De activa medicinae scientia commentarii duo. Quorum primus de salubritate non modo tuendae sanitatis, verumetiam producendae ad multos annos vitae rationem modumque docet. Alter vero universales, qui ad morborum curationes pertinent, canones explana

111쪽

nemoriae mandauit lib. 2., Plinius 23. nant Cercalis quoque est, sed minus insal ris cari consectio Quam pro abstemijs Letius describit lib. tis Dent i , id est echar, siue sicera, siccundum Diuum Hie-γnymum omne potionis genus comprae-endit, quod inebriare ponit bibentes. De naturalibus inanitionis speciebus. Desari cisis uacuationibus ad tuendam sanitatem necessarist. Praeterea de corrigendisse si, crepat satietate, cibi in stomacho corruptione Des lithora

V m esse bibere necessaria

Animantibus sint, has autem res subsequatur nutrimentorti Comcoctio, 'anc excrementorum 'eneratio. Quod vero assumitur, Corpori non totum assimile fit, quod in consesso est, ut ait Ges.lib. de dissolui. coni. Quam brem natura non selum cxcernendis e crementis instrumenta instituit, verum tim 'trumentis etiam facultates inseruit,quibus

icitata quaedam ad se trahunt, quaeda alijsransmittunt, quaedam excrementa eXpebs lunt:

112쪽

81 DE ALUBRITAT Istunt ut pote, primae concoctionis xcrementiun per intestina excluditur: secundae.

quae in iocinore fit,maior excrementi par Per urinam, reliquum per lienem, sellii vesiculam cijcitur Excrementum auten reliquarum duarum digestionum per halit tum, seu insensibilem dis lutionem disssipatur, necnon per sit lorem, per illuci sordidum, quod partim per meatus sensuit

apparentes, 't est nasiis S aures,partim pei: eos qui sensum eiiugiunt, Vt cutis pori, Cui iCernitur: luandoque Vero per ea quae suntlpraeter naturam, Ut per abscessis diruptos,

aut per id quod sponte ex corporis addit lmento oritur, ut sunt pili ungues, uti x sertur apud Galentici. de t. foc uicennam p. primi. Mulieribus itidem certo tempordi salubriter effluunt muliebxia, .aphor. 7. Quibusdam quoque viris praesertim hepoticis,haemorrhoides magnam atrae bilis cor i iam effindunt ob idci securi reddunttia la pleuritide, peripneumonia, phagedaena,

surunculis,Varis,lepra,vitiligineq; Vt testa itur Hippocrates .epi.& lib. de humo. Ita ilnaturae opus coitus est, nullumq; evnatu ratibus operibus nocivum cst, ut lib. . ait Aetiu

113쪽

Aetius. At verius consere,qui corpus aetateo lorens 1.dest scalidum, humidum tem tamento, 6. eiusdem, in statu medio est modicq repletionis N inanitionis,caloris sigoris, siccitatis atque humiditatis , ii ruallo repetita tam longo, ut exolutio no

quatur, ipse qui utitur se ipse leuior esse

ciliusq; spirare videatur, 3. ar. p. Vbi enim mine vasa abudant,abundant autem his, ut calidis, humidis sunt testibus 2. .p. ecesse est ut semen excernatur,vel in ali am qualitatem degeneret, quae grauissuna illa symptomata, inuehere selet, quoruGalenus meminit 6. de o. affit silea quod ctiam morbis venus utilis est, qui ex pituura procreantur 6.epi. lui quoque profli uia inueterata aliquando per Venerem re- siccantur, teste Actio lib. 3. Coitibusq; prumis plures morbos sanari prodideriit Hippocrates .aphor. S. Scribonius,Celsius, Plinius. Veruntamen praepropera Venus praeter naturam esse videtur, ex repentina, quam insert,corporis mutatione,ut ait Me napius. Etenim ex synephebis viros cons

stim esticit. Quod S Martialis indicasse Liletur his versibus: r. Inde

114쪽

Inde tragus, celeres pili mirandas mat, Barba, nec in clara balnearice placent. Inimodica etiam venus viris,omnibus nocentior est, nimirum desiccat, fiige facit, hoc est, facit consenescere. Quod Aristoteles probat, lib. de lon.&l tae se lnectus cnim sicca est. Plinius in venero duos obisse patricios inter mortes repentidit

ira commemorat, T.nat.histor. Mulieribus CO latrarium accidit.Nam si crebro viris mi, sceantur,magis valent,ut scribit Hippocra tes, lib. de seni genit. Harum i venus est

xcisi magis stera si credimus Hesiodo iii

'Flagranti temporis e luFoemine Venus est seu magis esse sexu, Mitis ista, iris, saepe accita relanguet. si semina , cxcrementa singula sciem pestiue modera te i cxcernantur, salubria sunt. Si vero cishibeantur , vel moram in corpore diutius trahant, putrescunt. Alia, ut inquit Calenus . na.Vir.spaci breuiore, alia longiore. Mamobrem ea expedire &cuocare idem docet, p. te .s per retentrucis cauis contrariam causam admotam. Proinde ambigitur, Num

115쪽

Num ad tuendam sanitateri euacuatio artificiosa opus sit. Nam illa motionis species, quς ex phat acum fit, ad sanos non pertinerἡ post atonem fatetur ipsemet Galenus . de cfilani, inquit Hippocrates, dum catharti Eis purgantur,cito exolvuntur, a.& .aph Sed hycit vera sint, de bene valentibus di a cile oportet, qui inculpatum corporis habitum habent, quiq sibi vivunt,in ante ibum corpus animum exercendi. ci bi bene semper concoquendi curam habent. Alioquin qui conuenientem victus

rationem non tenent, Vel propter inten perantiam, Vel negocia, Vel corum igno

rationem, quae fieri opus est, quantumuis ianivi bene valentes,a morbis tuti esse non possunt, nisi alui per interualla ducedi pro uidentia, M potentioris etiam aliquando purgationis se, sanguineq; misso in tenia pore, Mopportuna medicamentorum o tione, quae concoquendi, attenuandi, ab stergendit vi polleant, ut lib. de euch G lenus scriptum reliquit Adde quod pleni ludo traq; in illis,qui res consuetas adhuc iactitant,per sanguinis missionem euacum

116쪽

da,lib. de phleb. Quod i ad praecautionen .

pestilentiae sanguinis duas libras crus scal pendo Galenus sibi detraxit, ut memoriae prodidit lib. de praesag cxp. confir. Idem ad

uersus varias imminentium morborum in Iiurias , Vcrethlebotomiam, vel purgatio fuem sanis conuenire, cum Hippocrate a Isumat, 6.aph. Com. Zό lib. de cathar. Sed lAuerrho 6. collec. minus placet,quae quo lannis in bene valentibus sanguinis missioni aut purgatio, quam qua septimo quoq; an i ii suscipitur inuoniam raro, Vt inquit, nisi certis circuitibus accidunt morbi, aut Inon longe ab ipsis. Ex quo, ad annos alla dere climaterio videtur, quos Maternus

et .matheseos fatales homini, valdeq; perbiculose dicit. Itaque de his euacuantibus, quae sanis

dicata sunt, quaedam aluum btuunt, nonnulla vomitum ciunt, alia urinam prouocant, aliqua sit lores mouent, alia menses ducunt, quaedam ex aequo atque ex accudenti niuersum corpus euacuant.Bene Valentium etiam sunt, quae leniter aquosam pituitam muccos a capite vacuant, tis in apophlegmatisini, crrhina, piamica. Aluum

117쪽

Aluum autem emolliunt de cibis mora, erasia, pruna persica praecocia, ficus CL m, iuglandes virides do id aqua in cratae N pelliculatae, amygdalae, vae m. Ium. Sed pruna in melicrato decocta, suo. aqua saccharacea,abunde molliunt,& mul-

magis si melicratum subserbeatur,vel vianum dulce superbibatur,siq; prandium non tim, sed aliquato post interuallo inchoetur , quod est commune omnium laxat

rium praeceptum 2.de alim. Ad idem comserunt holerum iuscula multoridulat olivo condita, videlicet maluae, betae, atriplicis, chaliae,spanachi ,borraginis,buglossi, bras sicae, thymi, hyssopi,mercurialis,Vrticae,c curbitae, soliorum lapathi, sambuci, ebuli. Liquor lenticulae liquo scenigraeci cum

t melle haustus exturbat omnes prauos h mores in vijs intestinorum retentos. Radi cula bla prima mensa sumpta ex garo, aluuducit, idem facit ius cochlearum, χοncharum,i succus ostreorum potus. Ouaq; serbilia, nactaria pleraq: omnia recentia cum melle vel saccharo,serumq; lactis cum

sacchar aut melle tribus ante prandium horis sumptum Itidem praestat ptisana, in

118쪽

88 DE ALUBRITAT L squa pauxillum herbae polypodi serues acti sitisseniliter hausta di myrobolanus vel sti

qua AEgyptia conditae, cadem hora come sis, d quae subscribuntur miscellae. hi conseruae florum violarum drach.iij. medulla cassa traiectae per setactu drach j scrup muccaginis se psylli drach scri .mia :sce.sumat drach.j.Vel drach.X. ante pastum Aliud, conserua prunorum di myxarum de forum borraginis n. drach .manni liquatae in decocto radicis dulcis passarum i ricarum , dein traiectar per cilicium drach.

Ast ingentia quoque statim a cibo cxlii lbita, aluum praecipue illorum, qui infirmo sunt stomacho laxant, velut sunt pyra se

ba,cotonea corna, mespila. In hoc insuper Congruunt enemata mollia, quae ex relatis

holeri iusculis,lutco oui, accharo, melle, vel cx solo hydraeleo composita sunt. Sed siccioribus, gracilibus, ac imbecillis pii guiora, crassioraq; prosunt Cataclysmata. Contra plenioribusi humidioribus in gis falsa S tenuiora,vi vult Polybius.Balani saccharo, vel oui vitello cum sale,vel, dice et olivo liti, vel arido, vel stipone, Vol

119쪽

di ex thymo cum melle crudo, vel ex hoc set cum sale, vel nitro serinantur. Vcntrem praeterea clementer subduciterebinthina instar oliuae per se, vel cum quo habarbaro a coena hora semia de- 'rata Ad idem pollet aloe trium cicerum agnitudine propinata. Sed de hora dubie hibit Paulus: nam lib. primo coena assi iere,& lib. 7. mane date constitit. dat, in hii vesperi aloen exhibent,aut secundi bum,nOXam inserunt,quippe alimentum 'inumpit. At vero diuersum innuere vi Etur Nicol Alexandrinus in suis comp.&luicenas 2. cano. Penthalcon sequaces.

Vomitum non conserre ei, qui proba

s ctus ratione utitur, Avicennas retulit, .rimi. Sed his bene facit, quibus corruptio aborum in ventre accidit, qua sponte in iuum non descendit, He t. f Et in cibi fa dio,ob pituitam in stomacho redundat

m, .nataVir. d p. Eginetae. Similiter in udorum humorum curatione, qui seli inestant,ut occi Galenus: non item ubi a tudinis affectus cum praesentia crudorum tumorum abundat, quoniam cauere in ra-lius trunque reuulsum oportet, dc soras

i 1 crud

120쪽

9 DE ALUBRITATI scrudorum, intus mordacium, . de .

Estate vomitum indicit Hippocr. q. api

N 6. bile scilicet redundante in stomatcho Celsus ii, p. eum hyeme procurat in tgis, quia ventriculus per id tempus pituit

grauatus est.

Ad vomitum facilem citra i molestiant cxcitandum coducit secundum Galenunt Polybium corpus excalfaccre cursu, aulcita ambulatione, quo succi diffundantur vasa i laxiora fiant. Sed crassi ieiunii me dio die vomere debon potui sumentes sol squicyathim decocti incidentis , ut est vo mica potio ex radicula, qua recipit elix tionis corticis raphani unc. v. oxymelliti iVnc j. propinetur tepida. Quae enim tepid: sunt, venti culi firmitudinem distatuunt, 8 ther. Primum lente, mox cititis potandi

cst, ut tempore mediocri contineantio tum, tempestiue ad vomitum exciten' tur. Etenim si initio bibant cytis,mox eus ment,priusquam expediat Tenuiores a

gis i imbecilli a cibo vomitionem ita movebunt Lot calida, varias epulas stimet , Ut plus ingeratur Nanq; simplicia eius icim, specie celerius implent, vel quod inuicen lix luctant