장음표시 사용
2쪽
3쪽
VI. Ad nutam, De Pisuri Hrsatione , I sVII. Ad septimam, De Obseuritato in disputam
VIII. Octavam , De Eleaera IssIX. Ad nonam, De Scientia is Institia quae ad mores pertivet, Et Ad deeimam, De quo uaerendum non fit L 13s . Ad undecimam, De Epicbire te . Is
4쪽
HABITA 'ME VsE VOVEMBRI MDCCXXIV.
Nno superiore cum in altero Posteriorum Analyticorum libro versari jurusus essem, si eravi fore, ut mihi non venia modo tribueretur ad ignoscen- dum , sed etiam gratia haberetur aliis qua , si veteres illas sormulas praeteri rem , quae Graeco nomine Protegomena in scholis dicuntur. Nunc autem ad ipsum totius operis quasi limen revoeatus, nisi de titulo , de materia, de sine, de usu pauca dixero, in multorum δffensionem incurram, qui haec ubique fere usurpata , ac paene sacra, sine piaculo omitti non posse sibi persuadent. His igitur dieculam concedam ; quod satis superque futurum existimo. Nam si quis sorte mensem p stulat quod video in more positum aliquando suisese) ingenue fateor, copiam tantam non esse mi hi doctrinarum istarum praeclarissi marum . Et quoniam istiusmodi homines , antiquae consuetudinis custodes & amatores, plerumque boni facilesque sunt, peto ab illis etiam atque etiam , ut paululum me respirare sinant, antequam illis morem geram. Non inficior aequum videri, ut qui Prose-aomena in hanc lucem afferre constituit, statim effundat; sed verecundia impedior, ne frequentiam hanc tantam virorum doctissimorum tam frigida disputatione excipiam . Itaque bona eorum venia
nunc statim ad Aristotelem accedo , qui cum ii
5쪽
prima horum librorum particula id rursus ingerat, quod alibi saepe dixit, Duogismum is, Inductionem ad Dialecticum pertinere, Enthumema ἐν Exemplum ad Oratorem, movet me, atque adeo im--
pellit , ut id cujusmodi sit , in aperto ponam zquandoquidem primo illo die, quo mihi apud vos publice dicendi copia fuit , nescio quid difficulta
tis hoc ipso in negotio eum excitassem , magis quaesivi pro illa temporis brevitate, quomodo declinarem , quam quomodo tollerem. Illud videliret sollicitos nos habebat , habetque adhue , cur mancum & angustum argumentandi genus , cujusmodi esse a junt Enthymema , Oratori tribuatur, augendae orationis studiosissimo; copiosum atque integrum , qualis omnium consensu Syllogismus est , aridis ac iejunis Dialecticis assignetur. Non tenebo vos pluribus. Nego, Enthymema esse syllogismum mutilum, ut vulgo Dialectici docent . Nego , inquam , & pernego , Enthymemaenunciatione nna & conclusione constare; quamvis ita in scholis omnibus finiatur, & a nobis ipsis finitum sit aliquando, nolentibus extra locum lites suscipere. Id nunc si vobis probavero, quemadmodum spero, In tuto erit Aristotelis nomen; quem quidem multi libenter reprehendunt, sed pauci inreprehendendo utuntur judicio suo , Vel quia . n lunt , vel quia non possunt. Mihi sane in tota hac controversia nihil magis propositum erit; quam ut Aristotelem defendam, qui certe non sibi constaret, si i stis credendum esset. Defendam tamen ita, ut alii Dialectici de nobis queri non possint.
Cum enim nihil nisi veritatem spectem, rem t eam in omnes partes eκcutiam ; nihilque eorum dissimulabo, quae ad versam opinionem firmare videbuntur: ut si cui sorte in veteri proposito mam Mere libuerit, habeat vel a nobis, quo se tueatur. Quinctilianus Instit. lib. s. cap. Io. tres affert Enthymematis singnificationes. Nam primum Omnia , quae mente concipiuntur , dici possunt Enthymemata et deinde sententia quaelibet cum ra-
6쪽
tione conjuncta Enthymema vocatur : postremo argumenti conclusio ex consequentibus , maxime vero ex contrariis ; & , ut scribit Hermogenes, ex qualibet ριςασει loci, temporis , modi, personae, caussae, Vel negotii, hoc nomine censetur.
Ex quo fit, ut Enthymema apud dicendi ac dis- .serendi magistros non unum intelle'um habeat, sed modo rem significet , quae alterius probationi adhibetur, id est argumentum; modo sit ipsa amgumenti elocutio & explicatio , quae argumen latio dici solet . Ab Aristotele definitur cum in primo Rhetoricorum libro, tum in secundo Prior.
syllogismus ex verisimilibus , aut signis . In hoc enim tota ejus vis & natura posita est, primo quidem ut sit figogi ius ; deinde vero ut eae verisimilibus , aut signis constet . Nam quod Rhhi. alibi dicitur , sepe ex paucioribus fieri , quam l. g. e. princeps suet us, ἐκ πολλάκις ἐλατάνων, ἰ ἐξ ῶν ὁ
πρῶτω συλλογισμος, conditio quaedam est neque ne- Cessaria, neque perpetua , ut Verba ipsa reputantibus satis apparet , &mox Ostendam . Haec laomen visa est ejusmodi Dialecticis nostris , ut in iea totam Enthymematis naturam & rationem collocarint. Igitur apud illos Enthymema est trunca quaedam dc decurtata argumentatio, cui vel propositio, vel assumtio deest: si utraque adsit, Syllogismus est, undecumque tandem sumatur. Non miror , esse homines , qui ita sentiant: miror , hujusmodi homines venditare se tamquam Aristotelis alumnos , totiusque Peripateticae doctrinae , ut ita dicam, haeredes ex asse . Unde hoc sum p rint , scire non licet ; divinare fortasse licet . Unus est enim Aristotelis locus cap. 27. libri a. Priori Analytic. in cuius auctoritate delitescere videntur, capientes signum pro Enthymemate, hoc est argumentum pro argumentatione. Ecce vobis apis Aristotelis verba , ex quibus facile intelligeris, quantopere aberrent. E'α, μιν ἐν ἡ πια
7쪽
προ ας, σημειον γεινετα μονον ' ἐαν δὲ ει η ἐώρα πρεσ- , συαογιημος . Siquidem igitur propositio una
prolata fuerit, signum fit tantum; sin autem is alie-ra sit assumpta, sllu Vmus. Cum initio capitis hujus Artitoteles constituisset, Enthymema e sso DLogismum ex verisimilibus, aut signis , postea Enthymema non amplius dixit, sed unique syllogismum
usus detini tibne pro re definita .. Itaque in verbis modo allatis cum ostendere vellet, quomodo ex
signo fieret Enthymema, si sit cinquit pron unciatum unum , non est nisi signum , verum si assu matur alterum, fit syllogi unus ex signo. Videtis, Auditores , quam hic nihil sit , quo se tueri. vulgares Dialectici possint , si modo intelligunt,
quid sit signum , & quid syllogismus ex signo. Quid
quod hoc ipso in loco Enthymema solvitur in partes tres per trium litterarum schema , Aristoteli familiare Quid quod per figuras deducitur ita Prorsus, ut verus germanusque Dialecticorum syllogismus Id , opinor , non negant Adversarii psed agmine facto in nos irruunt, clamantes, ibidem doceri , modo propositionem, modo assumptionem praetermitti solere ... Nempe si not2 sint atque exploratae : quod & in Rhetorico primo Aristoteles confirmat, ubi scribit, Enthymema ab eo fieri, qui dicat, Dorieum coronandum esse, quia vicit Obmpia. Non enim cinquit tex. 9o.) putat
Orator, addendum esse, quod omnes norunt, vi- Eores Iompiorum corona donari. Hinc habetis ,
cur dixerit, Enthymema saepe ex paucioribus fieri; quem Iocum paullo ante attigimus e sepe , inquam, non semper ; quia non est neceste Oratorium instrumentum angustius esse , quam Logicum , nisi ubi copia sit supervacua. Verum qui fit inquiet aliquis ut non eodem Dialecticus arbitrio, siqua redundant , . abiiciat Cur per inanes formularum ambitus argumenraducit 3 Cur partes lyllogismi omnes tanta religione persequitur ; nec pergit statim ad extorquet dum , quod videt ab adversario negari non pose
8쪽
se ὶ Scilicet id est , quod quaerimus , Auditores I& in quo maxime diligentiam in attendendo vestram excitamus. Illud pro certo habeto , quod ex omnibus Graecis Latinisque harum rerum scriptoribus fatile colligitur , veterem Dialectica in in . interrogando & respondendo fuisse positam ; nulla mque enunciationem disputatores illos in syllogismum conserre consuevisse, quam ex adversarii consessione non expressissent. Cum enim fere non ad veritatem , sed ad victoriam disputarent, nihil erat tam perspicuum , quod adversarius ad incitas iredactus non negaret . Haec igitur prima, caussa erat, eaque potissima , cur nihil vel exploratissimum Dialecticus interrogando praeteriret. Altera refertur ad occultandam conclusiionem , ώς 3 Muν oria περασει τος ut est lib. l. Topicor. c. I. Quo loco Aristoteles monet interrogantes , ne statim moveant quae sunt conclusioni proxima ; sed remotissima quaerant, in summa rerum genera ascendentes r quo minus sibi adversatius cavere possit.
Proinde non solum enunciata syllogismi omnia gari jubet ad orationem producendam , sed ocalia misceri non necessaria, & probationes probationum interjici: ne conclusio prius appareat , quam colligatur. Cum igitur ajunt, Dialecticam
esse adstrictam & angustam , nihil aliud significant , quam deesse illi ornatum & figuras , dc
quidquid ad animorum perturbationes pgrtinet . Ceterum argumenta ipsa , quibus utitur, si veterem consuetudinem aspicimus , multo, quam Rhetorica , sunt verbosiora . Nunc autem tota illa interrogandi ac respondendi ars cum penitus obsoleverit , non est mirum , s syllogismos contraximus. Illud mirum, est, cur ita contractos Enthymemata appellemus , quasi vero argumentandi ratio & natura varietur, cum brevius effertur. Ουπρος ων λόγον inquit Philosophus c. Io. hujus libri t. 770 ἡ ἀποδήιξιι δε προς ων ἐν ση
sed as eum, qui in mente est. Quara nihil quic-
9쪽
quam essiciunt ad istarum argumentationum discrimen , qui contendunt, Enthymematis nomqnex eo esse, quod propositio, vel assumptio is
in animo retineatur. Sive enim verbo ratiocinatio. exprimatur j . sive animo tantum , perinde est.
Quod si ratio nominis placet , Enthymema dicitur , quia sit sententia quaedam , seu commenta tio mentis nostrae , quaerentis in re aliqua , quid vero consentaneum sit, dc ad persuadendnm ae- commodatum : Est enim ει θυμῶσθis versare animo, curtare , commentari. Ita vitum est Aristoteli appellare probationem ab Oratore ipso excogitatam,
ut ab iis distingueret; quae sunt ἔ, - πραγματ ,
extra rem, & assumptaei vocari possunt.
Sed videte , quaeso , ubi semel salsum aliquid
positum est, quam multa sequantur similia. Nolo minutos Dialecticos memorare , qui cum statuissent, mutilam quamlibet argumentationem esse Enthymema , ad alia multo absurdiora, necessaria quadam consecutione rerum compulsi sunt .
Ipse ille vir summus Petrus Gassendus , hoc sibi
cum persuasisset, Aristotelem damnavit, tamquam pugnantia locutum in libro Topicorum altero , cap. q. Praetereo inquit Exercit. 7. in Aristotel. n. ρὰ quod dicit vitiosam esse illam orationem , quae concludit, additis detracti e aliquibus . Quasi vero Ent mema vitiosum fit, cujus tamen est sive se quentior , quam integrisdillogismi usus . Liceat mihi disputatori tam infirmo nonnihil dicere adversus Philosophum hunc sine controversia maXimum , quandoquidem ille tantum sibi licere voluit in Αritotelem, ducem nostrum. Primum quod scribit , in Dialectica frequentiorem esse usum E thymematis , quam syllogismi, communi errore ducitur . Deinde quod existimat , Aristotelem eo loco , quem reprehendit , loqui de enunciatis illis, quae retineri in Syllogismo, re omitti possunt, videtur mihi in re minime obscura sponte caecutire. Nihil ibi hujusmodi est, si Graeca ipsa verba recte perpendimus. Vitium notat Philosophus
10쪽
noster Dialecticae argumentationis longe gravissimum , cum enunciationes natura sua falsae sunt , vel ita parum probabiles, ut nihil ex iis concludi possit , ne detractis quidem super Vacuis , aut additis necessariis . Solebat enim , qui interroga-obat, modo copiosior esse, modo angustior, quam oportebat, ut ex arte, quae ibidem traditur, te- . nebras offunderet respondenti . Verba Aristotelis haec sunt: Πρω- μἐν Γ ἐπιώμmnς J οταν Oc των ἡρω
ma quidem reprehensio cum ex rιgatis non concluditur aliquid ad rem propositam, nec omnino quic- quam, quod falsa sint, vel improbabilia omnia , certe plurima eorum , in quibus ines vis conclusionis ; ν neque detractis quibusdam, neque additiI , effici-xur conclusio . Numquid est caussae in his verbis , cur Aristoteles vapulet 3 Estne aliquid, quod pose sit ad Enthymema traduci, si modo tenemus , quid sit Enthymema Z Non pauca sunt generis ejusdem in Gassendi Εκercitationibus , quae ne que Aristoteli, neque Aristoteleis negotium exhiis bent ; quamvis non diffitear, multa vera esse, da magno illo ingenio prorsus digna.
In viam redeamus . Urgent atque instant ad- versarii nostri , quod in cap. 27. libr. 2. Prior. Ana t. paullo ante memorato Enthymema dicatur Diauismus imperfectus , hoc est, ut vulgo inisterpretes explicant , mutilus atque imminutus . Fateor equidem locum hunc ancipitem esse ac periculi planum , cui me non ante committam , quam Iulium Pacium adsutorem adsciscam , virum Graecarum litterarum peritissimum', Phil sophum in primis honum . dc Aristotelis Interpre tem, quot sunt, quotque suerunt, quotque futuri sunt , longe praestantissimum ; licet in scholis nostris , nescio quo litterarum fato , non valde motum. Hunc primum inveni ea infinita illorum