장음표시 사용
421쪽
tia, gloria beatus ac florens sit; tamen haud efferetur superbi 13 Gravitas denique & sevcritas, si quidem modo careat, facile degeanerabit in odiosam asperitatem & truculentiam r At vero si Princeps alienus ab omni assectatione hic fuerit mediocritate quadam contentus, ex. gr. Si graviter ac decenter compositam gerat sitam ipse vestem & pi eum ; si modestia quadam reverentiaque imbuaturum ipse os oculosque; si in omni motu, gestu, statuque corporis decorum servet, procul dubio cum reverentia plane singulari homines universi contuebuntur eum ac verebuntur : Hoc autem non
ne est se erum esse ac gravem , & tamen non esse asperum & truculentum M. L. qu cham rursum quaerit i Ecquae dicantur quatuor mala, quae vitare debeat ac removere ab se, quisquis administrat Rempublicam. cinfucius respondet : Non docere subditos accurate qua,
cumque sunt juris publici, & ossicii singulorum; & interim si fortὰ die quopiam deliquerint , illic b. punire miscros , prorsiis
inclementcr occidere : Hoc enimveris dicitur tyrannidem exercere.
Ubi quid operis operaeque publicae exigendum est, non ante praemonere subditos, & praeparare quodammodo, quo commodius ordinatiusque res fiant , sed obruere miseros derepentὸ , & in ictu oculi videre velle praescriptum opus perfectum &absblutum sinclea menter instando operis, & moras omnes severh castigando ; Hoc enimvero dicitur crudelis violentia. Cunctanter frigideque imperare subditis opera publica , deinde vero repentina acceleratione contrahere praestitutum antea temporis spatium , ferociter & inexoratabili cum severitate eadem exigendo Hoc merito dicitur latrocinantis instar, & velut ex insidiis opprimentis incautos , sic suis esse damno. Denique sordidum & illiberalem esse, ex. gr. Certo quodam modo se gerere cum dandum quidpiam est aliis, ex. gr. cum sua militibus persolvenda sunt stiphndia, filum operariis operae pretium , siti censis & honores conferendi sint aliis e Avara scilicet lentaque & invita manu, nunc promentis & porrigentis instar. nunc teposcentis ac retrahentis hoc ipso quo dat , serdes avaritiamque prodere; tametsi detur tandem aliquando , quod jus cujusque postulat; quoniam tamen sic datur , ut videatur extorqueri verius ,
quam dari , jam istud nec gratias quidem meretur , quod animod tum liberali, magni muneris fuisset instar adeoque non est hoc agere Principem, sed merito dicitur infimae cujusdam notae ministe, tum esse aerarii publici. f. s. p. I. g. I. conserius aiebat : Qui non sit, adeoque nec creadit dari coeli mandatum & providentiam, id est, qui non intelligi edi credit prospera & adversa, vitam & mortem , &c. a coeli nutu consilioque pendore. Vel, ut exponunt alii, qui non cognosciti
422쪽
men rationis coelitus inditum esse mortalibus , ad quod vitae sua rationes omnes componat, & quae prWa sunt , fugiat, quae r cta, prosequatur r Vir hujusmodi profecto non habebit quo evadat probus ac sapiens r quin imis multa committet homine indigna, dum quae illicita sunt, vel supra vires suas , consectabitur , vel iis malis, quae frustra conabitur cffugere, succumbet. 3. L. Quisquis ignorat decorum cujusque rei & modum, necnon ritus ossiciaque civilia, quae societatis humanae vincula quaedam sunt, ac proprium cujusque hominis decus & firmamentum, non habebitis , quo erigatur aut evadat vir gravis & constans, & sibi aliisque utilis.Labetur enim assidue, fluctuabit incertus , & ipsius quoque virtutis, si quam forte adeptus cst, jacturam aliquando faciet. f. 3. Lingua cordis index est 3 nec raro quidquid in toto latet ho mine, brevis ejusdem prodit oratio. Quocirca quisquis non intelligit sermones hominum, sicut apte discernat quam recte, quam perperam quid dicatur, non habebit quo perspectos habeat ipsos homLnes; errores illorum scilicre, indolem, consilia , facultates. Porro quisquis haec tria , caeli, inquam , providentiam , rerum modum, ipis denique homines probe cognoverit, itaque vixerit, ut huic cognitioni vita moribusque respondeat; is omnino dici poterit partes omnes rari sapientis. & qin longe supra vulgus emineat, explevisse. inque hie eandem finis ea trium Lbrorum Stientiae Sinaiae .
rum explanati v e Sinim menesia in Latinam praeci uo quodam βω-dio ac Laboire commani quatuor sociorum , otium is feceru-, ι- ο quartum jam anniam ab anno 1 si detinuerum in Ommissius Promineiae exilio, ac cessere coegerunt maxime imitor a popaeanda doctrina Iovὸ
sublimiori, quae quidem una trax mundi est , sdi equa, seientia oninis DG na, mera custo est , ignoraatia. Author porro trium librinum cense-ιur Conficius, ta metsi contineanor Udem libris non parara med a ius
pulis 'sitis esto, mel a coaetauris eidem Thilo opiis ; misi ae Principibus , vel 4 primis etiam gentis Resebus, nisi que sapiantibus prennini
ta : e quibus alii sexcentis vixerunt a ius ante ipsum Conficium, subis que adia Romanae principia ι annis mille adii a quidam etiam Misis initer mille septingentis, qua quidem dignos esse Sinas laud misiis qua
natione, atias, ii facile Iudicibunt, qui evmdant aequo animo gentis im striam, fidem , diligentia- , qua con emit res suas is omni retia aetate literarum suarum monumentis commeaia i , quidam persuas vio a mrum periodos, uti patebit ex tabula Cisonologica quam huic operi pia is au Misere cum trium principum familianum quarum in praefatis Itbrisit Muta sis mentio ) tabula quoque genealetica. In mersume aatem aes dicientia Sinicae α ulia multa murraximin, in qua is subinde miriatur copiosior explasatis , Actor Maur nequaquam esse cum V s Interpretis
423쪽
eam Cotii, quem praecipue sequimur, uberrate copiaque comparanda. Et jus quidem vestigiis, sicut alibi jam significatum est , constanter insi
mus : Itaque, si excipiantuμ ea quae mel eruditionis gratis vel claritatis ex aliis eis em gentis Muthoribus interseruimus, reliqua sunt Interpre ris nostri s tota inquam paraphrasis unius cselai ea ,sententiae Colai omnes, quas adeo nemo suspicetur Europaei esse hominis , quamms sint Europaeo sermone ac bis , quin ipsis quandoque Europaeorum Philosophorumsem rentiis, merbisque expositae. Non inficior tamen esse non pauca, quae meriescenseantur esse mularia, ne dicam fimola; procul dubio praetermitenda, si nos soli laboramissemus oblectationi Europaeorum. Sed enim jam satis diserti Arni aetimus in ipsi operis limine, iis potissimum Me ibi , quibus in hine Christi mineam conresuris , is , uti steramus , deinceps in ea Iaboraturis. Hamquam par est etiam nos meminisse , non Vindem esse palati mortales omnes s in multa, qua Europaei fastidiant, huic genti esse
in isticiis. βvid infuamirus bomini Europaeo cultri potione e me tamen sic delectuntur Sinae, ut per aestimos quoque dies haud abstineant. Sinensium musicam respuunt fere aures nostis e Aa illos micissim in musica n strate discors illa momm concordia, si non ossendit, parum certe oblectat.
Itaque pari sene modo, quod ad sermones θηtenti que s ectat, habet ita porem suum.g Naim in china, quod idem in Eumpa risum prope se
machumque momeat. υα-que men res habeat, non poterie non fateri aequus Lector, multa hic esse, qua nunc quoque suum mereatntur pretium
vel in Suropa r Nec dubitabit praeclarum fuisse metusti mae Monarchiae ad--nisbationem,quotiescumque ista,qua bli tradun, mepte rectep e viveπ-di ,sive Regniprobe adminis uri praecepta, viguerunt. Sequitur nunc Scientia Sinicae Liber quartus , sime Mein su dictus , Sinarum Phil phus secundus qui unoρὸν Confucium saeculo misit. Comsai septem panibus seu capitibus ejusdem opus, operi Confisciano molem sistenes , omnino par, superius erum quodammodo, si dumtaxat ara tendas ad ingenium copiam, facundia-que auctoris: doctrinae immen i tegritate, is Prisia simplicitate ita, necnon arcana quadam sublimitate, quam in Conflacio suo tantopere mirantur Sinae ac depraedicant, merito postponendum. Mencium igitur , Deo favente, in lucem μωρο- pro ducimus, si quidem intelligamus , suum Palemcumque locum approbationem i. Boe erussitissimo famis , in simplissimo omnium Reηtiam tbeatro obii se Conlacium.
425쪽
Ab anno ante Christum 293 2. ad annum
Auctore R. P. PHILippo Cou PLET Belga, Soc. Iesu, Sinensis Missionis in urbem Procuratore. Nunc primum in lucem prodite BIBLIOTHECA REGIA.
M. DC. LXXXVI. CUM PRIUILEG IO REGIS.
427쪽
SI NICAE MONARCHIAE. PARAGRAP S I.
Unde sumat exordium Sinica Chronologia. UI Annales Sinarum constri erunt, omnes feri ab eo, qui Imperii Cm-ditor fuit, Folii diam, ordiuntur.
Hic autem carpit imperare anno ante Christum aysa. uuae υπὸ non sti Historicorum commemorant ante di
cta Folii Regis tempora contigisse, pleraque ut apocopha nusti que fidei, ab ipsis quoque
Sisicis Interpretibus gravioribus Historicis rejiciantur. Certe Tai su cum primae auctoritatis Scriptor disertis verbis testatur, ea quae ante Xinnum secundi Conditoris tempora acciderunt, ab se ignoruri. Auctor quoque magnorum Annalium, qui centum quinquaginta ferὸυolumini τ constant, tametsi ea referat quae ante Folii tempora contigerunt, noste tamen his is quopiam fliis adhiberi, satis innuit clim dicit, sie quidem non credere omnibur , quae non alio quam famin populam ejusque variae testimonio de remotissimis illis temporibus ad posterorum aures pervenerunt l, credere autem se libris Limntique authenticis, adeoque non esse sibi dubium quin ordiri debeant historiam ab ipse Folii Conditore Scriptores omnes. Nec immerito , clim pleraque eorum quae
428쪽
iv AD SINARUM CHRONO LOCIAM ante FOhi memorantur accidisse,prima statim o cie fabulosum quid prodant. Memorant enim quὸ Coelum horam noctis undecimam inter duodecimam conditum fuerit: Terra vem horam noctis primam inter θ' secundam. Q)d primus Homo conditus sit inter tertiam θ' quartam mmtutinam . Poemina post meridiem tertiam inter θ' qua tam. Item primum illum Hominem quem Puon Cu nominant, θ' sepultum dicunt in urbe Yam cheu provinciae Nan Κim, aut, ut alii, in proυincia Pe xim in territorio urbis Ho xien) exseriti terra prognatum, θ' admirabili rerum scientia fulse instructum, dominatumque omnibus; originem tamen illim ignorari. Narrant denique tres Imperatores extitisse, primum coeli, secundum terrae, tertium hominum; θ' horum quidem statres alios aliis successisse per annos amplius 'oco. post quos aliae rursum , s s. familiae perpetua serie per aliquot amnorum millia imperarint. I in omnia tametsi etiam Sinae, ut dixi, re quant uti falsa, negare tamen noupo stimus Europaeo homini studiositis singula consideranti, nemo quid rursus pristin veritatis inter fabulas istas, ceu
densis inter tenebras,pauxillam tenui si in tam intermi
care: quod eis fidentius Ormo, quis omnes feri fabulis
ortum suis habeant ex eo quod fabulosum non egi. Certe mihi prorsus credibile est a Noemi nepotibus accepisse HL
qua de prima rerum creatione, quam vivaces ac
longabi essent primae aetatis homines r quae tam deinde ad filios O nepotes quasi per manum tradita perveni rent, utique pronum erat paulatim ceu deteri pristam istam veritatem, υel etiam mendaciorum θ' fabularum accessione vitiari. Et vero quod creationem coeli θ' te rae , maris ac seminae, determinatis temporibus a nent, jam satis clare fatentur non extitisse Mundum ab intemno, ut plerique Philosophorum θ' ipse Aristoteles olim
429쪽
docuerunt: adeoque, facile est ratiocinando his conficere men aliquodsupremum Sinenses cognoυille, is quo hinc omnia tam certis temporum intem stas procreata Mi. Ad haec non ignaros fuisse longaeva aetatis primorum hominum , hinc licet intelligere , qu)d aliis majorum suorum octo aut decem tribuant annorum millia, O supra decem millia aliis. Cumque Sinici Interpretes centum pro mille numerandos esse, aut ut alii) lunares menses pro annis solaribus computandos dicant, non equidem in om- .nibis 2 υero longe abernasse dici possunt. Adde quod temtim Sinarum Imperator, cui Hoam ii nomen fuit, or imperare coepit anno post Fo hi librum istum, quem
de pulmus O de medendi arte conscribi j sit fuit enim
artis quoque, medi Princeps ac Magister9 μ ordiatur, ut hanc ante omnia quaestionem instituat: Cur clim prisci homines tam υλγces or longavi extiterint, tam brevis tamen sit υita hoininum atatis suae. Constat denique ex υe inoribus Sisarum libris, virum fuisse sapientiae famia, edi imperante secunda Xam familia, gesto magistratu clarum, Lao pum nominatum , cujus crConfucius meminit, qui annos omnino septingentos vixisse perhibetur. Ad tinisensati Diluυium quod attinet, nihil adhuc
quidem certi υel explorati in Sinarum libris ac monumentis invenio tamen hujus quoque notitiam quamvis
rudem perturbatamque habuisse, fortassis erit qui probet x iis libris qui instribuntur Sim li Ta ciuen ; qui quidem libri editi sunt trecentis circiter abhinc annis, regnante Mim familia, quando jussu tertii Imperatoris qui
coepit imperare anno Christi 1 oa. coactis fuit litteratorum aliquot curtus, quorum opera ii quos dixi libri conflati sunt; vertim uti pleni figmentis ipseram; ita mendaciis quoque erroribusque pleni: quod haudquaquam mi-
430쪽
randum, clim non pauci eorum priscae veritatis vitiatores fuerint potius quam commentatores. Caeterum quia ad
id, quod agebamus, adstruendum, suam qualemcumque auctoritatem habere potest, verbo referam quid isthic de Mundo or Cataclismo dicatur. Primὸ totum hoc ni- versum mem aquά quam O Auctor quidam sum ipses caelos conshmit 9 constitisse, quae assiduo motu tandem
ipsam Terram confecerit crassiori materia paulatim ad centrum subsidente: montes quoque ex vehementiori earumdem aquarum agitatione 'fluxu refluxuque spam stim exortos; hos quidem coopertos aquis fuisse aliquando, conυinci putant ex conchis marinis, quae, unde tandema ectae fuerint ad montium cacumina, tibi tamen passim reperiuntur, nisi dicantur montes sub aquis aliquando latuisse. Sed esto vim nultam habeat hoc, qud nituntur, agmmentums huic certe quod subjungo ad probandam inter ruptionem generis humani per Diuυium universale, vis sua quorumdam judicio fortassis inerit. Narrant, ante Regem Fo hi complures extitisse Reges, familia que regias , viros item insignes , quorum alii distinxerint anni tempora, alii caelestes motus observarint, Kalendarii Cocli sexagenarii, aliarumque artium auctores extiterint: tamque primis istis temporibuτ mortales in silvis ac montibus ritu ferarum viserent, herbisostrino sanguine vescerentur, concubitus essent promiscui, aliaque hujust modi, viros extitisse prudentia ac ingenii sagacitate in
signes, is quom domita fuerit agrestis ista barbaries, fle
ut vagi serique homines paulatim formati ad humanitinum jam suis quoque legibus in incis continerentur. Porro clim Historiographi propὸ Omnes dentiis is Regibus Fo hier Xin num historiam suam istati certam , i dubitatam ordiuntur, memorant iis quae modis memoravi quam