장음표시 사용
61쪽
so DE Ju RE, OFFIC. ET DIGNἹΥ. cari ac institui eum voluit, cui personam suam in functionibus
legationum circumscrendam , cui animum suum exponendum apud exteros daret.Sed cum ille,queia orsa olim in arce sua erudiit, nunc arte sit nobis informandus, n8n tam ex Cyri regis educatiouo optabimus, quam omnium area tum praeceptionibus excultum aptabimus aliquem hodiernis temporiabus lcgatum. Romani, cum omnes ferme reipublicae partes
hcne & prudcnter ordinarunt, tum hanc potissim sim de leg, to idoneo mittendo & eligendo curam, diligentissimo studio 4 sibi commendatam habuerunt.Ideoq; penes senatum uti mi tendorum & excipiendorum , sic etiam eIigendorum legatorum cura fuit, ne ilIi multitudinis judicio, quod facile decipit& dccipitur, verum prudcntissimorum optimatum consensu eligerentur. Sed quemnam eligendum inprimis putabimus 33 omnium certe, quem habere poterimus,pulcherrimum,cum nihil ad inflectendos hominum sensus animosq; devinciei
. dos, tam Validum, tamq; efficax, quam pulchritudo inveniatur. Nam ut Philosophus apudLaertium loquitur, o in λιων omnibus literis ac epistolis commcndacitiis gratiosior illa & potentior est.Unde τὸ Graecis denominatum essh volunt, quod suapte natura animos possit Ἀλωήκηλειν, ε Tisastet.n provocare & permulcere. Nullam vero ob causam aliam noster lagatus foras emittitur, quam ut omnium hominum ora ac oculos in se comertat,flectatq;,quo velit animos illorum ,
ad quos missus,quo facilius causam,cujus gratia missus csta, tiner possit. Coeci autem percunctationcm esse Aristotcles pronunciavit, quaerere, qui fiat, ut quae pulchra sint,suapte indolemoveant & alliciam. Verum pulchritudo illa duplex est: alia corporis, alia animi: quantoq; animus corpore praestabilior, tanto illius pulchritudo divinior & amabilior, quam hujus. optandum autem in utraml in legato nostro, quem eligimus,
62쪽
LEGATI, LIB. I. CAP. IV. Igimus, concurrere; ut & corporis dote eximius, ac animi ornamentis praestantissimus in veniatur. Internae Vero pulchritudinis colorem primo omnium intueamur, qui in animi cultu consistit. At nihil magis illum excultum nobis dare poterit, quam eruditio ac scientia, quae tanquam nobilissima aliquam
gemmam, expolit eum, ac tenebras oc caliginem omnem abstergit. Doctrinam itaq; in legato cligendo ante oculos inprimis habebimus. Sed quam 3 Illamne,quam Tullius in Oratore τες - O M. suo desiderat,rerum omnium exquisitissimam cognitionem 3 Δι, . Idem quidem Octavianus Magius expetit, qui neminem,scri- . t. hit innumero legatorum habendum, qui non sit omnibusta riarii bus instructus,quae liberales lent appellari. Quod Tullio quidcm concedendum, in illo oratore, quem ille potius ex idea artis persectu fingit, quam ut ostendat aliquem ej usinodi inveniendum: ita &Magio idem permittcndum, ut expersectionis imagine optet potius aliquem , quam ut cx omni Ordine nobis demonstret, qui ita instructus esse queat. Verum hoc loco ille, quem eligere velimus, no ex perfectis, sed ex optimis, ut haberi in hominu numero possunt,desumendus erit, quem aliis praeseramus, quemq; pulcherrimum esse efferamus. Illos itaq; vclim cum meridiana Diogenis laterna, ab ortu ad occasum obambulare indagatum, an illum, quem tam perfecte in- muctum velint, ullibi locorum inter mortales offendere possint, ut, quemadmodum Nicephorus magnifice legatum pro- uponit, adducere nobis eum queant, qui reru omnium, omniuartium , omniumq; linguarum, & quidem omnium excellentem cognitionem habeat.Etsi enim Cereris lampadem accendas, qua illa universum orbcm perlustravit, cum filiam amici sim investigaret, aeque minus tam perfectum ac absolutum omnibus numeris Oratorem, ac perditum illum Hylam, aut
Osirim amissum invenies,quemadmodum in fabulis praedica-G a tur
63쪽
sa DE Iu RE, OFFIC. ET DIGNIT. tur. Ideoq; merito hoc Albcricus in crudito suo tractatu irrudet: Turbiaa, inquit, se ridicula eis hac virium nostrarum elatio, cumsi velin triplum vita prorogetur, ne tum quidem nos rerumpi namposse cognisionem adipisci, orc. Quid vero attinet multa depe riecto legato,qui haberi nequit,disputare: Nolumus quempiam ad civitatem Platonis,nolumus in Mori illam Ut plantia ablcgare,ubi perfecti homines degunt,sed ad cos homines,qui cruri Terentiano illo fateantur,-08 alu nu, & quod Imperator scripsisse Iegitur , divinitarispotius esse, quam humaniatatis omni cire.Ex mediocribus itaq; optimus &pulcherrimus nobis creandus, qui eas doctrinas calleat,quarum adminiculo adjutus, legationis administrare provinciam quam optime possit. At quis ille Z Dicam uno verbo, quem quaeramus: Poliaricus elo. Partem enim, & quidem praecipuam politices esse legationem docet Plato. At quis ille politicus t Illcne, quem hodie vulgo nobis laudant, quem digito demonstrat,aulicis moribus imbutum,& artibus callidis,qui,quod in comicis spectaculis Gnathonum esse videmus, ad omnium nutusfrontem componere, Omnibus arridere, gestibus peregrinis,crurumq; flectioitibus scite uti, seria salesque tempori accommodare, principum gratiam venari, hominum favores aucupari: qui cum omnibus ludere,bibere, naὶ quemvis suspendere,dicteria jacere, & in communis vitae scena, quamvis, ut dicunt,personam apte, hoc est, simulate, ut ipsi interpretantur, agere norit Z His enim, si quem praeditum moribus & ingcnio Vulgo Vident,politicum egregium nuncupant: Mallem,per Deum immortalem , quod apud Ecclesiasticum Sapientem est, aureo torque potius, baccatoq; monti scrofam suam exornarent, quam politici nomen tam indigno titulo prostituerent: Mallem inter famosas Thaidas castissimam Penelopen, quam irraeo hominum genere politicum constituerent. Λt eo habita
64쪽
Is LEGATI . LIB. I. CAP. IV. 33 pleriq; videri politici hodie volunt, eamq; viri politici faciem , peregrinatorcs nostri Italici ac Gallici vulgo referunt. Sed olongissime a verae politicae via ac ratione peregrinatost Non enim illae artes, non illi mores sunt,quos Plato, & universa prudentum corona politici viri esse praedicant e Quae vero sunt Reipubi tum pacis,tum belli tempore bene gubernandae pruiat '' dentia, morum &legum civilium jurisq; publicigentium locorumque variorum cognitio ; cum omnibus & singulis, domi forisque hominibus pacem, fidem, amicitiam, icietatem, foe-dcra, benevolentiam & jungendi & conservandi, virtutisque colendae scientia ac studium .Facessite vero inepti virorum pinliticorum aestimatores,cum vestro isto gestuoso ludibrio,quod etiam pueros politicos essicere vestros poterit, & hunc mihi recte contemplamini virum politicum, cujus doctrinam in electione nostri legati in tucbimur, internaque pulchritudine ornatissimum esse praedicabimus, qui politicis illis tum scientiis, tum virtutibus erit praeditus. Hic est illa scilicet sapiens, cui Plato commendatam reipublicae proram & puppim volebat, felicissimas fore civitates assimans, quae ab ejusmodi regerentur. Cyclicas autem, quas nominant disciplinas, si afferat, non rejicio, si non habeat, non admodum in legato desidero.Satius illi erit scire,quid hominum circuli ferant, quid sapiant,quam quid Archimedis in arena circuli sibi velint: Neq; enim tam in pulvere Euclydeae schola: ,aut in Peripato philosophico,quam in Catonis domo,ac in aulico senatu, curiaeque. penetrali, Veluti Papyrius alter, Icgatus educandus. Magius 2Ivult suum legatu omnibus PhiloQphiae partibus instructum Mathematicisq; scientiis imbutum,vultAstronomum&Ge 'ν metram, Vult etiam Musicum, vultdcniq; Poetam esse: In liberali quidem ingenio studia ea omnia summopere quidem complectenda: verum cum vitet summa brcvis,ut canit Hora-G 3 tiviis
65쪽
t iis, & ars longa sit, ut testatur Galenus, sussiciat legato nostro illas artes majori studio persequi,quibus ad legationis operam suscipiendam ante omnia opus.Nam & veterum, ut apud Gellium legere est, sententia fuit, sobrie philosophandum esse. neque illum ingurgitandum scientiarum abysso, qui ad spem reipubl. 5c ad aliquam ejus partem administrandam adolescat. Etsi enim legationibus Philosophorum nonnullos antiquitus adhibitos esse legamus, Menedorum, Xenocratem, Aristotelem, Critolaum, Theodorum, Carneadem, Diogenem, quorum duo postremi homincs de schola, cum nullam ante a reip. partem attigissent, perhibente Tullio, e schola ad hoc munus egressi sunt. Nihil tamen video, quod ad legationis munia ex Mathematicis & Musicis artibus afferre potuerint, nisi quis idem sorte facere velit, quod arsevictus scribit, Magnum Holsatiae Ducem, legatum apud regem Poloniae stephanum fecisse. Quid vero illud Z Cum ad persequendum bellum comtra Basilidem, Moschoviae tyrannum, & inter homines revera basiliscum, cohortari Stephanum ille vellet, ex Astronomicis addebat se certo scire constellationibus, Basilidem illo anno non superstitem mansurum, sed Polonorum regis armistri superatum. Quod tanquam inepte prolatum, a Polonis vehementer irrisum fuit,eumq; politicum oratorem,& simul vaticinantem astronomum agcre. Quas itaq;, ais,tuo legato scientias inprimis proponis, quas imponis i Moralem & civilem ophilosophum exacte desidero. Inprimis vero legatum velim esse histoliariim,tuna Veterum,tum recentiorum gnarum. Videor dixissc omnia , cum historiarum studiu in nominarim. Quid enim erit, quod non inde peti poterit 3 Hinc non solum praeterita, sed & futura haberi queunt. Certissima omnium a ctionum informatrix historial quae ex homine quasi nume aliquod ac Dcum efficit,qui no modo perspicere,vertim etiam Prin
66쪽
LEO ATI , LIB. i. CA P. IV. prospicere ac praevidere pleraquc rerum possit,cum uno quasi momento, quicquid ab initio uni versitatis gcstum , quicquid asbene dictum, quicquid sapientcr, quicquid prudenter peractum, in conspectum illa magistra proponat. Histoi iae itaq; i legati electione primas : Historiae secundas: Historiae tortias largiendas esse, nemo rerum intelligens inficiabitur. Quid
enim, Volumusne legatum, regni, quo mittit, moreS ac consuetudines, stuum & statuta explorata habere 3 dabit historia:
Volumus locorum, quae transeunda sunt, cognitionem habere 3 dabit historia: Volumus priscas Regum & Principum genealogias, origines,incrcmcntaq; familia i non ignorare dabit historia : Summatim dicam 3scholam omnis scientiae lcgato necessariae dabit historia. Hinc& publici juris peritiam, quae asnullibi nunc rectius indaganda quam in historicis monumentis, percipiet, cuj us ignarum ess c legatum omnino nolim,cum legationum potissimae causae, in publicis juris capitibus consi. stant,defoedcribus,de jure belli,de regnorum jur de dominationis jure, dc similibus,quorum gratia legationes frequentantur, quarumq; rerum uberior tractatio exJurisconsultorum& politicorum voluminibus accersenda .Etsi cnim legatus noster causas privatorum neq; civiles,neq; criminales cognoscat,
ad quem nihil omnino pertinet, quod de legato bellico, qui
ducibus & imperatoribus ac proconsulibus adhaerebat, proditum reliquit Ucgctius, quodq; Imp.Constant. . Eliano Pro- Vexalbos cons Africae scripsit, contra quam sensisse videtur peritissimus aromundus.Attamen &Iurisconsultorum libri, qui privati ci juris cognitioncm continent,quod plurimum juri publico ex Di I pediant, illudq; tanquam manus dextera adjuvent, non sunt politicae eruditionis gloriam consectanti Iegato negligendi. Sed ne quis sorte existimet, me ita velle deIectum meum instituere, ut tantiun Capitones ac Tuberones, qui & privati M
67쪽
,6 DE Iu RE, OFF1CI ET DIGNIT. publici juris iuxta periti sint, ac eos, qui aetate in otio literarum
omnia consecerint, in oculis serendos esse judicem: Eos etiam huc admissos vclim, qui, etsi neque Latinis, neq; Graecis literis imbuti sint, communi tamen sensu, quod magnum esse in homine.Cominaeus scribit, iudiciiq; quodam acumine singularis prae aliis polleant, remi & negotium, cujus gratia legatio ii stituenda, si non lectione historica, aut acquisita studiis scien-3I tia, tamen usu& experientia, quae omnium fidelissima praeceptrix ac magistra dicitur, perspectum atque cognitum habeant. Quo genere multi olim fuerunt, &etiamnum in nobilitatis ordine sunt, qui instructissima tum legali scientia, tum
aliis artibus excultissima doctorum ingenia, admirabili judicandi dextet itale,agendique expedita selicitate longissime supe-31 rant. Quis majorum nostrorum memoria in Burgundiacis ac Gallicis legationibus illo,quem modo nominavi,Cominaeo il-33 lustrior fuit, quis majoribus negotiis, causarumq; graviorum momentis adhibitus, quis prudentior, quis illo celerior, quis acrior & felicior habitust At illum sine literis, sine illis, quaei schola traduntur,linguis, sine artibus,quas Cyclopaedia continet, sine legalis Philosophiae scientia, solo usu dc experientia
39M 'Π maximarum rerum, tam eximium evasisse accepimus. In Dania, cum admodum adolescens peregrinarer, memini quen-idam Germanum nobilem regis Friderici missu,Basilidem Mo- .sco viae ducem adire, qui equestri disciplina, belliq; artibus eleganter instructus, dc rerum communium gcrendarum satis peritus erat adeo Vero literarum,& linguae Latinae ignarus,ur, cum familiariter eo uterer, quando in eodem diversorio uterque hospitabamur,ex me percontarctur,quid instructio esset: Eme 34. enim instructionem expectandam, responsum ex aula fuerat. At idem non infeliciter apud Barbarum sibi commissum negotium peregerat, cujus ratione siritelligebat. Et nescio quo fato
68쪽
LEGATI, LIB. I. CAP. IV. fato Agenio hocfieri dicam, ut saepenumero illiterati politici
viris literatis, in multarum communis vitae causarum consiliis 1 actionibus,tum acriores, tum feliciores reperiantur. Norta
ita pridem nobilissimum illum virum, in hac, ad Lanum, urbe proprincipem Burchardum de Cram,amisimus,admodum senem, quo vix alius in gravissimisncgotiis transigendis exercitatior&expeditior erat,nullis ferme literis,nullis linguis & ar. tibus, quae a magistris discuntur, institutus: prudcntissimi tamen judicii & aciei, qua multis, ctiam doctissimis antecellebat. Quod si itaque id genus negotia occurrant, quorum hi intelligentiam majoremhabeant,qui indocti vulgo ideo vocan- 36tur, quod scholasticae doctrinae non vacaverint, merito in electione legatorum praeseruntur. De rebus certe militaribus praestiterit Consalvum, aut Sphortiam mittere,quorum uter. 3 que literarum ignari , Caroli nostri V. imperio, tum bellicis, tum politicis artibus memoriam nominis consecuti immortalem. hortiam quidem, cum ncq; literas pingere nosset,dicere solitum accepimus: Non se potuisse , qua manu gladium 38α pilum 1 teneris vibrare didicisset, eadem & stylum tenere. Praestiterit etiam Hannibalem de eadem causa potius audiri, 39 quam Phormionem. Summa enim haec legationis lux est, si missi fuerint, quinon modo praeclarissime sentire ac dicere de orebus,q uarum gratia missi sunt, sed qui etiam agere easdem, si pus sir,eodem spiritu possint. Drancis Virgiliani oratio,quam lc ωrtitudine Martia contra Turni timiditatem habebat, obam causam irridetur, quod cum ipse lepus esset, pulpamenam, quod dicitur, quaereret, eumque fugacissimus, neque un- Α uam hosti faciem obtulisset, de acie tamen & bellica virtute,
robore i pia garriret. Diligenti itaq; circumspectim OPus cst , in procu insit, negotii momento idoneus legatus :
69쪽
neq;, qui in una legationc vir urti praestitit, praestare etiam in altera poterit , neq; qui hujus & alterius iacgotii peritiam habet, illico habebit etiam omnium aliat una rerum, Delphicusque,uti Aristoteles loquitur,gladius erit. Notum est illud imperatoris:
on omnes ad omnιa,sed ceraver certa, vel metiores, vel deteriores ι
veniuntur. Vcteres ob cam causam Theologos aliquoties miς sos ex Ecclesiasticis historiis cognoscimus, utpote Augustinum, Chrysostomum, Grcgorium, cum de negotiis Ecclesiae agendum csset. Ad negotia vero, quae non nisi a legum peritis pertractariqucunt, non alius, quam Iurisconsultus, mittendus. Ita olim in Graeciam Solonis leges allatum missi mumius, Albus, Sulpitius, Camerinus, & Α. Manilius, quibus, ut rerum intelligentibus, ctia potestas novi iuris condendi, cum essent domum reversi, a populo fuit concessa. Eumq; ad modum de rebus aliis alii, qui peritiam eam ante alios habebunt& prudentiam. Haec enim veluti primaria internae pulchritudinis in legato gcmma est, imo vero lumen ac oculus, quo siquis destituatur, non minus quam Homericus ille Cyelops,undiquaq; in tenebras & crroris caliginem irruet. Caeterum. prudentiae, ut ita dicam, fructuosi isma spica,cum ante annos, uti dicitur,rarissime maturescat,maturiorum aetatem in legendo legato inprimis conssiderandam esse admonemur. Nec vero ad alios quam ad senes, tanquam horum munus proprium, legationis administrationem pertinere,Graeci innuerunt,cum legatos appellarint, non aliter, quam Romani etiam suos senatores a senio,&senatum Lacones nominarunt, quod in eum ordinem non nisi majores natu legerentur. Pruia
dentiae siquidem mater & adjutrix est experientia, quam senes multorum observato curriculo temporum, plurimarum. rerum exemplis,comprobatam sibi habere possunt.Undeetiam
prudens con silium, absolute serula appetiatur: Iuverusia vero
70쪽
LEGATI, LIB. I. CAP. IV. 3s consilia etiam in stultitiae proverbium abierunt. Accedit praeterea gravitas,gravitatisq; assecla,comesq; auctoritas,sine qua slegationis splendor dc intuitus vilcscit, quae in canitie &senectute magis ques in juventute relucet. Neque enim abs re est V 44ti illud Virgilii,dum canit:
----D gravitate virum quem I x2 a.
Conflexere, An arrectiss auri π astant, Ille regit dictu animos,ispectora mulcet. Verum hic cavendum, ne quod Aristoteles in Lacedaemonio- solum senili senatu reprehendit, illud ipsum in legatorii senum electione animadverti possit. Λt quid illud Z Lacones corporis senectutem magis, mentisq; canitiem, quam animi maturita p. tem, mentisq; senilem prudentiam in tuebantur. Absita delectu nostro senex repuerascens,delirus, mente & consilio vacillans,acie hebescens ; neque enim senem cum deposcimus, depontanum aliquem & emeritum intelligimus, quemque legis civilis faventia omnibus oner bus ac muneribus publicis libe- IIrat, ut ultima vitae suae tempora sibi impertiat, domiq; tanquain vado & portu maneat. Senem hic j uniori & imperfectiori Opponimus,cuj us etiamnu vigor ac aetas rebus gerendis aptissima. Neq; vero adeo dubitatur de eo, quin cooptari in hanc elassem, & ad legationis munus vocari possit, quem civilis juris providentia ad reipublicae munia capessenda, honoresque admittit,id quod ante vigesimum quintum aetatis annum fieri sanon potuissic Ulpianus scribit. Ab eo termino posse quidem lcgatum legi invitus autem nemo ante id aetatis ad personalia θ - munera vocari potest: sed optime legi illum intelligendum est, ι qui inter illos provectioris aetatis erit majoris usus & experientiae,qui multum di tiq; Juvenis cum Ulyssc pcregrinatus, . t Multorum mores hominum eo 'exit se urbes. Peregrinationisque suae fructum aliquem, prudentiam nimi.