장음표시 사용
451쪽
prehendisse. Gratulatus mihi sum , aequo adium fato, ut scripturi, de quo ante ferme in vicinia ne verbulum quidem audiveram , quodque runa pariter nunc, ac parum cognitum fuerit, ita deinde e longinquo ad me pervenisset. Prospici ias itaque fore, ut compendium Dibrum Hominis Ciuis mox iterum subjiciendum prelo hanerem , novam editionem exornare censura Auonymi adjectis meis animadversionibus constitui. aippe hoc ipso magis magisque adpariturum exillimavi notatum opus, siquidem non omni careat aevo, quale vix ullum sane extiterit, saltem in universum haud mediocri ni inere pietestantia. Neque dissimulaverim gratum mihi fuisse consensum nonymi circa nonnulla, in quibus non prorsus plucere Auctoris nostri opinio. nes, ain prius declaraveram unde spc enata est, uti, non versum iri vitio, quidem istum in aliis defendendum susciperem. Si eliciter cellari consilium : nullam inde tamen aucupari gloriam, aut me es minimum illustri illi viro, quem egregium aliquod sidus credi uerim, exaequare animus fuerit. Quum testetur ipse se opus quod examinat, a mulio tempore non consuluisse ac reliqua Auctoris scripta procul dubio haut sollicitius inspexerit mirum non adeo fuerit ipsi non tam perspecta illius principia fuisse, quam mihi qui inexplicandis iisdem tantum collocavi operae. Nunc itaque Epistolam, non continuo quidem filo, sed interjectis, pro re nata , meis observationibus . referam. cc tamen ulla consus extiterit. Quippe separatae scripsi pericopae, quas in remissionum ac citationiam facilitatem numeris distinguam. non steriscis solum sngulae notabuntur, bis majoribus etiam xprimentur typis, ita ut eas sinu colligere facili ne. gotio potuerit, qui perlegere una serie totam Epistolam cupiet. En prooemium.
et L Rogasti me sententiam G, 1 SUM M
an inici gratiam, an Commode praelegerotu juventuti
liber viri suo quondam meri celeberrimi, SAMUELI PUPENDOR FII, quem de ossicio Hominis, Civis inscripsi . Inspexi opus, quod a multo tempore11M cousulueram deprehendique, principia defectibust non exiguis laborare. Quum tamen pleraeque sententiae in progressu non admodum principiis cohaereant, neque ex iis, tanquam causis, deducantur; sed potius
aliun I. I. a Is, ad quem scribitur lappressis e Iam nomine, hele
αἰ ajor adhuc post sata, nominis eius est calatastas main
452쪽
aliunde ex bonis Auctoribus mutuo sumantur nil prohibet libellum multa bonae frugis continere is viiscem compendii doctrinae de ure Naturae iis praestare, qui levi aliqua tinctura contenti, scientiam solidam non adfectant quales sunt nimis multi auditores.
Laboraret utique insigni desectu praesens opus, vel potius
Auctoris scopo parum omnino oret accommodatum squidem . ut innuere lici videtur Anonymus, mera aliqua Rha
psodia esset, scopa dissolutae, reua sine arce. Ait judicandum aequo Lectori reliquerim, an non in brevi hoc jam per totam fere uropam noto systemate cum omnibus, quos in ipso deprehendere licet, defectibus in universum tum solida satis principia, tum etiam sat liqti id fundamentorum peculiaris cujusque materiae cum uidem principiis cohaerentia conspiciantur. Non equidem ibi omnia Geometrarum modo, per quaestiones definitiones, axiomata, corollaria c. dieesta sunt verum nec in singulis discipliris, minime autem omnium in illis, quae circa mores occupantur, sejuna illa methodus requiritur. Sussicit, modo ei animo quodam Geometrico, accurato nempe , quem quidem 3 prosundum abstraelarum scientiarum studium non semper conciliaverit, procedatur ordo ac perspicuitas sedulo observetur: proposito argumento prest insiliatur pedes nullum principium alicujus momenti vel salsum , vel dubium , nullaque temere elicita consequenti quae non per principia ad primo. velut sontes revocari queat, admittatur. Institutorius, quod Anonymias adversus Auctoris principia infra movet, examine liquido me ostensurum spero ista simul sumta firmissimo niti sundamento. Et quod ad consequentias adit. net evolvatur, quodcunque lubuerit caput mox profecto. si adtentis modo oculis perlectum uerit, palam fiet, Auctorem ibi summatim circa aliquam veritatem, ex generalibus totius operis principiis vel immediate, Vel mediate profluentem, disserere. Hoc demonstrare, facta analysi, facillimum foret ast in nimiam molem meae observati me excrescerent:
illamque subjungere jam libro , quod vel me supersedente suscipere illam Lector ultro potuerit , supervacuum exi.
g. II. optarem tamen, exstare aliquid firmius 2 efficacius, quod lucida foecundasque definitiones exhi
453쪽
at quod ex rectis principiis conclusiones veluti filo
deducat quod fundamenta actionum exceptionumque natura validarum omnium ordine constituat quod de nique scientiae alumnis certam rationem praebeat praetermissa supplendi, oblatasque quaestiones per se ueCidendi determinata quadam via. Haec enim a scientia absoluta rite tradita exspectari debent.
Optarem ego, non gravari nonymum ipsum, ejusmodi opus emittere, quale probum Naturalis Iuris systema Θhe.
re esse arbitratur. Conceptum animo exemplar omnium optime procul dubio exsequi valuerit. Vereor saltem , ne ratione actionum exceptionumque natura validarum , quarum amplissimum supponere numerum videtur . Iuris Civilis mani subtilitates cum simplicitate Naturalis uris confundat. Cavendum quoque fuerit . ne idem ipsum eies successurum, quod homini qui aliquibus solidarum alias. ac rite conditarum aedium offensus desectibus, dum corrigendis utcunque levibus naevis dare operam debuisset dejicere potius totum ectificium, novumque in multis tandem longe vitiosius exstruere instituerit.
S. III. Et tale aliquid potuisset ab incomparabilis
GROTii judicio doctrina, aut a profundo Hortu Iringenio praestari nisi illum multa distraxissent; hic vero prava constituisset principia, iisque nimis constanter institisset. Meliora etiam, quam vulgo habemus, a pleniora potuisset FEL DRNus: si ingenium' doctrinam majore studio tu tale opus conferre voluisset.
Non satis mihi ultimus istorum Auctorum innotuit, ut t. iudicare liceat num iis celebrari enco in iis mereatur : neque exploratum bene habeo, an I ea, quae in GROTIUM edidit. tantum depeculiari ipsius ad producendum desideratum opus aptitudine facere spem potuerint. Quod ad GROTIuM adtinet: meminisse par fuerit ipsum primum extitisse, qui scientiam antea praeter modum confusam spississimisque saepius obductis tenebris, in systema redegerit adeo ut vix melius sane Vi Summus praesertim qua aetate vixit, potuerit. Nil tamen obstat, quominus eximium ejus opus deaure Belli aericis as III. Dictura in Gratium m. o opus , eiusque Auctor
seritioribus ex ipsa geme haud ita se adprobant. Ulde Προον amo vis Naturam n B DE s. r. quae praemula est ejus auctis Iar.
454쪽
Paeis, diruendis iis om ibis qui aliquid plenius exactius.
ve conati einde sunt, aut conaturi, sussicientela in univerosum lucem piartulerit.
f. IV. Plurimum etiam referret, parallela addi Iuris
Civilis inter homines recepti, praesertim Itimurni, ipsiusque etiam juris sacri. Ita usus juris Naturae apud Theologos jurisconsulto pronior futurus emet quod nunc magis sermonibus celebratur, quam negotiis adhibetur.
Εjusmodi parallela quae referre tantopere nonymus exlsinin GROTius in laudato libro, ac urENDOR FIus in per suom flori de Dre Nuturae N Gentium passim addidei uota Illa vero in isthoc eoinpendi , quod tironum quidem sulaccommodatum essb. ac proinde elementa tantum hujus scientiae tradere dehet , valde requiri non video Nocere potius talis commistio inde apta foret, quod turbaret conceptus quippe cum pauca sint leges civiles, quae non aliquid Iuri Naturali addat t. aut detrahant. Cum id tantum Naturi rati Juris addisceretur, quod in Iureconsuliorum libris promiscue cum jure Civili sp irsum reperiebatur neutrius facile accurata hauriri rotitia poterat. Hoc curandum potius, ut doctrina Iuli Naturalis separatim rite percepta ejus deinde, in peculiari legum cujusque civitatis studio, cum Civili uteinstitnatur comparatio. Non metuenda tunc fuerit confusior revocabuntur tantum atque adplicabuntur haereutia jam animo principia Hinc Auctori nostro fuerat propositum, fiditem alt- quem in libros Iuris Romani conficere quo discernerentur, quae Iuris Naturalis sunt, ab ii , quae ad jus tantum positi-Vum pertincnt optandumque suisset, ut ab exsequendo hoc consilio . ut 6 nonnullis aliis, quorum in praelatione secundo Editionis Ma oris sui petis meminit ipsum mors celerio erum abi traxit set. Celeium si Iurisconsulti ac Theologi doci-dέndis casibus peculiaribus, in negotiis vitae coinciunis sibi oblatis Naturale Ius haud ita solent adhibere non inde profecto est quod Jur Naturali dantes operam, istud con .se ire cum Jure Civili innium in orbe gentium laetermiserint, sed potius ut verum fateamur, quod Parum omnino pleri que aut non eo, quo par est, modo, Ius Naturae excoluerint.
g. U. Interim vero quia desideratum opus non exstat, prae aliis uisendor num compendium apud nos vulgo innotuit hoc si item e re esse puto, ut quaedam Lectores Auditoresve in primis circa principia abusibus magis exposita, moneantur quorum potissima
455쪽
objectumque, nec causam oscientem Iuris Naturae recto constituus Auctor videatur.
Addere Anonymus qui se ei Germanum profitetur potuisset, opus , quod tot ipse laborare desectibus cauisitit r. non in Gerniani solummodo inter optima , immo optim una quoque in hoc scientia genere haberi. Quippe S alibi. vel apud gentes in fastidium eorum, quae aliunde ad se a Cpotissimum ex nonnullis regionibus advehuntur, aliquantum
proniores, haud minoiis aelli matur. Non dicMI , ii savo
re excepta hactenus Gallica versio laetit hoc saltem monuerim, ante quartam nostram Editionem, jam quoque Anetli. cam metaphrasim quartum recusam prodiisse , vel potiussu intum quandoquid cin integrum hoc opusculum compendio novissime edito de Iure Natura emium nisi tum esse
g. VI. De ne ita desere pronunciat is g. 8.
nis i Praefationis suae: snem scientiae uris Naturae tantumhutione, ambitu hujus vitae includi. AEt quoniam objici posses si praevidcbat, immortalitatem animae naturali ratione
evinci ac proinde , quae hinc consequantur ad juris justitiaeque observationem facientia, ad doctrinam juris naturali ratione cogniti pertinere respondet eodem loco animum quidem hominis ardenti adsedit immortalitati imminere, suique de fructionem vehementer Fersari; atque inde apud plerasque gentes inolevsis perfluasonem de animae a corpore separara duratione es quod tunc bonis hene, malis male si futurum ejusmodi tamen circa haec persuasonem, in qua animus bomines plene ac frmiter adquiescere possi, ex sola Dei verbo bauriri mae Auctor. Verumenimvero licet tam verum esset, quam salsum est, immortalitatis animae plenam demonstrationem a naturali ratione non suppeditari sufficeret tamen prudenti, saltem magnum pondus habere argumenta, spem bonis melioris vitae eximiam dare justum vero improbis metum futurae gravissimae poenae incutere. Ingentis enim mali etiam non magna timendi ratio, ne dicam, magna verisimilitudo curam cavendi excitare debet. Neque aut consensus omnium paene gentium, aut insitum desiderium immortalitatis perni possunt Sed firmum argumentum obvium omnihus ut cetera nunc praeteream subtiliora praebet ipsa di
vini Numidis agnitio, quam recte admuttit Auctor,
456쪽
inter ipsa Iuris Naturae fundamenta merito collocat. Neque enim dubitari potest, Rectorem universi sapientissimum, eundemque potentissimum , bonis praemia, malis poenas distinasse,' exsequi destinata in futuravita quando in hac praesente pleraque impunita impensataque transmitti constat. Itaque negligere hic futurae vitae curam , quae cum providentia divina inseparabiliter connexa est, .contentum esse inferiore quodam uris Naturae gradu, qui etiam apud Athe
um valere possit O i), de quo alias dixi h cst
scientiam pulcherrima sui partes multare is multa hujus quoque vitae ossicia tollere. Cur enim aliquis pro caritatibus , pro patri , pro republica, pro recto Gusto, discrimen ortunarum, dignitatum, vitaeque ipsius subeat si eversis aliorum rebus ipse consulere sibi in in honore atque opulcntia vitam ducere possit 2 Nam uni nominis immortalitati . famaeisque posthumae, id est, rumoribus, unde nihil ad nos perveniat, vera ac solida bona posthabere quid aliud, quam lendida stultitia fuerit ρ Sublimior est pleniorque distiplina Juris Naturae , exposita secundum disciplinam Christianorum, de qua et JRAscilius), immo verorum Philosophorum, quam ut omnia Praesentis vitae commodis metiatur. Quin amplius Diu quis ita natus institutusve sit, ut in lignem in virtute voluptatem in vitiis molestiam inveniat, quod non est cujusvis xnulla ratione a magno scelere deterrebitur, quo ingentia bona impune sibi parare possit.
, Sit ne fallendi miscebit sacra profanis. At
divinam vindictam, in futuram usque vitam productam nemo fallet aque firma ratio est , qua homines omnem juris oblisationem in factum traduci debere intelligant, si sibi ipsis consulere velint. ω IU Ir
Iam statim prima ditione eisionis meae eum Majoris V. 'Opetis a deaure Naturae N Gentium tum b compen .cidae dii de O iis Himinis e civis observaveram non exclu dit. dendam .sse a Jure Naturali innem futurae vitae considera O mia
q. m. O Edidit itaque adhue alia nonymus, prout etiam indis eat subfinem Epistolae. At arte divinandi non polleo. a Nempe in opere coi titulus Jo LUDOVic PRAscubi Defigistis aris Naturalia Mundum se Mam orsia rum
457쪽
tionem: utque codem, quo ei Anonymus, po M alios a gumento conaprobavi Principium, quo nititur imi ratioc Dium , Auctor noster nunquam negavit quin pol tu illud ipsum ultro in peculiari Majoris sui operis loco agnoscit: ubi in tradentis regulis circa 4 eligenda utilia e locum c. ita ex RNOBIo, atque ad egregium illud caput PascALII
Ge t. i. Non disquisiverim, an argumenta quae sola naturalis ra-δ tio pro immortalitate ani Mae, ac praemiis poenis alterius vitae suppeditat, vim apodiesticam, prout contendit Anony-rnus, habeant xan non exemplo vel sapientissimorum g tilium qui non nisi titubanter de gravissimo hoc momento locuti sunt potius adpareat s), iis argumentum ipsum. quod ei adlegatur, ac omnium quidem validissimum 1t, haud detectum fuisse. Hoc observabo saltem ita deinde
ratiocinari Anonymum , ut Circa naturam a viis propriamtificii parum accuratas cohaerentesve fovere notiones videatur duci excusari inde levis omissio Auctoris potest, quod in eam ex opinione essicaciae peculiaris, quam in animum C
juslibet prudentis habere solum justum debeat, illapsus sit. Confundit manifeste nonymus vitium cum effectibus aut rationibus ju obse attonis: vim, quae Mi per se inest,
cum illa, quam in mentes mortalium, prout plerorumque comparata est indolis, exerit. Existimat, remota praemio rum ac poenarum suturae vitae cura, temere futurum . non
solii in s quis pro aritatibus, pro patria, pro republica, pro re 2 6 justi, discrimen ortunarum, dignitatum, vitaeque ipsus
Iubierita verum etiam, sibi ipse, illata aliis quacunque noxa, destructa omni eorum ortuna, ipsis in perniciem datis, verbo Anonymi, vers aliorum rebus, non emsuluerit, ef in hamore atque opulentia vitam duxerit. Supponit, sublata beatae pol hau vitam immortalitatis spe non nisi inanis alicujnsa cerebrinae immortalitatis desiderio habitum iri utcunque curam ossicii. Ex principiis Auctoris contra obligantur homines non solum alios non laedere ad procurandum sibi aliquod commodum; sed etiam fortunas aliquando dignita tes, vitamque ipsa in devovere 6 , secreta quidem praemiorum ac poenarui futurae vitae ex speetatione, ac propter hanclatum rationem, quod ista incia sint, quae nobis sapientissi.
458쪽
mus legum naturalium Auctor, supremus universi Rector imposuerit. Utra jam quaein moralis docta in purior vid tur nobilior, prudentumque gentilium , qui tam egredite inter honesitim utile distinxerunt, sententiis mat is consentanea P At qua ratione nunc Au onymi concilictu ratioci. Dium, cum iis, quae heic habet: dari nempe quemlam mis tura gradum, qui etiam apud Albeum valere possis & infra quoque 3. S. fore aliquam et uralem obligationem, et dare. rur Deum nullum e se Si illa unquam fuit, sane haec palpabilis omnino est contradictio. Ex quo enim posueris, ali- qu m post esse bIigotionem, proprie sic dictam: aliquam necestitate in hoc vel illo modo agendi, aut non agendi altera non solum vita, fidis ipso Deo non 3 istente secta omnia, rarierquam illa, quae Numen plana dircete respiciunt, locum reperient; uva sine ut aenoscente Anonymos. S. in ipsa natur rerum sirmissime laudata sint. Vide. quae notabuntur a d. f. Sic itaque nonymus, levem Auctoris omissionem reprehensurus , ipse se gravibus illaqueavit incommodis. Sunt certe duae diversae quaestiones: Quare diserta quaepiam faetenda vel omittenda quis obligetur est qua ratione omines ad observanda illa, qua pertinere ad eficium Iuum intelligunt validusine usu perniiseria Circa posteriorem quidem quaestionem lubenter admiserimus, rationem utilitatis , ac in primis mi uitum poenarum ac praemiorum alterius vitae, id utique esse, quo maxima mortalium pars determin-tur. Unde adparet quoque, quam opus hominibus fuerit certa ac liquid status futurae vitae revelationes cuius tamen scopus
non est, ipsos ad virtutis studium , sugamque vitiorum excitare sola proprii commodi consideratione; sed eosdem hoc pacto sensim disponere , ut nobiliori deinde quodam motu officii partes expleant, insignemque illam cujus meminit
Anon suis . in virtute voluptatem inveniant quae quidem non repraesentatione praemiorum, nedum poenarum vita alterius sed longa ac seria meditatione venustatis ac praestantiae ipsius virturis progignitur. Improbos quippe videas,
quos futurorum malorum metus, ac bonorum spes adficiat: sta tamen ut non ideo virtutis gustu, aut horrore vitiorum tangantur aeternae quidem compotes fieri felicitatis cuperent; at ab eo amando, quod solum reddere felices potest. nostrumque per se amorem promeretur, ipsi longe sunt alienissiimi. Et si ad solam utilitatem adtendatur e nihilominus sectanda viriuus, fugiendique vitii sat praegnans ratio superesset . Ω- positis praemiis ac poenis sutura vitae. Certe paranda oc in his terris elicitati aptior per se virtus est, quiana vitium:
ac longe probabiliorem concipere ut plurimam spem licet,
459쪽
fore ut solida nobis adseramus commoda, si bene' audabiliter quam si inordinate ac improbe vivamus ii mad. lib. II modum illud Auctor a in Majori suo opere rite o Mers V vavit; ubi egregium admodum locum uocRATis O , huQ4 4. . pertinentem, eiuli. Quae materia a variis auctoribus ex in-''stituto pertractata eli.
g. VII. Itaque neque illud admittendum est , quin
insinuat Auctor quae intra pectus latitant, nec foris prorumpunt, ad Jus Natura non pertinere qua ratione ex mutilato ne uris Naturae, etiam objectuin ejus nimis contrahi, manifestum est. Quum enim sub exitum . . dixisset, uris Naturalis scita ad forum
duntaxat bumanum adaptari , quod ultra hanc vitam se non extendat mox subjicit f. o. forum humanum cire externas tantum bominis actiones occupari ad ea autem, quae intra pectus latitant, nec aliquem effectum aut fguum foras producunt, non penetrares neque adeo circaea bilicitum esse. Ulteriora diserte Theologiae Morali transscribit cujus principium evelationem esse docet S. quae hominem bri stanum informat S. . ubi etiam laudi , us Naturae multis in partibus pra*e ad forum divinum adplicari, quod Theolog maxime curae est itaque . inquit . . beologiae Morali non jusscit, exteriores bominis mores utcunque ad decus composuisse quali vero Philosopho Morali, aut
juris naturalis Doct iri ut ficiat sed in eo maxime laborat, ut anim6rum motus interni ad placitum Numinis M-gantur e illas ipsas actiones improbat , quae extrinsecus quidem recte se videntur habere , ab animo tamen impuro piomanant. Haec Auctor scilicet Theologis vindicat quae tamen omnia non Christianos tantum Philosophos, sedis veteres Ethnicos curasse constat quirum adeo sobria magis,' severa, ct sublimis Philosophia fuit. Ut mirer, Viro insigni in hac cruditionis luce talia cxcidere potuisse , non minus paraloga, quam paradoxa.
Mollius quaeso Pareius tua viris tamen objicienda momenta Ne Cum de musmodi homine cujus dissimulare merita non liceat sermo et prius, quam paralogorum iste palam ar-yuatur par crediderim, foret sedulo dispexissi, an non ejus sententiae favorabilem quandam admittere interpretatio nem fiat idoneae. Miror ego, A nonymum in transcribendis
tot dictu, non adtenditae ad essentiale aliquod momentum. quod
460쪽
quod interi duo eorum , quae citat, deprehenditur a que admirationem quidem deponere , moderarique servorem ustille nempe . . ubi di tertis verbis dicitur. Jusmaturale MAGNAM PART8M circa forma udas hominis actiones exteriores eisuri Quin amplius . in uno ex dictis ipsis ab Anonymo citatis, nonne Auctor tradit, circis rum divim . ad quod actus interiores pertinent, Theologia NAxihi curae vise Elt ergo ex ipsius mente altera quae. piam disciplina , ac disciplina quidem naturalis, quae internorum illorum aetuum liges non cgligit. observati id quoque debuisset, quod alae Austor in per Majori lib. I. en 8. I. et Min ipso hoc compendi cap. 2. I. I. 2. Inis dicandum suillet, agere ipsum de conjicientis, variisque jus dem speci colis lib. I. cap. I. g. s. eqq. Uerum S inde
quem infirmo at censura Anonymi nitatur, invido demon. lirari potest. Iolus ipse actionis alicujus Auctor dignoscere dijudicare tuto valet, an intrinsecus ista aeque ac extrinsecus moraliter hona sit: cereiis omnibus super hoc non nisi indicia facile aequivoca suppetere unquam post in t Jani addiscitur Jus Naturae, ut de actionibus alienis, aeque ac propriis judicari queat adeoque scitorum uris Naturalis adplicatio ut plurimum exteriori afflonum habitu debet terminari. Hanc didicationem ad actiones, ad 'quatum fontem
non nisi per effectum aliquem , ut signum foras productum, penetrare licet illa circa quae forum humanum occupatur. Αuctor , prout ex dictis ipsis eic ab Anonymo citatis conitat. hibet proposita. Porro, nonne circa ea, quae homines in vicem exigendi jus habent maximam naturalium legum partem verti in consesso est 2 At non ultra actum exteriorem
istud jus se extendit ubi quis hoc respectu omne id, ad quod
tenebatur praestiterit: quantumvis vitiosus actus interior sit, nemo quicquam amplius habet postulandum neque revera quicquam amplius debetur et si sorte intem actionis qua expletum est id, quod debebatur principio aliquid pravi corum ti ibunali divino, ac propria conscientiae, adhaeserit. IIo judicium unicuique circa proprias actiones ferendum ut bonas esse illas omni nomine ac innoxias cert ipsi constet, Auctor Iure Naturali non excludit ab eodem tan- tui in adplicatione scitorum I iris Natura ad singulares casus in consideranda peculiariun cujuscunque actionum moralitate abstrahit.