장음표시 사용
11쪽
cum ceteri praebeant bis hostim. Sed hosdem barbarum es Propertius dicere vult eam, quae ei in somnio visa erat, simillimam fuisse Cynthiae, amatae suae, eosdem capillos habuisse, eosdem oculos. Scriptores posterioris aetatis existimantes eosdem hisyllabum non esse hos lem emendaverunt. Accedit, quod in posteriore latinitate usus pronominum is et hic plane perturbatus erat atque saepius hisdem ponebatur pro eisdem. Porro ex saturarum libris Lucilii unus Versus Servatus est, in quo forma eiusdem pronominis synizesilegatur opus est: Hunc catapiratem puer eodem delerat unctum v. 119 1
Mar mea quidem sententia recte sic scripsi Tum servavit Cicero de oll. I 38 Ennii versum hunc: Eorundem libertati me parcere certum est n. VI 200' Catullus fecit hunc Versum: per ei noli, multo quod carius illi, LXXXII, 3 in quo ei monosyllabum sit opus esti Omnibus his in versibus syllaba, quae per synizesin legenda est, in elevatione hexametri invenitur, quae corripi non potest. Quos locos ne huisc quidem removet, qui dicit TEP 4. 147 :, das eosdem Zweisilbig eorundem dreisilbig im Hex meter vorkommi, is nichi abzuleugnen . Accedit quod Festus dicit p. 325 :ἡSas Verrius putat significare eas teste Ennio, qui dicat in . I: Virgines nam sibi quisque domi Romanus habet fas, cum Suas magis videatur significare . Idem nobis servavit etiam hunc Ennii versum: Postquam lumina sis oculis bonus Ancus reliquit Anii. III 149 quem imitatus est Lucretius hoc modo: Lumina sis oculis etiam bonus neu reliqui III 1025
Atque quoniam Festus sos interdum pro suos poni dicit, etiam hunc versum hoc loco asserre possumus: 0rdine e Suo quaeque sagaci mente locarunt,
cuius suo per synizesin legere melius est quam correpta altera syllaba cedunt porro: UVescunt, eaedem dispansae in sole serescunt Lucretii I 306
caelicolae hic habitum, vellem adluissemus priore Lucilii 28 In terra fuit, lucifugus, nebulo, id genus sane. Lucilii 468 conpemem aut aram fuisse Amphitryonis coetin aucilii 542
l. H. Stengel: De Iulii Valerii usu pronominum' Marpurgi Cati rum Is09 p. 21 sqq. et praecipue p. 31 sq. d. r. Marx: C. Lucili carmium reliquiae' Lipsiae Ism).' ed. J Vahlen: Ennianae poesis reliquiae' Lipsiae 1903'.
ualuisti dici. Graece ergo praetor Athenis, Lucilii si
Id quod maluisti, te, cum ad me accedis, Saluto. Sed etiamsi ex his exemplis elucet synizesin accipiendam esso in hexametro dactylico tamen hanc licentiam rei metricae Plautinais concedendam esse non sequitur, sed facile concedendam esse Suspicabimur, quoniam illius aetate leges metricae firmae non eranti Hic ego versus iambicos solum senarios alteram et septenarios trochaicos, qui easdem fere leges Sequuntur. Qui improbant synizesin, semper id arguent, quod numquam Vocabulum, quod per synizesin legitur, totum absorbetur, si Verbum, quod sequitur, a vocali incipiti Sed si permultos locos illos perlegimus, quos C. F. . Mulier i allatos corrigere conatus est, nonne ObStupescimus P Atque Skulach ipse concedit non omnes versus emendari posse atque admittit synigesin in hoc versu: Quia pol meo animo omnis sapientis, Stich. 39qui anapaesticus dimeter acatalectus esti Sed omnes Versu exscribere, quos C. F., Mulier et kulach corrigere conati sunt, longum es Nonnullos ex illo permagno numero eligam, in quibus mea quidem sententia duae vocales elidantur opus est, si codicum lectiones sequimur. Neglegam minus certa Xempla Primum talia alteram, ubi forma pronominis meus omnino fere deletur. Concedendum est, consonantem reStare atque
audiri: Eam tu despondisti, opinor, meo avonculo ilimnem Aul. 782
Et capturum spolia ibi cillum qui meo ero advorsus Irin 724
Meusquidem hercle numquam te Si sapies quidem Trin. 559
De formis vocis res idem dicendum est: Aurum hercle auferre voluere ei rei operam dabant. Bacch. 29TSi hoc adcurassis lepide quoi rei operam damus. Pers. 393 Determinabo ei rei ego finitor factus sum. oen. 49 Contra dativus pronominalis ei non totus eliditur quod factus este eisi, ut cui ex quoet.' Tum quaestio oritur, qua de causa rarissime Vel potius numquam synizesis reperiatur in ultima sede versuum. Quam mea quidem sententia solvit Radlord. Monet enim Terentium, qui plerumque adhibebat breve formas, ut cognorim, malo, lac, laudare etc. atque multo Plauti ros. p. 457 sqq.' Satura Viadrina p. 142. l. h. Biri Archi l. lat. exicographio XV p. 86. Trans Am Philol. Assoc. XXXVI p. 165 195 adn. I, 208.
12쪽
severior in versibus conliciendis erat, in ultimo pede non vetitum esse longis formis uti, ut spreVerim face. Siet etc. causam esse imprimis metricam consuetudinem aut necessitatem. Accedit quod
Cicero dicit De oratore III 192:. Clausulas autem diligentius etiam servandas esse arbitror quam Superiora, quod in eis maxime perfectio atque absolutio indicatur. Nam versus aeque prima et media et extrema pars attenditur, qui debilitatur, in quacumque est parte titubatum, in oratione autem pauci prima cernunt, postrema plerique, quae quoniam apparent et intelliguntur, varianda sunt, ne aut animorum iudiciis repudientur aut aurium satietate . Verba igitur in lino et sententiae et versus diligentius componuntur quam reliquis locis. In exametro dactylico synizesin concedendam esse nemo erit
qui neget. Sed hoc quoque demonstravimus p. 7 sq. iii iambico
senario et trochaico septenario etiam duas vocales elidi Vocum scilicet res et meus duae vocales absorbebantur. Quaesti est nunc, quo modo haec verba pronuntiata Sint Luce elarius est hanc licentiam ex vulgari pronuntiatione oriri. Qua in re praecipue sequor tractationem illam quam hic illic iam commemoravi,
Mordii Τrans Am Philol. Assoc. XXXVI p. 158 sqq. . Qui primum distinguit inter synizesin graecae linguae et latinae, tum inter synizesin Vergilianam, quae sit eadem fere ac Graeca, et Plautinam. Porro haec verba ad synizesin non releri .eVensi at, advenit at montu erim, augurii a etc. p. 169 , quoniam his in versibus i velis omnino deleta si Quorum in numero etiam ducendus est: Fluctuatim ire ad illum accipite hoc, tege tu et sustine, Ahanii 23T quem Nonium p. 111 nobis servavit sub verbo ueι-- Denique demit verba, in quibus quoniam syllaba praecedens producitur, vocalis i velis consonans si Nam repudiat explicationem Ritschelii,
VerSmasen, de Octonaren, vor allem dem anapastischenais dem Detesten. Quem si sequimur, i velis cum altero consonante Ocalem praece
ethDurch Synizese emachst nur ine eitwellige metriache
Itaque evis vocalis coalescit cum sequenti longa.' Sed non omnes vocales hoc modo pronuntiari OSsunt, eae Solum, quae quasi semivocales vel potius semiconsonantes sunt, . . Ocalesiis atque , quaeri similis es Habemus igitur, ut supra dixi, eandem causam, quam in lege correptionis iambicae, i. e. pronuntiationem
populi indiligentem. Sed haec indiligentia imparem ellectum habuiti
Nam cum Secundum legem correptionis iambicae brevis syllaba vocalem longam, quae equitur, non breviat, nisi per consonantem ab illa seiungitur, contra per synizesin coalescit illa brevis cum sequenti longa Vocali, quia consonans nulla intercediti' Nam haec licentia concessa est praecipue in verbis iambicis vel in verbis iambica mensura incipientibus. Multo rarius accidit, ut verbum alterum elidatur, alterum, quod equitur, a brevi vocali exordiatur, ut me olanimo, sulo aliquem , etiamsi etiam hoc fieri potest, ut ex exemplis, . obe Auspracho ookalismus und Betonung II p. 745.
' es. Radiora l. l. p. 171: Tho vowel in question avo o tost tho musica qualit is virtuo of hic the aro voWolf, an have notdegenerate into tho consonanta lac of tono They aro vo et in thatruo senso Pa ound that has tono, ut the aro turre oldade tones. et p. III: The angvago must, o courso, in dealin Whith ac case, fossoW tho in os leas resistanco, and in tho cas of tho halivo et ius andis in hiatus, ali ancient usage both linguisti an metrices, proclaims that tho eas and tho simplest modification consist in tho turring oltheso ounda. enco tho origina sequences aro moditio a fosso a uoughthe la o brevia coade Em. f. etiam hanc legem: vocalis anto vocalem corripitur.
I l. adford l. l. p. 178 . An iambic sequenco of syllabios, it initiali. e. ii tormin a single or oris ord-heginning, has tho aluo ol a single long in caso tho forme of tho tW syllabies contain tho hall-vowela Orci, o the similari pronouncedis, in hiatus.
13쪽
quae supra attuli, vidimus. ceterum Biri' censet formas pronominis
strata non per synizesin legendas esse, sed vocalem factam esse
consonantem v ut bis induis lavis Qua de causa hos versus: Nam ille non potuit quin sermone suo aliquem Mi gl. 262 familiariumn Is me heredem fecit, quom suom obiit diem Poen. 1070
non ad hunc locum pertinere. Itaque licentiae explicandae duplex via aperta est nimirum etiam hoc modo formae pronominis su monosyllabae fiunti Luce clarius est illam vocalem, quae coalescit, ictum non habere opus esse. Atque p. 186 sqq. Radior demonstravit voces, de quibus agitur, Semper procliticas esse. Longe frequentissima compositio est ιν--rem p. 191 , quasi in unum verbum coniuncta. Sed non intellego, qua de causa excludat ille verba composita, ut nescio, adfui, Mea etc. p. 174 sq. . ea quidem sententia licentia ad has quoque voces facile deferri potui In verbis dein, proin, deonum, praeut coire Sim. Ocales et etc. quasi diphthongi apparent, quae numquam nisi contracte pronuntiatae sint φ . Neque antea neque postea lautus correpta adhibebat ubi vero inveniuntur, melius est scribere ante aut poste ' misi cui eius, huius, quoius etiam Mulier iconcedit monosyllaba esse ' . Atque si consideramus bis factum esse
ex duris i Dis , bellum ex duellum i duellum, quod apud lautum
ipsum invenitur etc., de illa pronuntiatione mirari non possumus. Etiam sim non ducta sunt ex ι-iam, sed ex eti-iam' . Audibam, sectam sim formae genuinae sunt, non audiebam, sciebam etc. Restat quaestio, quae agit de h et v consonantibus, quae vocalibus circumdatae sunt. Satis constat hoc genuinum saepissime deletum esse in lingua latina, ut in praebeo αpraehibeo etc. 'Porro Umbri longam vocalem hoc modo significabant, rutra conso- Trans Am. hilol. Amoc XXXVI p. 169 et 203 sq. ubi adlord
p. 203 hanc synizesin raram hoc modo declarat: th vo et organs X- perionco no species illiculi in pronouncin tho eouenc meo unimo, an henco ad n occasion to eo a species reliel. ervertheles a se apparently Woll-atteste cases eloro a inori vo et aro found in tho Wholo
nantem intra duas pares vocales iniungerent. Qui usus etiam in Romanis inscriptionibus invenitur, postquam Accius longam vocalem dupliciter scribi docui Qua de causa de nihil, vehemens, alia Sim. Rccuratius agere opus non es auca dicam de mihi solum, ex quo mi contractiun esse mihi non videtur. Sed mi dativus genuinus est pronominis personalis, ad quem spectant genitivus is, qui invenitur, et ablativus me'. Qua de causa hanc breviorem formam omnibus locis, ubi res metrica admittit, legi posse puto. Non multo aliter atque' se habet littera n duabus vocalibus inclusa. ' Primum illas duas vocales, a pares sunt, V consontante deleta contractas esse notum est ici sis si vis, dites divites etc. . Sed etiamsi vocales impares sunt, perit saepe v consonans cogito
imprimis de formis laudarunt claudaverunt eis. β Quibus e verbis
concludere possumus v consonantem vocalibus circumdatam gravis-εime pronuntiatam non esse, ut synizesis statui possiti
Iam a veteribus scriptoribus saepius quaestio proponebatur, utrum vocalis, quae terminat Verbum, elidatur, Si vocabulum, quod sequitur, di vocali incipit, an utraque vocalis plane atque aperte pronuntietur. Sequitur igitur, ut non omnes Romani eadem pronuntiatione usi, sed alii alio modo vocalem terminantem elocuti sint. Auctor operis, quod inscribitur , Rhetorica ad merennium ,
-Compositio est verborum constructio, quae facit omnes partes orationis aequabiliter perpolitas. a conservabitur, si fugiemus crebras vocalium concursione S, quae vastam et hiantem orationem reddunt, ut haec est bacae aeneae amoenissime impendebantμ. Quibus ex verbis videmus perpolitam rationem . Crebra vocalium concursiones fugisse Cicero autem nobis tradidit, qui Romanorum hae . oratione vasta atque hiante usus esset. Dicit enim
. Nam ut in legendo oculus, sic animus in dicendo prospiciet, quid sequatur, ne extremorum verborum cum ins es. Ahiberg: De proceleusmaticis . . . p. 103 sq. et Andrea Spengel: .T Maccius lautus Kritia, rosodie. Motrik Gottingen I 865 p. 73.' es Biri: 4 Dormiat ei lautus p. 20. l. Andreas Spengel: T. Maccius Plautus' p. 93sqq. ' es Biri mus Rhen. 51 p. 25 adn. 4; lotE: GrundEuge altromischer Metrih p. 286 C. F., Mulier: Plauti rosodie' p. 474, qui
semper oblisoor est. Scribere est.
' l. Radiota Trans Am Philol. Assoc. XXXVI p. XXIX.
14쪽
quentibus primis concursus aut hiulcas voces elliciat aut
asperas. Quamvis enim suaVes gravesve sententiae, tamen si inconditis verbis esseruntur, offendunt aures, quorum est
iudicium superbissimum Quod quidem datinc lingua sic
obsereat, nemo ut tam rusticus sit, qui Vocales nolit coniungere .
Rusticus igitur admisso hiatu loquitur, quem Vitant urbani, i. e. ei scilicet, qui in studium rhetoricum incubuerunta Ergo si idem Cicero
dicit orator I :. Habet enim ille tamquam hiatus et concursus vocalium molle quiddam et quod indicet non ingratam neglegentiam de re hominis magis quam de verbis laborantibus',
loquitur de illis rusticis. Plus idem nos docet, si pergit g 152 :. Sed Graeci viderint nobis ne si cupiamus quidem distrahere voces conceditur. Indicant orationes illae ipsae horridulae Catonis, indicant omnes Oetae praeter eos, qui, ut Versum facerent, saepe hiabant, ut Naevius:
Vos, qui accolitis Histrum fluvium atque algidum . . . Ei ibidem:
Quam numquam vobis Grai l atque barbari . . . At Ennius semel: Scipio i invicte . . . Et quidem OS: Hoc motu radiantis testae in vada ponti . . . Hoc quidem nostri saepius moi tulissent, quod Graeci
Elucet igitur nobiles doctosque Romanos multo magis studuisse hiatu vitando quam Graecos, sed rusticos et poetas, qui Vulgarem sermonem Sequebantur, illam licentiam sibi concessisse. Neque Cicerosi Naevii solum exemplum alteri, ceteros poetas veteres hiatum vitasse puta In contentionis iudicium vocat et Naevium et Ennium i. e. et Oetas, qui ante Ennium scripserunt, et hunc ipsum. Qua de causa etiam Plauto, qui ante Ennium fabulas suas confecit hiatus concedendus es Neque id mirum, quoniam imitabatur sermonem
At tamen concludi non potest, ubicumque vocali alterum verbum terminatur, alterum incipit, illum elidi non debere. Contra Plautus eandem Vocem modo cum hiatu modo cum elisione pronuntiabati De qua inconstantia mirari non debemus. Neque enim leges metricae illius temporibus certae erant. Porro Plautus in arto metrica multa a Saturaio petivit, alia a Graeci poetis. Atqui et saturnius versus, l. . Below: De hiatu Plautino quaestiones Merolini ISM p. 3sq.
quantum ex fragmentis perpaucis videmus, et Graeci poetae saepe hiatum admiserunti Tum permulti hiatus posterioribus temporibus in fabulas inserti sunt a librariis. Nam ut Ε Κrawcgynski demonstravit, ' plures hiatus inveniuntur in Palatinis codicibus quam in A. Quae ubi accidunt,
sequimur scilicet A, nisi alia causa nos prohibeti Plautus igitur non tam severus erat in hiatu vitando. Sequebatur in hac re sermonem cotidianum. Id quod etiam ex versibus apparebit, quos equidem in opero meo asseram. Permulti enim, qui constant puris ex iambis vel spondeis, illam licentiam hiantium syllabarum praebenti quos si mutare atque emendare conaremur, egregiam diligentiam metricae structurae plurimis locis deleremus.
Ut iam supra dixi, plerique versus hanc vel illam solutionem
praebenti Nunc eXponam, quatenus ego versus solutos in opere meo reSpiciam, quoniam ei, qui constant ex puris iambis, rarissimi sunt. Plautus enim nimis imitabatur sermonem cotidianum. Idque minime
tenendum est prisca illa aetate inter brevem syllabam et eam longam, quae ictum non habet, disserentiam parvam, vel adeo minimam fuisse, ita ut Plautus, ubi versum talem scripsit ut: Ut ipsae solae ventre distendant suos, Cas. 777 plane tragicus sibi videri posse Nam harum syllabarum numerus paene idem est atque quem habet versus meris ex iambis compO- situs. Cuismodi versus, quoniam omni solutione carent, dicamus in dissolutos secuti Ricardum lauer, qui in opere, quod inscribitur De Aristophani trimetrorum compositione artificiosiore sua pargi Cattorum a. 1905 Aristophanis dialogorum versus eisdem condicionibus perquisivit, quibus ego utor. Tum asserendi sunt etiam illi versus, qui a poeta, quamquam non meris ex iambis vel spondeis formati, tamen diligentius compositi expolitique sun Sed quia non eadem gravitate currunt qua indissoluti, dicamus eos leviores vel leves.' Quo in numero ei habendi sunt, quibus eae solum solutiones insunt, quas etiam Graeci poetae tragici admittunt. Nam versus, qui habent, quod his licitum est, cum in comica Graecorum poesi, tum in Romanorum diligentiores i. e. diligentius actos dicere possumus. in Ber eid: De versu Satumio . De hiatu Plautino' Fratistaviae 190'.
Consulto hos versus non tragicos, sed leves dico eosque qui sequuntur indiligentes non comicos, ut laver secutus grammaticos Veteres, quoniam haec significatio ad latinam rem metricam apta esse mihi non b
15쪽
Primum indiligentes i. e. indiligentius scripti nominandi sunt
versus, in quibus duo vel plures pedes dissoluti sunt. Nam ut Ε. gelinso demonstravit, singuli versus huius modi inveniuntur apud Aeschylum in quadringenis, apud Sophoclem in trecenis, apud Euripidem in quadragenis. Quibus ex numeris videmus iam Euripidem multo neglegentiorem fuisse in versibus componendis. Eandem ererationem Versuum, qui duas vel plures solutiones in fabulis illorum poetarum praebent, oh. Rumpe supputavit.' Tum ad versus progrediamur, qui unum tantum pedem dissolutum praebent. . r. Mulier' i 4308 Aeschyli trimetris 293 huiusmodi invenit, i. e. D: 14, T in 7568 Sophocli 446, i. e. 1 II, in 17825 Euripidis 3729, i. e. 1 4 78. Rumpet Phil. XX p. 5 sq. et Setelinso p. 2 habent paulo aliam rationem, ille apud Aeschylum1:11, apud Sophoclem 1 14, hic apud Aeschylum L 12, apud
Sophoclem L 14. Sed hanc varietatem parvi pendere OSSumus. Pluris interest, quales sint illa solutiones. Sextus e scilicet et apud Romanos et apud Graecos purus est. Τribrachos, i. e. elevationes solutas et apud Aeschylum et apud Sophoclem omnibus in pedibus praeter seXtum scilicet invenimus, quamvis in quinto rarius. Aliter se habet solutio elevationis, si positio longa est, ut dactylustiat. Quem praebent fabulae Aeschyleae et Sophocleae saepius iii tertia sede, interdum etiam in prima apud uripidem dactylus in hoc pede frequentior est , numquam in quinta. Nam in paribus sedibus apud Graecos positio produci non potest, quoniam eis est metrum pedes bini, qui arctissime cohaerent Romanis autem metrum idem est ac pes, ut omnibus in pedibus spondeus poni possit. Qua de causa etiamsi in secundo vel quarto pede dactylus invenitur, mihi versus in numero levium ducendus est. Porro quintae sedis elevatio, ut vidimus, raro soluta est, sive positio brevis, sive longa est. Sed iam Euripides praebet dactylum in quinto pede, qui removeri non potest Iph. Aul. v. 1623 . Atque ulter ipse concedit in fabulis satyricis hunc dactylum admissum Sse, quod apud Omicos poetas saepissime fit obviam. Qua de causa etiam dactylum quinti pedis Romanis poetis concedere OSSumus, praeSerum cum SeXtus es solus in structura abhorreat a ceteris. Aggrediamur nunc ad positionem solutam, quae nimirum multo Die Aullosungen im Trimeter de Aeschylus und Sophocles' Asseu-stein 1868 p. 27. ' De Aeschylo et Sophocle Philologus XXV 1867 p. 62sqq. Do Euripido Philologus XXIV 1866 p. 4I7sqq.
, De pedibus solutis in dialogorum senariis Aeschyli, Sophoclis auripidis Berotini 1MR. , De pedibus solutis in tragicorum minorum trimetris iambicis
molestior est quam elevatio soluta. Ea enim pes ipse omnino immutatur. x una brevi syllaba fiunt binae, quae iam ipso aspectu multo evidentius in oculos cadunt, quam si brevis Syllaba producitur aut longa solvitur in bina breves. Itaque anapaestus in labulis et Aeschyli et Sophoclis et in antiquioribus Euripidi saepius invenitur in prima solum sede, quae talia facilius patitur, rarissime in ceteris. Quin etiam in comicorum fabulis anapaestus in prima sede multo frequentior est quam in ceteris ' atque trimetri horum
poetarum ei, qui a choro Vel potius a chorego pronuntiantur, carent solutionibus cum elevationis tum positionis. In hac prima sede etiam proceleusmaticum tolerabilem sive levem - sit venia verbo dicere possumus, etiamsi in Graecorum trimetris non reperitur, quantum video. Quibus absolutis in numero levium versuum hos ducimus: 1 in quibus elevatio unius pedis dissoluta est, i. e. in quibus unus pes est tribrachus vel dactylus, 2 quorum primu pes est anapaestu vel proceleusmaticus. 0mnem ceteros versus, qui carent illis quas diximus propri tatibus, i. e. in quibus complures pedes dissoluti sunt aut in quibus anapaestus Vel proceleusmaticus est primo pede Xcepto, dicamus uno verbo dissolutos. Paucis mihi de nominibus propriis quid statuerim addendum est.
Quae quidem in tabulis Aeschyli et Sophoclis plerumque a legibus
non discedunLM Anapaestos solum omnibus in pedibus, ubi opus erat, usurpari illis poetis concedunt cum auditores tum lectores 'quoniam versu non facile inseri poterant. Sed iam Euripides . paullo longius progresSus est et interdum, licet raro anapaestos in propriis nominibus reliquit, ubi non omnino erant necessarii. μ' comici vero in nominibus propriis adhibendi omnes leges neglegebant, ' ut otiam Plauto hanc licentiam concedere OSSimuS. Ut etiam graphico tria illa genera distingui possint, significabo ea litteris a b c atque versibus indissolutis anteponam parvam a Ri, versibus levibus parvam Mihi versibus dissolutis parvam est' . Porro versus, qui simillimi sunt Graecis trimetris i. e. in quibus secundus
l. praeter ceteros etiam d. berdick: Κritische Studien Q p. 38 sq. l. G. Widegren: De numero et conformatione pedum solutorum in
senariis Aristophaneis' Vpsaliae 1868 p. 23 sqq.
et C. Bernhardi: De incisionibus anapaesti in trimetro comico Graecorum', in Acta societatis philologae ipsensis I p. 243sqq.
l. Th. Zielinsky: Gliederuntder altattischen Omodiis ' Leipetig 1885 p. 293 sqq. 3 cf. Joh. Rumpet Phil. XXV p. 61 sq.
' cl. R. Porson: Supplementum ad praelationem Euripidis Hecubae Lim
φὶ cf. Porson l. l. p. XXIV q. 2.
16쪽
et quartum pes puris ex iambis formatus est, iisdem litteris, quas dixi, sed duplicatis insigniam i- hv .
5. De genarus tragicorum Romanorum poetarum.
Iam supra vidimus Euripidem in versibus conformandis multo neglegentiorem fuisse Aeschylo et Sophocle Imprimis recentiores eius fabulae praebent permultas licentias atque praecipue solutos pedes. Quae solutione amplificantur in Aristophanis trimetris, qui non solum tribrachum omnibus in sedibus admittit, sed etiam an paestum. Versus meris ex iambis compositi multo rarius inveniuntur 1 69x'. At tamen hos ipsos versus diligentiores certi condicionibus adhibebat, ut Ricardus lauer demonstravit in Opere, quod
Qui sequuntur Aristophanem comici poetae et diligentiores et neglegentiores fuerunt quam ille. Nam Menander in fragmentis quamquam plures iambicos trimetros meris ex iambis compositos habet 1 40, quam Aristophanes 1 69 neque numerus anapaestorum apud illum tantus est, quantus eorum, qui in trimetris Aristophania inveniuntur 1:2, 8 et 1:2, 30 - , tamen cum tribrachum saepius
adhibuit 1 r 3 28 quam Aristophanes 1 3 33 ', tum dactylum
P 4, 39, apud Aristophanam Us6, 01 ' . Atque ratio eorum Verauum, qui hunc vel illum pedem dissolutum praebent quo nomine Utius tribrachos dactylosque comprehendit , pro eis, qui maiore studio lacti sunt, est 1:1, 88 apud Aristophanem 1:2, 14 .'
Menandrum ceterosque recentiores poeta Graecos imitati sunt in arte metrica Romani poetae et comici et tragici Qua de causa mirari non debemus, quod tragicorum senarii iambici multo plures solutiones habent Romanorum quam Graecorum et alii Versus maiore diligentia, alii minore cura conformati sunt. At tamen, ut ex fragmentis nobis servatis videmus, eorum versuum numerus, qui hanc vel illam solutionem metri praebent, comparata arte Aristophanis et Menandri paulo minor est, neque erit qui neget etiam exspectati in tragoedia multo plures VerSus, qui graVissime currant, quam in comoedia. Nam apud tragicos Romanos tertia fere pars versuum omni solutione caret nominibus propriis exceptis , si fragmenta aliquid demonstrare concedimus. Ea scilicet, quae partes solum Versuum continent, negleXi, nisi e eis quoque elucet, utrum versus indissolutus luerit an levis an dissolutus Eodem modo 3 cf. Widene l. l. et Bernhardi l. L es. Joh William White: The iambio trimeter in Menander in
in sequentibus ubi pertractabo versus artiliciosiores eos locos non alteram, qui corrupti sunt aut quorum sententia intellegi non potesti Nunc af exempla ipsa veniamus atque quibus condicionibus structura diligentior sit perquiramus. Regum imperator, aeternum humanum sator. acuvii 295Hic nemo erit qui neget Iovem invocari. Etiam: precor veniam petens, Pacuvii 296 Ut quae egi ago axim verruncent bene, quoniam qui loquitur eum a deo aliquo veniam precari puto. hoc loco altero. Porro hi versus:
ut ego, omnipotens Iuppiter Ennii 141
Te exposco, ut hoc consilium Achivis auxili
Fuat ad Iovem directi sunt, qui quo modo metiendi sint. incertum est. Quem versum Ribbeckius legit: Parentem et a triam, di, servate sospitem, Ennii 386,
corruptus est, sed ab omnibus o dd. ita expletus, ut levis appareat. Eum ad deos directum esse existimo. Nescio an hoc loco tractari
possint hi versus: Concorditatem hospitio adiunctam perpetem lacuvii 188
Tum duo fragmenta alteram, quae continere ius iurandum puto: si me etsi perdunt tamen esse adiutam expetunt, acuvii 206'Quom prius quam intereo spatium ulciscendi danunt. Quot luna circlos annuo in cursu institit Aeeti 100 Postremo ad hunc locum pertinet: Calidonia altrix terra exuperantum virum, acuvii 404 quo quamquam non haec vel illa dea invocatur, tamen ita enuntiatur, tamquam ad eam directus sit. Porro: Adde huc quod mihi portento caelestum pater acci 209'Prodigium misit, regni stabilimen mei,
Agnum inter pecudes aurea clarii coma, Em clam hyestem clepere ausum esse e regia,
Qua in re adiutricem coniugem cepit sibi, ubi prodigium narratur, quod dei miserunti Aggrediamur nunc ad alia exempla. Vide hunc meae in quem lacrumae guttatim cadunt. Enni 172Dicitur de lacrumis i. e. qui loquitur, luctum percipit ex aliqua re Eadem allectio animi inest his versibus:
' A liliis propter te obiecta sum innocens Ennii 98
17쪽
His erat in ore Bromius his Bacchus pater, anni 10T
Illis Lyaeus vitis inventor sacrae: Tum pariter euhan euhoe cantans euhium Ignotus iuvenum coetus alterna Vice Inibat, alacris Bacchico insultans modo. 'Set numquam scripstis, qui parentem et hospitem Enni 173 Nec Set, quo quis miciatu perbitereti cupido cepit miseram nunc me proloqui Ennii 216 Caelo atque terrae Medea miserias.
Quo nunc me vortam quod iter incipiam ingredi Ennii 231
Domum paternamne anne ad Peliae filias P ' Frendere noctes, misera quas perpessa sum Pacuvii 10 Periere Danai, plera pars pessiim datast. Pacuvii 320
cepisti me istoc verbo, miseretur tui.
cuiatis stirpem funditus ligi studet l
Nam quamquam eXanguest corpus mi atque annis Accii 56 putret. Maior erit luctus, cum me damnatum audieti Accii 153 Hem, Vereor plus quam fas est captivam hiscere Accii 157 h Utinam unicam mi antistitam Arquitenens suam Accii 167Tutetur lv Itenim Thyestes Atreum adtractatum advenit. Accii 198 Iterum iam adgreditur me et quietum exsuscitat: Maior mihi moles, maius miscendumst malum, Qui illius ' acerbum cor contundam et comprimam.
Disertim id unum incommodis delit meis. Accii 350. heu Mulciberi Accii 558
Non arma ignavo invicta es fabricatus manu. 0bit nunc vestra moenia, omnis saucios Accii 597' in versus saepius tractati et propter elegantissimam structuram, quae imitatur graecos trimetros, ab Ennio laeti esse negati sunt cl. Fr. A. Lange: Quaestiones metricae p. 16 et 30 . . Ribbeck: Die romische Tragodiei sitiator de Republik p. 20 confitetur miram esse hanc summam elegantiam, sed etiam alia fragmenta eodem modo conlectit XStare, etiamsi numerus versuum plerumque minor sit. B. Schmidi Mus Rhen XVI p. 599 sq. , si non ab Emo ipso lacti sint, at tamen antiquis temporibus eos formatos esse putat. Certe allerri possunt in hac tractatione. Neque intellego, qua de causa Lange p. 30 hos versus in aetatem Augusteam transierat Mea quidem sententia causam non habuit, praesertim cum Charisius
p. 214i eos Ennii Athamantis esse dicat. os qui dicunt maiore arte elaboratos esse, quam ut tam antiqua aetate facti esse possint, iam Ribbeckrefellit ici etiam Ennii v. 197 Sq. .' I. Biri: Mus Rhen. 51 p. 265 adn. 1.
convisit, ut curentur diligentius. 'Repi idio eiecta ab Argis iam dudum exsulo. Accii 682 Heu qua me causa, Fortuna, inleste premis Pompilius 1 Quod est contrarium huic allectioni animi, gaudium exprimitur
Quanta in venando allecta est laetitudine. Accii 259 Cicero De natura deorum II 8 dicit:. Atqui ille apud Accium pastor, qui navem numquam ante VidiSSet, ut procul divinum et novum vehiculum Argonautorum e monte On-Spexit, primo admirans et perterritus hoc modo loquitur: tanta moles labitur Accii 391 Fremibunda ex alto ingenti sonitu et spiritu
Prae se undas volvit, vertice vi suscitat: 'hRuit prolapsa, pelagus respargit rellat. Ita dum interruptum credas nimbum Volvier, Dum quod sublime ventis expulsum rapi Saxum aut processis, vel globosos turbines Existere ictos undis concursantibus: Nisi quas terrestris pontus Strage conciet, 'Aut forte Triton luscina everten SpecuS 'Supter radices penitus undante in freto Molem ex profundo saxeam ad caelum erigit.
Neque illa allectio animi desiit, cum dicat haec verba: Sicut lascivi atque alacres rostris periremunt Accii 403 'Delphini, item alto mulcta Silvani elo
consimilem ad auri cantum et auditum relere Sed videamus. num itiam tales versus inveniamus, qui contineant admirationem vel perturbationem.
Mirum videtur, quod sit factum iam diu 2 Livii Andr. 15 Quid istuc est vultum caligat quae tristitas iacuvii 58l59 quid quod iam et mihi Pacuvii 143
Piget paternum nomen, maternum pudet Protari.
Heu, non tyrannum novi temeritudinem P Pacuvii 149 Set quid conspicio num me lactans calvitur Pacuvii 241 Aetas γ 'Crediti me amici morte imbuturum manus' Accii 433 Quae vastitudo haec aut unde invasit mihi P Accii 455
Porro etiam talia leguntur: Quantis cum aerumnis illum exanclavi diem l Sunii 90Εxclamatur seri versum planes indissolutum Tandem exclamationem continet:
Quam te post multis tueor tempestatibus Pacuvii 3 19 Quibus ex exemplis videmus hanc liguram rhetoricam ellicere dili-
18쪽
gentiorem structuram versuum. l. porro permulta Xempla, quae
supra attuli, ubi de luctu et de gaudio dixi p. 17 sqq. . Sed aliaene figurae rhetoricae versibus maiore studio elaboratis insunt In his versibus: Video sepulcra duo duorum corporum Accii 655 Bellum gerentes summum summa industri Ennii 64 nomina ex diverso collocata sunti Habemus igitur illam artificiosam Verborum collocationem, quam Graeci us ια-ν appellantici porro: pergite, Naevii 31 Tyrsigerae Bacchae, Bacchic cum scemate.
Quid med obtutu terres, mulces laudibus Pacuvii 395 Porro o Pacuvii 144, quem iam supra p. 19 attuli, et Accii 156. In acuvii v. 295 cl. supra p. 17 :
Regum imperator, aeternum humanum Satorrespondet verbum . regum verbis aetemum humanum , item .imperator Verbo sator compositio igitur par est quae a Graecis nominatur m λληλος. Eadem collocatio inest: Aut hic est aut hic adfore actutum autumo. Pacuvii 118 et Ennii o. 107 sq. cf. supra P. 18 . Iam supra p. 18 adscripsi .: Maior mihi moles, maius miscendumst malum, Accii 200
Qui illius acerbum cor contundam et comprimam. Quos considerantes videmus in primo versu omnia verba a consonantem,
in altero multa a consonante e incipere. Idem valet de his versibus: Pervince pertinaci pervicacia. Ennii 408h Eclare, quae cor tuum timiditas territet. Pacuvii 292 Ne horum discordia et dividia dissipent Accii 587 Disturbent tanta et tam opimas civium Divitias. omnibus his exemplis aρήχησις ligura inest, cui hodie nomen est alliteratio. Sed quoniam non omnia exempla huius modi plane asserre possum, primum nonnulla fragmenta, quae mihi maxime idonea esse videntur, quae demonstrent diligentiorem formam, exscribam et tum locos modo Ponam. nam ut ergama Livii Andr. 23 Accensa et praeda per participes aequiter Partita St. Volans de caelo cum corona et taeniis. Ennii 33 Incertis certos compotesque consili Ennii 352 Dimitto, ut ne res temere tractent turbidas. Tua honestitudo Danaos decepit diu. Accii 16 Cui manus materno sordet sparsa sanguine. Accii 22 ' Passimque praeda pecua vallebant agris. Accii 271
Probis probatum potius quam multis ore. Accii 314 ab classe ad urbem tendunt, neque quisquam potest Accii 3 18
Fulgentium armum armatus ardorem obrui. Primores procerum provocavit nominans, Accii 325 Si esset quis, qui armis secum vellet emere. Contra est eundem cautim et captandum mihi. Accii 541Cl porro Livii Andronici 5 sq. Naevii 12, 17, 29 48 49 Enni 7sq., 34sq. 61, 112, 214 234 285 286, 293 296 339, 373 Pacuvii II, 43, 67 68, 115, 116sq. 162 234, 250sq. 252, 324 Accii 49, 57, 101, 121, 134, 196, 254 478, 480 493-496.552 sq., 574. 578 658 sq. 684.
Allitterationi simillimam figuram praebet: Amicus certus in re incerta emitur, Ennii 388 in quo syllaba vel potius radicere in compluribus vocabulis iteratur. Quam liguram dixerunt Graeci raρ- -σλν, an nominationem Latini. Nunc ne illum expectes, quando amico amiciter. Facuvii 131 Quaenam sententia inest: Video ego te, mulier, more multarum utier, Accii 647 Ut vim contendas tuam is maiestatem viri, quorum alter o diligentissime formatus est' Irridetur scilicet genus feminarum, quae vim suam cum maiestate virorum comparent. Pallas bicorpor anguium spiras trahit Accii 307nescio an contineat ludificationem quandam. Non solum irrisionem, set iram aut vituperationem X- primunt hi versus:
Multi, animus quorum atroci vinctus malitia est, composita dicta e pectore Volvunt Suo, Quae cum componas, dicta lactis discrepant.
Opprobrium etiam inest Pacuvii v. 395, quem iam supra p. 20 attuli.
h Si tui veretur te progenitoris, cedo. Accii 76 Huius me dividia cogit plus quam est par loqui. Accii 152 Qui non sat habuit coniugem inlexe in stuprum. Accii 205 ferre exanclavimus Accii 269 dranni saevom ingenium atque execrabile. 3 Iamen haut fatiscar quin tuam implorem fidem. Accii 330 Perit in stabulo frenos immittens feris. Accii 416 Poena simul indicatur his versibus: Si te secundo lumino hic ostendero, Ennii 224
Nam te in tenebrica saepe lacerabo iam Pacuvii 158
Quaeritur, utrum versus iambici sint an anapaestici Lucianus Mulier praebet anapaeStos.
19쪽
Clausam et fatigans artus torto distraham. . . . neque era hominum pectora 'Fragescunt, donec vim imperi persenserint.
. . . cui potestas si detur, tua cupienter malis membra discerpat uis. Iussit proficisci exilium quovis gentium, Accii 599 No scelere tuo hebani vastescant agri. Iam hanc urbem ferro vastam faciet Peleus Accii 668
Nunc nonnulla exempla conferam, quae Vocem allirmativa
aliquam velut obsecro continent. Qualia quoniam perpauca in fragmentis inveni, hanc observationem postea diligentius pertractabo. Quae
His versibus inest obsecro: Non parvolam rem ordibor. - Ne retice, obsecro Accii 5 Quid istuc gnata unica est, Demonassa, obsecro, Accii 299'Quod me cumago expetens timidam e tecto excies PMe habemus: 'Atque eccum in ipso tempore ostentum senem Pacuvii 238 Atque eccos segnis somno et tartitudine. Accii 69 Profecto vocem continet: Profecto auquaquam est ortus mediocri satu Accii 618 Consideremus hos VerSus: Vos ite actutum atque opere magno dieite Accii 508 Per urbem, ut Omnes, qui arcem Alpheumque accolunt, Cives ominibus austis augustam adhibeant Faventiam, ore obscena dicti segregent. Continent iussum, qui ad quem directus sit nescimus Quid quis luerit, lati est quod versus perpaucas solutionem praebent. Sed quoniam hoc unum exemplum nihil demonstrat, plura alteram. Naevii v. 31 sq. f. supra P. 20.
Audi atque auditi hostimentum adiungito. Enni 113
Dico vicisse Orestem vos lacessitet Enni 136 asta atque Athenas anticum, opulentum oppidum Ennii 243 Contempla et templum Cereris ad laevam aspice. ΕXtemplo acceptam me necato et filiam. Ennii 355 Set med incertat dictio quare expedit Pacuvii 15 Facessite omnes hinc parumper tu manet Pacuvii 326 Postremo amplexa fructum, quem di dant, cape Accii 70 Sed memet calvor vos istum, ut iussi ocius Accii 382 abstrahite. Atque hanc postremo solis usurum cape Accii 507 0btorque prorim ac suppa torta copulas. Accii 575Adde similes locos, quos non omnes eiusdem diligentiae esse nemo
erit qui neget Naevii 2I-23, 24 sq. 27sq. 34, 6sq. Ennii 393
Pacuvii 47, 146, 208sq. 255, 283, 284-286, 341 Accii 187sq. 310 sq. 343, 481, 545.
Priscianus postquam in opere, quod inscribitur: De metris Terentit', exposuit poeta comicos in plerisque prologis et primis scaenis trimetris usos esse, id quod permultis exemplis demonstrat, quae nos quoque habemus, hunc usum tragicos etiam vetustissimos
adhibuisse dicit atque hos primos versus assert g 14 sq. : Utinam ne in nemore Pelio securibus Ennii 205
Caesa accedisset abiegna ad terram trabes, Neve inde navis incohandi exordium Coepisset, quae nunc nominatur nomine
Argo, quia Argivi in ea delecti viri ' Vecti petebant pellem inauratam arietis Colchis imperio regis Peliae, per dolum.
Nam mimquam era errans mea domo ecferret pedem Medea, animo aegra, amore ReVO Salicia.
Quantam Tyndareo gnata et Menelai domus Accii 609 Molem excitarit belli pastorque Ilius. Sol qui micantem candido curru atque equis Accii 581
Flammam citatis fervido ardore explicaS, 'Quianam tam adverso augurio et inimico omine 'Thebis radiatum lumen ostentas tuum P Accii v. 391 sqq. cf. supra p. 19 falso Pricianum attulisse puto, quoniam Cicero, ut supra dixi versum alio ordine collocatos nobis tradidit. Fraeterea fabulam non a verbis aut forte incipere posSθpatet. Qua de causa hos versus non respicio. Item Accii V. 98 sq. neglegam, quoniam dissoluti sunt. Cum initio labulae vel potius cum versibus, quo loquitur, qui
Andromachae nomen qui indidit, recte indidit Ennii det ortasse Ennii v. 107 sqq. quos iam supra p. 18 et 20 exscripsi
quoniam Vereus, quibus quis nomen suum prodit, non multo ab initio scaenae abesse OSSunt.
Neque aliter aes ses habet in hoc versu, quamquam dissolutus est: Ealvete, gemini, mea propages sanguinis Pacuvii 20 quo quis salutationem dicit. Sed quo modo versus compositi sunt, quos loquitur, qui exit scaena 2 tuo exempla inveni, quos ultimos Versus fuisse puto:
Ibo ad eam ut sciscam quid velit. - Valvae Pacuvii 2I4
Nunc ergo me Argo reseram, nam hic sum Accii 283gnobilis
20쪽
Neque igitur structuram eorum versuum, qui attingunt commutationem
Scaenae, neglectam esse a poeta Videmus.
Qui audiunt haec verba: Nam quod conabar, cum interventum est, dicere, lacuvii 65 Nunc expedibo, eorum animus maxime attenditur ad illud, quod sequitur. Idem sit his locis: 'EXSurge, praeco lac populo audientiam. Enni 13 Sileteque et tacete atque animum advortite: Audire iubet vo imperator. Id ego aecum fecisse expedibo atque eloquari anni 135 Certatio hic est nulla quin monstraim siet, Ennii 245 Hoc ego tibi dico et coniectura auguro.
Quae res te ab stabulis abiugat Certum Pacuvii 222 est loqui. cuncta expedibo id modo ius iurandum dabo. Accii 490Versus igitur hi quoquo omnes diligentiore cura facti expolitique sunt.
Tu pertinaciam esse, Antiloche, hanc praedicas, Accii V Ego pervicaciam aio et ea me uti volo: Haec fortis sequitur, illam indocti possidenti Tu addis quod vitio est, demis quod laudi datur. Nam pervicacem dici me esse et vincere 'Perfacile patior pertinacem nil moror. Ubi .ego et tu haec et illa ' quae personae hae sint, nescimus praeter Antilochum scilicet inter se oppositi iunt. Tadem ars disputandi in his versibus observatur: Iniuria abs te adlicior indigna, pater. Enni 114 Nam si improbum esse Chrespontem eXistimas, cur me huic locabas nuptiis si est probus, cur talem invitam invitum cogis linquere 7 Hector Vi summa armatos educit foras, Enni 139 Castrisque castra Troiani inferre occupanti
Plebes in hoc regi antistat loco' licet Enni 197
' Lacrumare plebi, regi honeste non licet.
Virtuti sis par, dispar fortunis patris. Accii 156 p. 20
Quoniam in Rhetoricis ad Herennium V 24 38, ubi hi versus servati sunt, nomen poeta non datur iidemque diligentissimo conlecti sunt imitantes structuram rascorum trimetrorum, etiam hi versus Ennii osse negati sunt. Ego eisdem causis quibus Ennii 6 107 sqq. cf. supra p. 18 adn. I commotus hos quoque Vetustos esse puto, ut hoc loco allem possint. loco tuetur J V len, large proposuerat O. Ribbeck, quamquam In editione tertiis curis recognita loco legit.
in porro Livii Andronici 12 Ennii 128 sq. 132 sq. Pacuvii 3 5. 270 sq. 288sq. Accii 19 sq. 220-222, 309, 382sq. p. 22ὶ, 11.539 sq. 547 sq. 619 Sq.
Tum nonnulla exempla alteram, in quibus Voce Sunt, utae omnes idem fere significant, sed quarum vis gradatim ascenditi considerantes, ut exemplo utar: Incusant ultro, a fortuna opibusque omnibus Accii 594 Desertum abiectum aulictum exanimum expectorant, Vim verborum desertum abiectum at ictum exanimum augeri videmus Neque quisquam erit qui neget, quo maior is sit, grmiorem esse sonum eorum Similia pauca asseram:
Ibi quid agat secum cogitat pensat putat. Ennii 297
Labat, labuntur saxa, caementa cadunt. Ennii 373 p. 21, ' Par fortitudo gemina considentia. Pacuvii 174 Obnoxium esse intimitum aut elinguem putes Pacuvii 176. Persuasit maeror anxitudo error dolor. Accii 349 Opinione factum est, quanto mitius Accii 377
Stirpem educabant, tanto ut reremur magis
Dolet pudetque Graium me et vero pige Accii II
Delubra caelitum, arae, sanctitudines. Accii 593Ρorro ad hunc locum pertinent, etiamsi gradatio non Semper eadem.
gravitate est haec exempla, Livii Andronici a sq.: Pacuvii 37. 80-82, 313sq. Accii 66, 206-208, 441, 442 458 sq. 549-551.
Ad extremum versus tractabo, in quibus hoc vel illud verbum. aut sententia maxime eminet. Ut exemplo utar, hi versus:
Unde sibi populi et reges consilium expetunt, Ennii 350 de 352 sq. p. 20
Summarum rerum incerti, quos ego ope mea X Incertis certos compotesque consili
Dimitto, ut ne res temere tractent turbidas vehementi sono enuntiandi sunt, ut vis Apollinis praedicetur. Eadem . potestas inest generi dicendi huius exempli: ' 'Qui templa caeli summa sonitu concutit. Ennii 372His in versibus modo magnitudo modo multitudo gravi sono dicenda est: Omnes formidant homines eius valentiam. Naevii 2
Late longeque transtro nostro fervere Naevii 49 p. 21 'Si qua potestur investigari via. Pacuvii 100- Nam solus Danais hic domum itionem dedit Pacuvii 173' Set hi cluentur hospitum inlidissimi. Pacuvii 194 Angues ingentes alites iuncti iugo. Pacuvii 397 Nil credo anguribus, qui auris verbis divitant incci 169