장음표시 사용
491쪽
quam ductum militari sagacique arte, non sine caede progredi, tranareque flumen sinunt. Eo trajecto, molestiis tum demum vacui Mohatium repetunt, se se invectis Danubio commeatibus recreaturi. Illic iocto commorati dies, cum nullam spem esse crede- rent acie cum hostibus congrediendi , .statuunt ALbam regalem ducere infesta signa; prius tamen brevi circuitu Siclum, & quinque Ecclesias oppida exercitum circumducere, deducendis praesidiis, delendis ique munitionibus. Et Siclum Uisirius, oppugnandi
causa, iter susceperat. Elatus enim prospero citra Dravum successu, in spem venerat variasse fortunam,
misiisque proinde ad Regem literis de fugatis Germanis confirmatoque suorum militum animo, acceperat , quaecumque vellet atque e republica existimaret, audendi veniam . Itaque certior factus, eos
Moliatii, consilii inopes ac rerum omnium, quid agerent, fluctuare; traducto per Mursae pontem exercitu cum Omni murali apparatu, Siclum ducere aggreditur infesta signa; simul obfirmatus animo si iiostis occurreret , collatis inanibus acie decernere . At Germani anteverterant. Quod ubi Vistio patuit, acceleratis die ac nocte itineribus, ad eos contendit; ratus, levibus praeliis molestiisque detentos intra palustria desertaque loca, interclusosque commeatibus in ultimum discrimen adactum iri . Ad Harschios montes assequitur. Quatuor ab iis passuum milliata, ubi pone sylvam lenis assurgebat tumulus , castra ponit; statimque alam trium millium equitum prae
492쪽
Tramittit tu mas aliquot ad hostem lacesseniat. LotharingiusTur
de regerenia con silium convocant. Statuitur,iter ad Siclam progredi, E quamobrem
Me unquam, sistenda ligna oirent ordine Regio describitur.
48o HIs TORIARUM. mittit, quae Caesarianis moram faceret . Multo illi adhuc die statuerant tabernacula, stationesque collo caVerant . Quamobrem Turcae vix stationarios aggressi , in proxima dumeta se retulere. Lotharingi visa Turcarum turma cum Scythis plerumque ad excurrendum utantur non longe abesse Visirium arbitratus ; quosdam e montium jugis speculatos; alios circumcursando, quidpiam sibi certi renuntiare
jussit. Comperto, rem non secus se habere ac reputasset , ipse, de Bojoarius, convocato consilio, majorum ducum sententias perrogarunt. Parvae nego tium erat deliberationis. Quippe Moliatium regredi, turpe ac periculosum ; Vanum ac temerarium, hostem adoriri, natura tuto contectum loco , nume
ro , dc machinis validiorem ; stultum, morari ubi mox sibi defuturi essent commeatus, hosti undique affluerent. Siclum itaque progrediendum, spernendasque hostiles incursiones; quibus repellendis signa nunquam silienda; ne si crebro iniretur pugna, duriorem annonam cunctatio faceret. His ita dispositis, prima luce iter capessunt. Eo die praeibat dextrum cornu Lotharingio duce nam alternis convenerant honoris causa, cum toto frons agmine explicari non posset . Bojoarius prosequebatur, quamquam suo die praegrediendum ei foret. Sed, illa rerum condi
tione , circumagere legiones, non congruebat; inopportunum quoque, tempus terere. Locus erat,
ut in intactis aratro campis, qua laetis pascuis , qu vepribus densisque virgultis obsitus ; continens syl-
493쪽
va, pratis interius interfecta , latus ad Austrum clau- , i 68 debat . Hanc Solymanus, regionis peritissimus , clam nocte cum aliquot legionibus occupaverat, jus. Colmanus Ussis, cum hostis progrederetur, in apertum procedere, πῖθιήθ'
telaque e transverso mittere ; si ingrueret, recedere atque arborum truncis dumetisque se communire. Nec mora suscepto ab Germanis itinere illi in ori
mum agmen prosiliunt, discerpentes jaculis hostium latus . Qua re Lotharingius animadversa albquot peditum cohortes , equitesque sagittarios ex acie eductos, qui pellerent longius hostem , tutumque agmini praeberent iter, ante sinistrum locat atque initruit latus. Non ibi tantum pugna conser, tur ; sed ala simul Turcarum equitum antegressa in adversum se se erigentibus clivum Germanis obviam fuit . Praelium & illic committitur, leve quidem, Thracibus continuo equos circumagentibus , sed quod eas legiones occuparet, ne alio digredi possent.
Uera interim de atrox pugna adversus secundum agmen inhorruerat . Illuc Turcae e sylva prodeuntes magno equitatu irruperant I atque adeo ferociter admittebant equos, ut ad eos propulsandos signa consistere opus fuerit. Bojoarius ad primum tumultum accurrerat; sed manum illico telo ictus , imminuerat suis animos , veritis ne lethale accepisset vulnus.
Quod illi ubi relatum fuit, alacriter ubique legionibus se se ostentans exacuit pugnam, obtinuitque , ut collato pede hostem propellerent. Et is quidem recessit ad propinquum nemus. Non tamen diu
494쪽
48a HISTORIARUM 168 . Me, cum auctus peditatu, majori ferocitate ac virursus congreditur . Diu & magno Germanorum
periculo dimicatum ; quippe, qui stare jussi ac se
solum tueri, ferocem impetum vix sustinebant. L tharingius enim ad primum praelii nuntium Octoviro in mentem redegerat, quod pridie communi consensue Consilii sententia constitutum fuerat: cave rent a lacessendo, nec se se in universae pugnae dis crimen darent. Una modo machinarum ope se tenuere ; quae in frontem adductae, frequenter adeo tantaque minuta glande sunt jaculatae, ut rursus h stium agmen in sylvam retruserint. Patebat tamen cito redituros . Quamobrem Lotharingium monuit
Bojoarius et illi si praelium instaurent, alacriter sibi
totaque acie subeundum I non enim aliter a fuga milites contineri posse ; quibus ea cunctatio infamis esset, occultoque metu percuteret animos, hujusce prudentiae non fatis gnaros. Aliam esse dicendi in Consiliis, aliam agendi in acie rationem; Sc plura in otio decerni, quae nec belli occasio nec tempus ferat . Proinde e communi re ducere , magnam adire potius victoriar spem audendo, quam pigrando aer mnae discrimen. Submitteret igitur quidpiam opis , fideretque ducis, Ela militum, pugnam poscentium , alacritati. Ille confestim Piccolomineum pro legato cum quatuor equestribus legionibus opitulatum misit, professus: continuis incursionibus molestiisque se divexatum , majoribus copiis extenuari nequaquam posse . Caeterum ageret, inquit, quod in
495쪽
rem crederet; sed meminisset: in meliori fortuna, quali nunc Caesar gaudeat, cautis consiliis utendum esse. Nunc enim audacter agendo periclitandoque, si male res cadat, parta magnis 3c diuturnis laboribus momento dissipari; nec librari aequa lance, perdas ne funditus felicitatem , an quidpiam augeas. oviro nondum haec fuerant renuntiata , cum tertio Turcas uni verso prope exercitu e sylva agmine instructo exeuntes vidit. Itaque & ipse direc acie , locatisque inter legionum spatia majoribus to mentis , obviam processit. Prima utrinque, de secunda tela e pyrobalistis emisia; quo genere pugnaechm Turcae minus valeant, e machinisque discerperentur; sublato ingenti clamore equites peditesque
intulere signa. Par erat animorum ardor, par comporum robur , ac praeter Turcarum morem prope
par disciplina . Sed hi numero superabant . Quocirisca modo huc modo illuc frequentius, ac veluti facto cuneo subibant, caedem Sc vulnera circumferentes adeo, ut, ubi irruerent, Germanorum acies plurimum laboraret. Nec semel pulsa inclinasset, ni Bo-joarius consociatis sibi aliquot turmis equitum, quubus maxime confidebat , quo vocabat periculum,
continuo advolasset . Tantus vero eius erat martialis vigor, tanta militum in eo fiducia, ut quocumque pergeret, fracto hostium impetu pugnam restitueret. Quae dum geruntur, ala equitum sinistro Germanorum lateri se circumsederat, & prope erat ut congrederetur . Octoviro ancipiti , quid huic
496쪽
168 . procellae opponeret , cum ipse alibi occuparetur, curam diremit Piccolominet adventus, cui cum suis equitibus eam dissipandam commisit . Extemplo ille movit, nec Turcq pedem tenuere. At mox, plures se esse, quam qui pugnam illaturi venerant, conspicati; pudore simul atque ira incensi, circumactis fretnis permisere iterum equos , ducentosquet Commerciae legionis , quae longius fugientes fuerat insequuta , in iisque Longavillae Comitem legionis instructorem, protinus obtruncarunt; reliquis duplicare gradum coactis. Iam suos in aciem
direxerat Piccolomineus , qui adventantes impigre exciperent ; & novum ibi praelium exoritur. Interea Brioarius machinas a fronte in latera traduci jusserat ε, quae in hostem e transverso laxatae , . integros ordines telis confossos dilacerabant. Strata passim cadavera , morientium gemituS, tumultuantium clamor , Turcarum denique dejecit animos ; qui iisdem machinis tunc destituti , parem inferre cladem haudquaquam poterant. Itaque V Turrae tande cillarunt primo , nec ita multo post a Germanis Pt 4 erum vehementer impulsi, in pedes se conjecero. Illi vestigiis inhaerent, quousque ad sylvam progressi se cohibuere , insidias veriti. Pauci speculatum missi, clim hostes effuso cursu transiliisse attulissent 1, ea potiri, infesto sibi nimis loco, visum est. Uix quingentos passus processerant , cum hostium caltra e ut Turea- in aperto tumulo conspexere . LocuS erat ab uno
Iatere eadem sylva, ab altero palude tectus. A fronte Disitigod by Corale
497쪽
te erigere vallum inceperant, tormentisque circum 1ς8 . munire. Eo legiones adducere , plenum periculi Horum locus , incertaeque aleae videbatur ; cum praesertim, capti vis reserentibus, pars exercitus integris adhuc Viribus, nec priori defuncta praelio esset. Verum temtoria, utpote in clivo, longe lateque visa, & ducum plures auro gemmisque ornati, ab antecur - .
Iibus prope aggerem conspecti,ingentem praedae speciem exhibebant, acuebantque milites ad invadendum ; palam vociferantes : dari sibi asperas praeliandi occasiones, praedandi abripi . Hae Octo viro gratae jucundaeque voces accidebant , sponte sua prono ad gloriam & audaciam. Itaque aggredi castra, & militum obsecundare desiderio statuit. Monitus a majoribus, qui circumstabant, ducibus, ut prius machinarum ictu dispergeret oppositum vallum;paul. tum cunctatur , quoad incredibili celeritate adductae, nullo negotio glebis cetspitibusque operae tumultuario congestum decusserint . Aciem interea dirigit. In
medio peditatum locat, in cornibus alas equitum . Et Turcae pari modo suam direxerant. Primi,& nondum accepto signo, se se equites inferunt . Aliquam se- 'cit moram impeditum valli ruinis iter. Quo, vi adactis equis, superato, ad manus veniunt cum hinitium turmis ; eaeque , tanta conterritae audacia, ad ius fugit.
primum telorum conjectum terga vertunt . Iani-Zari, equitum fuga vehementer perculsi , non ta- Σα μη men delpondent animos ; quin illico in quadrum . redigentes agmen , liosti feraciter urgenti impavi- de
498쪽
486 HIs TORIARUM 1 c8 s. de sese objiciunt. Utrinque pugnatum magnis viribus , majoribus animis; alios irritante desperatione , . alios praedae cupiditate, cunctos ducum Voce atque exemplo. Et nisi equestri praesidio Turcae caruissent, dubiam facturi victoriam videbantur. Verum hostili:,stahris itatu a latere circumventi, incursu equorum dissopcdesse conjiciat. lutis ordinibus inclinarunt. Mox, dum primae legi nes , quae robus erant exercitus, obnituntur, suaque caede hostiuin impetum remorantur ; reliquae cita. to cursu fugam arripiunt. Inter haec Lotharingius
Lotharingius par. cum dextro cornu advenit. Nam Thracum manus,
est,ita qua a sauc detentus fuerat, audito castrorum perticulo ad suos recesserat. Octoviro gratulatus victoriam, ad eam prosequendam Dunevaldum pro le-ρὸ ρ - g xQ cum decem equitum millibus ire confestinia jubet. Scd effusi per castra milites ad praedandum Sed milites ab cum sero coaluissent, Sc praeter id lassescerent equi; τὸ.ἡ, ' saluti fugientibus admodum fuit. Prςda; sepositis eneis tormentis octo de sexaginta , decem pyrolmis, com- senasa relata pra. meatu , bellicoque apparatu , quorum Omnis ge- ' neris ingens copia; magno ipsorum lucro militibus concessa . Nam Turcae haudquaquam opinati, eo die tota sibi acie dimicandum fore; minus vero castra , adeo tuta loci natura, oppugnatum iri; nihil amoverant ; stabantque nudi infrenatique equi, camelique , exposita tentoria,jacentia passim impedimenta.Oct ahi..,-ο duis. Viro Viseli tabernaculum obtigit incredibili magnita ma obteis. centia dc latitudine serunt mille in circuitu pallus complexum). In ea privata, eaque opulentissima,
499쪽
viri gara,& militare qrarium ad decies centena aureorum millia aestimatum. Cecidere Turcarum octo millia , octingenti capti cum quatuor provinciarum prae- Turca toribus I vulneratorum ingens numerus. Ad quatuor millia partim in fuga interempti, partim Dravo hausti. Dum enim quisque transgredi pontem nititur, quem commeatus gratia prope Siclum breviori itinere ratibus jecerant ue plures accelerante metu morae impatientes, nando praeoccupare Viam aggressi, vortice absorpti; plures, qui vagi per ripam transeundi tempus praestolabantur , rupto a suis ponte, ne Pateret adventantibus hostibus , ad unum Omnes trucidati sunt. Christianorum ad mille quingentos necati,quos inter Plutiendorsus pro tribuno Haisteriae legionis . Major aliquanto multitudo plagis icta, in ipsaque ZinZendorfius Comes, primus Eugenii legionis signiser. Haec est nobilis prope Mohatium pugna , laeta obito prius ingenti periculo, praesenti succes.su, ultione veteris cladis , qua per id sere locorum Eodem loci tu es
centum 1exaginta unum ante annos, ut memora nis vi mria , γο
Vimus, Hungarorum exercitus cum Ludovico rege iampride paludibus hausto , a Solymano Turcarum Princi P se ' pepropemodum occidione deletus; apertumque in florentissimum tum temporis regnum iter Barbaris. Foria congredientes exercitus curiosius inspecturus Carolus postremus Mantuanorum Ducum , illuc
appulerat , Uienna digressus ; in idque Harschios m ntes ascenderat . Quae res militium sermones dedit, ludibrioque habita , quasi in communi periculo
500쪽
168 I. εν ietoria nuntius cstare eo magis ea hilaravit, quo IIungaria adhuε aperta erat Turce vis fit. Eoque nomine
xilium sare coninsiluit. Maturatque submitterea
88 His TORIARUM culo cavere sibi voluisset . Adeo , ubi publice res
agitur, famae consulendum, & in omnium oculis aut nihil gerendum , aut virtute commendatum. Victoriae nuntius miro quodam gaudio Caesarem perfudit , anxium ne quid sibi afferret mali numquam non dubia praelii fortuna; de gnarum: opertis adhuc Budae aliorumque oppidorum , quae in suam ditionem venerant, mqnibus; ad ea Turcae si illata clade reverterentur , facile abreptum iri.
Itaque postquam Lotharingit literis audierat, ipsum, acie dimicaturum, ad hostes ire ; indixerat suppli
cationes , obieratque summa populi frequentiata, suspensi incerta expectatione eventus , & ne iterum atroci periculo respublica objiceretur . Hoc vacuum metu alia , sed mitior , incessit cura de Transylvano Regulo ; quem Antonius Carrasa paullo post renuntiavit , aperte opem suam Thr cibus despondilla, di mox allaturum. Clam perpetuo eos juverat fovendis Hungaricis seditionibus, ductus suo suaeque gentis in Germanos odio , curaveratque Caesari sucum facere, non ignaro quid ille ageret , sed simulanti , ne infensius noceret. Dudum vero per Vistrii literas , quas gloriose disperserat , certior factus : Germanorum exercitum Mursa repulsum cladem accepisse, eoque adactum ut brevi commeatus inopia conficiendus esset ; rem maturandam existimavit, ut Uisrio probaret , datam ipsi fidem e voluntate , non e rerum iu cessu persolvisse . Itaque delectum habebat, parabat