Bernardi Zamagnæ S. J. Navis aeria et elegiarum monobiblos

41쪽

Jam quo puto , p ὶ densae tenui quam differat aut1

Pondus aquae, tibi notum . isto discrimine rite Servato, vacuum certae iam molis alienum Ponderis & pariter certi manantibus undis Imple instans summo patuli tenus oris hiatu Tune tibi se insulae manifesto pondere pro deis Quod vacuo nuper veniens accessit alieno,

Rugmen aquae, proditque suum dum pondus, & ipsum Quippe gravis prodat simul aeris augmen , ibidem Si foret inclusus pura pro fluminis unda . Praeterea notum quum sit, globus ille tumescens,c Dimensus quippe ante), sua quae mole receptet In p Indicatur methodus adhibita ab ipso Lana in ma-tisterio nat. & art. Ratio ponderis aeris ait ille in ad pondus aquae non eadem a philosophis omnibus assignatur et Per quosdam enim es tit r. ad 7oo. aut 8oo. aut etiam ad Iooo. Heie vero assumitur aerem esse ad aquae pondus , Mi I. ad 96o. Parum enim nune refert exacta determinatio . Supponitur dein pes cubicus aquae esse pondo libr. 8O.ides unciar. 96o. nam haee est Romani pedis antiqui communior mensura , de qua Gilalpandus , im Riccio ius in Almag. Hinc sequitur aeris pedem edi bicum habere Pondus tinius tinctiae. Sit iam vias diamet, i pedalis capam Eo. librarum aquae seu unciar. 96o. Aer in ipso conten

etus .Ponderat Muciam unam ., pondus autem materras s

42쪽

Internis spatia incurvus: tibi nempe patebit sQuantus & esset, aquae si tantum , aut aeris intus Clauderet, inclusae vis undae, aut aeris unum Vincat uti gravior non ipse in pondere; at illi Qua tu cumque velis simul addita corpora mole . Sic aliis semper praepandunt lumina rebus Res aliae sociasque inventae prodere gaudent. Verum ne coepto frustra lassatus in ipso

Deficias , parvo moneo tentamina vase Molirique rudem , parvisque adsuescere curis , Excursusque breves tentare . ita major ab usu Adveniet vis usque novo curamque subire

Misi aliud vas Sphaericvm , evitis diameter sit pedum a s. cum nempe rit super cies in ratione Aptiicata diametrorum , jam ut I. ad as. Da 2 s. ad Cas. super cies prossibit; cir cum it a supponatur ponderare duas libras, luee altera super eies ponderabit fibras Iaso. At moles seu capacitas cum M in ratione triPlicata diametrorum , ut icta habeatvr, fiat, ut a s. ad 62 s. ita Gas. ad Issias. stare cum aer prioris υ s unam ponderer unciam , aer con rentus in hoc maiori aequabit pondus unciarum seu fibr. I 3o2. ω' unc. r. Igitur pondus vess seu δε- Fer cier seu Iaminae meralficae minus ere pondere aeris, qui in illo vase continettir, adeoque disserentia es lib. Sast. Itaque in totus aer e vase educatur, vas j-ium Decii de levius er it aequali aeris mole, is ascend pin aere ita , ut Mi coniunctum pondus lib. as. Di fumvale..t evehere . Haec sere Lana ; eademque meritodis

quaecum aue ἔatio patebit qxiaesta,

43쪽

.Audebit quam cunaque . vides, ut saepe per auras Quum tener insuetas nido jam praspes ab alto Gaudei abire t prius se circum frondo a tecta Exercet volitans, atque has atque instit illas Ramotum ad sedes ; mox se pernicibus alis Sustulit expertus , montesque & nubila supra

Tvolat, ac celeres vocat in certamina ventos.

Quid tamen haec exempla avium sequor λ adspice docti Conatusque q) viri egregios inventaque dia Sarmatia in gelida. postquam ille inspecta notavit

Per caelum spatia ampla & inaequales excursiis Astrorum . terraeque vices dispexir, & acer Componens versansque diu, quas repperit, Omnes Contulit inter se leges, subvectus in alcum . . . Uraniae curru caeli regione locavit In media solem ; qua ceu regnator ab aula Imperii vastos regeret moderamine fines

Nulli non aequus . subito stetit ipse viai Jam q) Nicolaus nempe Copemicus natus est Thoruniae

una ex Prussiae , ut nunc vocatur , Polonae urbibus, anno 1473. Ljus planetaria hypothesis olim , quemadmodum nonnulli volunt , etiam a Pithagora Samio aliisque antiquissimis philosophis usurpata fuit ; ut non omnino nova & ab eo excogitata , s ed renovata po-us, atque exculta se liciter censenda sit. Lege eleganti sisti m ejusdem deseriptionem in lepido illo Fontanellii dialogo Sur la plinatiIσ des mondet.

44쪽

Iam nimium longae fessus, viditque volentes Mercurium veneremque simul cum marte iovemque Saturnumque senem sua jussa secessere, & omnes Circum se unanimes volvi, tellure relicta. Indoluit deserta quidem , sed non quoque tantam Tendere vim contra valuit . quin fervidus heros Multa reluctantem frustraque hinc inde revinctam Corripuit e correptam immani turbinis ictu Impulit, astrorum nimirum ut legibus acta Iret & ipsa viam . quo impulsu concita sedem Deseruit veterem , quam tot regina per annos obtinuit; pariterque suo super axe voluta Auricomum solem rapido circumdare motu, Coepit, & adsiduo serri late acta rotatu, Iam trivia comitante unar quam nulla viri vis Α domina potuit, non ipse avellere frater . Tantus amor telluris i eam comitatur euntem semper , & exercens circum revoluta r choreas Bissenis illius iter , semel integer annus Dum cursum explerit, gyris ingentibus ambit. Quid memorem legesque viri servandaque jura , Omnibus imposuit quae certo laedere stellis 3

ri In hac signifieatione Manilius etiam lib. I. Am

nom. accepit hanc vocem . . . . a

45쪽

Errantesque vagasque suos ut clausit in orbes, Unde novus caelo venit decor' ardua nulla Usque adeo res est homini , si figere eerto Calle queat gressus, animique extendere nisus . Namque novas pronum inventis est addere rebus, Principiis atque e paucis, quae cognita constent, Nulla ignota patent, aliud quum discere pergas Ex alio , eque datis quaesita evolvere rerum , Paullatim claro donec se in lumine sistant . Nunc locus est liquidam curvis ex orbibus auram Extrahere, ut surgant imis de sedibus t adsisHeic etiam ; non te per longa exorsa tenebo . Nam quamvis modus haud auras educere simplex , Quid tamen ardentis reseram flammaeque calorem,

Hrgentique usum vivi , roremque liquentem ; uum stagili constans e vitro cst cognita moles Admiranda tibi Boylaea , haud pervia fluctu Illa quidem aerio, simul ae occluditur oris Subter hians aditus λ multa ergo canalibus arte Adpositis, ultro citroque meante cylindri Robore in insertis apte siphonibus auram

δssidue motam certant educere vale

E vitreo. illi instant: paullatim pillsus at aer Effluit, ac vacuas sedes magis usque relinquit. Tunc videas subter, via qua patefacta, flagrantes Extinguique saces agitari & fiamine chartas

46쪽

LIBER PRIMUS. I9

Ast initis ponitque apicem depressior ignis , Tinnitusque negant solitos muta aera ciere . Tunc, si sorte prius sit viva inclusa volucris Intus, eam subito cernas languescere, de alas Pandere de inissas , ac totos intremere artus et Jamque huc jamque illuc errantia lumina volvens, Extremosque ciens gemitus vix ducit hiuleo Ore animam sensim fugientem, aurasque requirit Nequidquam eductas. stat circum plurima pubes, Intentosque tenens oculos miratur : at illa Aegra cadit , clausoque jacet jam mortua vitro . Quid paleas plumbique loquar grave corpus eodem

Tempore delabi ' quid quae jam plurima possis

Aeris educti certissima credere signa 'Cur igitur tenuem nequeas hoc aera pacto Orbibus ex illis haurire t haud magnus ab una Parte aditus pateat, cui providus anze cavatos Adde tubos , bibulo qui ductu sugere possint Hera, paullatimque foras emittere, dc arcte Ostia complecti ; ne qua novus involet ipsun Inter opus, tota postquam vel sede recessit. Omnia nam turbantur 3 8c irrita vota querere Conatumque artemque simul, si rima patescat Parte aliqua vel parva . illa citus irruet aer , Lubricus atque iterum succedet sedibus isdem .

Nullo cessurus nisu oultuque labore est, , Illum

47쪽

Illum quamquam instes multa vi pellere contra obnixus, tentesque industrius omnia; rimam Ante fatiscentem vigili ni clauseris arte. Illa mali caussa est, illam citus obstrue ; neve Aut operae lentus p arcas , aut sumptibus ullis . Nee tibi se quisquam jactet prudentior auctor , Dicere neu coeptet , non ullo posse laboreTduci e curvis penetralibus aera torum 3 Sed fore, qui semper mancat subtilior , aurae Remulus aetheriae . sat enim est , si erallior ille Tiuuat arte cavis eductus ab orbibus. aether Qui remanet, vix ipse suo cum pondere quidquam Exiguus tenuisque addito vel deprimit orbes Subter agens , luci puroque simillimus igni . Ille etiam longe metus absit, ne qua fluentum Rurarum vi sublatis, vacuisque globorum Parietibus clades nascatur, laevia rumpens Claustra, atque immani dissolvens cuncta fragore is Non etenim tenui ingentem sint cortice in orbem Curvati, fragilique globi de corpore vitri , Aerii tranare parant qui gurgitis undas. Deinde etiam quum sint omni de parte rotundi Retix ini pulsum circa fluitantis ad omnes Accipiunt aeque partes; visque undique nisu Omnibus in punctis aequali affusa seritque Defenditque globos eadem . quantum illa saligans Irruat

48쪽

. LIBER PRIMUS. SI

Irruat hinc pulla valido, tantum urgeat illinc Nempe opus est contra , seque ipsa elidat inani Impete . nequidquam alternis sic ictibus aer Huc aditum quaerens atque huc, quo sive subire Victor, inaequali seu nisu insistere possit ,

Circum eriat, pulsatque errans innoxius Orbes, Nec tamen expugnare valet. nu 'tiam via certas

Qua subeat ; nulla aequato pars aspera dorso , Quam magis impellens foeta compage resolvat . Erg globus quamquam vacuus, penetrabilis ictu Non tamen aerio est . nam se nectuntque premuntque Mutua particulae atque haerent simul arctius, aequum Curvata quo mole magis glomerantur in orbem . Idcirco longisque cavus sinuatur in arcum Porticibus curvum sornix; pontesque minaci Impositi fluvio juncta testtuli ne flexum Quo melius reserunt orbem , super addita sorti Ηoe stabiles melius quaevis ingentia tergo Sustineant onera, dc nullo incumbente fatiscant Impete dejecti . crebris adsultibus urgens Subter aqua oppositas moles evincere tent i, Spumeaque albescat a valido super ungula cornu

Pulsa sonet, magnoque gemant sub pondere plaustra, Volvanturque ruantque ; immoti mole sua stant. Forsitan & quaeras a quot sint, aut parte carinae Qua vacui jungendi orbes t seu quattuor adde, sive

49쪽

Sive etiam plures , si plures exigat usus sAut malo, aut potius navis latera ardua supra Hinc atque inde pari sese inter limite longe Semotos, ne qua possint se tangere parte, Inque vieem crebris & laedi & laedere plagis , Dum vacuos sert aura, & motu concitat acri . Seorsim quisque natet; nec primo impendeat alter Ritior; elati hine aeque tollantur & illinc Aera per liquidum. meims libratur & ipsa Tum ratis, & paribus nat pendula viribus actas

Nec metuit ventos, nec iniquos aetheris aestus .

Illud in his rebus tibi restat dissicile unum

Atque novum , tanta nimirum effingere curvos Mole globos, non tantum ipsi , verum addita navis Uectorumque manus mercesque ut pondere cedans Aeris exclusae spatia cxtra concava massae. Scilicet immani turgescant mole necesse est, Immensamque trahant alvum, laterumque cavatas Compages; ingens late se machina tendet. Tune cede tamen: semper timor ardua fingit, Quae nova sunt, nullique prius tentata: sed acer Cuncta labor vinei t. praeter sua litora nauta Nonduna alias nossent oras , nec caerula dorso

Vclivolas ferrent classes; nisi primus Iason is

s Iason huic poetice dicitur primus navigasse .

50쪽

Audaci spernens animo syrtesque minasque Horrificas ponti validis implenda dedisset Uela notis. duce quo patuere illa invia nerei Claustraque & insidiae, quae tot per saecula gentes Terruerant falsa pavidas formidine mortis. Ille alta in puppi velatus tempora lauro Hortatur socios argivae robora pubis , Accenditque animos: illi urgent aequora remis, Attonitae spumant undae. volat acta carina Phasidos ad fines , ubi dives ab arbore pendet Uellus, Sc auratis perstringit lumina villis Iam male desensum , vigili custode perempto. Ite animae illustres, factis extendite seros Nomen in aetarum cursus. jam culmina notaVanescunt, patrio & matres in litore flentes. Invalidique senes . vobis en ipse tridenti Pandit iter Neptunus : eum comitantur ovantes Nereides, Beroe, Galateaque , & aurea Xantho,

Nesaeeque & Phillo doee, delphinibus omnes Invectae , sparsis omnes per colla capillis 3 Cymmodoceque, Thetisque soror jam saucia flammas Pelea jam tota suspirans anxia mente. rὶ

quum nihil ejusdem expeditione apud poetas celebratius it. Ceterum cui sit primo navigatio tribuenda , certatu sapientes , Or adhue sub iudice lis es.

Fuit enim etiam Peleiis tu argonautica expedi