P. Cornelii Taciti Libri quinque nouiter inuenti atque cum reliquis eius operibus editi. Ne quis intra decennium presens opus possit alicubi impune imprimere aut impressum vendere grauissimis edictis cautum est

발행: 1515년

분량: 487페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

461쪽

DIALOG v S

trahunt . Ac iam undecim ut opinor actoru libris i A tribus τί stolaru composita t & edita sunt. Ex his intelligi potest Gn. Pom/pein m & Marcu Crassum no viribus modo S armis: sed ingenio quot ει oratione valuisse. Letulos & metellos de Lucullos de Cia riones idc citera procerum manum t multu in his studiis operi cu/rειν posuisset nec quenil illis teporibus magnam potentia sine et quentia consecutu. His accedebat splendor rerum: dc magnitudo causaru quε dc ipsa plurimum eloquenti ε prestant . Nam multum interest utru ne de furto et aut formula r de interdidio dicendu habe/as i an de ambitu comitioru r expilatis sociis i de ciuibus trucidatisi qui mala sicut non accidere melius est isq; optimus ciuitatis status habendus est: quo nihil tale patimur: ita cum acciderent ingetem eloquenti ε materia subministrabant . Crescit. n. cu amplitudinerem vis ingenii r nec quisq claram de illustre orationem essicere po/test i nisi qui causam pare inuenit i no opinor Demosthene oratio nes illustrant et quas aduersus tutores suos coposuit i nec Cicerone magnu oratorem. P. mi intius defensus defensias aut Licinus Ar/chias poeta faciunt: Catilina dc Milo & Verres.Antonius hane illi fama circundederunt i no quia tanti fuit . r. p. malos ferre ciues tui uberem ad dicendum materia oratores haberenti sed ut subinde admoneo questionis meminerimus iaciamust, nos de ea re loquii

quε facilius turbidis de inqilietis teporibus extitit. Quis ignorat uti lius ae melius esse sevi paceiq bello vexari e Plures tam e bonos prυliatores bella a pax ferunt. Similis eloquentis coditio . Na quo si pius steterit iasi in acie: quo Q plures εἰ intulerit ictus εἰ exceperit tquo maior aduersarius t eo acrior qui pugnas sibi asperas desum

pserit i lato altior εἰ excelsior t εἰ illis nobilitatus criminibus more hominu agiti quoru ea natura est ut secura velint. Transeo ad Dr/ma de consuetudinem veterv iudiciorum: qui εἰ si nune aptior est: ita erit eloquentia i tanto illud foru magis exercebat i in quo nemo

intra paucissimas horas perorare cogebae t εἰ liberi copetendinatio nes erant: de modum dicessi sibi qui is sumebat et de numerus nev

diem ne 3 patronoru cauebatur . primus tertio cosulatu. Cn . P peius astrinxit imposuit velati fienos eloquetis. ita tame ut omnia

in Bro: omnia in legibus omnia apud pritores gererensi apud quos

quanto maiora negotia olim exerceri solita sunt: quod maius argu

mentia est e q φ caust centuuirales i qui nune primu obtinent locii adeo splendore alioru iudiciorum obruebant: vinmi Ciceronis anel Cisaris i nes Brutii neu Cthi r neq; Calui i no denio visus magni oratorta liba apud miluuiros dictus tuae t exceptis orati

462쪽

nibus Asinii t qui pro h tredibus Ironis inscribuntur ab ipso tame Pollione mediis diui Augusti teporibus habitet i postq longa tepo/rum quies i Sc cotinuum populi otiu et de assidua senatus tranquilli tu i & maximi principis disciplina i ipsam quo eloquentia sicut omnia alia pacaverat . Paruu Sc ridiculu fortasse vides quod dictu/rus sum: dica tame vel ideo ut rideast quantu humilitatis putamus eloquetit attulisse penulas istas i quibus astri cti & velut inclusi cum iudicibus fabulamur e quantu viri u detraxisse orationi auditoria dctabularia credimus i in quibus i a fere plurimi caus explicane e Naquomodo nobiles equos cursus S spacia Pbant i si e latus oratorsicapus t p que nisi liberi & soluti ferane i debilitas ac frangis eloque

tiar ipsam quin immo cura & diligente stili anxietate contraria ex Perimur: quia sipe interrogat iudex quado incipias i Sc ex interro gatione eius incipiendii est i frequenter pbationibus & testibus sile tium patronus iudiciti unus inter hic diceti ae alter assistii r& res ve/Iut in solitudine agie. Oratori aute clamore paulus ν opus elit de velut quoda theatro t qualia quotidie antiquis oratoribus cotinge banti cu tot pariter ac ta nobiles foru coarctaret: cu clienteis quo

G tribus ta municipioru i dc legationes ac partes Itali ρ periclitatibus assisteret i cu in pleris is iudiciis crederet Populus Ro. sua interesse quid iudicaree. Salis costat. C. Corneliu &. M. Scauru dc. Τ. Milone S. L. Bestia 5 . P . Vatinium conciirsu totius ciuitatis de accusatos de defensos t ut frigidissimos qiaol oratores ipsa certa tis populi studia excitare de incendere potuerint. Itaqi hercule ei uomodi libri extant ut ipsi quoi qui egerunti no aliis magis oratio nibus censeans . Iam vero cotiones assidue t εἰ datu ius quo po tentissi Duque0 vexandi i atq; ipsa inimicitiarii gloriar cu se pluri im disertorii, ne a. P . quide Scipione: aut Silia i aut . Gn . P5 peio abstinuerunti εἰ ad incendendos principes virost ut est natu ra inuidit populi quo histriones auribus uterensi situm ardorem ingeniis e quas oratoribus faces admouebant e no de otiosa 5c quie ta re loquimur: & quq pbitate de modestia gaudeati sed est magna ista de notabilis eloquentia alumna licenti si qua stulti libertate vo cabant eomes seditioni ,effrenati populi incitamen tu i sine obse

quio et sine seruitute, cotumax, temeraria, arrogans: qui in bene constitutis ciuitatibus non oritur. Q ue enim oratore Laced sino

nium t que Cretesem accipimus e quarum ciuitatu seuerissima di sciplina: de seuerissimi leges tradunei nec Macedonum quide ac Persaru et ac vilius gentis: qui certo Imperio colenta Herit eloque tiam nouimus . Rhodii quidam i athenienses plurimi oratorcs ex

463쪽

DIALOGUS

titerunt i apud quos omnia populus i omnia imperiti et omnia crisc dixerim omnes poterant. Nostra quo ciuitas donec errauit idonec se partibus di dissensionibus εἰ discordiis confecit i donec nulla fluit in laro pax t nulla superioru reuerentia r nullus magistrutuu modus t tulit sine dubio valentiore eloquentia: sicuti indomi tus ager habet quacia herbas latiores. Sed nec tuta Resp. Craccho ru eloquentia filii t ut pateres S leges t nec boni larinam eloquem tit Cicero tali exitu pensavit. Sic quo0 quod superest antiquis ora

toribus latu non emendare i nec uri ad votum compositε ciuitatis argumentum .est quidet Q nemo nos aduocat r nisi aut nocens aut miser . quod municipium in ciuitate nostram venit: nisi quod aut vicinus populus t aut domestica discordia agitat e Quam mincia tuemur: nisi spoliatam i vexatami r Atqui inelius suisset no queri

u iudicari i chod si inuenires aliqua ciuitas in qua nemo peccareri

superuacuus esset inter innocetes orator i sicut inter sanos medicus t homodo tamen minimum usias minimumq Psectus et ars mede iis habet in his gentibus i qui firmis bina valitudine ac saluberrimis corporibus utuntur et Sic minor oratorii horum i obscuriori gloria est inter bonos mores εἰ in obsequium regentis paratos. Quid. n. opus est longis in senatu sententiis: cum optima cito consentiant eQuid multis apud populum contionibus e cum de re publica non imperiti εἰ multi deliberenti Sed sapientissimus S unus e Quid vo/Iuntariis accusationibus t cum tam raro dc tam parce peccet: Quid inuidiosis dc excedentibus modum defensionibus t cum clementia cognoscentis obuiam periclitantibus eate Credite optimi εἰ in qua tum opus est disertissimi viri. Si aut vos prioribus siculis i aut isti quos miramur his nati essent: ac deus aliquis vitas i vestra tempora repente mutasseti nec vobis silmma illa laus ec gloria in eloquetiatnel illis modus ec temperamentum defitisset. Nunc quoniam ne mo eode tempore assequi potest magnam famam dc magna quie rem i huius seculi sui quisu citra obtrectatione alterius vatur . Flanierat Maternus. Tum Messala. Erant quibus contradicere: erant

quibus plura dici velle nisi iam dies essit exactus. Fiet inquit Muternus postea arbitratu tuo i εἰ si qua tibi obscura in hoc meo ser mone visa sitne i de his rursus conseremus . Ac simul assurgens αAprum complexus. Ego inquit te poetis t Messala antiquariis

minabimur. At ego vos rhetoribus οἱ scholasticis inquit. Cum adrisissent discessimus .

FINIS.

464쪽

Dilecto filio Magistro Philippo Beroauo laniori Acadυ

miae Romanae Prsposito Notario de funiliari nostro . Dilecte filli saluia, di Apostolicam benedictione . Inter coeteras cu/ras, quas diuina largitate ad summu hunc dignitatis locu evecti pRep. Christiana & eubernanda & situm nobis cum deo licet pro/paganda sustinemus, ea vides esse debere non extrema qui ad mi dia litterarii εἰ bonarum artium pertinet quo munere semper quide

vel ab ineunte itate iudicauimus nullum pulchrius, nullu utilius adeo optimo in . post ipsius cognitionem, & verum fidei cultum mortalibus dari potuisse . . n 4 quod modum vita nostra exco lunt, de singulare in modu illustrant, ita etiam omni genere abude Pristant adiumeta: adeo in aduersis salutatia , in secundis nostris re bus apta, ae decora, ut sine iis reru humanarum varietas quasi fu ctaare, vita vero ciuilis, εἰ lauta vix cosistere posse ullo modo vi

deae. Contineri auaena, N quoda modo Ppagari id studiu duabus

potissimu rationibus videt, quarum altera in hominu eruditorum, Altera in optimoru Authorum copia posita est. Sed p ad homines spectat, diuina nobis modo adsit clemetia, in dies nos clarius oste suros speramus, qui sit nostra in iis & subleuandis, de ornadis ani minensio, de voluntas: huic uni certe & voluntati, & studio ab initio statis nostri dediti maxime fuimus. De libris vero gratias agi mus omnipotenti deo 1 offerri cspiam nobis iacultate in eo quo

genere hominum vita, studia iuuandi . Cum Ita et hos quin cyCornelii Taciti libros qui aliquot siculis in occulto suppressi fieme

magnoa nobis pretio red*tos in manibus haberemus i&Authoris grauitas, de pulchritudo operis fecit, ut illo citius possemus eos astu, & obliuione in luce. εἰ memoriam hominum vedicaremus.

Eius . n, Authoris lectio luculenta, varia, utilis, dignas omni li berali ingenio visa est . Te aute potissimum delegimus que horum diuulgandoru librorum muneri, de curationi preficeremus t l. n. sciebamus . te non solum valere ingenio, litteris, eruditione , sed etia virtute, Ac eximia in nos fide pridi tu esse,ficile nobis ipfs per stasimus maximi tibi curi futura esse ut q emedatissimi, ec nostra digni auctoritate, mal diligentia in manus hominum exirent. Sed ne adeo honestus, & utilis suscipiendus vel sertasse iam suscepti

abs te labor a quoq vel corrumpi, vel peruerti possit, libris iis post editione tua aliis formis excudendis quod vitiosei naculatet scpis

465쪽

sme fieri manifestu est . Vniuersis di singulis, ad quorum noritia

hq litteret nostrς peruenerint, sub excomunicationis latae sententiae , iis autem qui in nostris S . S. R . E . Ciuitatibus di locis degerint quil nobis, & eidem ecclesie mediate, seu imediate sublacti fuυrintlprtterea sub ducentorum ducatorum Camert apostolici et pri/mum applicandorum, di item sub librorum quos impresserint . , amissionis poenis inhibemus, ne per decentum proxime futurum libros ipsos sine tua expressa licentia & consensu vR locorum imprimere ullo modo possint, Quibus poenis S mulctis N impri/mentes , N impressa volumina huiusmodi venundantes sque ob noxios fore decernimus . Ati ne paratus & oportunus tibi fauor, desit, ad eorum qui inhibitioni huic nostri aduersus ire, & contra permissionena tuam quicq in hoc genere conari auderent audacia. temeritatem' cohibendam . Vniueiss N sngulis nostris S Apo/

stolici sedis Legatis, Patriarchis, Archiepiscopis, Episcopis, A

batibus, & Pr latis Ecclesiasticis, ac eorum locumtenentibus Ci uitatum Prouinciarum, S locorum Cubernatoribus, Pissidenti . bus . Comissariis, Copiarum pr fectis , ac quodcu* murui, ducurationem nostro, & Apostolici sedi nomine obeuntibus in vir tute sanctε obedientis, ac sub eiusdem excomunicationis incurre dς poena prεcipimus & madamus, ut tibi cum requisiti abs te furarint. ne quid dicto decennio durante contra edictum nostrum , de . Permissum tuum innovari contingat omni ope, auxilio defensi, ne presto sint . Tum si quis eo temeritatis Poesserit, ut has nostras litteras vel diuulgantibus impedimento esse vel diuulgatas ex locis vel sacris, vel profanis ubi propositi Sc affixe iuerint, amouere , de lacerare , seu amoueri & lacerari facere ausus fuerit .s spinam quas pauloante promulgauimus, itidem reus esse censeatur . Constiti tionibus i & ordinationibus apostolicis, citeri cotrariis quibu0cunq; non obstantibus. Citerum quia nimis difficile esset perseria

has nostras litteras ad omnes eas regiones S loca, quo res poscerer.

Volumus ut postq in plura similia exempla larmis excuset iuerint. alicuius nostri, dc sancti apostolici sedis Legati, seu personet indignitate ecclesiastica constituit signum accesserit, ea prorsus fides illis adhibeatur quae iis i si productae εἰ exhibitae ipsae eissent, meri to adhibenda esset . Datu R omae apud sanctum Perrum , sub

nnulo piscatoris die . xiiii. Nouembris. M . D . XIIII .

Pontificauis nostri. Anno Secundo. t

466쪽

Errores Impretanim a libro . XI. ad finem . Ex. XL Nec Bardanis . corrige Nece Bard. Ex. XII.

pacemnarbarentur . turbarent

quo p pedi ad munia ν quot peditu obsidione occubuisset occubuissint per plaudes. per paludes

plures res p annos plures per annos ad spem tra trahere . ad spem trahere Ad pharasmane paruadit. pervadit Eode anno sempi' . Eode anno sepi'Ex. XIII. sermonu audia o Sermonum auida

Ex. XIIII. Sacris prohibebae . sacris phibebane

Et preceps miscebat . Et preces protulisseti dum . propulisset i dum Domini lueri/ Domini tueri Ex. XV.

Vectio. & Uectio parthus hostilis missilibus . hostis infamia iti Paugebatur. infamia Psi

augebatur

Et quo Senones . Ex quo Senones Ex.XVI. Senatu nobis relinquere ν relinque multam omiserat . inultam omiserat Ex. XVII.

Danatoru-exul tu . ec exulum adeo si uentes adeo furentes cir steterat . circusteterat Nec tribunus o nec tribunis spatiis aduetioribus . audentioribus adeo peratus . adeo paratus

ad summa malitit, ad summa militiet Et sumpta Catans, de sumptu catane Ex. XIX. haud tenedi manus . haud temnendε Edisserens . edisserens Εκ.XX. Cospector mors. Conspectior mors spes t ex nostris spest ex nostris

impune preuerat . impune spreueratia exertus doctor . ia exercitus ductorvos aut Treuiri/ vos autem treuiri

apud apud vetera o apud vetera rebelles foederant . rebelles foedarent Ex. XXI. Et exercinim studiis . Et exercituum Ita illos mos . ita illis mos iucubuere. incubuere

MMNN OO PP Q in omnes sunt terni preter. A. qui sunt quaterni M . M. duernus.. N. simplex. P. Cornelii Taciti Equitis Ro. Historiarum libri quino nuper in Cermani inuenti ac cum reliquis omnibus eius operibus qui prius inueniebas Rome impressi p Magistrum Stephanum Guillereti de Lothoringia Tullen. dioc. Anno . M. D. XU. M . Martii Leonis. X. Pont . Max. anno se do.

467쪽

Nomine Leonis . X . Pont . x. prostposita sint premia non medio cita his qui ad eum libros veteres nes hactenus editos

attulerint .

468쪽

VITA ACRI COLAE IVLII AGRICOLAE VITA PER CORNE,

LIUM TACITUM EIUS GENERUM CASTISSIME COMPOSITA.

LARORUM Viroru ficta mores p posteris tradere antiquitus usitatum: ne nostiis quidem temporibus: quanil incuriosa suoνe ru aetas omisit: quoties magna aliqua ac no/bilis uirtus uicit,ac supergressa est uitium paruis magnisi ciuitatibus comune ignorantiam rem dc inuidiam: Sed apud priores ut agere memoratu digna pronum,magis in aperto erat et ita celeberrimus quis 3 ingenio ad prodendam uiro

tutis memoriam sine gratia aut ambitione,bonae tantum conscien/tiae precio ducebatur. Ac plaeri suam ipsi uitam narrare: fiduciam potius morum si arrogantia arbitrati sun t. nec id Rutilio deScauro citra fidem taut obtrectationi fuit: adeo uirtutes iisdem temporibus optime aestimantur ; quibus facillime gignuntur. At mihi nunc narraturo uitam defuncti hominis uenia opus fuit: quam non pratissein ,ni cursaturus tam saeua de infesta uirtutibus tempora.Legionius cum Aruleno Rustico Paetus Thrasea iHerennio Senectioni Priscus Helvidius laudati essent capitale fuissemel in ipsos modo auctores: sed in libros quo eorum stultum i delegato triumuiris ministerio: ut monumeta clarissimorum ingeniorum in comitio ac Bro urerentur: Scilicet illo igne uocem Po. Ro. N libertatem Senatus:& conscientiam generis humani aboleri arbitrabantur: expulsis insuper sapientiae prose ribus taαν omni bona arte in exilium acta: ne quid usqhonestum occurreret: Dedimus profecto grande patientiae documentum: ut sicut uetus aetas uidit quid ulti naum in libertate esset ita nos quid in seruitute: adempto per inquistiones & loquedi audiendi comertio. Memoriam quot ipsam cum uoce perdidissemus: si tam in nostra potestate esset obliuisci qtacere. Nunc demum regit animus r& quamq primo statim bea tissimi saeculi ortu Nerua Caesar, res olim dis ociabiles miscuerit principatum ac libertatem: augeati quotidie facilitatem Imperii Nerva Traianus e nec spem modo ac votum s curitas publica, sed ipsus uoti fiduciam, ac robur assiimpserit: Natura tamen instromitatis humanae tardiora sunt remedia q mala: dc ut corporalcnte augescunt: cito extinguntur et sic ingenia studia0 oppresseris

Deilius et reuocaueris. Subit quippe etiam ipsius inertiae dub

469쪽

VITA IVLII

o: N inui primo desidia postremo amatur. Quid s per quin ι

declinan nos: grande mortalis aeui spacium t multis fortuitis casi

bus promptissimus quisl saeuicia principis interciderunte Pauci& uti dixerim no modo aliorum i sed etiam nostii superstites suomus exemptis e media uita tot annis, quibus iuuenes ad senectu tem: Senes prope ad ipsos exactae aetatis terminos per flentium uentinus . non tamen pigebit uel incondita ac rudi uoce memoriam prioris senectutis rac testimonium praesentium bonorum: compo

fuisse. Hic interim liber honori Agricolae soceri mei dcstinatus

professione pietatis aut laudatus erit aut excusatus.

Neus Iulius Agricola lictere & illustri Foroiuliensum

colonia ortus nitrunt aulam prociaratorent Caesarum ha/buita quae equei ris nobilitas est, Pater Iulii Iulius Crsei, nus senatorii ordinis,stiadio eloquentiae sapientiael notus: iis uirtutibus iram Caii Caesaris meritus . nami Marcum Silianum a cocusare iussus: dc quia abnuerat interseetiis et . Mater Iulia Procilla fuit rarae castitatis. in huius sinu indulgentia educatus per omne honestarum artium cilitum puericiam adolescentiam Q transegi Arcebat eum ab illecebris peccantium praeter ipsius bonam inte/ gram* naturam: quod statim paruulus sedem ac magistram stus diorum Massiliam habuerit: locum frica comitate S prouinciali parsimonia mistum ac bene compositum. Memoria teneo solitu sum narrare se in prima iuuenta Hidium philosophiae acrius ultraq concessum Ro. ac Senatori hausisse,ni prudentia matris incensum ac flagrantem animum coercuisset: Scilicet sublime & ro ctum ingenium pulchritudinem ac speciem excelsae magnael gloriae uehementiusq caute appetebat. mox mitigauit ratio Saetas re itinuiti, 'est dissicillimum , ex sapientia modum . Prima castro aum rudimenta in Britannii Suetonio Paulino diligenti ac moderato duci approbauit electus quem contubernio aestimaret. Nec Agricola licenter more iuuenum qui militiam in lasciuiam uertiit. net segniter ad uoluptates A commeatus titulum tribunatus Ninscitiam rettulit: sed noscere prouinciam in osci exercitui: discerea peritis: sequi optimos: nihil appetere iactationem : nihil ob sor, midinem recusareis muli anxius & in tetus agere. Non sane alias exercitatior magis p in ambiguo Britannia fuit: trucidati ueterani rincensae Coloniae: intercepti exercitus mam de salute mox deuictoria certauere. Quae cuncta dc si consiliis ductui alterius agebatur. ac summa rerum & recuperatae prouinciae gloria in ducem cesscti tr

artem de usum ti stimulos addidere iuueni: intrauits animii milli

470쪽

AGRICOLAE

taris gloriae cupido, ingrata temporibus, quibus sinistra erga emisnentes interpretatio, nec minus periculum ex magna fama , q ex

mala. Hinc ad capessendos magistratus in urbem digressus Do mitiam Decidianam splendidis natalibus ortam sibi iunxit . id

matrimonium ad maiora nitenti decus ac robur fuit . uixerunto mira cocordia,per mutuam charitatem:& inuicem se anteponen

do nisi in bona uxore tanto maior laus: quanto in mala plus culpae est. Sors qu sit irae prouincia Asiam:proconsulem Saluium Titianum dedit: quorum neutro corruptus est: quam si & prouinscia diues ac parata peccantibus:&procosul in omnem auiditatem pronus, quantalibet facilitate redempturus esset mutuam dissimu lationem mali. Auetus est ibi filia in subsidium & solacium simulinam filium ante sublatum breui amisit. Mox inter pr turam quς- sturam ac tribunatum plebis atq; etiam ipsum tribunatus annum quiete es otio transit gnarus sub Nerone temporum: quibus inertia pro sapientia fuit Idem praeturae certior:& silentium . nec. n. iuris diistio obuenerat.Ludos & inania honoris modo rationis ait ab undantiae duxit: uti longe a luxuria : ita famae propior . Tum elepetiis a Galba ad dona temporum recognoscendat diligentissima conquisitione fecit:ne cuius alterius sacrilegium Respu. qua Neronis sensisset. Sequens annus graui uulnere animum domum eius

afflixit: nam classis Othoniana licenter uaga dum in templor Lissuriae pars est :host iliter populatur: matrem Agricolae in praediis suis interfecit:prsdia , ipsa: & magnam patrimonii partem dirio puit: qus causa caedis fuerat. Igitur ad solemnia pietatis profectus Agricola nuncio affectati a Vespesiano Imperii deprehensus, ac

statim in partes transgressiis estHnitia principatus ac statum urbis Mutianus regebat admodsi iuuene Domitiano:& ex paterna sorφtuna tantum licentiam usurpante. Is missum ad delectus agendos Agricolam integret ac strenue uersatum uicessimae legioni tarde ad sacramentum transgressae preposuit: ubi decessor seditiose agrare narrabatur: quippe legatis quot consularibus nimia ac formi/dolosa erat. Nec lcgatus prstorius ad cohibendii potens: incertum, suo an militum ingenio: ita succetar simul & ultor electris: raris Dina moderatione maluit uid cri inuenisse bonos q secisse . Prae erat tunc Britannis Uectius Volanus placidius q feroci prouinciae dignia est,temperauit Agricola uim suam ard premi copescuit: ne incresceret, peritus obsequi: eruditusq; utilia honestis miscere. Brevi deinde Britannia consularem Petilium Cerealem accepit. Habuerunt uirilites spatium exemplorum . Sed primo Cerealis

SEARCH

MENU NAVIGATION