장음표시 사용
21쪽
relative ultimae dicuntur, et bisariam similiter philosophiam dividunt, ut ex mox dicendis patefiet 1 .
Rationes ultimae nobis ea Sunt responsa, quae peremtationibus reponi solent, quibus tandem percontator 8SSentitur, neque ulterius in sciscitando pergit, quia vix prolatis illico intelliguntur, dosiderium sciendi compescunt, et refraenant, indita interim quadam menti suavitate, cui tamquam veritatis fruitioni mens dulciter aqui seit. Quare philosophia, si vulgo loqui mavis, posset iure compellari : α Ia selenaa de9Ii ultimi perch/ delle essem, veritas enim rei est ultima ratio eiusdem, quam praetergredi nefas est 2 .
peraddenda Sunt, ut controversiae Praeripiatur occasio, et cujuslibet in allatam definitionem extorqueatur assensus. Ex eo enim pendet philosophiae exitus, quae Si bene desiniatur, in verum recta contendit, sin lalso, in Scopulos Prorumpit, hominemque in quaeque impellii absurda. Id ut maiori qua par eSt perSpicuitate procedat sensum communem salii nescium adeamus.
tiocinatur . Iam age, ratiocinari quid aliud Sonat, quam eorum quae adseruntur, rationes reddere, quae mentem rei veritate capti veni ' Quae capti vatio nequit adipisci, Si ultimas non serantur rationes, in quibus nedum investigatio, Sed et lysa desinat cognitio, adeo ut nihil super ipsas rationabiliter intelligibile remaneat. In temperantis quippe ingenii est plus Sapere quam Oporteat, et ea transcendere quae tamquam cognitioni S principia Deus nobis constituit. v Non enim, ait Doctor noster Subtilis, eSt eorum ratio quaerenda, quorum non est ratio a 3 . Ad ultima igitur rationis principia debet philosophus evehi, si plenam, et immobilem Scienti sicam persuasionem, et imperturbabilem veritatis fruitionem consequi eupit. Illuc ratiocinio trahitur, etsi recuset; hoe siquidem expOStulat eius munus susceptum , quemadmodum vel ipsum vulgus indixit. Nullum igitur du-
i Philosophia si vo investiget . sive systematizzeι. rationes ultimas semper inspicit . quas vel inquirit, vel inventas, eis caeteras Veritates congregat et disponit . ut inde systema emergat. 2, a Nos tunc vero philosophari dicimur, cum, inquit Iamblicus, ab sems Ruum illecetiris. Et corporalibus lunetionibus abstracti pura mente in veritatiss intellectione utimur, atque in essentias rerum, in quibus veritas est, et sa-o pientia. intendimus u. in expos. symb. Ast ultima ratio rei est veritas eiusdem. vel , at cum Foreellini loquamur, est vera ratio. Vico idem docet a La filosolla contempla la ragione flumen rationis j onde viene la selenra
22쪽
bium est, quin adducta philosophiae desinitio tantae disciplinae indoli apprime cohaereat.16.' Inde sponte sua liquet s.' conditiones logicales verae des-nitionis omues in hac desinitione manifeste enitescere; neque proinde Opus esse hisce elucidandis immorari, eum tanta sit in ea brevitas, perspicuitas, et praecisio quoad genus, et disserentiam, ut popellus indoctus ea utatur ad discernendum philosophum, et quo ipse eniti debeat, commostr3ndum.
praeter naturam philosophiae, etiam modum quo exercetur, diSSerte exprimat, cum non dicatur, inquirere vel cognoscere utcumque entia, Sed magis ultimas rationes eorum; hoc Sane olscium praeci-yuum est philosophi, quod saepe tamen numero, imo semper a definitionibus philosophiae abigitur, pror Susque reticetur .
tiarum progressum, qui ideo protrahitur, quia aliae atque aliae r tiones rerum possunt semper inquiri, donec ad ultimam perventum non fuerit. Quare scientiae quo altiores consurgunt, eo persectiores iudicantur, quia propiuS υιι imas rationes accedunt, quae, Statim atque comperiuntur, ad instar pene dixerim cuiusdam fluidi in scientias irruunt, undique eas permeant, ac pervadunt, Vitam, motum, firmitatem et ordinem elargientes, quibus scientiae resurgunt, rest rescunt et quasi transformantur. In unitate enim vita consi Stit, cui si VarietaS coadunetur, tota illa componitur, movetur, et vivit ci , atque id acquiritur quod philosophia nuncupatur .
consonet, cui, per investigationem rationis logicae absolute ultimae, cuiusmodi est essentia entis, Vel idea existentiae, sive lumen rati nis, ut ancilla dominae famulatur. De quarum affinitate sustus suo loco dicemus, ubi philosophia digitum veluti ad theologiam intendere videbitur.
ma sequor lastigia vel primordia rerum v. Neque proinde a Vero abscessit Baco cum indixerit scientiam universalem conficiendam so-re , quae in fastigiis rerum rimandis adhibeatur 2 .
Ne quis in errorem adducatur. observet, hominem rationes ultimas rBrum invenire possct . imo oportere, si de rationibus logicis agitur . quarum absolute ultima est idea antis; ad rationes ultimas Ontologicas vel metaphysi- eas. quamdiu in terris deget, numquam pertingere, iisque tantum magis aecedere , et quasi eas ratiocinio delibare. 2ὶ Quod Baco excogitandum proposuerat, diebus nostris viri doetissimi Pa. trum vestigia legentes , conlae erunt, quorum Sensa alibi data opera asserentur. Deinde haec nostra prolegomena de philosophia in genere specimen sunt lucu- Diqiitreo by Corale
23쪽
17. Rursus ut adducta philosophiae desinitio in perspicuis omnino
habeatur, iuverit paullo attentius rationes ultimas discutere. Rationes huiuscemodi Vel Sunt ultimae respectu omnium scientiarum, idest absolute; Vel reSpectu alicuius scientiae peculiaris, Seu relative dumtaxat. Prioris generis nonnisi unica est, et quae ultimae sortasse censeri 9OSSent, ac sunt principia rationis, nimirum eontradictionis, substantias, ea usae, aliaque mathematica axiomata reapse ultimae non sunt, Sed ab illa prima, quae est tae a Vel eSSentia entis universalis, di manant, quemadmodum opportunius in ideo-gonia videbitur . Posterioris autem generis eae ultimae dicuntur, quae in essentia specifica, vel generi ea rei continentur, vel potius sunt ipsae esseu-tiae rerum. Hinc essentia hominis est ultima ratio anthropologiae, essentia veritatis ultima ratio logicae etc. Porro philosophia quatenus in rationem absolute ultimam inten dii, dicitur philosophia generalis, quae est unica, ae artium Sele tiarumque omnium mater, et magistra, quae dici etiam con Suescit: εο entia. Quatenus vero rationes relative ultimas per Scrutatur, nuncupatur philosophia specialis, quae se eundum scientiarum numerum dispescitur. Hinc habetur philosophia iuris, ethices, physiceS matbe Seos, politicae, historiae, eloquentiae ete. , prout inquiruntur rati0nes ultimae iuris, ethices, physices etc. Ex qua distinctione patet philosophiae naturam non immutari, sed eo semper pro Vebi, ut ubtimas entium rationes perquirat. Ideoque haec divisio ab nostra d sinitione non respuitur, quin imo ipsa virtualiter implicatur. Demum eum rationes ultimae rerum ideis contineantur ideae
lentissimum tormationis scientiae universalis exoptatae, quia revera eo tendunt , ut naturam philoSophias universalis praenuntient, atque explorent. lj Ratio aliud est ao causa; illa quippe ad ideas, ista ad realia pertinet. Ratio enim est idea, quae in demonstrationem aliculus veri, vel laeti produeitur ; causa autem est agens, quod esse tum producit. Tamen causa fieri etiam potest ratio, cum intelligitur, idest in quantum in idea est. Exinde elucet rationem prae causa patere, quia etsi causa ut r3tio rei considerari pos- it , adsunt tamen rationes , quae nequeunt causae ppellari. Sic natura intellectiva hominis est ratio amoris, at reverentiae, non dau Sa. Alias Si ratio. et edusa simul permiscerentur, pbilosophia ad scientiaS naturales causis in istentes reduceretur. ad quas reapse coercent qui philosophiam vocant m scien
Item non est praetereundum rationes ultimas entium esse vel logicas, volontologicas, seu metaphysicas. Priores Sunt ideae rerum, et maximo earum ultima. idest idea entis . quam philosophia regressiva, uue mox Videbitur, in. estigat. Posteriores vero in Deo consistunt, imo Deus ipse sunt, et studio ontologias, et theologiae naturalis, quae philosophiam progreSsivam complent.
dsequuntur. Utrasque ergo rationes philosophia perquirit, primo logieas, unde Diqitigod by Corale
24쪽
DE LocIA PHILOSOPHI Is vero etsi hominis non sint, utpote eo excellentiores, et aeternae, a tamen eius menti pandantur, a qua si divellantur, incompertae nunt, et avolant, hinc consequitur philosophiam posse etiam quodammodo definiri: m scientiam hominis studium enim hominis persectum totam philosophiam sere peraequat: a lo studio deli' uomo inquit Pope, h l' uomo stesso a ; homo quatenus rationalis.18.' Hisce constitutis iam haec ingruunt corollaria:
logiam, cosmologiam etc., aliasque quae in scholis philosophicis traduntur , coarctari, etsi hae scientiae principaliores Sint, maiorisque momenti; sed tam longe, lateque dilatari, quantum cognitio humana. Quare illa inscriptio: - phiιο3ophia uniuersa - , quae elementis philosophicis scholarum imprimi solet, ratione principiorum 1 vera est; ratione autem extensionis, salsa, tum illis chartis tota sane philosophia non concludatur l
philosophi eam evadere, si ad ultimam rationem sui obiecti propella
lum, Vel pronaum quo ipsae unico, et supremo puncto eurithmice innodantur; atque, philosophiam animae, mundi, Dei, iuri S, ethiceS, etc., esse totidem philosophiae generalis partecipationes, et applicationes.
entis prosilire et in Deum ceu ultimam rationem ontologicam, et metaphysicam pervenire, eoque compleri 2 . d.' Quo philosophia completur, inde initium theologiam habe re, et altius, ob lucidius lumen quo illustratur, evehi.
exordium sumit, deinde ontologicas, vel metaphysicas , quibus absolvitur . et theologiam supernaturalem ingreditur. α O ragioni ultime, inquit Rosmini,s at di th dei moneo, o lo ragioni ultime nello stesso mondo, eoco P oggotio del- , la filosofica discipliua , clis cost prendo i dus ultimi e pili elevati gradini dolias immensa piramide acientifica . o a' occupa dolia comune sommith delle se te . as negletia pur troypo, ed anzi in questi tempi superbi di materiali godimentis e pensiori . rao olla riel sumo e nella caligine . . Vid. egreg. opus - introdu-atono allo studio delia filosos. Dummodo vera ac universalia praebeantur principia; secus etiam re spectu principiorum inscriptio mentiretur. 2ὶ Rationes rerum dici aequa possunt ultimae, ot primae: ultimae in ordine advertentiae , vel reflexionis , quas a trahendo tandem ad eas pertiugit: primas in ordine cognitionis directae, quia iis primo mens utitur, etsi non advertat.
25쪽
s.' Ne nostra dumtaxat venditare videamur, alias philosophiae definitiones ducimus asserre, noStraeque eas exigere, ut dubium Pr eul pellatur. Nihil enim adeo error veretur, quam conspectum Veritatis, eui si adactus adstat, eius sulgore exterminatur, ut tenebrae sub illucentem diem. Qua in re dio lares philosophos haud moramur, qui posteaquam vexillum philosophiae circumtulerunt, seque philosophos esse perstrepuerunt, tandem quadam desperatione acti, dixerunt: - philosophiam indefinibilem esse - . Huius sententiae est Laro in igniere 1 . Ad illos potius, qui pro suo quisque ingenio eam delinierunt properamus. Quorum definitiones ad tres elasses prim rias reducemus, eisque debilam consutationem appingemus. 20' Hujusmodi definitiones triplicis generis sunt; ontologicae . ideologicae, et morales. Ontologicae eae sunt, quae philosophiam exhibent qua scientiam m realium eorumque relationum m. Vel phaenomenorum acl spectabilis huiusee universi ra, vel - rerum divinarum humanarumque, et eausarum entium Ideologicae vocantur illae, quibus philosophia dicitur scientia Tu cogitationis humanae α , Sive m primorum rationis principiorum m , aut tax idearum possibi lium se intelligibilium m. Μorales denique accedunt, quae philowphiam perhibent ut scientiam ra vitae α, aut m virtutis ut m anumae medietnam se. Hisce definitionibus omnes referri possunt passim procuSae, quas praeterimus amore brevitatis. 21. Criticae animadversiones. Praeterquamquod praelatae desinitiones in eo omnes peccant, quod essentiam philoSophiae, quae maximieSt, yrdetergrediantur, neque clare quidem, et perseete obiecta eiusdem, quae caeteroquin specialiter eidem spectant, determinant; cum vel ad oviologiam, vel ideologiam, vel moralem excluSive ea coarcte contra philosophiae naturam, quae ad entia cuiuslibet categoriae, quibus sertur, et porrigitur cognitio humana, extenditur sine ulla suae essentiae divisione. Etenim etsi ens triplex sit in forma, realitatis nimirum, idealitatis, et moralitatis, unicum tamen in essentia est, semperque ens sub qualibet forma. Quapropter omittu ut tam unitatem entis, quam eius trinitatem sormarum, quibus omissis corruit
philosophia 2 . Demum obiecti determinatio nondum sufficit, cum
plures scientiae saepe eidem obiecto studeant. 3ὶ Leuons do Philosoph. p. 2. lec. q. - Anna erravimus eum initio dixerimus, erebro philosophos philosophiam plane ignorare it, caeterum iam praemonuimus phllosophos ut plurimum non philoso Diuii tred by Corale
26쪽
Non desuerunt qui philosophiam dixerunt, ra scientiam veritatis quibus ultro assentimur, quia, ut dictum eSt, Veritas est ultima ratio rei. OptaremuS tamen, ut i Sti, quorum eo riphaeus est Aristoteles, nitidius naturam veritatis exposuissent, ut inde statim elucesceret an philosophiam generalem, Vel peculiarem acceperint. Quod ipsum non praeteriit Aquinatem . qui cum hanc definitionem Aristotelis in prooemio contra Gentes retuli Sset, Subdit: a primam philosophiam Phi- η losophus ristoteles determinat esse Seientiam veritatis non cuiu n libet, sed ejus veritatis, quae est origo omnis Veritatis, Seu quaen perlinet ad primum principium eSSendi omnibus; unde et sua ve-B ritas est omnis veritatis principium B. Philosophia ergo, juxta S. Thomam est: α scientia veritatis uniFer SaliSSimae, et primae . Quae desinitio in nostram perlaete recidit, atque naturam philo Sophiae generalis adamusSim enuntiat.
22. ' Quam igitur immerito Cl. Bertini nostram definitionem inter ideologicas ablegati Nonne enim ostendimus rationes ultimas triplicis generis eSM, logicas, et ontologicas seu metaphySi eas, et morales tu viuS profecto erroris incusari mereretur, si additum suisset: rationes ultimas togicas inquirit 1 . Quod cum omissum fuerit, ne erroris inSimularetur, non videmus quomodo haec nota merito impingi nobis queat. Philosophia igitur, ut idem recoquamus, primo investigat rationes ultimas logicas, quibus munita ad rationes ontologicas provehitur, atque moraleS, ii Sque absolvitur 2 . Ipse potius philosophiae detraxit, qui violenter ad scientiam realitatis tantum exercuit, atqne in eam incurrit consutationem, quam definitionibus mere onto- Iogicis ursimus. Demum etsi circa realia versaretur, non est adhuc dice adum, quod realia sint obiecta immediata philosophiae. Norunt enim omnes, realia, Dei realitate excepta, percipi nou POSSe Sine idea-pbram, sed eorum Systemata defintro. Hi ne qui operam ideis navabant voca-,ant philosophiam - scientiam idearum mae; qui in SPnsationes - Scientiam Sem sationi S qui in virtutem - scientiam virtutis se etc. Atque hinc laetum est, ut tot exierint philosophiae . quot delirabant capita philosophantium, qui 2 quo pietate philosophiam membratim discorpebant . ut eam suis aptarent pra conceptis praeiudicii S. suis quo comprimerent angustiis; adeo ut quidam ausiluerint etiam - scientiam dubii - vocare, ut Sceptici Smo, cui devovebantur.
) consutatio Bertini in Platonem melius quadrat, qui philosophiam dixit
2ὶ Obiectum μnim philosophiae est ens cum suis tribus sormis, idealitatis. realitatis et moralitatis, quas ut primum philosophus comperiit, tres supremae vel ultimas ipsi rationes sunt in totam philosophiam dominantes. cons. Cl. Paganini opusc. quod inscribitur il P. Barnardo e la cis ilια Gιιoliea - ubi plurimos edormes nunc gliscentes iusectatur errore .
27쪽
rum interVentu, quippe quae intelligibilitate destituuntur. Quapropter etiam illae scientiae, quae re3lia inspiciunt, ea ut cognita, Seu in ideis contenta considerant, non ut Sensitive tantum percepta: ideoque quaevis scientia ideis rerum Semper componitur, quas modo realibus applicitas, modo in seipsis animad Vertit. Exemplo sit physi-eus, qui de obiectis physicis praesentibus aeque ae absentibus loqui tue. Olet ergo sensismum desinitio CL Berunt, a quo tamen summopere abhorret. RursuS, eum idem neque animae neque alterius su stantiae sint modi licationes, sed entia idealia patet desinitiones ph losophiae, quas logi S VOeant optime etiam ontologiuas nuncupari onlologicas inquam Saltem elementares.
DE GENUINIS PHILOSOPHIAE CHARACTERIBUs
qui eam magis magi Sque 3pecificant; unitas nimirum, et totalitas, vel universalitas, quibus philosophia perhibetur ad instar radi eis unicae, quae Scientiarum totalitatem germinat; vel melius, exhibet imaginem universi, cujus immanis Varietas in unitatem s3stematis mundialis eonnuit. Praeclare Seneca adprecatur: a utinam quemadmo-a dum universi mundi lacies in conspectum venit, ita philosophia totas posset oecurrere, simillimum mundi spectaculum. Profecto omneSa morales in admirationem sui raperet, relictis his, quae nunc magna, a magnorumque ignorantia credimus h 1 . Senecae astipulatur Baco: n nos eo spectamus ut in mentibus hominum sacrum quoddam excias temus templum, quod hunc mundum repraesentet o 2).
hrationibus, naturae magisterium promis auribus excipiat, nec vel la-ium quidam unguem ab ea desciscat. Hac enim ratione certo ad lumen rationis nobis originaliter inditum, ut germen ab unguiculis tenerrimis ad seram usque Senectam in multiformes ideas, sensim occasione sensus, et verborum evolVendum, perveniet; atque inde, dummodo
2ὶ Novi Org. 1. 20. - omnimodam . quantum fieri potest. doctrinarum. et artium unitatem etiam praedicat cicero in Oratore c. 5-6- Etenim philosophia ei a ena vertitur ; ens autem utpote unum in essentia. Omnia entia complecti. tur, et in unitatem colligit, ut bene animadvertit S. Aug. - De moribus uanieli . ideoqua nil debet ipsa praeeligere. nil abigere, sed omnia saltem per summa capita expendero. si ad spiritualia rerum ligamina, et inde ad excellentissimam unitatem cognitionis erigi cupit. Non ergo potest veritatem dimidiare,
ut discindere , sed totam , prout licet, contemplari. Diuitiam by Corale
28쪽
ab ejus intelligibilibus sulgurationibus Oculos non removeat. provenire perspiciet, si quid cognitionis, Si quid ideatis, si quid veritatis, si quid certitudinis, si quid scientiae in homine Splendescit, ut totidem
emanationes unius, et identieae formae veritatis universalissimae imtellectui constanter obiectae; idest ut derivationes Iuminis rationis, quod cognitionum aeque ae philosophiae unica, et universalis radix est immensae foecunditatis, et veluti sons totius numinis vitae intellecti-Vae. Quapropter S. Thomas aperte dixit; et per unum intellectum nunt etiam alia intellecta n 1 . Atque id intra ordinis naturalis eo suta eoncludi tantum intelligimus.
universalis, uberrimum pabulum spiritui elargitur, quo expletur. His characteribus caret philosophia Sen Sationis, quae expellit 1. primum intelligibile, quod sigillum unitatis scientiis imprimit; 2. e Sentias rerum insiciatur, quae sunt totidem principia unitatis speci-ncae, vel generi eae 2 3.' destituitur etiam universalitate, vel totalitate, quia partem hominis intellectivam, entia intelligibilia, et ab-Stracta, quibus scientiae purae construuntur, negligit et ignorat. Idem dicatur de philosophia materialistica, subiectiva, rationalistica, panthei Stica, Sceptica etc., quae bivis adductis characteribus expoliantur. Sed quot frstemata philosophica statim exploderentur, si paullulum praedictis quis uteretur characteribus l
que universalis, quemadmodum unam ingerit Sententiam mentibus ob unitatem veritatis, sie unum assectum cordibus insundit propter idem bonum, quod insinuat. Quo sit ut vera philosophia plurimum Religioni Christianae a P P., in quam recte ducit, similetur. Religioni quippe Christianae mirandi etiam insunt characteres unitatis, et i tali latis; unitas in Verbo humanato, quod est ν eritas personalis, et 3ubsistens, eui omnia tum ordinis supernaturalis, quae nobis re elata Sunt, tum ordinis naturalis, quae luee Verbi humanati in-εtauratia, et perfecta sunt reseruntur accepta 3 . Quare philo-S0ybia vera, est fidei prope de utica, atque Religionem Christianam a longe serme adumbrat, eiusque proinde charaeteres uuitatis, et i si in sum. l. LXXIX. IV. - Quod, ut Vidimus, in promio ad Gent. constrmat
dicens, et obiectum philosophiae esse veritatem universalissimam s. 2ὶ Unitatem non Sensu , sed mento veritate instructa nonnisi cognosci. ma. nisesto declarat s. Aug. De ver. Relig XXXll. - Propterea quod vera philosophia una simul, et universalia est, ideo Seneca eam sibi sumcere tradit, et autonomiam ei tribuit, quam scientiis singillatim sumptis denegat-Ep. 88. 3ὶ S. Iustinus. apolog. seeund. n. 43. - S. Clem. Alex. cohortatio ad geut. R. . - S. Aug., de doctr. ehrist. II. XL.
29쪽
ealitatis ah veritate abstracta, ideati, et rationali provenientes, iam praelagurant alios pares characteres in Ueritata personali, et aeterna consistentes, ex qua omnia bona prodierunt; de ea enim, etsi artes, et scientias non expresse tradiderit, scriptum est docuisseat omnem veritatem v Io. XVI, 13 quia Christianismus est e sciemtia veritatis v 1 . Ideo Patres Ecclesiae philosophos ad sidem provoca hant, tum ut corrigerentur, tum ut nova quae nota perficerent, ediscerent, quia verita S illa, quae sub paucissimo lumine rationis, ideas rerum, idest veritates nobi S ingeSSerat, novissime haec ipsa ore nostrae humanitatis locuta est, et Semitam veritatis revelavit cum humanis Verbum apparuit. Proindeque Christiani veritates philosophorum tamquam proprias Sibi Vindicant, utpote a Verbo prosectas, cuius gratia ipsi in a veritate ambulant 2 , et adlecti sunt in s de x ritatis 3 , et i a veritate Sanetineati v Io. XVII. .
27.' Philosophia nomen est grecae originis, quod quidam ut sapientias amorem, quo estuabat, Promeret, primo protulit. Fertur enim Prthagoras Regi Leonti, qui ei poposcerat cuinam scientiae vae rei, respondisse: ars nulla mihi est, neque ulla potior scientia; philosophus iam etenim, idest non sapiens, sed sapieutiae inquisitor, et amator 4 . Humillima sane consessio lEtiam sub hoc respectu accepta philosophia nostram ingreditur stelinitionem, cum sapientiae sit, alunt Aristoteles, et Doctor An gelicus, Seire altissimas causas. idest ultimas rationes, quae homini sunt et eriteria evidentissima cognitionis, et regulae tutissimae morum; ex cognitionum autem et actionum unione sapientia proprie coalescit d .
24 Io. ep. III. V. 4. R Thess. ep. II. 2. - Digna est quas legatur cohortatio ad Gentes clementis Alexand . . qui inter caetera hoc pulcherrimum dicit - α Nulla est doctriua, quam is cbris tu si non tradit, ipsique, i hoc est Verbo , univer Susiam orbis terrarum Athenas atquo Graecia factus eSt v. l. sic. qq. tusc. l. 5 - s. Aug. De civit. Dei VlII, II. - cio. de Ost. L. Il. c. l. 5ὶ milosophia etiam qua studium sapientiae characteribus unitatis, et in talitatis emicat . a La filosolla. inquit Bosmiui, h l' amore e la ricerca dellas 33pienZa secondo 1 origina della parota . Cho cosa adunqus v uol dire una 1 a tofossa sor nita dei cara iteri doli' unita . e dolia totalit, 2 Nient' altro se non ν ulla silosolia dire ita alia vera se iental un amore, una ricerda, meditate la
30쪽
us . vhfum pretium est operis naturam sapientias sustus aliqΠRR
to pertractare. Sapientia ab se lentia distinguitur, quamquam veteres Eleatici, et neoterici Trascendentales Germaniae simul eas miscuerint. Iis tamen etiam ex veteribus non omnes id concessere, peues quos hina Sapientiae elemetita, cognitio videlicet, et operatio, saepe distinia occurrunt. Cognitio est elementum theo reticum, operatio elementum praeticum. Atque ideo contigit ut sapientiam delinierint: plena et persecta scientiae cum justitia, et morum sanctitate conjunctio vel veritatis cum virtute tonsormitas m. Quapropter scientia est elementum theoreticum sapientiae, cui addendum est elementum praeticum voluntatis. Eequis ignorat hominem improbum saepe doctissimum esse; et scientiae imperitissimum sapientis laude interdum forescere In quod concedit Seneca, qui tametsi quandoque scientiam, et sapientiam promiscue acceperit, interea dicit, a maximum hoc est om-x eium sapientiae, et indicium, ut verbis opera concordent, ut eta ipse homo par sibi idemque sit en consensus intellectus cumn voluntate ; non enim poteSi cuiquam placere nisi rectum η: philos phia ergo qua studium sapientiae plus et aliud est quam utpote se emtia ultimarum rationum.
ritatis, cui voluntas bona obsequitur. Alia est vulgaris, alia phil sophica 1 . Eo enim est sapientia nobilior, quo persectior est cognitio veritatis, qua praestantiores rerum dignitateS cognoscuntur, in quas necessario etiam purior vehementiorque excitatur dilectio. Cujus adeo nobilis cognitionis vulgus est prorsus ineptus. Quocirca et ejus Voluntas tepescit, neque potest tantum instam mari, nisi alio Superno, et Vividiore lumine collustretur, quod limites rationiS excedat .
Atque iam inde evidenter notescit cujusnam sapientiae Sint munia, recte iudicandi, prudenter ordinandi, ac bene guberna udi 2 , quae
v quale l'uomo si studia colla propria ragione di avvicinariesi piu ch 'egii possas indesinitamento quasi a limite cle' suoi voti, o do' suoi pensi eri . . . Percios una vera filososta deve esSere imparzialo . deve tutio amare, e nulla odiare . . . . Solo questa filosona. che abbia per caratteri l ' unith. s la tota lith delle cosos h la madre di una vera benevolenZa, percho que' duo caratteri Sono la virtu,n B la verita v . Introd. ete. - Ideo Vieo tribuit philosophiae primatum scientificum propter Sapientiam, quam tradit - scienχ. nuou.; ibique resert etiam Platonem. qui posuerat - Sapientiam hominem perfluere - . Leibuitius eam dixit - scientiam felicitatis se. Vico id quoque docet - scienet. nuov. etc. - cic. de Oss. L. I l. c. l. eritas alia est vulgaris, alia philosophica, haec illam antecellit . . M S. Thomas contra Gent. L. I. prooem. - Aristo t. Metaph. L. l. - S. The