장음표시 사용
471쪽
rationis, tanquam quod in se est prael antiliamum, ac solum
ei. ad naturae sua destinationem perduco idoneum. In ipsius porro οἰun: at quicquid ad undandam obligationem p rtinet, deprehenditur quippe una ea voluntas sit Super Oris omnium hominum, ac voluntas cuia universis divinar natura per Restionibus nunquam non consentiens. Cur ergo
aliud principi uia quaeratur, quam illul, quod omnium patet
captui, ac tam Pron ex nexu inter creatorem creaturam coc sequitur
Qualecunque aliud Numinis adtributum intuearis remota ejusdem voluntate, non solidius in ici obligationis fundamentum, quam in ipsa natura rerum invenies. Si per impossibile concipere Epicureorum more Numen liceret nulla ta-ε in cura, an homines modo natura rerum ac propriae Consormi agerent vel minus talis Numinis conspectus, vel cum maxime insinitis alias in ipso elucentibus perfectionibus, ad summum nil nisi exemplum nobis suppeditaret; vero exempluin per se nullam imitandi imponit neccinatem Vel potius, nisi supposueris, Deum esse, ut homines, ac niversae creaturae intelligentes , leges justi inter se observent:
quo ejus abierit justitia Adversus uWm eam exercuerit 'Adquid conduxerit Sanctusne fueritin justus, si tales esse ho mines, vel minus, perinde quasi habeat si non eos ad hoc iussim strictissime obιiget pDicas, quod ipsos ad hoc obliget, etsi jam ante sua. luntatem obligati fuerint hoc vero ipso istam voluntate in hei merum aliquod accetarium, quod ad summum obliga
tionem tantum validiorem reddat, constitues. Ambitus imminuetur supremae ejus auctoritatis, eaque ad riserium rorum in se indisserentium restringetur. Non major voluntat Numinis ratione legum justi vis adscribetur, quam principis, patris, heri, aut cujuscunque alterius in his terris superioris, qui potestati suae obnoxios vult honestati morunstudere. Denique an in sacris litteris quicquam et usitatiusquam ut ob sexvatio.ossicii virtutis cura, per impletimem vero mi, uritatis mime Xprimatur Quod exemplum suum a subinv 48. d Deus imitandum proponat hoc testatur quidem se iiij a G.Vi. 36. ab hominibus exigere, quod non ipse faciat, quantum scprema sua per lactiones postulant aut patiuntur secue ade Mnaiιλ asperum dominum non esse.
g. XUL Atque hoc etiam non parum ad praxi
verae pietatis facit. Neque enim sussicit, ita nos De submissis esse, ut etiam tyranno obediremus; ne tartum timendus est ille ob magnitudinem , sed tiaaamandus oblocitatem, quae uou magis ascriptum fac quia
472쪽
quam a recta ratione praecipiuntur. Atque huc ducunt meliora universalis juris prudentiae principia, quae etiam cum sana Theologia conspirant, & ad veram virtutem excitant. Tantuinque abest, ut, qui non spe aut mutua superiore, sed propensione animi recte agit , juste non agat, ut ipse potissimum juste agat, quadam divinae justitiae humana imitatione. Nam qui amore Dei aut proximi benefacit, in ipso recte facto invenit voluptatem, ea enim amoris natura cita neque alio stimulo indiget, aut jussu sui3erioris opus habet: ac de tali dictum
est, u legem justo postari non e se Usque adeo ab ca Τα
horret a ratione, solam legem aut coactionem justum in m. facere tametsi fatendum sit, eos, quorum animus eo perfectionis non devenit, non nisi spe metuque obligari; in divinae maxime vindicti cxspectatione, quam nec morte effugere detur, necessitatem plenam'
in omnes valla uram servandi juris ci aequi posse ia-
Haec monita principiis Auctoris nostri neutiquam adversantur aliqua tiar a statu quael stionis abeunt quam ris Obligatio proprie sic dicta, leges in observandi, undetur in voluntate Dei qui tanquali supremus dominus Os eo ad- stringit haudquiquam tamen inde sequitur , c tantum vel uri oranno, aut solo ira et obediendum M. Ac nimis profecto liberalis est Anonymus in eliciendis odiosis consequentiis ex principiis, quibus id contigit uirtunii, ut ipsi displiceant. Quicunque veram de Deo notionem habet in-
telligis, ipsum bonum aeque . ac magnum, jusque Oluvia te miscifectionibus ipsius necessario conformem esse sapien-i te adeoque ac sanstitia. quae nil nisi justum noli solun iisl modci se nobis proficuum velle queat. Ita ut, ct cum Deus nobis res in se adlaphoras iniungit, ipsi veluti patrii primo iniri latenus tanquam tyranno obtempeiandum sit. Conformare sese ad lanetissim ni illam ac optamam volunt. tem, Qui te adnoscas submissium : hoc est ex Uscio areere: hoc universis homi albus necesJtatem moras in si ioli Omni alio respectu, nil Spes aut metus sunt tantia in avio . nes, qvibus ad observation tim si ii exstimula iniur; quibus haerentei nobis forte repugnantia tu superemus, ac in ChC- mentioribus tentationibus ossis ictamur.
Aliena laque a proposito quaestio est uter agat justius. qui spe aut motu a sup riore an qui propensione animi recti ai at ' Felix ista propensio, ut sit laudat, ilis lumine procul
dubio collustrata esse debet, adeoque producta vera noti me
473쪽
cum ipsius ossicii tum Numinis, in quo separati recte non
potest nexus Creatoris ac Rectoris generis humani, ab ejusdem voltiirtute, ut homines justitiae leges, naturae suae consormes sequantur.
II adserretur aliquid, principia Auctoris nostri ferire aptum, quaerendum oret uter sit justior, an qui virtutici operam quia ab sanctissima Dei voluntate impositam sibi ejus obligationem credat an vero qui inscius aut immemor, se pendere a Deo, eumque velle, ut ad virtutis leges sese adtemperet, ipsas jam tanquam meras convenientiae regulas, in natura rerum, aut etiam in deis ternarum veritatum, divino intellectui objectarum, fundatas observaret Quaestionem deciderit Anonymus. observaverim, occasione commemorata propensionis inhonum insignem equidem in Deo esse perfectionem, quod non nisi modo naturae suae convenient agere queat verum quod ad homines adtinet, essentialiter imperfectos ac legi alicui subjectos, seliciores illos esse habendos . quam de se melius merentes, qui naturae aut educationis beneficio talem consecuti fuerint dispositionem, ut nullo negotio in ossicium erantur. Ita quidem ut qui repertis vel in natu, Tali sua constitutione , vel in prava, cui ab infantia permissus est, adsuetudine, validioribus obstaculis, eadem vine re nititur, ac vincit, is profecto jussior sit ac laudabilior altero, cui, ut bonae rugis foret, nullo sere labore opus fuit. Ex iis autem, quae jam dicta sunt prorsus evanescit commodum illud, quod ex suo excluso Auctoris nostri system te, nonymus ratione praxeos verae pietatis derivare pertendit. Verissimum e contrario, a partibus nostris manifeste stans commodum ipsi opponere possumus. Nempe quod utrumque illud vitiosum extremum, in quod circa hanc materiam multi collapsi sunt pariter exitemus quorum alterum est falsa sententia illorum Philosophorum ac Theologorum, qui 1latuerunt, pendere justum a mero De arbitrio. posse ipsum, si velit contrarium justum effcere alterum, eorum opinio, qui justum concipientes, tanquam a voluntate De liberum, idque unice in natura rerum fundantes virtute quoque tanquam liberam a religione ac Atheismum tanquam systema quod morali doctrinae ac Iuri Naturali mranem suam vim relinquat, repraesentarunt. Constat, quant
474쪽
et nisu BAYLIus Atheorum causam agens ostendere conatus sit . a p6J illas redere se bιigatos ad sequenda re ca) .. Bae rationis ideas, tanquam regulam boni Moralis a bono utili
g. XUI L. Ex his intelligi datur, quantum juven
tutis, immo reipublicae interiit, meliora scientiae ju 'ris principia constitui. meque recte d. c. o. g. . dicitur , Superiorem non agnoscenti neminem nece statem injicere posse : quasi non quaedam ipsa exigat natura rerum, curaque propriae felicitatis salutis; multa nobis imperat ipsa ratio, ut naturae melioris ductum sequamur, ne nobis vel malum accersamus, vel bonum intercipiamus. Hoc rationis praeceptum omne , quum simul alios spectat, quorum id rcfert, ad justitiam pertinet. Et vero licet quidam cium latius
accipiant de omni scilicet virtutis actu, etiam quum. aliorum nihil interest, aut an eorum intersit, non consideratur quo sensu dici potest, ad nostrum quoque ocium pertinere fortitudinem temperantiam ver-hi gratia, ut valetudinem curemusri quum culpentur merito, qui non faciunt; non adspernor tamen usum
Auctoris nostri, qui ossicium ad ea restringit, quae a
jure desiderantur. Eversis salsis consequentiis, quae Auctoris nostri principiis
adfingebantur, ostensaque ex adverso firmissima eorundem soliditate conclusionem Anonym nullam pronunciare, cre do, mihi licuerit atque adserere e contrario , citra damnum vel juventutis, vel rei publicae, hocce compendlam dei iis Hominis. Silvis, omnibus uris Naturae studi sis posse commendari. Si non ah omni aevo est immane saltem nihil continet periculosi optimae in universum ejus sunt principia nec difficile ore commonstrare, mutatis hic millic paucis tantum lineis, corrigi id quod non prorsus accuratum est, posse aequiores fimus, ac minus promti damnandis propter aliquos desectus, aliorum operibus in hoc omnium eorum, qui in publicum scribere iu
Taedet adhuc repetere, confundere semper nonymum convenientiam cum obligatione, ac utilitatem cum incio Uideamus an observatio circa varium vocis ocii usum,
JUigui licui invento , quemadmodum tu paragrapho se- suenis proinittitur, locum praebuerit.
475쪽
g. XVIII. Sed ejus rei rationem abco parum
Auctor agnitam. Quoniam nempe in generali societat sub Rectore Deo, omnis Virtus, ut jam plus se. mul diximus, justitiae univcrsalis obligationibus Continetur neque actus tantum externi, ted etiam o-irmes adfectus nostri certiis ma juris regula diriguu-tur digne d jure philosophanti non tantum humande tranquillitatis sed tiam divinae amicitiae ratio habetur, cujus possessio nobis duraturam felicitatem spondet. Non nobis tantum nati sumus sed partem nostri sibi alii vindicant, Deus totum. Quod et Anonymus pro cogitato hi peculiari adeo.
que ser Auctori parum agnito venditat, id ipsum jam veteres Stoici Philolaphi professi sunt. Atque hoc victori Olbo parum adeo ignotum suit, ut potius expresse de eo loquatur, tanquam de Otione, quam non rejicit quidem sed pro populari tamen habet: et si popularia. ait ad rem quid facerent dici quoque pol et , hunc mundum magnam e se civitatem . cujus supremui Rector Deus s. Adeoque idem nonymi, quod plurium aliorum recentiorum systentati cedit, qui dum proferre aliquid novi volueriint, nil sere, nisi voces mutavcre ita ut denique in te ipsa ad Auctoris nostri systema recurrant. Enimvero justi. tia illa nivebalis in generali societate omnium hominum sub R-ctore mi quid aliud est, nisi complexus legum,
quas Deus hominibus tanquam ipsorum dominus, praescri-hit. Ac proinde Jus Naturae omnem suam vim ab Auctoritate' voluntate supremi illius legislatoris trahit. Quod ad internorum adfectum directionem , curam Conciliandae hi divinae amicitiae adtinet lassecerit remittere ad dicti superius circa f. . . . O. O. II. 16.
g. XIX. Nec ideo , quomodo Auctor, quamvis
acutus , a Coni tradictione facile Xculari possit, uum
omnem juris obligationem a superioris decreto derivat, quemadmodum locis ejus citatis ostendimus ' tamen mox Lib. I. cap. 2. S. S. ad Iuperiorem constituendum
476쪽
quiri ait, non tantum, ut Vires cogendi habeat, sed ctiam ut usas habeat causas vindicandi sibi in me potestatem. Ergo justitia causae ipso superiore anterior est, contra quam adseverabatur. Nempe si ad uris originem opus est superiore ς' rursus ad superiorem con-ui tuendum causis opus est jure subnixis circulus orietur, quo nullus unquam manifestior fuit. Unde enim constauit, justas esse causasci si nullus adhuc superior stat, a quo solo scilicet jus proficisci potesta Mirum cstat, virum acutum secum adeo pugnare potuisse nisi circmus, facile evenire paradoxa tuentibus, ut pretevalente sensu communi, sui dogmatis obliviscantur. Ipsa auctoris verba exhiberi interest ne qui imponi videatur. Inἰroducitur obligati in animum bominis proprie a superiore , id est tuli, cui non bivin virer Iunt malum aliquod reprae entandi contranitentibus sed etiam jussa sunt cause , quare postulare queat, exstι ar-Bitrio voluntatis firce libertatem circu scribi. Tulia
enim tibi in aliquo fuerint: posequam aua velit, 'ni'-cavit 1necesses, in animo hominis riri mettim reCeren-gia temperaιum Q si ver nullam raζionem adle
gare novit, quare ibi in duo obliget unem via tu ingere, praeter solas vires: is terrere didem me pote si, ut ευirando majori malo , ipse tantisper parere istius Euca. uus eo metu remoto ibi amplius ob sat , quominus mespotius, quam illius urbitrio agam. Contra qui rationes quidem habet, quare e o tu purere debeI n a tribus θι
men malum aliqῖιod mihi imponendi destituitu ejus ossi impune a me psi unt negligi, potentior aliquis hujus auctoritatem procidcatam adserturi eat. Ratio in dudum , quare quis postulare queat, ut ab altero sibi obtemperetur,
sunt f ab Ilo in hunc infgni quaedavi ea fui prUecta esse con siterit, innis bene uic Celle reclius, silusen ipse valet, eidem pro picere o I sntuletu mactui se hujus directionem Abi jndicet e denique si quis ultro alteri se subjecerit , S in ipsus directionem conjen δε-rit. Hactenus Auctor. Sed qui bene hae examinaverit , satis animadyertet, nec sibi constare Auctorem, nec difficultati satisfacere. Sane si neque coactio sine rationibus , neque rationes citra vim lassiciunt cur quaeso , cessante vi superstitibusque solis rationibus, non redibo ad libertatem , quam jeor habuisse, quum
noudum admota vi solae rationes adcident Quod enim
477쪽
Auctor ait, metu remoto nihil amplius Nare, quominurnie potius, quam alterius arbitrio agam, valebit etiamsi rationes adsint. Quod si vero rationes jam sola ob stant , cur non sola obstitere tiam ante metum P quam, quaeso, vim rationibus ultra se ipsum metus dabit, quam sine rationibus non praestat sibi ' An adse. O us iste parum durabilis, characterem quemdam indelebilem invita imprimet menti Finge hominem , qui alteri ex solis rationibus obedientiam debet, ejusdem mox viribus adigi; tamen in eo animo perseverare, ut non ultra obedire velit , quam cogatur : non adparet, cur ideo, quia semel coactus est , perpetuo subjiciatur. Velut si aeger Christianus a medico Turca capiatur: adeone jam praeccptis salutaribus . diu ante cognitis, sed nunc necessitate armatis obstringetur, ut etiam data aufugiendi occasiones magis exinde ad temperantiam obligetur , quam ante captivitarem 2 Alterutrum ergo dicendum est vel rationes ante vim obligare, vel nc obligare vi cessante.
Exprohratum Auctor nostro vitiosum circulum dilabi ab
illorum oculis confido , qui dicta superius ad . Is legerint. Omnis luperior in se Deum auctoritatem habet nitentem rationibus quarum jusiti ab aliquo Iuris Naturalis praecepto pendet adeoque etiam ad illius in leges refertur . cujus
oblientis vere a stiperioris . aut eris Rerum , ac Dominii minantium voluntate emanat. Uerum jus imperandi, supremo illi Enti competens rationibus superstruitur, quae justitiam stram secum vehunt . nec mutuari aliunde vim ullam Opus habent. Nondum cognito Deo . aut semota ejus cxi-
sentia . nil satis magnum conspicimus , quod voluntatum nostrarum 'poscat subjectionem nil satis justum . quod
zmionum nostrarum norma necessario haberi debeat. Neque etiam in natura dirum . libertas nostra eximia illa Acultas ex inti in tori naturae nostrae constitutione oriunda . quicquam invenit quod ad ipsam constringendam satis habeat validi- ratis illi convenientia ordinis, decoris, honestatis nexus mul-Jbus tunc inum absolvitur . merae speculativae notiones remanent, donec nobis constiterit, illum, qui naturam rerum aeyationem ipsas perspicientem atque adprobantem condidit. velle ut iisdem externo. internos nostros motus conso
me mus. Ibi incipit victum Entis summe persecti voluntas.
nostra est norma atque is , a quo, quicquid sumus. accepimus exigere procul dubio potest , ut ne quicquid forsan
nobis in mentem venit, proprio arbitrio siccipiamus. Dc-
478쪽
rre nisi esus voluntate ob: Datinnis undamento . Iam in
eju emi nitate' potentia validissimas utilitatis rationes. quibus ad observandum ossicium Ucacissime excitemur ac moveamur laprehendimus. An non solidissimum sit, ac optime cohaerens lyltem , lecto judicaverit. Circa id quod de viribus , cons unctis cum rationibus tradit Auctor noster; .ad vocem impune , quae in locis citatis exstat ac sententiae ipsius clavis quidem est, adicia de re petr suisset. Qui ait, rationes quidem habet, quare ego ipsi parere debeam: a viribus tamen malum aliquod mibi im- idiis stituitur ejus jussa IMpuN a me po sunt neglisti ni Non dicit, recte petiunt non statuit, celsare ideo ossicium Gustas
causas ideo vim suam amittere loquitur de essicacia, quam pro ingenio ac dispositione plerorumque hominum exserere tunc ista rationes aptae suerint. Excutiendis omnibus quae Anonymus hoc loco nectit, ratiociniis nae suffecerint.
Fateor nihilominus , Auctoris nostri ostrinam ei non satis esse perspicuam ac melius distinguendum suisse id , quod superiori proprie jus imperandi adtribuit ab eo quod ipsi facultatem dat Maciter imperandi prout illud tetigi in brevi nota quae prima est ad I de quo agitur. Non haec
mihi est indoles, ut auctoritate me patiar occoecari, aut excusare quemquam quacunque etiam ratione velim quin observari poterit, me sequente ibidem ampliori nota alia minus accurate posita reprehendisse , quae non animadvertit Anonymus, aut condonare Auctori nostro dignatus est. Uerum non obstant leves naevi . quin rectam ingressus stin docuerit viam, ac eius systema in universum optime undatum sit. Et illud melius ut videtur , quam ipse explicuerim.
Correxerimque nonnulla ex parte absit tamen ut debitam ipsi laudem mihi arrogem , aut non eidem proprias meas cogitationes, quibus occasionem suppeditavit adscribam. Unum ad sar tantum circa exemplum ab Anonymo propositum de aegro bri stan a m dico Turca capto. Iti hic
Captivus non qua eae , captivus est ita nec medicus d
minus est corporis istius . qua medicus Diversi hi omnino sunt respectus. Unde non video , quam ob rem hic comparentur praecepta istius medici qua mediet , vel potius materia praeceptorum clus dei nec enim supponitur, ut deheret, ipsum haec praecipia . antequam caperetur aeger, mandavisse sed tantum illa aegro jam ante pro salutaribus suisse cognita quam ob rem . inquam comparentur ista praecepta. qua tonus ante vel post aegri captivitatem mandata sunt. Ante di post, praescriptis aegro utilibus medicamentis , medicus semper agit, tanquam medicus. non tanquam dominus. Aut si necessitatem medicamento utendi imponere erro instituat: haud
amplius tua agit tanquam medicus. Verum sive medicus mec
479쪽
dicamentum praescribat tanquam medicus, sive tanquam mininus oh ligatio eo utendi aliunde provenit , nempe ab it Ialege naturali quae vult, ut acceptam a Deo vitam quisque ni a tur Onservare . adeoque in hunc finem omnia legitima me sic a quocunque illa sibi osserantur , adhibeat. Inde quod de data aufugiendi censione memorat Anonymus, quin totum omnino exemplum nihil ad rem facit. Accedamus denique ad Epilogum.
g. XX. Haec satis ostendunt, deesse Auctori principia certa , quibus cras urit rationes constituat: qu
niam principia pro arbitrio ipse emnxit, quae sibi sum-cere non possunt. Ceterum fundamenta, communia
omni uri, etiam quod cx aequo bono tantum descendith propria stricto , quod etiam superiorem constituit alias indicata sunt. Et ut dicta paucis re colligamus . in universum dicendum est, nem Juris Naruralis esse bonum servantium objectum, quicquid
aliorum interest,' in nostra est potestate causam denique scientem in nobis esse rationis aeternae lumen. divinitus in mentibus accensum. Haec tam planain simplicia credo viris quibusdam acutis nimis obvia visa esse, atque inde paradoxotera quaedam excogitata, Quae novitatis specie blandirentur quod neque priorum foecunditas , neque horum imperfectio satis perspiccretur. Haec ad Te Vi SUMME , perscribenda putavi ut adpareat, opus P en Orfianum, etsi minime adspernandum, in ipsis tamen principiis multiplici emendatione indigere. Ceterum ad particularia nunc descendere
non vacat. Vale. Oppositam conclusionem ex dictis fluentem, Lector meo Ioco elicuerit sussicit mihi verbum circa principia, quae Auctoris nostri landamentis substituere vult Anonymus, ad
Fateor quidem me in illis nihil nisi valde vagum reperire. Id . quod pro causa Sciente Iuras Naturalis hinc enim incipiendum venditat . generale principium cst omnium scientiarum naturalium an enim ulla existit, vere talis quae non abistrenae nilanis lumine , divinitus in mentibus nostris accenso emanet O jectum. aut si accuratius loquaris, materia Iuris Nativalis objectum ni proprie sunt illi erga quos usillud est observandum objectum inquam prout hoc An nymus constituit depromtum ex generalitate, in qua remanet,
ad principium socialitatis reducitur nec enim crediderim,
480쪽
Rnonymum his verbis, qui quid aliorum interes velle ipsum Deum comprehendere , adeoque innuere , aut credendi occasionem praebere Dei interesse ut ipsi obsequia nostra exhibeamus illum qui me Mi suifficit, creaturis suis indigere. utilitatemve aliquam ex ea tum actionibus capere volsse. Finis deuique Iuris Naturalis , quem bonum esse servantium docet Anonymus . nihil . quod non omnibus disciplinis practicis commune sit . sti singulae bonum aliquod aut commodum habent propositum is sciendum restat, quodnam illud sit. quod Iuri Natura peculiariter conveniat. Simine ista lucidae illae facundaeque definitiones, quae nobis deerant