De vero Ecclesiae sensu circa sacrarum caeremoniarum usum, Reverendissimi Episcopi Suessionensis opusculum, cui accessit dissertatio Josephi Aloysii Assemani de Sacris Ritibus ..

11쪽

fusio dominari videtur , & insorme hoc Animadversionum, Adnotationum , Supplementorum , Additionum , Correcti num Chaos nihil aliud nobis offert, quam rudem indigestamque sine ordine, sine serie factorum congeriem; in qua er- rores quidam occurrunt , naevi non pauci adparent , expresesionesque scintillantes , temerariae s Suessionensi Auctore ) ,& audaces ab ipso adhibitae , quare selicibus conjecturis omnia haudquaquam explicavit . Forte , nisi morte praereptus

suisset, tantum opus retra, hasset, ordine donatum emendas

set, & justis contentus limitibus immortalem sui nominis gloriam apud omnes sibi reliquisset, & rectissimum finem aptissimis mediis obtinuisset. V. Suessionensis Praesul commotus perverso Vertit Systemate ita nimirum scribit pag. 8. iustaque ira erga hominem accensus, qui non exiguo multorum scandalo, veram Ecclesiae mentem ad ineptas suas conjecturas detorquere cO-

natur, ossicii sui esse credidit illius oppugnationem adsumere , quae autem in Vertio oppugnat ita proponit pag. I 2. D. D. Vert contendit unamquamque caeremoniam caussam Nasicam ,σ naturalem institutionis suae habere , er rationem mbolia. eam poster/us demum accessisse . Ego contra assero : hane Relia gioniν nosric mentem esse, ut nullam prorsus ea remoniam nisob rationes ex integro mbolicas primitus Insiluerit . . . . In hae veritate asserendo ita prosequitur pag. II. toturillam ue eam eertis argumentis eomprobasse credo assenis scilicet, & fide humana, non vero divina, nec assensu m taphysico ut certi marum demonstrationum vices ea quia veram demonstrationem non continent) obtinere mihi persuasum sit. Haec enim argumenta hoe I bi demonstrandum proponuut, primὰ Universas Orbis Religiones, ae praeeipue Ecelesam Iesu i risi omni tempore id intendisse in suarum caeremouiarum institutione , ut is euutii religioso inservirent. O mbolorum rationem involverent. Seeundo, quod si in adminiseratione . eramentorum , aut solemnitatibus Ecclesia oosciorum Ritus aliqui reperiantur , qui nee stati solum , e ' decori originem fuam

debent, ese tamen alias eodem numero, imo majori, qui non

aliam insiturionis suae ea am habent , quam sensum misi

cum, mbolicum tauta pertinacis a D. de Vert rejectu is , lTertio , quod dum Ecclesia ali uas retinuit caeremonias , quα :

originem suam nec stati adscribunt , id eam , nec Drculco , j

nec i

12쪽

κee ob Inveteratam eonsuetudinem egisse , verum quia praev derat Fideles fructum aliquem percepturor ex senis Aurato devotionemque edocente, quem iis adjunxit. Luartὰ complurea sensuum horum allegorieorum , mbolicorum minime esseeonsiderandos tamquam ideas pias quorumdam mWicorum.verum , ut adoptatos ab universa Ecclesia , antiqui mague traditione , in omnium Ecclesiasticorum Auctorum sermone con-μmatos . Ex his principiis omnia superfruunxur , quaecumque contra D. de Vert opus , σ dispersas in sectionibus pruribus quibus illud constat con ecturas attuli . Non tamen ita vagis, generalioribusue principiis alligatur fum , ut non sopius etiam in exactissimum Vertianorum assertorum examen δε- flendam. Limites solum rationi fanae eonformes mihi consitui. CunHa prorsus impetere, modum excessisset, inissum, eo rear, necesse es , fuisset . Conjecturae D. de Vers quando- ue felices fiant, nec adnotationes illius semper judicio, solid rateque earent: sed mihi fatis fuit copiosam, O abunsantem opinionum Uerre messem , quae nullo conatu , nulla ingenII aut eruditionis vi fustineri, ac defendi queunt, fatis fuit insictis demonstrare argumentis , guam sal , quam imprudeπ- res , quam ridiculae plurimae earum sint . . . . Hocque i umes, quod in orgumentis quσ 39. priores sectiones amplectuntur proisi, quodque accuratiori indagine in I o. sectionibuν sequentibus a me confectum es. Ultimas den*ue sectiones a hibeam necesse es ad detegendam folFatem argumentorum,

quibus D. dis Vert stema suum fulcire suduit.

I. En paucis verbis Suessionensis Episcopus instituti sui rationem explicat, quam si exactiorem paulisper cupis, amice Lector ita isse pag. I r. in adjunctam summariorum tabulam , quae pag. I g. exstat , oculos conjice, atque uno intuitu completa totius operis idea se offeret. An autem Prae- .sul iste modum aliquando excesserit , an argumenta ejus Vertium bene petant, Te Iudicem volui, CARDiNALIs AΜ-PLisSIME , Tanta nimirum doctrina polles , tanta in dignitate es constitutus , tanta tamque constanti voluntate adfectus existis tribuendi cuique quae sua sunt, ut nec Suessionensis , nec Vertius alium a Te Iudicem delecturi fuissent, si Te novissent . Quoniam vero Lectores quique iudicium Scipsi suum facile ferre volunt, horum quoque judicium non refugio, sed eos , ut justi sint, rogo attente perlegant Vertium IDisitiroo by GOoste

13쪽

tium, cuius opus e Gallico in Latinum sermonem convertendum foret , & vulgandum una cum Suessionensis hocce opusculo. Ego sane Episcopos, quos Deus Rectores Ecclesilai d dit, veneror , nec is sum , qui ipsos dijudicare velim , sed venerationis modum non excedam, si in ipsum regeram quod de Doctoribus , Episcopis , & quibusdam Pontificibus Summis , qui mystici fuerunt, ac mysteria in omnibus etiam minutissimis coeremoniis repererunt, I symbolis, figuris delectati sunt rerum scilicet adjunctis sese ad temperantes , &plebis, ac populi aedificationi opportunae consulentes, ac si dentes) scribit pag. ao. Concedam tamen , γ alias coe remo nias ) esse , quae exordium σε insitutionem fuam nece Pati, comodo, G decoro debent ; twὸ nee di fiteor quamplures Auctorer nimio indoctae pietatis zelo adductos extra justi tram ter vagaros fuisse, dum Isbi steria, parabolas , fmbola iis

in caeremoniis fabrica ne , quibus eorte talia adjungere Ecelesia nequaquam tu mente babuit : unde fortasse accidit , ut quae fuerit nonnullorum Rituum genuina origo nor lateat:

Suessionensis scilicet & ipse pietatis, qui aliquando scientiae

ad amussim non respondet, gelo abreptus idaeas quasdam arobitrarias, & pias moralitates, quae coe remoniis pro libito ad nutriendam pietatem adjeetae fuerunt , sed quae institutione essent posteriores , quasque Ecclesia , uti primam , ac sundamentalem rationem , numquam agnovit , obtrusit , atque acrius, quam par mihi adparet , in Uertium invehitur , cum jus systema & conjecturas contemptui, & ludibrio cachinniseque exponere videtur.

VII. Sed haec a me die a nolim ita accipias CARDINA-nis ΑΜpLissi ME, quasi ego Illustrissimum Episcopuin damnare velim , aut finem ipsius arguere , & Apologiam pro Vertio scribere , perinde ac si in huius systema , & verba juraverim . Dicam igitur ingenue quid sentiam de horum viro. rum quaestione ; mihi semper vili sunt pr aestantissimi hi Scriptores persaepe idem significasse dum diversa , & contrariia, scribebant , & loquebantur ; hanc meam sententiam ubi audivit Monald inius, me etiam, atque etiam rogavit, ut disesertationem hanc conscriberem , Sc Doctores laudatos in amicam concordiam , si fieri posset, vocarem , verasque causesas coeremoniarum nostrarum ex mente Ecclesiae explica

14쪽

ossiciis Sacris utimur, brevissime aperirem. Monaldinii v tis facere satis aequum mihi visum est , cum & illa a meo instituto aliena non sint , quin tum in Codice Liturgico maxime tom. q. s. cum etiam in Institutionibus , quas Auditoribus in Romano Archigymnasio Praesidum auctoritate trado , non semel meum systema ex Tabulis Ecclesiae publicis indicaverim, vel exposuerim . Ubi vero hanc in me provinciam suscepi , illico Moecenas aliquis deligendus fuit , dc vir

designandus , qui sua doctrina meos errores castigaret , sua Auctoritate me confirmaret , suo Patrocinio confoveret , 3c benignitate recrearet; Hunc autem frustra abs Te quaererem, CARDINALis ΑΜ p Lissi ΜE , cuius dqctrinam , virtutem, amplitudinem, & in me bene adsectam voluntatem longo annorum spatio certisque documentis comprobatam non ego solus, sed& probi, doctique quique homines norunt , ac depraedicant. Ad Te ergo Dissertationem hanc meam dirigere statui , Te Iudicem interpellavi, Te Moecenatem volui. Idque primo, ut communi me adtemperarem Doctorum hominum , qui opera Viris sibi benevisis inscribunt, consuetudini. Secundo, ut meum erga Te animum sincere , ac iterum panderem. Tertio, ut

Te Iudice , Te Moecenate prodeunti prae satiunculae splendor accedat , & decus , potissimum cum argumentum adtingat aleae plenum ; Consueta itaque benignitate, ac patientia tua lucubratiunculam hanc qualemcumque meam suscipe , lege,

judica, & protege.

UIΙΙ. Ut igitur recta procedam, a coeremoniarum et Pmo exordior ; quoniam vero variae sunt hujus nominis etymologiae apud Scriptores Ecclesiasticos , dc Lexicographos, sententiam S. Thomae Aquinatis recitare contentus sum , is I. a. q. 99. art. g. haec habet: ordinatur autem homo in Deum non solum per interiores addis mentis, qui sunt eredere, sperare , in amare , sed etiam per ρuaedam exteriora opera,

quibus homo divinam servitutem prosetur ; ius opera dicuntur ad eutium Dei pertinerer ρui quidem cultus ea rem

nia vocatur, quosi munia , idest dona ) caereris , quc dice-δatur Dea frugum: eo quod prim3 ex frugibus oblationes Deo

osserebantur: Sive ux Maximur Valerius refert I. cap. I. num. IO. nomen eaeremoniae introductum ess ad signisseand

eultum divinum apud latinos a quodam oppido juxta Romam, quod coere vocabatur ; eo quos Roma capta a Gallii, illic Sa

15쪽

era ROManorum oblata sunt, o reverendI ὰ babita. Coeis remoniae itaque, undecumque nomen deducatur, generatim loquendo Religiosum Dei cultum significant , ejusque actus, quibus homo anima constans & corpore honeste, & secundum ordinem charitatis christianae erga Deum; seipsum , & proximum legem implet , & veram assequitur se licitatem. IX. Coeremoniae in hac amplissima significatione acceptae ad quatuor capita non male revocantur a S. Thoma p. 2. q. IOq. art. scribente : Caeremonialia praecepta veteris legis ordinantur ad cultum Dei. In quo quidem eultu considerari possunt, se cultus, O colenter , instrumentaeolendi . Ipse autem cultus specialiter consistit in sacrificiis, quae in Dei reserentiam osseruntur. Infrumenta autem colendi pertinent ad Sacra, cui est Tabernaculum , σ Vasa , alia B. m. . Ex par in autem colentium duo possunt eo derari, fulcet eorum ius Imu ad cultum, quod fit per quandam conferationem , tet populi , vel mini Doram ; ad hoc pertinent Sacramenta et O iterum eorum singularis conversatio, per quam disinguuntur ab his, qui Deum non colunt ad hoc pertinent observantiae, puta in cibis , in vesimentis, e aliis B. m. Quod in veteri lege , id meliori ratione in no

va quam illa figurabat, ad quam illa disponebat dicendum

occurrit: sed illud etiam addendum censeo non in sola veteri lege, sed & in lege naturae, atque apud omnes Nati nes cultas, quae Deum quovis pacto noverunt, vel coluerunt non dissimiles coeremonias , & illarum divissiones obtinuisse. Nulla enim unquam exstitit gens , aut natio , cuius historiae aut mores ad nos usque pervenere ita bene discurrit Suessionensis q. 8. quae non suis uteretur Sacrificiis, suo cultu, suis coeremoniis : sed missis his r Coeremoniae dividuntur ex mente S. Thomae in Sacrificia cum proprie tum improprie dimeta , in Sacramenta, in sacra, atque in Observantias. X. Coeremoniae itaque laudatae omnes plures sortiuntur partitiones inspectis caussis illarum. Aliae etenim sunt quo dammodo a natura institutae , ut in coelum oculos attollere , pectus percutere , genua flectere, cum Deo sundimus preces, nostrasque miserias exponimus ut veniam , ac subsidium obtineamus. Aliae sunt a Deci institutae tum in veteri, cum in novo Testamento, puta sacrificium Eucharisticum , & Sacr.

menta. Aliae ab Apostolis , vel eorundem succetaribus datae sunt, Disit iroo by COOg S

16쪽

sunt ; igitur ex parte caussae essicientis , ac institue tuis aliae

sunt Naturales, aliae Divinae, aliae Ecclesiasticae, seu humanae. jam vero vel immediate seruntur ad colendum Deum , ut sacrificia, orationes, adorationes ; vel mediate, & dispositi-Ve , ut jejunia coelibatus e vel instrumentaliter , ut Tabernaculum ac vasa . Hinc triplex earum divisio oritur inspecta caussa sormali, ut scholae loquuntur . Quadruplex autem illarum est partitio ex parte caussae materialis , vel enim versantur circa Personas, ut exorcismi, insufflationes, chirotoniae &c. vel respiciunt tempus, ut celebratio Paschatis , dierumque Festorum, vigiliarum 3cc. Vel res ipsas adtingunt, puta , b nedictiones aquae , candelarum , cinerum &c. Vel demunia Versantur circa modum , ut quod in Ecclesia latina , latine celebrentur . Ex parte demum caussae finalis plures divisiones recipiunt; aliquae enim institutae sunt ad sanctificandum , ut Sacramenta ' aliquae ad aliquos effectus spirituales, vel morales praestandos, sive immediate ex opere nempe operato , ut scholae loquuntur, sive mediate, ex opere scilicet operantis aliae ob necessitatem, aliae demum ad solii in ornatum, & decentiam, vel ad solam significationem. Vide plura apud Cl. D. Fortunatum Venerium Presbyterum Barnabita in Theol. tona. s. disp. un. q. I. pag. II9. XI. Hinc C aeremoniae vel sunt universales, vel particulares, nimirum vel communes pluribus personis, ac locis, vel peculiares huic, alterive eae tui, seu loco . Sive particulares vero sint, sive communes, vel sunt perpetuae, vel tempora ne ae seu ad tempus, unde vel sunt in ossicio , ac praecepti-Vae, quae peculiari aliqua lege praescriptae sunt, vel sine quibus religiosus Dei cultus haberi nequit ; vel directivae seu

consultivae , quarum inobservantia & neglectus seu contemptus animum arguit Religionis expertem, seu confusionem importat,

bc scandalum. Sed ut in specie dijudicemus an haec vel illa

caeremonia sit praeceptiva, an directiva solum, & consultiva, potissimum ubi agitur de caeremoniis humanae institutionis , prae oculis habenda est in primis illarum origo natura, ac Proprietates , tum Canon Tridentinus sapientissime decer

probator Ecclesiae Catholicae Ritus in lemni Sacrameutorum amminifratione adhiberi eo uetos, aut eontemni , aut Isiae Re

coco o Minifris pro libito omitii posse , aut in novos alior

17쪽

per quemcum ae Eecte rum Pasorem mutari posse , anathe

ma I.

XII. ACceremoniis ad Ritus digredior, etsi enim confundantur Haec vocabula, & unum pro alio accipiantur, quin& unum alterius accessorium , seu pars habeatur , juxta diversam Scriptorum Sc Auctorum phrasim , ego tamen , ut clarius me explicem, & a generalioribus ad peculiaria descenda, Ritus nomine Grammaticos , & Criticos morosos non desidero ) Intelligo exteriore/ illos eorporis motus , gesus, actus , habitudines ae relationes ad exteriora objecta circum-santis, quae interiores animi nos,i actus , motus , habitudines , O satum conspuuntur, manifestant, excitant, vel Ar

movent ; spe in Agente, Fue In aliis ab Agente disinnis ,

quibuscum Societatem eommunem , vel sperialem habet.

Cum enim aretisqma unio corpus intercedat 3c animam , in quocumque demum haec unio revera consistat, certum est

ad imperium Rationis membra corporis, nisi impedita, m veri , & ad illorum motus in Ratione motus aliquos excita ri : hinc habitus mentis in corporis statu cernitur , & voX quaedam animi est corporis motus ; amictus enim corporis,& risus dentium , & gressus hominis enunciant de illo, ex motibus exterioribus homo cordis nostri absconditus aut levior, aut jactantior, aut turbidior, aut gravior, aut constantior, & purior, dc maturior ae irratur de Ambroflib. i. . cap. I 8. Ecel. c. I9. cum igitur verum sacrificium sit mmne opus Aug. Ub. io. de Civ. Dei eap. 6.) bonum , quod agitur, ut Deo inhaereamus sanista societate , relatum scilicet ad illum finem boni , quo veraciter boni esse possimus ,

corpus quoque sacrificium erit, quo in seriore tamquam famulo, vel ministro utitur anima, cum ejus bonus & rectus usus ad Deum resertur . Nam & orantes de mein bris sui Aug. lib. de cura gerenda pro mortuis , cap. s.) corporis faciunt quod supplicantibus congruit cum genua figunt , cum extendunt

manus vel etiam prosternuntur solo, & si quid aliud visibi- Iiter iaciunt, quamvis eorum invisibilis voluntas, & cordis intentio Deo nota sit, nec ille indigeat his indiciis, ut humanus ei pandatur animus ; sed hinc magis seipsum excitat

homo ad orandum, gemendumque humilius, atque serventius. Et nescio, quomodo cum hi motus corporis fieri, nisi motu animi praecedente, non possint, eisdem rursus exterius

18쪽

visibiliter saetis, ille interior invisibilis , qui eos secit , augetur ', ac per hoc cordis affectus, qui, ut fierent ista, praecessit, quia faeta sunt, crescit. Verumtamen si eo modo quis teneatur vel ligetur, ut haec de suis membris facere nequeat , non ideo non orat interior homo, & ante oculos Dei in secretissimo cubili, ubi compungitur sternitur. Nemo autem desipiat ut existimet aliquibus usibus Deo esse necessaria, quae in scita Aug. M. de Cib. loe. cit. dicam ego in Religionis officiis) offeruntur, ipse enim bonorum nostrorum, nec iustitiae nostrae eget; totum autem, quo reiste colitur Deus

homini prodest, non Deo; neque enim sonti se quisquam dixerit profuisse, si biberit, aut luci, si viderit. Exterioribus igitur signis ac Ritibus, &Caeremoniis, quae sunt prister interiora, & horum signum, figura, incitamentum, seu effectus, colimus Deum non propter seipsum , sed propter nos, δέ propter proximos Vid. S. D. p. g. go. arc. q. a I. XIII. Quamobrem cum in societate vivamus cum aliis quos tamquam nos, & ad nostrum instar amare debemus, Ritus ac motus exteriores, signa , dc Caeremoniae ita sunt ordinanda, ut conveniant illis, scilicet eos aedificent, illorum bono inserviant, quare scribit S.Th. a. a. q. I 68.art. I. manifesumes, quod exteriores motus sunt per rationem ordinabiles , ad

imperium enim ratyonis exteriora membra moventur. Undς .

manifestam est quod circa horum motuum ordinatisnem virtus moralis consisti. OrGnatu autem horum motuum attenditur quantum .ia duo, uno quidem modo secundum convenientiam personac : alio autem modo secundum convenientiam ad exteriores

personar, negotia , seu ues. Unde dicit Ambrasius lib. r. de osse. cap. 39. me es pulchritudinem vivendi tenere , convenientia cuique personae in sexui reddere ; hoe pertinet ad primum. Bantum autem ad secundum , subditur . me ordo

gesorum optimus, hie ornarus ad omnem GHIonem accommo dur z in quantum ergo exteriorer motus funt quaedam signa interioris dispostionis , eortim moderatio requirit moderationem interiorum passonum . In quantum ver) per motus exteriores alii de nobis judIesum ecpiunt illorum moderatio quodamm do ordinatur ad otios fecundum illud Aug. In omnibus moribus

19쪽

riorum eum attemperandus sit, & exigendus ad charitatis christianae ossicia , haec autem ossicia vel privatim impleantur, vel publice, sequitur Rituum , quin & Caeremoniarum

Omnium originem, ac rationem seu animam ex charitate pensandam esse. Sit propterea Canon primus Illa Caere1nonia, is Ritus est bonus, qui internum exhibet animi statuni, seu habitum , seu aetum bonum , & charitati congruum, vel ada get . Is ornatus exterior, ac habitudo bona est, quae ad omnem actionem charitati consor mem est accommoda secundum convenientiam cujuscumque sexus , personae, loci, negotiorum, & aliarum circumliantiarum, ,

Charitati autem Christianae congruunt Caeremoniae ,& Ritus , qui amorem, timorem , ac fiduciam erga Deum inserant, vel significent; propriam sanctificationem , ac felicitatem veram importent , vel denotent , uti & aedificationem bonumque proximi. Canon secundus, , Illa Caeremonia, Ritus ille malus dicendus est, qui perniciosus sit, vel superfluus, , Perniciosum voco eum, qui Religionis, charitatisque naturam restitudinem , vel christiani hominis habitum, ac statum bonum & debitum destruit, imminuit, seu falsificat. Supexis fluus is nobis est, qui quantum est de se non pertinet ad gloriam Dei , neque ad hoc , quod mens hominis feratur ici

Deum; qui Religiosi hominis, ac Religionis fini non est proportionatus .

XV. Sed cum alia snt jura, alia ossicia hominis in inbertate naturali viventis, alia verb ejus, qui in societate Ci vili seu Republica degit, item homini in Republica constituto, etsi multa liceant , cum solus domi suae ac privatim suas exserit actiones , non omnia tamen illi expediunt dum in publicum prodit , & publice actiones etiam indifferentes , seu lege non praescriptas emcit, tunc enim rationem habeat oportet communitatis, & societatis , atque secundum judicium commune & eorum potissimum , qui societatis capita& Rediores habentur actiones suas ac motus ordinare debet, &honestati ac decori publico adtemperare ; Non dissimili r tione alia sunt jura alia ossicia hominis christiani ita me explico, non quod Christianum hominem extra Ecclesiam, seu Congregationem Fidelium libere posse vivere credam, absit a me tantus error, sed ut clarius quod exponendum suscepi,& distinctius pro modulo meo declarem absolute , dc sim-

20쪽

plieiter talis, alia Christiani hominis in foetetate ac Repti-blica Ecclesii astica de gentis . Homini item in Republica Ecclesiastica viventi multa licere possunt, cum solus domi suae ac privatim suas exserit Religionis actiones, non tamen omnia illi expediunt dum in publicum prodit , & publice actiones Religionis indifferentes quae scilicet lege praescriptae non sunt efficit. Habenda siquidem est ratio communitatis, &eorum potissimum quos Deus Rectores posuit , & Doctores,ac ejus praecipue, cui in Persona Petri regimen ovium suarum Christus credidit ,

XVI. Quemadmodum igitur in compositione motuum exteriorum studium vituperatur, per quod aliquis fictione quadam in exterioribus motibus utitur, pari ratione dicendum de Coeremoniis ac Ritibus ; cum enim in omni eo , quod dirigibile est secundum rationem superfluum dicatur , quadregulam rationis excedit, diminutum autem quod deficit a regula S. . a. a. q. I 68. Gri. g. ) Regula autem rationis in

Religionis ossiciis petenda est ex Verbo Dei ab Ecclesia Catholica proposito , patet improbandum quemcumque desectum, uti & quidquid usurpatur praeter Dei Sc Ecclesiae institutionem, communemque consuetudinem . Vid. S. Th. a. a.

q. 93. art. I. Sit igitur canon tertius, , Coeremonia illa , ac Ritus ille publicus non est Religiosi hominis christiani, ac Religionis fini proportionatus, qui sit praeter, vel contra Dei, &Ecclesiae institutionem , vel contra consuetudinem communem rationabilem ,, Canonem magis e Xponere placet, ne Novat

ribus , aliisque Irreligiosis hominibus favere me falso quis opinetur. Ritus igitur ac Coeremonia, de qua quaestio institui potest, vel est contra Dei institutionem ab Ecclesia Catholica declaratam , & tunc non solum non est proportionatus Ritus , sed & perniciosus; vel est praeter Dei institutionem ab

Ecclesia declaratam, Ritus autem hic tunc non est proportionatus , cum Ecclesiasticam institutionem non agnoscit, Ecclesiastica autem institutio constat i. ex Tabulis publicis a. ex canonibus probatis, g. ex consuetudine communi rationabili, ac legit tima auctoritate comprobata e ea enim hominum est natura, atque ingenium , ut in rebus , quae conversationis admittunt novitatem, scilicet moribus, usibus , ac exterioribus disciplinis non semper sibi constent , sed pro temporis Personarum , locorum &c. adjunctis , varias subeant vicissitudi-