장음표시 사용
481쪽
Britanni sua causam recordabunt Gallis priorem libertatem, descirent illos caeteri German i tan q nuper usa pii relin queriit. Nec quicqvlara formidinis, vacua caltella, senum colonii inter male paretes S iniuste imperantes erga municipia S discordantia, hic dux ,hic exercitus, ibi tributa & metalla & caeters seruientium psnae, quas in aeternum proferre, aut statim ulcisci, in hoc campo et t. Proinde ituri in aciem de maioris vestros N posteros cogitate . Excepere orationem alacres, & barbari moris canui fremitu & clamoribus dissonis. Iamq; agmina: S armorii fulgores audentissami cuius procursu, sinuit instruebantur acies, cum Agricola quaq laetiim de vix monitis coercitu militem adhuc ratus, ita disseruit. Octauus annus eli commilitones ex quo virtute di auspiciis Imperii Ro. fideat 3 opera vel tra Britanniam vicistis, tot expeditionibus tot priliis seu fortitudine aduersus hostes, seu patientia ac labore peneaduersua ipsam rerum natura opus fuit. Nel me militum: necp vos ducis poenituit. Ergo egressi ego veterum legato tu , vos priorum
exercituu terminos, finem Blitannia: no fama nec rumore, sed ca
stris de armis tenemus. Inuenta Britannia & subacta. Equidem in agminecti vos paludes monte sue di flumina fatigarent, forti simia cuiusq vocem audiebam quando dabitur holiis, quado animus eveniunt e latebris suis extrusi, & vota virtusq; in aperto, omnia prona victoribus .at eadem victis aduersa: Nam ut super esse tan. tum itineris, siluas euasisse, transisὰ aestuaria,pulchru ac decorum in frontem, item fugientibus periculosissima quae hodie prosperri nia sunt. Nec ν enim nobis aut loco tu eadem notitia alii cc meatu eadem abundantia, sed manus dil arma de in his omnia . Quod ad me attinet, iam pridem mihi decretum est,ness exercitus neq; ducis terga tuta esse. Proinde εἰ honesta mors turpi vita potior, S incolumitas ac decus eodem loco sita sunt, nec in glorium fuerit in ipso
terrarum ac naturae fine cecidisse. Si nouae gentes at ignota acies constitisset, aliorum exercituum exemplis vos hortarer, nunc vesstra decora recensete, vestros oculos interrogate, Ii sunt quos pro ximo anno unam legionem furto noctis aggretas clamore de
bellailis, Ii caeterorum Britannorum fugacissimi, ideo p tamdiu superstites. Quomodo siluas saltusq; penetrantibus fortissim uni quodq; animal ruere, pauida εἰ inertia ipso agminis sono pellian
rur, sic acerrimi Britanno tu iam pride cecideriit, reliquus est numerus ignavorti de metuentiri, quos quod tande inuenistis, no restitetriit, sed deprςhensi sunt nouissime id δἰ extremo metu corpora, defi
xcre acient in his vestigiis, in quibus pulchra εἰ spectabile victori aederetis:
482쪽
ederetis: Transigite cum expeditionibus, imponite quinquaginta annis magni ma diem, approbate Reipti. nunq exercitui impiatari potuisse aiit moras belli, aut clusas rebelladi. Et alloquente adhuc Agricola militum ardor eminebat,& finem orationis ingens ala critas cosecuta est, stati mi ad arma discursum instinctos ruentes pita disposuit, ut peditum auxilia, quae octo milia erant, mediam aciem firmarent, equitum tria milia cornibus affunderentur: legiones pro vallo stetere, ingens victoriae decus citra Romanum san guinem bellandi,& auxilium, si pellerentur. Britannorum acies in speciem simul ac terrorem editioribus locis constiterant, ita ut primum agmine quo caeteri per acclive iugum conexi velut insurge renti media campi covinarius eques strepitu ac discursu coplebat.
Tum Agricola sit perante hostium multitudine veri rus ne simul in frontem, simul & latera suorum pugnaretur. diductis ordinibus, quasi porrectior acies fi itura erat,& arcessendas pisriq; legiones admonebant, promptior in spem, S firmus aduersis dimisso equo pedes ante vexilla constitit. Ac primo congressit eminus certaba tur, simul constantia, simul arte Britanni ingentibus gladiis,& breitibus cetris missilia nostrorum vitare, uel excutere, atq; ipsi ma gnam vim telorum superfundere, donec Agricola per Batauoru
cohortes ac Tongroru duas cohortariis est, ut ratio ad muciones ac manus adducerent, quod K ipsis vetustate militiae exercitatum hostibus inhabile . parua sciita& enormes gladios gerentibus, nam Britannorum gladii sine mucrone complexum armorum: B in aperto pugnam non tolerabant. Igitur ut Bataui miscere ictus, ferit e vita bonibus, ora foedare, di tractis qui in aequo obstiterant, erigere in colles aciem coepere caetere cohortes aemulatione & im petu c5 mill .ae proximos quo sep caedere , ac Diaeri 3 semineces aut integri felli natione victoriae relinquebantur. Interim equitu turnas fugere, couinarii peditum se prstio miscuere, & quamq recentem teriorem intulerant dens s tamen hostium agminibus & in quali bus locis haerebat, minimeq; equestres. Ea enim pugnae facies erat, cum aegra diu aut flante, sin ut equorum corporibus impelleretur, ac saepe vagi currus exterriti s ne rectoribus equi vi quem l formido tulerat, transuersos aut obuios incursabant. Et Britanni qui ad/huc pugnae expertes summa collium insederant,& paucitatem noldioru vacui spernebant, digredi paulatim & circii ire terga vince tium coeperant, ni id ipsum veritus Agricola quatuor equitu alas
ad subita belli retentas venientibus opposuisset quantocp ferocius accurrerant tanto acrius pulsos in fugam disiecisset. Ita consilium
483쪽
Britannorum in ipsos versum, transuectet prscepto ducis a fronte
pugnantium alae auersam holitum aciem invasere. Tum vero potentibus locis grade de atrox spectaculum sequi,vulnerare, capere atq; eosdem ablatis aliis, trucidare, Iam hostium prout cuil inge/i nium erat, cateruae armatorum paucioribus terga prillare, quidam inermes vltro ruere, ac se morti offerre. Passim arma de corpora leticeri artus, εἰ cruciata humus S aliquado etiam victis ira virtus ,
postqsiluis appropinquar ut collecti primos sequentium incautos S locorum ignaros circumueniebant . Quod ni frequens ubio Agricola validas dc expeditas cohortes indaginis moὸo,& sicubi arctiora erat, partem equitum dimissis equis, simul rariores siluas equite persultari iussisset, acceptu aliquod vulnus per nimiam fiduciam foret. Ctterum ubi compositos firmis ordinibus sequi rursus videre, in fugam versi, non agminibus ut prius, nec alius alium reo spectantes rari,& vitabundi inuicem longinqua ain auia petiere. Finis sequendi nox & satietas fuit, caesa hostium ad decem milia. nostrorum trecenti quadraginta cecidere, in quis Aulus Atticus praefeetus cohortis, iuuenili ardore & ferocia equi hostibus illatus.
Et nox quidem gaudio praeda laeta victoribus, Britanni palares
mixtot virorum mulierum Φ ploratu,trahere vulneratos,VOcare integros,deserere domos, ac per iram ultro incendere,eligere latebras, de statim relinquere, miscere inuicem consilia aliqua , dein sperare, aliquando frangi: aspectu pignorum su0rum saepius cono citari, satiso coitabat saeuisse quociam in coniuges ac liberos tangmisererentur. Proximus dies faciem victoriae latius aperuit, vasta ubit silentium,secreti colles,fumantia procul tecta, nemo explo/ratoribus obuius, quibus in omnem partem dimissis, ubi incerta fugae vestigia, net VH conglobari hostes compertii: N exacta iam restate spargi bellum nequibat, in fines horestorum exercitum dω ducit. Ibi acceptis obsidibus praefecto classsis circvuehi Britannia praecepit, datae ad id vires,& praecesserat teiror, ipse peditem allequites lento itinere, quo nouarum gentium animi ipsa transitus mora terrerentur, in Hybernis locauit,& simul classis secudatem pellate ac fama trutulensem portum tenuit, unde proximo latere Britannis lecto omni redierat. Huc rerii cursum, quail nulla Verbo ruta flatia epistolis Agrico is actu,ut Domitiano moris erat fronte istus pectore anxius excepit. In erat coscientia, derimi fuisse nuper falsum e Germania triumphu, emptis perc5inertia, quoru habitus S crines in captiuorti specie formaretur, ac nuc vera mapnal Victoria tot militibus hostili caesis ingeti fama celebrari. Id sbi maximelarmidolosum
484쪽
formidolosiim priuati hominis nomen supra principis attollit
frustra studia fori S ciuili tim artium decus in silenti tun acta, fi mi litarem gloriam alius occii paret:& c et a ut cum , facilius dissio mulari, ducis boni imperatoriam virtutem esse. Talibus curis exero citus; quodcv Ceuae cogitationis indicium erat. secreto suo satiatus optimii in praesentia statuit reponere odium idonec impetus fama:& fauor exercitus langvcsceret: nam etia tum Agricola Britannia obtinebat. Igitur triumphalia ornamenta de illustris statut .ae honorem:& crucquid pro triumpho datur multo uerboru honore cir inulata, decerni in Senatu iubet: addi insuper opinione , Syriam prouinciam Agricole destinari uacuam. tum morte Atilii Rufi cosularis: 5 maioribus reseruatam. Credidere piae rim libertu exsecretioribus ministeriis missum ad Agii colam codicillos quibus ei Syria dabatur tulisse cupraecepto ut si in Britannia foret tiadcrentiir: eum v libertum in ipso freto Oceani obuiu Agricolae ne appellato quidem eo ad Domitianum remeas ei sue uerit illud : siue ex ingenio principis fictum ax compositu est . Tradiderat interunAgricola successori suo prouinciam quietam tuta mi: Ac ne nostiabilis celebritate&sequentia occurrentium introitus esset: Vitat amicorii ossicio noctu in urbem: noctu in palacium, ita ut praeceptum erat,Venit: exceptusq; breui osculo S nullo sermone: turbae scrutetium imixtus est. Caeterii ut militare nomen, graue inter Otiost sos, aliis Virtutibus temperaret: tranquillitatem atq; otium pcni ius auxit: cultii modicus sermone facilis uino aut altero amicoru costinitatus. Adeo ut plaerim , quibus magnos uiros per ambitioncmaestimare mos est: viso aspectoqi Agricola uiuereret famam,pauci interpretarentur. Crebro per eos dies di pud Domitianum ab scias accusatiis: absens absolutus esticalisa periculi non crimen Vllum,
aut querela laesi cuiusq: sed infensus virtutibus princeps: S glari
Viri ac pessimum inimicorum genus. laudates. Et ea insecuta sunt Reipu. tempora: qi)ae sileri Agricolam non sinerent,tot exercitus in Mysia Dacia & Cermania Pannoniaqitem erit ate aut per ignati iam dii Cim amissi: tot militares viri cum tot cohortibus exsuρgnati de capti: nec iam de limi e imperii εἰ ripa: sed de Hybernis
legionum 5 possessione dubitatum. Ita cum damna damnis consttinuarentur: atq; omnis annus si ineribus & cladibus insigniretur poscebatur ore vulgi dux Agricolai comparantibus curastis uigorem constatiam de expertum bellis animum cum inertia S mrmiρdine eoru . Quibus sermonibus satis costat Domitiani quoq; aure Verberatas: dum optimus qui se libertorum amore de sae: pessum
485쪽
malignitate R Iutore pronii deterrioribus principem extimulabat. Sic Agricola simul suis uirtutibiis: simul uitiis alioru in ipsam gloriam praeceps agebatur. Aderat iam annus quo proconsulatu Asiς N Africae sortiretur: d occiso Cinica nuperi nec Agricolae consiliudeerat et nec Domitiano exemplum. Accessere quidam cogitatio num principis periti, qui iturus ne esset in prouinciam: ultro Agricolam interrogarent, ac primo occultus quietem & oti si laudare. mox operam suam in approbanda excusatione offerre, polirem non tam obscuri suadentes, sin ulterentes pertraxere ad Domi tianum et qui paratus simulatione in arrogantiam compositus : de audiit preces excusantis:& cu annuisset: agi sibi gratias passus est tnec erubuit beneficii inuidia i salarium tamen proconsulari solituofferri:& quibusdam a seipso concessum, Agricolae no dedit: siue offensus non petitu: suae ex conscientia: ne quod uetuerat uideretur emisse. Propriti humani ingenii eli odisseque laeseris: Domitiani uero natura prsceps in iram i & quo obscurior eo irrevocabiliore moderatione tamen prudeliam Agricolae leniebatur, quia no contumacia,neg inani iactatione libertatis famam fatuq prouocabat. Sciant quibus moris illicita mirarii posse etiam sub malis princi pibus magnos viros est et obsequium Q ac modestiam si in diis tria ac vigor adsint: eo laudis excederer quopltri per abrupta: sed in nullum rei post usum ambitiosa morte inclarueriit. Finis vitae eius nobis luctuosus ramicis tristis: extraneis etiam ignotis non sine cura fuit. Vulgus quoq;:& hic alius agens populus t & ventitauere ad domu, S per fora S circulos locuti sunt. nec qui sil audita morte Agricolae: aut laetatus est: aut statim oblitus est. Augebat miserationem constans rumor: veneno interceptum . Vobis nihil com/perti affirmare ausim. caeterum per omnem ualitudinem eius creφbrius quam ex more principatus per nuncios uisentis & libertorii primi: A medicorum intimi venere sue cura illud: siue inquisitio erat. Supremo quidem die mometa deficientis per dispositos cur/sores nunciata constabant: nullo credente sic accelerari, quae tristis audiret specie, tum doloris animo uultuq: prae se tulit, securus iam odii & qui facilius dissimularet gaudiuq metum. Satis constabat lecto testimonio Africolet quo coli redem optinas uxori & piissimi fili Domitianii scripsit: istam eii, uelut honore iudicio li,tam ceca & corrupta mens assiduis adulatioibus erat.ut nesciret a bono patre no scribi h redem nisi malu principem . Natus erat Agricola Caio Cssare ter considibus Iuniis. excessit sexto & qnquagesino
anno: decimo kal. Septebres collega prisco 3 cos . Quod si habitu
486쪽
qub φ eius posteri noscere uelint: decentior et sublimior fuit. nihil
metus in uultu: gratia oris supererat: boniana uirum facile crederes,
magnum libenter:&ipse quidem: quail medio in spacio integra aetatis ereptus: quantum ad gloriam longissimum aeuum peregit. Quippe dc uera bona quae in uirtutibus sita sunt impleuerat: εἰ coosularibus ac triumphalibus ornametis praedito quid aliud adstruere fortuna poterat opibus nimiis non gaudebat. speciose contigerat filia at* uxore superstitibus: potest uideri etiam beatus inco lumi dignitate: florente fama: saluis affinitatibus di amicitiis sum racffugisse. Nam sicuti durare in hac beatissimissculi luce: ac principem Traianum uidere: quod augurio uotiscv apud nostras aures ominabanir: ita festinatae mortis grande solacium tulit,euasisse postremum illud tempus δε quo Domitianus non iam per interualla ac spiramenta temporum: sed continuo &uelut uno ictu Rempia. exhausit. Nouidit Agricola obsessam Curiam:& clausiim armis
Senatum:& eadem strage tot consularium caedes: tot nobilissimarum foeminarum exilia & fugas. Vna adhuc uictoria charias nun cius censebatur:& intra Albanam arcem ullam sentetia Massalinistrepebat: de Massa Bebius iam tum reus erat. Mox nostrae duxere Helvidium in carcerem manus. Nos Maurici Rustici uisus: nos in noceti sanguine Senetio perfudit. Nero t. amen subtraxit oculostiussitq; scelera non spectauit . praecipua sub Domitiano miseriarupars erat: uidere & aspici: cum suspiria nostra subscriberentur et O denotandis tot hominum palloribus sufficeret saeuus ille uultus εἰ rubor: a quo se cotra pudorem muniebat. Tu uero scelix Agricola non uitae tantisi claritate: sed etiam opportunitate mortis. Vt perohibent qui interfia erunt nouissimis sermonibus tuis: constans& li bens fatum ex coepisti: tanq pro uirili portione innocentiam prin/cipi donares. Sed mihi filioq; eius praeter acerbitatem paretis erepti auget moesticiam: quod assὸere ualitudinii fouere descientem: se tiari uultu, complexu no contigit. excepissem certe mandata uον cest: quas penitus animo figeremus: noster hic dolor nostrum uulnus: nobis tam longae absentiae conditione ante quadriennium
amissus est . Omnia sine dubio optima paret tim assidente aman/tissima uxore supersi iere honori tuo. paucioribus tamen lachryφmis compositus es:& nouissima in luce desiderauere aliquid oculi tulisi quis piorum manibus locus: si ut sapientibus placet: non cucorpore extin itur magnae animae; placide quiescas: nosi domutua ab infirmo desiderio ic muliebribus lanietis ad cotemplatione uirtutu tuaru uoces: quas nei lugeri net plagi fas est: admiratioe te
487쪽
potius temporalibus laudibus:& si natura suppeditet militum do ramus.Is uerus honos ea coniunctissimi cuius pietas i id filiae quoquxorii praeceperina:sc patris sic mariti memoriam uenerari: ut omnia lacta dictat eius secum reuoluant: famami ac figuoram animi magis q corporis complcctantur: non quia intercedeis dum putem Imaginibus quae marmore aut aere finguntur: sed ut uultus hominii: ita sinulachra uultus imbecilla ac mortalia sunt: formamentis aeterna: quam tenere & exprimere non per alienam materiam & artem: sed tuis ipse moribus possis . .icquid ex Agricola amavimus: quicquid mirati sumus: manet mansurumlest in animis hominum, in aeternitate temporum , fama rerum. Nam multos ueterum uelut inglorios δἰ ignobiles obliuio obrueti Agricola posteritati narratus de traditus superstes erit.