam entis in trina forma realitatis, idea litatis, et moralitatis constituti sibi conficit, qua in theologiam naturalem se Se in Sinuat, ubi, vi ratiocinii integrantia, Deum vel ens absolutum, reale ideale, et morale attingit. Quae lamen in Divinitatis inventionem progressio seri non potest, nisi praenoscatur quid sit in primis ens morale; neque istud praesciri poterit sine praenotione entis realis, tu quo moralitas recipitur; ens demum reale absque praeeunte ente ideati,
Do verit. XI. 4 , ad 5. - Plura ex as. Patribus hic forent Excerpenda . et Praecipue ex s. Thoma. quae in ideologiam, et ideogoniam reiicimus, quibus pedetentim praelamur, ne omnia in ianuis praepropere glomeremus.
19쪽
vel essentia entis haud dignoscitur; ergo theologia naturalis, ideoque
et eosmologia tandem in ideologiam conVeniunt. Quod et caeteris sciemtiis applicetur. Unica ergo est omnium Seientiarum origo, idcirco eadem in unam reductio. Quam bene itaque, et emphatice dixerat Thommasaeus : a per comprendere un atomo hisognerebbe conosces re tutio ii motido B . 11' Nollem tamen, quis vestrum inde intulerit: ergo oportet omnes scientias callere, ut alicui sunditus Studeamus. Id non nisi Ox dictis inserendum putamus: seientiae cuidam operam naVanti opus esse principium Saltem commune, et rudimentalem scientiarum texturam . et propagines cognoscere, ut sciat quoloeo arboris scientisci sita sit scientia, cui addicitur, et quibus scientiis ipsa circumdetur, et unde Sibi auxilia petat, ac fulciatur atque quo tandem ultimo eius reSolvantur principia. Prosecto huiusmodi no iiii a imbuuntur, qui reapse docti in aliqua scientia aestimantur. 12. ' Ex hisce hactenuS Spar Sim dictis nonnulla eruuntur corollaria
methodo ac sine plurimum contrariae videantur, vinculo cuiusdam
logici synthesis mi Stricti SSi me in unam colligari 1 .
tiae conduntur, cuidam pene pyramidi tetruedras comparari; quae ab amplissima, cui Superimponitur, hasi, ad verticem usque SenSimacuitur, ubi varietas, et multiplicitas in uno simplici, et indivisibili puncto concluditur, et absorbetur. Elementa si quidem sere innumera basis pyramidalis exhibent Veritates peculiares propemodum infinitas, quae aliis veritatibus equidem generalioribus, sed numero paucioribus in aliis pyramidis planis Successive decrescentibus adum-hratis, sicuti corollaria in principiis maioris extensionis, includuntur, et ita porro de veritatibus in veritates progrediendo, quousque tandem
pervenitur in verticem simillimam imaginem veritatis ultimas maximae universalitatis, et extenSionis, unicae nihilominus, ac simplicissimae, quae in multiformes scientiarum familias sobolescit, et per universam encyclopaediam, regnumque idearum perinde ac lux per aetheram fulgens, splendores aeterno S Spargit.
logico antegrediuntur, ne retrahamur logicae innexibilitate ad principium, quo disceSSimuS, Prius pro haud umial ὶ Τommasacus magnam seleutiarum synthesim sic perbella enuntiat. a Lam scienZa devo essere una coma it sonte cho usciva dat paradiso ad irrigar lae. terra . . . Quando oecorra intendero ii pensi ero in un oggetto solo, aliora les ideo radunate di qua o di ili natural mento corrono a quello; come di sors marsi cl' un vortice i corpi galleggianti quietamento ueli' aequa corrono ad Og s girarsi bramosi in esso . Studi sitos. AEOLIS V. I. 2.
20쪽
vel centonem ex diversis fragmentis, et laciniis consutum, aut distracta Scientiarum principia, ceu dissecta alicuius corporis membra spectantes, aliud in una, aliud in alia scientia sectantur principium, id crebro in una respuentes, tui mordicus in alia adhaerebant. Unica enim est veritas. cuius totidem Splendores Sunt, cunctae, quae inscientiis versantur . VeritateS.
deducenda, quam ideo optime protolostiam Vocaveris, non equidem praeStantiae, verum potius originis ratione vid. praef. protolog. deinde ad scientias pereeptionis, atque p0Stea ad scientias ratiocinii gradus successive est philosopho facie udus.
iis unum, universale, et sibi conSonum construat; nimirum veritatem prout supremis eontinetur principiis exacte deseribat, Vel, ut in allatam similitudinem redeamus , prout in altioribus pyramidis Scienti Mae gradibus consistit, paucarum quidem, sed univer Salium veritatum saecunda, quarum complexus ordinatus integram, et persectam veritatis theoriam exhibet. Quod luculentius Sequente capite subnexuri sumus, itemque alio ubi de philosophias divisione.
13.' Hactenus dieta probe intelligenti iam protinus manifestum sit quid oporteat nomine philosophias significari, dummodo non quod eius etymologia, sed quod natura, eiusque in scientias primatus, serunt, rite eomprehendat. Philosophia pro triplici quo munere sungitur; nimirum 1.' voluntatem ad retiam agendi rationem dirigendi, 2.' veritatem omnium praecellentem inquirendi, 3.' eamque inventam in unicam formam scientiscam totum scibile humanum circumplectentem ordinandi trifariam quoque consideratur. Primo sensu accepta nuncupatur, ut eius nomen indigitat, St dium Sapientiae αἰ secundo m investigatio veritatis universali SSimae tertio denique m systema, vel scientia eiusdem Veritatis inscientias sese effundentis m. Dimissa prima eius morali signiscatione, quae nobis heio minus confert, philosophiam potius qua Veritatis investigatricem, atque ordi natricem proprie sumimus, quam desinimus: seientiam, quae intillimas entium rationes inquirit m . Rationes autem abSolute, vel Diuili od by Cooste