장음표시 사용
11쪽
ac seruentiores haberet: nec, ubi quidem Theologia tota
non iacet,caeterae partes eius utcumque excolerentur, haec
una Princeps & praestantior , negligeretur , aut minoris longe, quam par sit, aestimaretur. Sic enim natura comparatum est ut mortales nullius tei studio facile capiantur, niti si aliqua commodi sui, honoris, vel voluptatis illecebra i pelliciantur; luas his carere illectamentis rentur disciplinas, eas velial dc formes atque indotatas virgines deserant atqUC contemnant: quae vero a dotibus hisce studia commendantur,corum omnes ardeant desiderio, flagrent cupiditate. Una haec&sola cunctis esse causa consueuit, qui a Sacrae scripturae lucubrationibus sunt alieni quod vel iniucundam operam, vel infructuosam , vel in gloriam arbitrantur. Faciendum itaque mihi putaui in horum Comentariorum vestibulo: quos multorum annorum meditatione concinna ui , gloriae diuinae & boni publici, quam valetudinis aut mei commodi studiosior: ut hunc t errorem perniciosum verbis ac ratione reti in re in , & quasi praeludium dicendorum, de sacrarum litterarum praestantia quaedam praefarer, non de nuda mei ingenio coniectura aut ad inuentione: cui qui minimum tribuerit, ne ille mecum optime consentit . sed petita ex Sanctorum Pa . . trum dictis atque se 1 tenti js, qui hoc iter faelicissime transmiserunt: quique mentium diuinarum monumentis illustrmus, tanquam luculentissimis facibus, diuinae sapientiae thesauros utriusque testamenti voluminibus in soli sacrutati effoderunt, effossi s posteris non inuiderunt: quos cr- rare, in eo quod cuncti sentiunt, stolidum sit credere quia sapientissimi fuerunt . aut in errorem inducere voluilla,
alia. scribentes. alia sentientes, impium plane opinari, cum illi sanctissimi fuerint . aded ut causae penitus reliquum sit nihil, cur non illis plenissimam fidem tribuamus. Quam ergo' trium illarum sacrae scripturae dotem deesse praetendunt i Dignitatem Z librorum dignitas omnis petcnda ab auctore, fine, materia, forma siue modo tractationis: quae si in diuinis codicibus adeo excellunt, ut in nullis libris vel artibus ali)s quicquam simile reperiatur, neque quicquam dignius diuinitisve queat cogitari,nonne vicimus 3 Auctor imprimis non mendaculus poeta, non
12쪽
rhetor garrulus, non sophista captiosus, non philosophus gloriosus: non, qui pollunt, ac solent errare hominum alius; non, quorum, ut libet magna, precaria tamen certisque finibus comprehensa scientia, ullus Angesorum sed ipsemet Deus; aeterna, infallibilis, infinita bonitas & sa pientia. sanctissima namque Trinitas, cui absolute conuenit soli Canonicam scripturam condere primarius est sacrae Scripturae fons&author, ideo singulis personis, diuerso respectu, sed eodem & aequali iure id tributum legimus,
Patri quidem, velut primo principio & auctori, cum aeter- P ', ' na veritas ait; Mea doctrina non es mea , sed eius qui misit me. Ioan. 7. I 6.Sc iterum; qui misit me, verax est: or ego qua au- dius ab eo, haec loquor in mundo. Ioan. 8. 26. item Pater ipse apud Moysen, ait de Filio, Deutcron. I 8. vers 18. Prophetam
suscitabo eis de medio statrum Jorum , similem tui: ponam
M verba mea, in ore eius o uetuis ad eos omnia quae praecepero illi. D Filio tribuitur ut verbo Patris & aeternae sapientiae a Ba- ritib. ' ruch propheta c. s. v. 3 7. Hic est Deus nser, o non resimabi-υ tur atius aduersus eum. Hic adnuenit omnem viam discipl/nae,
tradidit istam Iacob puero suo, se Israel dilecto suo. Post haec
in terris visub,6cc. & ipse C HIU s T vs Matth II. 17. Alamo no-V uit Filium, nisi Pater, neque patrem quis nouit,n si Filius, se cui 'voluerit Filius reuelare. dc de doctrina quam euangeli Zarat i Galatis asterit B. Paulus Apostolus. Galat. I. i 2. quia nηns secundum hominem: neque enim ego ab homine accepi istud, ne- que didrai,sed per reuelationem IE sv CHRis Ti. Denique ab utroqtae missio & procedenti Spiritalis ancho tributum inue mas: quia tam sublima de necellaria ad saluto in docere, magnum est bonitatis & caritatis opus: sic in sumbolo,ra quod canit Ecclesia; aut locutus est per prophetaN MX D. pctri, , sententia r. Canon. I. in fine: hoc prranum miti gentes , quod i omnis prophetia sicripturae prepria interpretatisne non sis. Non D enim voluntate humana asiata est aliquando prophetia r scd Di-D rit incto 16'nati, locuti sunt sancti Dei homines. R ipsius, , Saluatoris dicentis ; Paraclitus aut m Stiratus sancZur , quem is mittet Parer in nomine meo, Isis vos docebit omnia , o siuggeruν vobis omnia, quaecumque dixero mobis. Ioan .sq. 26. Unde vi
13쪽
tri aterno, quem apparuisse volunt est tributum , a pleri quc dico,quia multos reperio,& D. Athanasius tib. de communi essentia Patris, Hly ct Spiritus Sancti scribit hanc totius Ecclesiae sententiam csse: & tamen S.Ioannes reuelationem illa Filio ascribit, cap. .v. I. haec iuxit IsaiaΥ,quan- do vidit gloriam eius IEsu nempe er locutus es de eo, sci- licet cap. illo 6. v. s. quinetiam D. Paulus hoc de Sancto si iritu accepat inquiens, Guia bene Spiritu anctus locutus es pcr Isi iam prophetam ad Patres nostros dicens : vade ad popu- tam istum, o dic ad eos, dcc. sed praetςr hunc primarium te Sacrae scripturae aucliorem Deum , alij firere secundarij, ad unum omnes Deo pleni, vitae probatae, veritatis explo- . ratae, inrer quos David Rex se dumtaxatinstrumentum
Numinis profitetur, Lingua mea calamusseraba velociterscri- rebentis, Plaim. - . r. x de caeteris omnibus, unus eorum re
nomine cunctorum, magni pater prophetae Zacharias clamat; Sicut locxtira es t Dominus Deus Israel in per os san- ωctorum, qui aseculosint prophetarum eius. Luc'. I. 7 & vas ele- rectionis idem sapit, idem propinat: Omnis ait) Scriptura di- ις iunisus ins irata, utilis est,&c. Quorum omnium propheta- terum, os Domini suturorum typus praecessit Moses,ipib populo flagitantet Loquere tu nobis,staudiemus: non loquatur re nobὼ Dominus,nmorte moriamur. Perculsi fuerant formidi- tine ad Dei vocem. Exod zo. 19. Et quis hominum illam ferat 3 ideo benignitatis & amoris fuit, quod per alios, quae vellet, nobis es aretur: ita tamen eos dirigens, ut nihil aliud. quam quod inspirarat, illi eloquerentur. Quanta haec dignitas&maiestas Sacrae Scripturae, quae canonica dicitur, esse ab auctore suo caelestem authoritatem quis neget; quod tam emcaciter probatum verbis ipsius Saluatoris, & eius Apostolorum hoc Patres omnes docuerunt, hoc ait A ligustinus J in agris & in urbibus cum doehis atque indoctis tot tantim populi credideriim.ὶ lib. I 8. de ciui-
Auctore tanto minime finis eius indignus; quem, si ultimum spectes, omnem superat dignitatem. Sacrae Scri- vllimo, plurae Finis Vltimus est IE svs CHRIs Tvs , Finis totius legis ad iustitiam omni credenti. ad Rom. Io. . Nam ideo ες
scripta, quaecumque scripta sani: vι credamus, quia I Esus es
14쪽
Filius Dei, o ut credentes vitam in eius nemine habeamus. Ioan. 1 O. in fine. Vahi quanto omni arce celsior est ars, cuius conatus ad tale culmen fastigiumque non nituntur tantum,sed per uadum Si finem proximum re i iras, ultimo illi simillimus, & aequa i proportione ComparatuS,RCgma virtutum C HAR ITΑs est; Apostolo teste, is prae- depinfimo. ,, cepti. I. Tim. I. . Nec quicquam in sacris litteris praecipi -
tur, nisi charitas: quicquid ad hunc finem pertinet, pro- ,, prium scripturae dicendum: quicquid ad hoc non perti net, fictum esse cognoscendum ita D. Augustin. lib. i. de doctrin. C stan. cap. 37. ct vis.o lib. cap. Io. Nihil nobi lius hoc fine a quo dignitas omnis profluit. Nihil dignitatis potest in ea disciplina desiderata: cui finis ille adeo proprius & certus est, ut & compendio certo ad eum tarducat,& nulla queat alia semita ad illum perueniri.
Iam sacrorum librorum quam excellens materia sit, , , --- videte, differunt de Dei natura potentia, caeteris attributis, de supercallesti & ineffabili Trinitate, in qua Monadem Triadi miraculose mixtam inuenias, Sc Patrem Filio non seniorem , nec Filium Patre iuniorem: sed Patrem Creatorem, Filium Redemptorem, Spiritum sanctum ductorem doctoremque disserunt , de mirificentissimae , Hemcntiae in mysterio incarnationis dispensatione; de magni illius mundi, & rerum, quas continet, ortu, intCritu, renouatione; dc parui huius hominem dicoὶ plasmatione, lapsu,restauratione: de rebus a populo Dei plusquaquaitior millibus annorum vel fortiter & scoliciter vel secus gestas: de lege de gratia,moribus & virtutibus, de bene& fortunate vivendi norma, de malorum suppliciis, de . praemiis & gloria vitae sempiternae.
Commendatio quarta desumitur a methodo & forma 4 AEFm . . tractationisi penitius enim,& diligentius intuenti tam
perfecta deprehenditur, quam quae sunt perfectissima: nihil adiici, nihil adimi, nihil in illa mutari ut posse videatur. Quod credendum, sine fuco; luculenter quid sciendum, proponit sacra Scriptura, grauiter praecipit agenda, seuere sancit quibus abstinendum; singula denique tam
apte, tam amanter,iam decore proponii, ut nec librorum ordo vel textura melior, queat reperiri: nec verborum
15쪽
eni nee ars deest. nec eloquentia contra mul
complexionem, vel sententiarum grauitatem, aut opportunitatem ullo loco potiis desiderare. Nihil deest artificii: sed potius supra omnem artem dc humanum artificium est , quicquid in Bibliis continetur. In promptu ratio est. Quoniam ut praeelare S. Ambrosius lacri scriptorcs non resecundum artem scripserunt, sed secundum gratiam,quae resupra omnem artem est. Scripserunt enim, quae spiritus is illis loqui dabat. Sic illi Epist. 63. ad Iust. Quaedam in hunc resensum plane diuina protulit S. Gregorius in haec verba; quae quod dignit lima sunt ut a S. Gregorio scriberentur,
dc a vobis attente audiantur, non pigebit me nunc reprae sentare. Quamuis ait omnem icientiam atque doctri- Mnam Scriptura sacra sine aliqua comparatione trans n- ιι
dat: ut taceam , quod vera praedicat, quod ad caelestem Apatriam vocat: quod a terrenis desideriis ad superna am- ιι plectenda cor legentis immutat: quod dictis obscvir iuri- rebus exercet fortes oc paruulis humili sermone blanditur: c. quod nec sic clausa est , ut pauesci debeat, nec sic patet ut ιι vilescat: quod usu fastidium tollit,ia tanto amplu,s medi- ιι latur: quod legentis animum humilibus verbis adiuuat, risublimibus sensibus leuat; quod aliquo modo cum legen- μtibus crescit. qu bd a rudibus lectoribus quasi recognosci- ιι
tur,ec tamen doctis semper noua reperitur: ut ergo de cererum pondere taccam, scientias tamen omnes atque do- ctrinas ipso etiam locutionis suae more transcendit: quia Guno eodemque sermone, dum narrat textum, prodit mysterium : & sic scit praeterita dicere, ut eo ipso nouerit fu- cetur a praedicare;&,non immutato dicendi ordine, eisdem ceipsis sermonibus nouit & anteacta describere ,& agenda cinunctare. Tantum D. Gregoriud bb. ora cap. I. Quid ις
age)simile simul omnes nacthodorum ari: ficiorum v ς dicendi scribendique vel Graeci, vel Latini, vel Barbari propolae, Platones, Aristoteles, Demctrij, Thessali, Varrones Tullij, Quinctiliani ρ Dicam aliquid magnum ; sed ue rum sed expertis e X ploratum ἱ omina illorum scripta gerrae, quisquiliae, ta mera sunt mapalia prae sacris codicibus: habent quod commendes, si per se sola intueare; si ad solem istum cicindelas componas, obtenebrantur, &lucidulum,quod in earum nocte micabat, penitus deperit: ita, . ut qui
16쪽
ut qui radiis hiscedi binis semel collustrati fuerint, se terrenis istis amplius non sinant collutulari, & nitedulas vera carentes luce de vepreculis legere dedignentur. Vereor ne displiceant haec quae nunc dico nonnullis, quibus sacrae
paginae vepreta videntur, humaniorum ut vocant; litterarum libelli, Florida Tempe, & Adonidis horti censentur. . Eo quod putent libros sacros stilo incompto, horrido senti colo,& ab omni ornatu & mundo eloquentiae nudo conscriptos: Prophanos autem ineste perlitos, sesamo sparsos, salem & venustatem meram spirare: quod ii non ridicule, partim certe prudeter,aut pudenter affirmant. Quoniam de libris sacris iudicant, quos vel nulla vel rara & non curiosa lectione haut satis cognouerunt. Deinde,quia quid unumquemque deceat, & quid cuique materiae conueniat, illud in qnam in omni scriptione praecipue considerandum, quod Graeci vocant το nos decorum non satis attendunt. Sacrorum voluminum scriptores secreviri sapientissimi. Sapientiae portio nonnulla est: eloquentia. Functio melior eloquentiae in eo posita credenda, ut singula proprie & apte rei accommodis vocabulis expri
mantur: non ut emineat oratio, & Clata cothurnis, cum
nihil opus,ampulletur. Quare vera solidamque eloquentiam quaerenti, non tam cincinni &phalerae, vel verbis curiose conquisitis tesselata & vermiculata dictio, expetcda, quam quae personam deceat,& rem commodius explicet. Quod cum ubique coni anter in sacra Scriptura seruetur,
nonne reiiciendi: qui mallent Prophetiam puerilem in modum luxuriare, quam sonorem grauem, magnificum, plenum dignitatis,& Dei maiestate dignia sonare 3 Quid quod si diligenter in nostris libris isti deliciis e viventes versarentur,si sacra scripta legerent attentius, si lecta relecta capere conarentur; proiecto intelligerent, nihil ornatus, aut politurae, nullum lumen Moquia vel artis solidae diuinis scriptoribus defuisse. Mihi hoc arguto dilemmate persuasit S. Augustinus,vtinam & ista legentibus: cum lib.
vlt. de doctrin. Christiana cap. 6. de sacris libris ita scribit; Vbi eos intelligo, non solum nihil illis sapientius, verum etiam nihil cloquentius videri potest. Et audeo dicere, omnes qui recte intelligunt quod illi loquuntur, simul A Intel
17쪽
intelligere eos non aliter loqui debuisse. Sicut enim est quaedam eloquentia,quae magis aetalcm luvenilem decet, est quae senilem: nec iam dicenda est eloquentia 6 per- sonae non conueniat loquentis: ita est quaedam, Joa: viros summa auctoritate dignissimos planeque diurnos decet: hac illi locuti sunt: nix ipsos docet alia nec alios ipsa : ipsis
enim conFrult: alios autem, quanto videtur humilior, tanto altius, non .ventositate, sed soliditate transcendit.
Vbi vero non cos intelligo, inus mihi apparet eorum eloquentia: sed tamen eam non dubito esse talem, qualis
cst ubi ego intelligo. Haec magnus iste Diuus, qpi fasti- dierat & ipse sacrae Scripturae simplicitatem, sed quando iunior&Gentilis. Visa tum fuerat indigna quam Tulliano nitori compararet: quia tumor eius refugi bat scripturae modum , nec acies eius interiora sacrarij huius pe
notrabat lib. 3. Confiscap. Post maturior aevo, prudentia firmior, D. Ambrose costio legere coepit Isaiam. cuius dissicultas tumorem illum depressit, dc eloquentia pressior atque socerior Ciceromanu illum fluxum, velut obiectis aggeribus,fortitor repulit dc retroegit. Mutauit itaque senior sentcnFiam , & quid iam sentiret testatus est verbis uae recitaui. Deus bone, vir quantus: qualis ingenij, iu-icst, doctrinae Tali coram iudice an formidem molliculis, tenellulis, delicatulis illis, nondum ab ubere Tullioli sui ablactatis respondere: Si nihil in sacris libris eloquentiae reperistis, aut non legistis diligenter, aut lecta non intellexistis: Nam si intellexissetis, certe probaretiS: noua vobis opus & iterata lectione, studio repetito & intensiore. Sin uno in loco deprehensam, alio nequiuistis inuenire: credite haec illis esse paria, & aequalem ubique sibi constare scripturam: inaequalitatem non illi, sed mentis vestrae imperfectioni R imbecillitati adiudicate. Praecla .rum dictum sancti Martyris Irenaei M. 2. aduers hareso . 7. animo reuoluite: Credere haec autem talia debe- mus Deo, qui & nos fecit, rectissime scientes: quia Scri- pturae quidem perfectae sunt, quippe a Verbo Dei & Spi- ritu eius dictae: nos autem secundum quod minores su- mus,&nouissimi a Verbo Dei Sc Spiritu cius, secundum hoc&scientia mysteriorum eius indigemus. Et non est
18쪽
, , mirum,si in spiritualibus caeJestibus, & in his quae habentis reuelari haec patimur nos: quandoquidem etiam eorum, is quae ante pedes sunt dico autem quae sunt in creatura)is quae & conteruntur a nobis, & videntur, & sunt nobiscu, , , multa fugerunt nostram scientiam. Si quod D. irenaeus
asserit verum est, ut est. verissimum , cur miremur Cloquentiam sacrae Scripturae non capi ab illis, qui nςc ad modum in ea assidui, nec eam gratiae caelestis regula , sed fallaci debilis opinionis suae decempeda metiunt x Verum ne in hac salebra diutius haereamus, detur illis Et sid sera quod doctissimus Cyrillus Alexandrinus ob I. contra Iuti,nhm', idem illi obiicienti concedebat: Scripturam Vul- Villita , qtia gari atque plebeio sermone loqui: Gentilium vero res diserte dictas, lepore & facundia pollere : numquid ideo minus: ut paruis, mediocribus, magnis, doctis, m)octisque bene consulatur, familiari utendum scrinone fuit, qui nullius captum transcenderet Sint illorum libri sonori &sup aom.& fastosii ccrtc decorum non sertianti & a veritate aber- 'ς ' rant. sint nostri libet ii simplices & impoliti: dc Deo sane ita iii rectam fidem, de morum honestate fugaque vitiorum,
virtutum etiam adeptione, veras opinio lacS, & amoremis mentibus legontium norunt instillare. Omnis enim taliis S. Paulus a. Tim. 3. in fin. Scriptura δminittis instrata uti- , , tis est ad docendum, ad arguendum, ad corripiendum , ad eru-
, , diendum in iuditia : ut perfectui sis homo Dei, ad omne opus D, bonum infir c s. Merito igitor Cyrillus subdebat, a diuina Scriptura, quisquis fuerit audrtorem lectoremque meliorem euadere,&aliis quoque non inutilem discedererat ex Gentilium scriptis solvim quem fieri facundiorem, iustitiae veto, honestatis, religionis nihil prorsus neque fi-bi neque aliis acquirere. Iitos ideo libros non iniuria lau . dari equod ad eloquentiam aliquid adserant adiumenti: iis tamen nimis addictos meritissimo culpari, quod, cum
eloquentrae numeros probe seruent, optimas virtut s nC-gbganx Quid minus praestant spectatoribus vel ludia faltatricula, vel histrionalis in prosccenio mimus Z lactant lepore, mulcent salibus, ludo loco facetiis & caetera festiuitate animos reficiunt moerorem di cliunt: sed cum ut isti, sic de illi, nupta & propudiosa multa permisceant,
19쪽
virtutum vacuos, & vitiosarum affectionum plenos lectores spectatoresque suos dimittunt domum. Age, sodes, si quis tibi in eratere aureo lethale aconythum;& alia manu in poculo fagino propinet Ambrosios succos dc odoriferam pareacaeam, labra ne potius noxio quam vitali potioni, solius adspectu vasculi admouerest Noli,noli has Sirenes diutius auscul
tare: noli orichalcum auro, vitrum margarito, caenum
caelo amplius praeferre. Locum gustasse sussiciat, Syrtim relinque*atriam cogita. Facio inquis ' dc ad diuina per haec tendo. Gradus ad celsiora exstruo. Exstruis 3 dum haeres destruis , nam te interim vita deserit: per hos amfractus tendist nae tu vel numquam, vel sero peruenias
ad metam, qui viam nec tutam,nec certam,nec compendiosam inis. Attende tibi, audi quid Nemesio sic affecto, non Theologicae tantum , sed omnis humanae scientiae gnarus perepistolam Gregorius Nazian Zenus scripserit: verba sunt: Puderet me sane fabulae adiumento ad diuinitatis cognitionem niti. Quis tibi hanc necessitatem adseri,ut per Scyllaeos scopulos, per crudelem Charybdin, ubi fortassE naufragium facturus es,non ad Ithacam saxis adfixam asperis, sed ad coelestem beatitudine cumulatam patriam properest Quis te cogit, ut ad purissimum diui nitatis fontem pergens caenosae paludi immorerist Fiet, . mihi crede. fiet ut dum in luto volutaris, limpidissima interim aqua dilabatur 4 dilabatur inquam tibi cum optimis vitae tuae diebus: quae non de cisternis confractis, &cop-nosis ambitiosarum cogitationum, sed de puris & nitidis defluit sontibus Saluatoris. Miscebis inquis) meliora &tempestiue periculis obviabis. Annos crgo tibi spondes,
adsectent hodiernae tempora vitae ' .
Crastina Dij Superi demensi quid si nunc iste nouissimus illucescat dies 3 Nes cis tritissmum illud Musis Graecanicis ξ βορς ρωὐδωρ λαμ.
προν μιαίνω, ουποτ'ευρησεις ποτόν. Luto splendentem conspurcans aquam nunquam inuenies potum, cur tu hanc
limpidam caeno illo contaminas an , ut spurca illa dc vere bruta animalia imitere , quae fontem ungula turbidant
20쪽
CAPUT I. II priusquam bibant i Miserum te, si mauis postea poenitere,
quam culpae te nunc mature subtrahere. Non cunctis dat Deus tempus illud resipiscendi, & ad meliora veramque sapienti in transeundi. Quis in litteris saecularibus doctior aut dis gentior iuuene Basilio Caesariense Z quis temporis illam iacturam sic enim ducebat) gram is tulit, , dcvberius deplorauit indicant, quae ad Euthathium Seba - stenorum i piscopum ita scribit epist. LXXII. Ego saneri postquam multum tempori S vanitati impendillcm,& om - nem prope iuuentutem inam studio attriuissem, quo tene-
bar cum apprehendundis infatuatae a Deosapientiae discipli-
se ni Simmorabar: tandem aliquando , ubi velut ex gram somno cXpergetactus , ad Euangebcae ventatis admetrabile lu- ,, men respexi, agnovique inutilitat IapientM. Prmcipum, , huius saeculi qui abolentur . deplorata plurim im miserari bili mea vita, ductorcin mihi dari optabam , qui a spietatis me dogmata introduceret. Mox subdit hunc sibi uiste Euangeli j lcctionem. Notate verba singula: nihil instituto scrinoni aptius aut accommodatiuS. Quid pociis Basilio CXperto ec e X pergiscenti tet anitas : quid stud luna humanae eloquentiae ' inane sudium : quid philosophica curiositas' infatuata a Deo quid sacra voluminat Euangelicae veritatis admirabile lumen, ductores ad pietatis doctrinam , solidum magii herium, labor fructuosus. Denique quid quaeso in prophanis illis, quod non in sacrario nostro parabilius, iucundius , salubrius Nihil verius elogio D. Clementis Romani, quod hodie lib. 1. Constitui. Apotholicata c. I. legitur, & ab Anastasio Nicaeno quoque in Sa-
crae Scriptura: Quaestionibus refertur: Quaecumque in . . Gentilium libris dc siderari positant, in Sacra Icriptura lon-n ge reperiri me lora. Quid ergo deest legi Dei, ut ad has
tabulas confugiamus Vis prudentiam iuris dc reipub. ζ rendae praeceptat fontem Graecarum Romana ruinque lupum scias ita Pcntateucho scaturire. Vis Physiologiam3Geneleos priora capita, & Iobi dissertationes, & multaplices morborum curationes passim sed sparsim reperies. Vis moralem sapientiam 'supra PythagoraeOS , Stoicos, Academiam veterem & nouam, Salomonis & Siracidae libelli praebebunt. Placet cloquentiae vis hominum animis apta