장음표시 사용
41쪽
Graecae linguae explicator Eralmi admirator, imposuit, S cxcitauit Ambrosium Guar in si eiusdem initituti virum rcligiolurn, ut in Caietanum paulo amarulentius siUma - cbarutor, re Melchiorem Cimum ut coirmentariorii illius. an sacram Script. il laudatum elogium locis ruis insereret. . ii ' Exusqni vulgatam amplexi; lsidorus Clarius Brixiensis,nimnim deditus Rabbinis,lc cui non tuto te credas Hugo
Carentis in my sticis sensibus acui nen ingeni j exeruit, in Hi Itoricis inserior: L ony sius Cartu si amas, si quae illi es
Lirano, & D. Hieron ino ad manum obuia demas, liauto ulta possidebit peculiaria in litterati sensu:& non iniuria PMdae transcriptioni,non iudicis aut discussionis lima illi a R ii 'ra nostro,Pr . in Malach an , tribuitur. Pater nostcrEmanuel Saa,qud unum, scopum breuitatis prΟppiuerat,
ut alluc ui us uiit. siti; queu ante oculoS non proposueraz,vi' exactiora quaerent bus satissa ret,non attigit. Breuis est elaborabat ,cbseeuthis ut obscurior vidcatur. Prosecto in iii quos aliorum vidi commeutariis, cum illo commune est, lectoru magis accendere sum quam exstinguere. Mulios audiui qument non raro & ipsc nacciniaci te quaestus dea' 'irimia tacultate ,α utilium parca exhibitione. Modo desi- ἀ -' demur ab auctoruat probatio in re grauiore,vel a rati ne salie, quo lector dubius. lccure asciviariar : modo versonis vulgatae defensio,quae necellaria est tot illam hodie impugnantibus, v l deserentibus , modo ii in iliu logorum collatio, unde vera significatio petatur: modo in specie Ipugnantiu qua quibusdam negotium sacellit,conciliatio:. modo citationes scriptoru , undC v mor cognitio petita, petendive di modo nausis eorum sensuum incdulla,& horuitater se distinctio discparatio quoque a litterati, modo aikquia ad mores lacies. R interiorem hunc homine pascens rauster S vciliter refciens. Sumus enim debit'res omni bos, lac debetur parcnilis, cibi Molidus gradioribus: cum
munis est ine: 1 Iacrae Scripturae cunctis proposita. Habeat ergo in eommetarus illius, quod agnoscat poeta, quoi nni -' retur orator, quod consideret philosophus, quod placeat, iuriscon siilco,quod medico sit ustu quod stliolae disputet,
quod concionator toni liquod conscietiae expiator infula .uaa. Sunt in bisce serculis,quae diuinae Sapietatiae aromati- . . bus Pro
42쪽
bus probE condita , varia edulia pro cuiusuis instituti aut voti hominibus: nullum decet arceri,vel impastu dimitti,
dummodo no careat veste nuptiali caritatis,nec fidei parma,vel baltheo spei lit destitutus. An crgo quovis haec lo . O G co dicenda, S unum in librum cuncta sunt coaceruanda
Nihil minus: sed quod periti Patresfamiliarum solent, suo quaeque loculo reponcnda. Confusio foret non digna Ierosolymis, sed Babylone. Quid enim stultiusquam in vestiario penum, in cella vestimenta, in granario vina,in hypogaeo si frumenta reponast cur non postulas, eode iure, aquam cribro haurire,aut hordeu radio vannere t Nescio quam alieni sint ab hac culpa,qui, sicut ille in nuce Iliade, sic ipsi in unum Prophetam, omnia quae norunt, student conferre, & dum multa magna volumina in unum libellum emundunt, otio pariter suo,& lcctorum abutuntur,&cogunt in montibus plices, in fluctibus apros venari. Prudenter, tui medium tenuere,& eorum mea quoque sententia) labor laudatior,& industria fructuosior censenda. Fateor perdissicile esse, quam multa diximus,pancis praestare dc breuitati simul cosulere,& luminibus no obstrue re,& necessaria scitu non praeterire:attamen aliquoten USid poterit obtineri, primo si singula suis iocis tractentur secundo si inaniloquentiae seu superfluae eloquentiae compendium fiat,utpote a commentarios scribentibus & non pro rostris diceribus: Demum quod uno dictum loco aliis non inculcetur ; nec scriptorum,quos laudant,verba , nisi paucis obuia,&multis necessaria apponanturi vel saltem suis abstineat recitator, quando testimoniti non est obscurum. Mirum dictu quantia his tribus obicruatis volumina illa gigantaea decrescent: vitabitur nausea lectorum,tem .poris, descriptionis, chartae, typi, caeterorum laborum, de
impendiorum iactura. Quamobrem mihi deinceps hoc scrvare constitutum Insti u iam his multoria annorum in uniuersam Scriptura Dci,tractationibus .quas visum in duas psrtes principales, u gCnera mori ad M.
commentarioru duo dispescere: nempe in Apparatum seu Patagium,3c in Glossim titterulem. Diuitionis causa fuit, ne t. sensus mysticos inter se, vel cum sensu litterati confunderem ; dc ne idem saepius repetere similibus locis occurren-Ε tibus
43쪽
tibus cogerer; & ne quid non suo loco collocaretur, dum Commentarij plenitudini consulitur sed vi, velut in apotheca copiosa apte suis loculis dii hincta , quod cuique colliberct, id statim liceret promere : denique s no perfecto
toto opere, mora aure Velleret, cuius quam certa spes,tam dies incerta εἰ non tamen diu di Terendam monet aetas &morborum multitudo possent singulae partes absolutae lectori prodesse. Propterea quo'ue visum Glos Ita Apparatu praeponere: tum etia, quia dissicultatibus discussis,& quasi vi ferrosecta, licebit illi qua nunc affectamus in Glosiaco
sulere breuitati, de lectorem non ad inanem compone dorum spem remittere, sed in rem ipsam manu ducere. GLossA-ποδας continebit succinctam interpretatione omnium ordine librorum veteris & Noui Foederis, non ex cisternis confractis Rabbinoru, vel ex Neotericorum dumtaxat ad inuetionibus, vel proprij ingenij fiducia depromptam: sed ut Doctorum Catholicorum solemne iusiurandum exigit,ad Patrum Orthodoxoru , fidei vetae
luminum, mente concinnatam,& ideo nomina autho fu,
unde copiosior expositio petenda, fideliter ascribentur. Ap PARAT vs , ieu ut Tertullianus loquitur Pata iam qUO, velut in. scena,oculis proponitur,quicquid circa disti ciliora,& utiliora lactae Script . loca inquiri solet, in Sectiones,quasi Actus,tres disparticiam, imitatione humanae Sapientia . qua secant in Logicam Phy sicam,& Ethicam sic Patagh huius partes futurae: Prima HISTORIA SACRA,
quam Hierologicam vocare visum,eo quod nCc mores, nec
natura rerum c6sdcret,sed dicta,factaque,& quas nudos euentus,loquelariaque acra coplectatur. Secunda PHYS IOLOC IA SACRA, quae reruo Num natura, de quibus
in Scripturis mentio, ex ipsi sim et scripturis,& earii ex probatis tantum scriptoribus mysteria depromet, cocionatoribus parte ma3l me necessariam: ut queant certa & digna relatu tractare praetermissici Othothi, Geminiani, Anglici& similium proprietatibus, si non commentitiis plane,salten ulla nixis auctoritate. Tertia ETH ICA fACRAdc εθος;quae ad mores & ritus seu instituta Populi Dei comparata fuerunt,siue singulos spectes,siue familias, siue Populum uniuersum. Hae rursus
44쪽
Hae rursus partes singulae in sua capita seu me bra diuidentur. Nam Hierolo tae dicti seu loquelaria constabunt Hirre rica
Adugiis seu Paraemus; ILOII mu dissicilioribus, & gia. praecipuis; & disceptatione accurata de veterum versonum diuersitate es conciliatione; priesertim L X X. interpretum v4Thum Graeca,& Latina vulgata cum fonte Hebraeo, Graec6que; .cociliatiian.& non segni defensione nostrae versionis. Facta v Cro, gestisque res Sarmae Hisoria visum reducere; ad Chronographiam, orographiam,ct Anthropologiam riuaru prima tem- ρstam. porum rationem suggeret ab initio mundi, usque ad DO- Chorogramitiani imperium: Secunda de marΙ,fluminibus,siluis,pro' Αωhiopo uinciis,montibus,oppidis,& fabricis prophanis futura: r- logiani. ita de viris ac foeminis memorabilibus, quorum in sacra Scriptura ex proicuo mentio fit. P sica deinde Sacra partim de Deo, partim de creaturis Ph μ' futura: de Deo, secundum se, quoad attributa, & de No' TD b. minibus eius: de creaturis hoc ordine; de mundo& caelo, Deo x is xς :de principiis &elemetis 1 item de mixtis,scilicet inanimis, μ' vegetabilibus, sensibilibus, intellectu praeditis: de de his, seorsim de Angelis, bonis malisque: de homine & partibus eius. IEthica sacra longe lateque diffunditur: sed circum- Ethua μν scripsi terminis Aristotelicorum, in eam quae singulo&at- 'tendit,quae peculiariter Ethica seu moralis solet votari, de tradit credenda, & operanda. Ad credenda faciunt, quae ex credenda, Sacris litteris vel cu haereticis contro tersa loca: vesquoad dogmata in Scholis inter Catholicos compulsata: quoad illa,cXponetur verus sensus contra haereticos; quoad ista discutietur an iuxta litteram apte de concinne soleant al- Τlegari. Ad operationem rero quaecumque tradita,ad Decalogi , in quo Iuris Graeci Romaniquesentes sunt bis quinque capita, sunt reuocanda. Famitiaria vocant Oecono- Tamilia. mica: ut de coniugiis, liberorum educatione; ruis& ancillis, pecunia,& supellcctile,conuiuiis, poderibus & mcnsuris,& de.sepultura. Pol tica reipubq. uniuersae,diuidentur Re MM. in Sacra & Prophana. Sacra voco,caerimonias, ritus sacrificiorum,oblationu,Festorum,&c. LevitaS,Sacerdotes,&C.& hic de Templo ac sacris Fabricis. Prophanora capita,v.l Hv--. . Polemica sunt,uel Iunica, illa complectuntur ordines mili-E 1 tareS
45쪽
tares, praesectos, belli apparatum: haec vero Magistratus, Leges, ludicia, comm rcia. In his vero cunctis sollim ea disquirentur , quae usque ad Vespasiani tempora apud Iudaeos viguerunt; tuae quidem in sacris Litteris exprimuntur,vel apud Iosephum&Philonem illis consentanea leguntur. Deuteroses enim,& Thalmudicas Netnias non tanti iaciendas duxi,ut ullam in hoc opere partem habere sinerem l quia non sine damno tantum, sed etiam cum lucro temporis & operae ne
Habes Lector optimεὶ concilij nostri & instituti rati
nem. Accipe &. canones quosdam,ad quos velut ad amus sm sacrae Scripturae interpretatio a me CXigetur.
mihi in his glossis sequendae visae sunt.
Vsque aή tempora S. Augustini o donec a Latinis receptas D. Hieroumi versio, vulgata vocabatur ilia Graeca, quam L X X. ediderant, tesis Pugnius de auctoritate E X X. interra. e. sis o D. Augus. tib. I 8. de ciuita. Dei.cap. 43.
Istam vulgatam L X x. quod esset in multis visio antiquitatis auι rasi oram h reticorum fraude crempta, correxerunt Origines cr Eusebim; er pos hos ipse Hieron)mus; ct intersic co rectam,or incorrectam hoc discrimen facit D. mer. 3. epist. ad Sunium & Fretellam,quod lices utraque vocatur, tamen ista κοινὴ incorrecta no mereatur nomen illius vulgata seu LXX. interpretum: se ideo discriminis cavis vocari debeaι κοινη, non vulgata: Asera vero sic correcta eade M vulgata, se κοινη Vsorum L x x. nec L Betui debeat; hoc vuli eps. ad Principiam. ct in Z quoque epist. .d San O. MetelZor tenenι Aetu . or g p. HLeon. Caser. In Prolegom solet. V. I.
46쪽
lim tempore non Vulgata ,sed Noua transsatio vocabatur re. cepit Ecclesa Romana: desint in Graeca verso L X X. interpretum Latinu vocari vulgata, est hoc nomen adhaesit versonι D. mero mi; saam nuncsolam pro seuthentica habet ex decreto concit, Trident m Ecclesia Catholica.
Versioni L xx. semper magnus honor exhibendus quia tot annorum centuriis eam Ecclesia recepist morti incorrupta effra etiam infulLbilis veritatis: nunc quando dis idere videtur a nostra vulgata, vel es Paraphrastica ; vel sensi saltem conuenit: vel aliter sine punctis legit quam D. Hieron mus: vel a librariis aut aliis vitiata fuit: correctio vero petenda ex antiquorum Patrum Graecorum maxime libris, o Conciliis ubi citata. Imre editos codices, plus tribuendum Vaticana editioni Graeca quam ceteris: quoad versionem eiuου Latinam Flamini, Nobilis, non par auctoritas quae Graeci contexim. Nam consat Graeca saepe aliter nec incommodius venipotuisse.
Euoad versiones e g. 'mm. Theodotionis, ut pote b sium fidei, nihil illis credendum, quando per iose fauent Iu- .daeas aut haereticis, utiles tamεn sunt ad duo, primum quia comraborant saepe vulgatam nosram versionem , se explicant, secundum quoniam ex idorum versione patet, quo pacto usque ad illorum tempora Hebraea verba Mnogoga legerit sine punctis : se hine deprehenditar dolus recentiorum Iudaeorum Massoretarum, qui, τι prophetinae δε CHRIs To velarem, o Chrsian
rum argumenta eliderens atiena punctasupposuerunt, aut litteras transsosuerunt, omiserunt, vel commutarunt,ut toto hoc opere probabitur.
v I. Recentiorum pos D. Hieronymum versones, non fiam ha-E 3 retico
47쪽
reticorum sed etii Otholicorumpericulos- esseCeo quod omnes fere secutisunt lectionem se deunctionem insiseretarum: oste, non CHRisTI ct caepostolorum, qui eum L XX. aliter legerunt se citarunt in Nouo Testamento sed nouιιia S)nagogae Iuni secuti e agisterium : quod Est vocant, Hebruicam veritarem, aut Fontem purum: cum potiuυι Hebraicape fidia, ct Fens censu . . ' V. II. . In quibus Hebraea conueniunt cum Latina vulgata dictis: sunt certae or infallibilis veri diis, in quibus dsident, corrigenda sunt ex Latino, non e contra. Idem obtinet ιn Graeco contextu Novi Te menti, cuius exemplarium maxima, est Ionge maior quam Latinerum crepantia est. VIII.
Optima interpretandae Sacrae Scriptura veteris testimenti ratio es, o veris ima interpreratior quae ex CHRIsTI Domini ct i postolorum in douo Te Eumento dictis colligitum quia Deus hos nobis ei se morum magi os dedit,Diuus ire- reneusi s.super. haere Clemens Alexandrinus Stromat .6. S. Athanasius lib. de humanitate verbi: Tertullian. in Scorpiaco,o proindepessima Rabbinorum,quando huic es contraria , ut solet esse in Prophetiis GCHRISTO, Or Ecclem Chana. Vide Leon. Castrium Apologet.b o primo capite 3. & q. I X. Iudaei es interdum qηaedam loca de Messa capiant: tamen
hane Messam volunt non esse CHRI STUM, negant venisse : ct ideo negant primum aduentum, ut bene Irenaeus lib. . cap. ss. Tertullianus lib. I. contra Marcion. cap. 4. thanas. lib. de Incarnat. verbi in prin. Origm. contra Cels lib. a. in prin. & lib. 4. in prin. Augustin. in psalm. 9. Messam vero venturum putanι Regem fore potentissimum, qui Iudaeos cumulet terrenis opibus, ct orbi terrarum saeculari more imperet quare nec de secundo aduentu bene sentiunι , sed ita ut quae e Diqiligod by Corale
48쪽
ut qua de so scripta polim accommodent Antichriso, quem drrecepturi sunt.
mnes tam , ut ad extorquendam nobis veritatem Prophetiarum CHRISTI primo aduentu Iudas recentiores varios dolos sint commenti: primo variam risinctionem, qua intestemu mutaretur: secundo mutatione punctorum,quae in legendo sunt pro vocalibus, me alia pro aliis vocabula obtruserunt Eua in re credendum L X X. qui ante CHRIs Tu M permanus acceperant lectionem se pronunciationem a Maioribus ; a quibus cum dissentiam recentiores, patet eos innovasse. tenno unius vel duarum consonantium litterarum, quo miles sunt , exigua in alio defectione: quarto interpretationem a CHRIsro ad David, Salomonem, Ezechiam,cte. duo quendo. In his fraussibus ostendendis versatuν tota Apologia
Leonis Cusiridi in sex libros diuis. Ego de Fingulis agam suis
Et quia Recentiores quidam ,suscitata quadam antiqua haeresi, vix usiam Prophetiam exponunt CHRIs To liti ro tersed omnes Allegorice: qua in re rem gratam Iudaeis faciunt , qui sensium alligoracum contemnunt o irrident: Se tiandus est certus Canon scripturarum: ut quando manifest adeo ut legife si quasi intellexisse, verba prophetLe competunt CHRIs To, defendamus esse sensum litterulem , ne per allegoriam prophetia extenuetur. est regula Tertulliani in lib. de resurrech. carnis cap. I 4.& I .& lib. aduers. Praxean cap. q. & D. Hieron. in Zachar. cap. 9. & I . in Malach. cap. I. Orig. lib. 2. contra Celsum , ubi docet questos Iudaeos, quod multi, πudis adegoriis decepti sidem suam desererent. Nec alium istos magis quarere, quam ut de CHRIs To tantum alligorice propheti. intestigamus: nam aEegoriis se ligari non patiuntur,o rident inde argumentames.
SMassoni, a voce Ino tradidit, significat nudisionem. E nempe
49쪽
nempe Pharizaicam Synagogae, ex Thalmudicis Naniis auctores habuis quosdam recentiores Rabbinos auo pos Vsum Hieronymum : quibus magna sa nomina inrita Esdriis, Gamatiel, ct Eleazams: varietas Scripturae quae ab istis adfertur, esi quae caepta a qui gentu ut siummum annis di horum ιnuentio sunt puncta , quιbus nunc utuntur. Numeranis Fabas ct lueris sed suo more , ct μου tantum quas vel reliquerunt vel supposuerunt vitiatis exemplaribus. Auare apud me nulti Masseretharum au-cforιtas , nulla credutitas. LegC Castrium d.lib. l .c. .dc 6.& in fine cap.vltimi: M lib 2.cδp. 2 o. XIII.
Cauendum ne prophetias aut alia loca mysteriis praegnantia ad Hebr eorum idiotfmas reuocantes, quod nuda verba sonant,oxρonamus dumtaxat. Nam haestaude multas prophetias of dei dogmata labefactanι, τι docet idem Leo d.cU. vlt. ad δε-ctis exemplis.
LX X. interpretes alias vocales addiderunt consonantιbin, quam fecerunt e assereιae: aliter etiam distunxerunt, quamifutem aliquando etiam LXX. legerunt voces coniunctYm, quaFMassoreta diuisim , er e conuerso. Sed L X X. lectionem o dispunctionem secutisnι CHRISTus se Apostoti citationibus
suis in Nouo Testimento , τι constat: Massoretarum vero expresserunι editiones Hebraea quae nunc exsant deprompta ex me-branis recentium Iudaeorum. Ideo cuiuis Catholico credendum , veriorem esse lectionem ct iussanct onem istam veterem i nouitia, ct hac ex ilia corrigenda , non e contrario, quod bene docet idem Leo Castr. d. lib. 2. cap. I9. cum qu tuor sequent. ex ipso D. Hieronymo adductis exemplis
XV. Nota veri iti videri Iudaeos persti m QVE R I , C H E Tl B, i es, lege ,scribe, volasse tegere corruptelas Hebraei contextus, nam cum dicunt atiter legendum quam scriptum es hodie in ex- css, apparet hodiernaem contextum esse sistatum cst aliter olim
50쪽
ac melius tecum: psim occurrum exempla in I ito P agnini, or multa costigit Leo Cob. Vologet. lib. 2. cap. I s. o potes varietates deprehendere, quia pleri sique vocabulis huiusemodi, maxime ubi persona mutata supernorant litterulam seu notulam parui. Euod cum reperisIι, confer Hebraum textum cum veriasione LXMaut vulgata se deprehendes. Nam in Latina versione interimeati Montani , solet poni persona non quae edit in Hebraeo
scripta, sed quae es legenda En tibi rauesatio instery P. Nota praecipuas sedes seu loca deprehendi quo pacti υeritis
nonrae vulgatae versonis defendi positi contra 2 ouatores o Rabbinitantes, reuocari ad siequentia capita. Primum es, quando prima lectio Hebraea admittit utra , sensem interpreMιιonem, Ecclesiasticam o Iudaicam; tunc,iudice Hieronymo, non spectors,ctriniani, illa derelicta hanc sequi. Secundum, quando verba seu voces Heb aeae habent multiplicemsignificationem, tunc inuePigandum quodsit primarium si-gm aDι ersi attendas, inuenies nostru vel primarium posuissse,vel ne poneret sapientistime aliqua ratione adductam.
Tertium, attendendum num diuersas radιces xocabulum habere queat se credendum potius nonro,quam Iudaeis, quιa nostera Spiritusncto edomis , melius mentem eius assecurus , or sdeo quoque veram radicem certius attigit.Cauendum ne huc in re f
.uarium, quando sint prophetiae de CH M s T O , vel etiam versio isia confirmat alterius loci versionem ubi continetur prophetia δε CHRIs To , perpendendum malum manu intulerant textui Iudaei,corruptione litterarum, mutatione distinctionis, vel punctorum varietate. Saepe enim titteras reperies in alias sibi*raules migrase ,sepe puncta qua superius a crabuntur in alia, ut Scin in Sin;vascholen in vas schiareeli mutarunIMVιus etiam quae supponuntur, nonnumquam dictiones da.u in unam conIraxerunt,uel e contra,vnam in duas Huserunt. Aliquando quae de essentis vocis fiunt, de ea negant esse, or e contra saepe Naut=adyciunt vel abjciunt perperam, quorasingulorum exempla plurima suggerit Lexicon Complutense, omnIum optimum,
o quod rerimus utili , additu uisset Bibliis Regis, quam F praeter