De activa medicinae scientia commentarii duo. Quorum primus de salubritate non modo tuendae sanitatis, verumetiam producendae ad multos annos vitae rationem modumque docet. Alter vero universales, qui ad morborum curationes pertinent, canones explana

101쪽

prcsccat,sitis autem est appetitus humidi. 2Estate cibis demendum ted parum irpe de his dandum, ut considit Galenus phor. coma8 frigidis, humidis elixis litendum, ac dilutillime potioni di ciei lum,ut corpus molle frigidum seruetur, et ne qualidum euadat,ut tradit Polybius, ut sub ribunt Galenus fagineta Perlutumnum cibo paulo pleniore, sicciorest, quam aestate, minus, scd meracius bibe dum cst Melancholicis siccisq: viis abstu

nendum.

Non dispariliter potus ratio ex corporis statu sumenda etiam est Merito sane da mnatur mos, qui olim suit ut ieiuni bibo. rent,& potus vini cibos antecederet.Cuius

Causas affert, cxplicat Conciliator dii

-i rentia 18. Et vicissim esse atque bibere in cibationibus pia cipit,vi melior cibi pol tu fiat commixtio. Nec inalienum sue peracta in ventriculo cococtione magnum ante coenam haustum bibere, quo ficilius ad hepar cibus illabatur,iuxta illud SalemGranorum . tametsi aliter interpretetura

102쪽

potu incipe eaenam Semper tamen is potionis modus es Idebet, ut m in ventriculo innatet potu nec fluctuationis ullius sensum inuehat, it 1:lGaieni consilio credimus, .ster. Quarca

omnino repudianda ais inposiacam gem bibendi mensura: de qua retulit anitus, lib.d hon.disci.quod prima cratera Mad sitim iobrietatem facit, secunda adthilaritatem, tertia ad ebrietatem,& quarta

ad insaniam Huic dictum Macrobib,cibus pracitos potus loquaces reddere solet. Etsi

vero famem vini potio soluat, 2.aphor. 2I. non tamen omnem, sed morbosiam, nec eam,quae ex inedia,alui profluuio, hae mominagia, aut alia cuacuatione accidit. Qui enim ob aliquam id genus causam surivi, si vinum ante cibum ingeritur, conuulsionib.atque deliri is confestim corripiuntur, ut scribit Galenus in cona.Potus igitur non ramis, sed sitis remedium cst quae est appetitus frigidii humidi, ut definit Aristoteles i. te animal potus ergo actu vel poteti infiigidati humectat. Iure ideo nubium minia calidos potus sequi,cosq; haud naturales este dixit Plinius,χ8.nat.hist. Po-

103쪽

is deseri cibum per corpus Vt ait Ioannius in sag. Nec male Erasistratus humuirum cibi vehiculum esse apud Plutarchum sympostestatus est. Potus praeterea dissi-itur ab euentis. Est enim liquor,qui sitim

dat,i mansas in ventriculo cibi particus permiscet, quas ad iecurvi vasa conseris desere. Igitur potus triplex : unus alte-it, alter permistet, tertius desert Potus em vel nonutrit,ut aqua,lib. de bon. aqv. nutrit, ut vinum, .de alim imo po-atum, pyratum, brbatum, & Zythum. Aquarum quae bibuntur quinque gene- fa,coelestis,sentana,putealis, amnica, si et 'ans,Vtib.3.computat Aetius. Fluuialis &lamina omnis mala,Nili aqua excepta, eOlem attestante. Sed Galcnus primo aqualum bonitatem a tribus cnsibus aestimat. qam visu lyncera esse, ac perlucida, gustu odoratu nullam per se ferre qualitatem lubet. Quae cito caletri refrigeratur,leuis ima est, s aph.non pondere lancis, scd te- auitate partium riuia ventrem nonar iat,& cito permeat, ut interpretatur Gai P aus inibi, lib. de ptisana. Sane hallucinan γ' sicut Vriturio visum est, lib. de re miliuo tari

104쪽

tari,qui imbrium aquam maxillic pristiani

ob id ipsum quod leuissima sit,ut uisubiri

potuerit,ac pendere in aere. Hac enim resone nities glacies, quas constat imbribus csse leuiores, in aquam solutae praeseri deberent, quae tamen .erito repudiana tur. Quod vero coelesti sit sontanabrior,iusto volumine disputat Turinus.

Cur autem puteana deprompta,si in codem puteo pernoctet, frigidior reddatur quan a Plutarchus 6.sympos sed rationem non satis explicaroe videtur An est, quo aer noctu rigidior per antiperistasim epidiorem putei aquam in alto reddat eoq si deprompta sit minus tepida, fi igi idior. Non mirum quod ait glareas pluitibbi l laminas in aquam iniectas eam frigi, diorem enicere quod i magis mirum ta .cuit, nitrum videlicet,quod calidum apparet, frigidissimam reddere Solet enim uvaqua agitari ad Principum delitias, ut aestibuo tempore frigidii is bibant . quod in hac vinum vasculo demissum, impense instigi

detur. At nitrum quo utimur,Vetere igia raste Bras auolus testatur Aquas camporuimul plurimum salsas esse, perhibet L. de re

105쪽

apud Florentinum Democritus. Eas ro quae in montibus sint, aut imis ipse- an partibus staturiunt, dulces. Nam NMmpos per totam diem occupans humo-

m ex ipsis mulget, in vaporem dis uiuit. Quo sit, ut quidam campi penitus

luis careant.Verum in quibus aliquid, iquitur, id salsum reperitur, leui ac dulci ipsius cosumpto, ceu circa mare COI t. Ac ibi Paxamus aquarum amaritu-nem mendare docet corallio contu reet, aut ordeo contu & linteolo illitiato in aquas posito Mirum quod aiunt fiosem aquas amaras dulces fecisse iniecta inododaphnes virga,qua comesta iumena extinguuntur Aqua corrupta emendar coctione aut distillatione. Itaque disti Latione ex terra ubiq; aqua haberi potest, essentit Cardanus. Est etiam aqua omnisnelior cocta,quam cruda.Nam, sentana, nixation ad meliorcii naturam permu- atur, a. epi. Com. .nisi longius decocta sal a reddatur, 3. alim. Vitios, quoque reme

dium est,si decoquatur ad dimidias partes t asserit Plinius i.nat. hist. C. 3. Quoniam Midu heterogenea seiungit, 2.de . CORAquis

106쪽

Aquis insalubribus bibendis etiam teri inspergitur pulegium Ruci Aquae siditas aestate non solum iucunda, sed etisalubris paratur, sic videlicet, in lagenistreis aut stanneis condita, vel argenteis, malluvio aqua pleno, in quo halinitti libdisbluta sit, Massidue mota, immergiti

glacie quoque imposita,& iesue circu i

admota refrigeratur.

Vinorum differentias colligit Cal.3.L

re virtute LX colorc, album, nigrum, sitium flauti,& rubcum Consistentia, quo esum , tenue, crassum, lorum medium: Custu dulce, austerum,S horum medium: inspidum, acre. At praedulce sub vini natu ara non complectitur Aristotcles. .meteo.l 3. Problem. 24. quia non est aquae spe-lcies humidum halitum spirans Proin sit lcum vinosum, id est, saporem odoremq; Vini proprium non retinet, neque poten itiam ctenim inebriare haud potest. Odo ire alia quidem boni sunt odoris, alia non boni, sed serientem quandam, insuauem nacta sunt qualitatem alia vero sunt in odora. Facultate vel est polyphorum, olb

107쪽

phorum, vel medium. Ad multiserum

ent vinum vinosum, sumosum,odo, aromatite, murina, id es , vinum seu odore condituria,ut Pollux expo- ωHermolaus Adynamon produciturpiana vite,moschatellum nuncupat Pau-ierum est quod ut bibatur, minima eget u perinixtione. Huius generis est album. linorum enim alba nulla calida, Iz.thentilla dulcia,lib. de euch. Fatetur tamen alia od album vinosiim esse, de plac. Albo toximum subrubellum. Sed imbecillum uod cibarium vocant.Huiusmodi est molle Theophrasti, G. de cau.plant quod ceriter purgatur consistit. Quod a vina- .eis post primi vini expressionem distillat, accinale nominat Actius, lib.is. Lora lo- s acinis fit. Posca vel pusca lora est, vel

'craton, ex aqua laceto mixtura Vi-lum muscidum quod mucore resipit Acia uni quod coacuit. Vappa odorem sapo inq; vini amisit. Fugiens in dubium,& initium inclinas cst.Consistens huic contra una, Vt retur Budaeus Ex tempore dis Gentiae sint accidentales, non propriae nil mustum, antiquum, medium. Existi

108쪽

sto conficitur defrutum, calenum,sapa,se sueum, mepsema, mulsiim, quod, cta vocant, ut inquit Ruel vinu sex inhiesium quod Auerrhois s.collect.. vetustini reputat, medium est. Aliter Galenus

vinum sex annorum commedat, tanquali medium inter nouum Mucius, Z ther. Si

bo viri meminit, quod ad nonagesinumn uni perdurat. Id l: in vasis minime pii caris , di 1i.geograph. Vinii vetustate fusi calidius Galenus ais at .s sorsan quia i

longa mora aquosam cius partem austerili Ceu longissima saporem dc odorem absit δmit. Quo fit,ut vetustissimum non ampliu ilvcra vini natura obtinere videatur. Qin mi

pars Muabilis resoluin sit, vino is te sapor

odo evanuerit,at litam a proprio ,quod ipsim sustinebat calido sit destitutum, vi rod e sentit Coni aderius Vinum musὶ tri uo gradu calidum asseritur,si de gener se suevit,octauo suam mediu aetate secun do recens vero pruno. Caliditati propo ti inore odet coxas sed nouellum Aristotcli magis calidum incitur, atque frigido

CDagulatur .mete0.minus autem calidum Galeno putatur, quod natum sit a diei,

109쪽

dum pituitam coni. lib.denat.hu PO inter omnia vina sanguini generando commodatissima sunt rubra crassa, nigrid crassa, cu quadam dulcedine. in rubra,nigra crasta astringentia Hisinus, candida, crassa,acerba Minime o tum alba tenuia Crassa tardius , tenuia tra citius perficiuntur, distribuuntur,

alim.

Hi Horum securior usus sq; maxime con ruunt, quibus crassus in venis humor colinus est Si frigidus, acria di vetusta Con- niunt. Si non sigidus neutrum prosumat Graveolentia, insuauia odoratis con raria sint, quae humoribus probis geneandis potiora dicuntur, d caput tentant.

ib. te cuch Quare diluenda per horulamatequabibantur. Sic enim minius tempo-ata' minus fatulenta x duntur, iuxta tonsilium Mosis ad Sullanum Vina omnia Vitandi, quae vitiata sunt aere, vel secula, ut vappa, muscida, di fugientia. Haec feci Propinqua plurimiti scruoris concipiunt,

deo ossiciunt capiti,ut ait ValescuS. Q Uam

abrem media vini pars praestantior est , si zut olei summa d mellis infima. Quod de

clarant

110쪽

clarant Plutarchus .symposti Macrobi . Saturnes. κρῆμα Ccis est diluta potisiue inii copiosiore aqua dilutum. Lor

Dioscorides concedit aegris, quibus timc noxam vini, a longa aegritudine se recligentibus Mustum flatulentum, concocti difficile crassum, hoc bonitatis habetiquod ventrem subducat. Cuius siccessui

priuetur, maiorem noxam potum adfert

Vinum vetus plusquam par cst, excalfacit lib. le euchy. Medium igitur praecellit Esliautem omnino medium quod intra quimiquennale,& decennale existit, .de compim sec.gen quo per secula caruimus, nisi inlvini'tate menses pro annis cum Averrhoc intelligamus. Abst inere ergo tam vetustorum potu, vsicut Ac nouellorii nimis expedit. Illa siqui-: dem plus quam par est calfaciunt. Haeci

ro nihil prorsiis caloris excitat, ac vix con coqui possunt. Tantum abest ut ciborum concoctionem adiuuent. Solaq; novellis lubriter bibuntur, quae substatia tenui praedita sunt, ut ait Galenus lib.de cuchy. ythum d Curini reliquosq; cereales potus flatulciatos, maliq: succi si Dioscorides It

memor