De activa medicinae scientia commentarii duo. Quorum primus de salubritate non modo tuendae sanitatis, verumetiam producendae ad multos annos vitae rationem modumque docet. Alter vero universales, qui ad morborum curationes pertinent, canones explana

221쪽

es infirmat naturales, lib. te virib. cor l.via hos csoluit m .daer Tristia auditu horro

rem , aspectu lypothymia cilicere possunt. ipiciique enim quum homines laqueo strangulari viderent, ipsi defecerunt, Vt .prob. .retulit Aristotcles. Tinior fiduciae contra rium est, horum certe contraria sunt obie- , .rhetor. Et adeo maleficus timor est, Xenophon . Cyropcdiae assii mei vehementiores csse sermidinu cruciatus, quam vllae sint pressentes aduersitates Inveterata sermido a tristitia non disteri, de Ca pul. Si timor de moestitia longo tempore perse ueren non modo atra bilis significatur. . sed etiam inducitur, ut colligitur s. hor. . con 23. Repentinus pavor quandoque perimit. Id quod blet contingere, quando debilis suapte natura animula fiat, valido pathemate consertim extinguitur. sus Catur. Etenim extinctio flectum ex res ita geratione ortum consequitum suffocatio vel o concursum sanguinis uniuersi ad ipsi 1 principium, ut illi duo coaevi tradunt a lanus .deia.sy.& Aphrodiscus prima Pro

. Sed qui fieri potes , ut metus qui actu- . tum

222쪽

tum subito ue sit, quartanam febrim abit gat, quod asseruit Razes 8.coni. An quoi

per timorem calor contrahatur, unde refrigerantur metuentes per summa corporia tremunt Et quod caleant per intima,caloris scilicet introrsum contracti essicienti: sitiunt. Atque aluus pleris' effundi solitest, ut tradit Aristoteles 27. Probi. Eadem, vel non adeo dissimili ratione eorum qui ob copiam aut mordicationcresingultimi, timor suffciens ac essicacissima esse medela potest, ut Avicennas autumat,decima tertiitcriij, Viaticus,quo-lniam per alui fluorem metusi materiam ad ocum sebris confluentem auertit,ac a ventriculo mordaces succos deturbat, aperinde quartanam curati singultum. Ira timiditati contraria est quia exigia proficiscitur .Probi. i . Mansuetudini etiacontraria existit r. rhetor mansuetudine nan i sustinentur infesta, ut ait Aristoteles lib. πιναροτῶν Est autem ira seruor caloris in corde, cum ultionis appetentia 2. de .sQuare non parti iuuat effoeminatos&pusillanimes,ut sentit Dilucidator 8. Prob.Hali quoq rhodoam per iram vehementem

concit

223쪽

ci concitatam persanauit militem valido algo- rire iam congelatum ac rigidum, ut testatur in Com. 3. ar. p. Excitanda igitur est in frigi- dis affectibus & in his quorum cord caput natura tigidiora sunt Vitanda vero, quum

ςψx ' pux naturali intemperie supra mo

dum calida sunt, aut calido affectu aduentiti laborant. Excandescentia, inquit Ga-- lenus 6.epi. Com. . COris pulmonem Ontrahit, gaudium Vero relaxat. Si ira ratiocinatrici coniuncta sit, ut G lenus sentire videtur i. de plac sq: omnia pocentia animalis opera in cerebro XC ceantur ut idem in T. imauit, Corininium perturbationum organum dici nequit, nisi huiuscemodi pathemata ad cor reserantur, propter spirituum ad interna 6 exteriora motum. Rursus iram Calenus ab iracundia separat. Irati, inquit p. epi. Com. 2. sint magnanimi, 'umilium rerum Contemptores, iracundis maxime contrarii hi enim

quia temperamento sunt frigidiore,& dissi cile perspirabiles,pusillanimes, nec generose, viriliq: animo sunt. Sed alia Senecae vi detur sententia lib. primo de ira Apud que ita scriptum est,Ira quo distet ab iracundia,n apparI93

224쪽

apparct, quo ebrius ab ebriose,& timens i timido. Iratus potest non esse iracundus Iracundus non potest aliquando iratus nos cum hactenus Seneca Res agari Galem etiam videtur, quod Alexander Magnuanimosus,si quis alius unquam sitit. Qui ob

multum innatum calorem,Odorato corpOre, iracundusq; .sympos a Plutarcho pingi

tu .Et si vero Galenus iracundiam non pro irae excessu, veluti Aristoteles r.ethic sed pro veloci ad iram inclinatione accipiat,es tamen ubi cum iracundia iram confundat, iracunda inquies animalia lati pectoris suntlta calidiora, . de placitis Hippocr. 5 Pii

Anxietas, quae N angonia dicitur, curn sanis, tum aegrotantibus semper noxia sed verecundia quamuis iuuenili aetati tantuni Conveniat,ex sentcntia Aristotelis .cthic. Conferre tamen potest clericis, pallidis, decoloribus clunim pudore scitis natu resis calor augetur z. testis quod in vero cundia primum intro agitur animalis potentia motus. Deinde rursum bras celeriter versiis, 1 .de caus*mp Ncoaliter relata corpus nostrum patho

225쪽

inata immutant, nisi quatenus sunt spiria tuum,naturalisq; caloris motus causa,vi ex plicat Hali Rhodoam .ar.par Immutant autem non tantum ad primas, sed etiam ad secudas qualitates. Nam pallent, qui metuunt rubescunt, qui gaudent erubescunt quos puduit,ut ait Aphrodiscus prima prob. II. is. I . Non dispariliter alterant phantasia: sensus,lib. de motib. animalium.EXtimatio

nes mouent humores, prima primi ob id rubens color sanguinem expuentibus nocet, hoc est, haemoptysicis lib. de subfigur. empirica AEgrotantis Confidentia rem dij reliquis omnibus praestat,ut tradit Aui cennas . sexti nat cap. penui. Adde erotos, qui ex nimio amore insani, aegrotant, siue id mali ex veneficio contingat, siue cxotio, aut philtris. Quid quod non modo proprium corpus, scd S alienum imi nut re potest imaginatrix facultas, quod ini torum effigie conspecte patescit. Nam hau

sta imago sub ipse conceptu similitudinum

reputatio est,ut prodit Plinius .nati histor. C.p. Galenus etiam ex vehementi utriuslibet parentis cogitatione pulchros libcros cssingere monstrat,lib. de theria. ad Pisone. I Pler

226쪽

Plerianque etiam coeuntes ad prolem, vlus quos ipsi tunc Vel agunt, vel imagina1tur, blent nascituris filijs imprimere. Indridiculi facies ortum habere queat, ut illa de quibus Martialis, Dicis amore tui bello ardere uelitis, Qui aciem sub aqua, 'hoebe natantis habe

Rursus,

rite, e la lucis mo ibin Ptere maluis. Nam faciem durum phoebe cacantu habDesennis etiam suit illa acies cum nasindecentia, qua Traiano principi iocandad hunc modum materiam praebuit, Opis hient ricitus solici; opponit vastum, Ostendes horam dentibus ipse tuis. Nase videlicet gnomonis instar in dentes bram proijciente. Ab imaginatrice quoque potentia noparuam ducunt ossicaciam admurmuratae

incantationes. Quae alioquin per se vanae atque inutiles sunt, quod Galenus 6. f. 5c Philostratus . de vita Apolloni testantur, Febrem vario depelli carmine posse anasuperstitio credit,iremutiq; parctes,

canit SamoniCUS.

Vana' loq: fascinati, nisi ista in causis

natur

227쪽

turalibus,sive corporum defluuijs,aut in animi affectibus essent reposita, ut censuit Plutarchus . sympo Hinc etiam est, quod

carmina remedia vulnerum esse, post veteres,hoc est, post Homeru, Apuleius etiam asseruit,lib. de Magia. Inde Lucanus: Mens haurit nullasanie polluta rueneni

Incantata paret.

Scienter igitur Galenus non parvipei dere animi motus iussit,lib. de CXCrc.par. p.

Imo vero longe magis quain corporis Ob seruare, tum quod corpore dignior est anima,tum quod naturalis calor intra sanitatis limites, non magis corporis, quam animi exercitijs custoditur, modo moderata sue rint. Ex usu enim opportuno causae conse uatrices aut curatrices redduntur. Insalubres contra, si modum non seruant. Nam si modum excesserint huiushaodi motus, siue cx rationali, siue ex animosa, siue ex appetitoria animae parte cientur, biliosiim animal reddunt. Si vero intra modum nimium substiterint,pituitosum efficiunt. Iure ergo multas sculapius scribi cantilenas,inimosq; ridicularum rerum fieri, di

228쪽

198 DE ALUBRITATI shementiores animose partis motus,corporis temperaturam iusto calidiorem effecerunt. Alijs quibusdam enari ,equitare,atqarmatos exercitari iussit, quo animose par imbecilla excitaretur. Proinde in Carnaid recte a Platone dictum est, corpus totvir ab animo ita pendere, ut nisi animus bene Valuerit,corpus bene valere no possit: qum do nec praesentem corporis sanitatem tueri,nec lapsam curare licet, nisi pathematis ad debitum motum reuocatis. Ex quibus

palam, manifestum l sit, quod non modo ad moralem philosephum,sed ad Medicum

etiam animi mores componere, set mareq; spectat. Cui sententiae Neocomensis quoq; suili agatur Inde illud ex Graeco epigran

male,

Produxit nobis polepio atque Platonem

Phoebus; t hic corpus curet, ille anima. Est igitur ex Medico non tantum CONporis,sed etiam animi sanitas. In anima autem perniciose gignuntur perturbationes ex mala vita, ex inscitia, ex Corporis dyscrasia nam propter malam Vi tam honeste a pueris non educati, ut affectionibus possimus dominari, in ipsarum domin

229쪽

T I' 'dominantiam incidimus. Ob imperitiam vero falsa iudicia in parte rationalis animaelucantur, adeo ut mala utilia esse puten , Mutilia mala. At ex corporis intempe ri siue ex utero sit natiua,sive scititia, te prauatae nascuntur passiones abundcq; a Galeno comprobati est, animi mores corporis temperamentum sequi. Atqui tem peramenta Medicus optima seruar lapsaq; emendare, atque tran utare potest, ita ut in eius potestate sit, admirabiles efficero metamorphoses veluti sunt ex malis, ho mines probos reddere, ex avaris liberalcs, ex vinolentis sebrios, ex salacibus d vcne reis castos, ex pusillanimibus, timidis, audaces, animoses. Idq; non selum potentibus herbis, pharmacis, 'erum ex proba etiam cuiusque horum cibi, potionis,cXe citationis,uidendi,audiendi, loquendi,consuetudine. In qua contineatur quicquid leges tam sacrae quam ciuiles, tam VetereS, quam nouae, tam publica quam priuatae, siue in poenam comminantur, siue pollicentur in praemium.

230쪽

peri; obtemperans esticitur. Cui rationali iniperare dc dominari non minus debet quana auriga pari iugalium. Quod in viri uersum virtuti esse suum scribit Aristote les ib.me ε . Nec rationali duntaxat sua persectio, siue virtus inest, videlicet si pientia,prudentia,& scientia sed etiam irascibili sortitudo seu virilitas, lappetitoriae

temperantia. Ex quarunt trium facultatum symmetria mutua,iustitia suboritur. Quam

obrem vir iustus csse nequit, nisi idem si temperans, sortis sapiens Talis suit Moses, qui teste Iosepho imperabat flectioniabus ita, ut ne quidem videretur vlla earum inesse animo eius, ut i cognosceret selum

nomen Caium, magis ex eo, quod videret

eas in aths, quam ex se ipse Iure igitur Lucretius, quinto de rerum natura perturba

tionum victorem Deorum albo ad cribit, his versibus, Id ec igitur qui cunecta subegerit,ex animo ip pulerit diectis non armis, nonne decebit Hunc homine Diuum numero denarier esse

Istis congruit Pythagorae dogma iuXta quod vita hominis regenda est cuius in minit adus ih suo de bona valetudine testganti