Publii Terentii Comoediae [Texto impreso]

101쪽

Omnem ostendere, cui t uri subito tot congruerint

Commoda.

pΑ. Quid hic laetus est y C. o Parmeno mi, O mearum voluptatum omnium L gaudiis tInuentor, inceptor, persector, scin' me in quibus sim Scis Pamphilam meam inuentam ciuem l P A. audiui C. scis sponsam mihi tΡ A. Bene, ita me di ament, factum. G. audin' tu illum quid ait Z C. tum autem Phaedriae, Meo statri, gaudeo amorem esse omnem in tranquillo : una est domus: Thais patri se commendauit: in clientelam & fidem Nobis dedit se.pA.seatris igit Thais tota est.C.scilicet. ΡΑ. Iam hoc aliud est, quod gaudeamus: miles pellitur

C. Tum tu, stat i , ubiubi est, fac quamprimum haec

audiat. P A. visam domi.

T. Numquid Gnatho dubitas, quin ego nunc perpetuo perierim i G. sine ρDubio opinor. C. quid commemorem primum, aut quem laudem maxume tIllum qui mihi dedit consilium ut facerem; an me, qui id ausis sim Incipere t an fortuna collaude, quae gubernatrix fuit,

tO t res, tantas, tam opportune in unum conclu

sit diem y an Mei patris festiuitatem iacilitatem y o Iupiter

Serua obsecro haec nobis bona. pH.Dii vostram fidem, incredibilia Parmeno modo quae narrauit. sed ubi est stateri C.praesto est. Ρ H. gaudeo. C. Satis credo. nihil est Thaide hac stater tua dignius, Q d ametur: ita nostrae est omni fautrix familiae. P H.

hui, mihi

102쪽

Illam laudas i p. perii, quanto spei est minae, tanto magis amo, Obiecro Gnatho in te spes est.G. quid vis faciamZT.pe fice hoc Precibus, precio, ut haeream aliqua in parte tamen apud Thaidem. c. Dissicile est. T. si quid conlibuit, noui te. hoc si effeceris , Qu'duis donu, praemium a me optato, id optassi seres. G. Itane Z T. sic erit. C. hoc si essicio, postulo ut tua mihi domus Te praesente, absente pateat, inuocato ut sit locus Semper. T. do fidem ita futurum. G. accingar.PH.quem hic ego audio to Thrase. T. falvete. PH. tu sortasse facta quae heic sent

Nescis. T. scio. Ρ H. cur te ergo in his ego conspicor regionibus t T. Vobis Detus. p H. scis quam stetus t miles edico tibi, Si in platea hac te ostendero post unquam, quod dicas mihi, Alium quaerebam, iter hac habui: periisti. c. eia haud

sie decet. P H. Dictum est. G. non cognosco vostrum tam superbum. P H. sic erit. G. Prius audite paucis: quod cum dixero, si placuerit, Facitote. P H. audiamus. G. tu concede paulum istuc Thraso. Principio ego vos ambo credere hoc mihi vehementer velim,

Me, huius quidquid ficiam, id facere maxuvie causa

mea:

Verum idem si vobis prodest, vos no facere inscitia est. p H. Quid id est y c. militem ego riualem recipiendum

censeo. PH. hem

103쪽

Recipiendut G. cogita modo. tu hercle cu illa Phaedria Et libenter vivis, etenim bene libenter victitas, Et quod des paulum, &necesse est multum accipere Thaidem, Ut tuo amori suppeditare possit sine sumptu tuo; ad

Omnia haec magis opportunus, nec magis ex Vsu tuo

Nemo est. principio & habet quod det, & dat nemo

largius: Fatuus est, insulsus, tardus, stertit noctesque, & dies: Neque tu istum metuas ne amet mulier: pellas facile, ubi velis. pH. Quid agimus t G. praeterea hoc etiam, quod ego vel primum puto, Accipit homo nemo melius prorsus, neque prolixius. pH. Mirum, ni illoc homine quoquo pacto opus est

C. idem arbitror. C. Recte facitis. unum etiam hoc vos oro, ut me in

vostrum gregem Recipiatis. fatis diu hoc iam faxit voluO.ΡH. recipimus. C. Ac libeter.G.at ego pro istoc Phaedria,& tu Chaerea, Huc comedendii & deridendu vobis praebeo. C.placet. PH. Dignus est. G. Thrase, ubi vis, accede. T. Obsecro

te, quid agimus tc. Quid Z isti te ignorabant. postquam eis mores ostendi tuos, Et collaudaui secundum facta Sc virtutes tuas, Impetraui. T. bene secisti. gratiam habeo maxumam. Nunquam etiam fui usquam, quin me omnes amarent plurimum.

G. Dixin' ego vobis, in hoc esse Atticam elegantiam tPH. Nil praeter promissum est.ite hac. vos valete,&plaudite.

104쪽

ACTA LUDIS MEGALENSIBUS, L. CORNELIO LENTVLO , L. VALERIO FLACCO AEDILIBUS CURULIBUS. EG IT AMBIVIVs TVRPIO. MODOS FECIT FLACCUS CLAVDI. GRAECA EST MENANDRU. ΑC. A PRIMUM ΤIBIIS IMPARIBUS, DEINDE DUABUS DE XΤRIS. ACTA ETIAM TERTIO. TI. SEMPRONIO, M. IVVENTIO COSS. Persona.

filia.

105쪽

HEAUTONTIMORUM ENI

C. SULPICIO APOLLINARI AUCTORE.

IN militiam proficisci gnatum Cliniam,

Amantem Antiphilam, compulit durus pater: Animique sese angebat, facti poenitens. Mox ut reuorsu' est, clam patrem diuortitur Ad Clitiphonem. is amabat scortum Bacchidem. Cum accerseret cupitam Antiphilam Clinia, Vt eius Bacchis venit amica, ac seruolae Habitum gerens Antiphila. factum id, quo patrem Suum celaret Clitipho. hic technis Syri Decem minas meretriculae aufert a sene: Antiphila Clitiphonis reperitur soror. Hanc Clinia, aliam Clitipho uxorem accipit.

106쪽

E cui sit vostrum mirum, Curpa teis seni Poeta dederit, quae sunt adolescentium: Id primum dicam: deinde, quod Veni, eloquar. Ex integra Graeca integram comoediam Hodie sum acturus Heautontimorumenon; Duplex quae ex argumento facta est simplici. Nouam este ostendi, & quae esset. nunc, qui scripserit, Et cuia Graeca sit, ni partem maxumam Existimarem scire vostrum, id dicerem. Nunc, quaobrem has parteis. didicerim, paucis dabo. Oratorem voluit esse me, non prologum: Vestrum iudicium secit: me actorem dedit. Sed hic actor tantum poterit a facundia, Quantum ille potuit cogitare commode, Qui orationem hanc scripsit, quam dicturu' sum. Nam quodrumores distulerunt malevoli,

107쪽

Multas contaminasse Graecas, dum facit Paucas Latinas: factum hic esse id non negat, Neque se id pigere,'deinde facturum autumat. Habet bonorum exemplum: quo exemplo sibi Licere id facere, quod illi fecerunt, putat. Tum quod malevolus vetus poeta dissitat, Repente ad studium hunc se applicasse musicum, Amicum ingenio fretum, haud natura sua:

Arbitrium vostrum, vostra existimatio Valebit. Qumobrem omnes vos oratos volo,

Ne plus iniquum possit quam aequum oratio. Facite aequi sitis, date crescendi copiam, Nouarum qui spectandi faciunt copiam Sine vitiis: ne ille pro se dictum existumet, Qui nuper fecit seruo Currenti in via Deesse populum: cur insano seruiati De illius peccatis plura dicet, cum dabit Alias nouas, nisi finem maledictis facit. Adeste aequo animo: date potestatem mihi, Statariam agere ut liceat per silentium: Ne semper seruos currens, iratus seneX, Edax parasitus, sycophanta autem impudens, Avarus leno, assidue agendi sint mihi

Clamore summo, cum labore momo.

Mea causa, causam hanc iustam esse, animu inducite, Ut aliqua pars laboris minuatur mihi. Nam nunc nouas qui scribunt, nihil parcunt seni: Laboriosa si qua est, ad me curritur: Si leuis est, ad alium mox defertur gregem. In hac est pura oratio. experimini, In utramque partem ingenium quid possit meum.

Si nunquam auare precium statui arti meae, Et eum esse quaestum in animum induxi maxumum, Qu'n maxume seruire vostris commodis;

108쪽

HEAUTONTIMORUMENOS. IOIExemplum statuite in me, ut adolescentuli Vobis placere studeant potius, quam sibi.

ACTUS I. SCENA I. CAREM Es, MENEDEMUS.

c. v AMQvAM haec inter nos nupera notitia ad- L modum est,

Inde adeo quod agrum in proximo hic mercatus es, Nec rei sere sane amplius quidquam fuit: 'Tamen vel virtus tua me, vel vicinitas,

Quod ego in propinqua parte amicitiae puto,

Facit, ut te audacter moneam, Sc familiariter, Qi md mihi videre prieter aetatem tuam Facere, dc praeter quam reste adhortatur tua. Nam,pro Geum atque hominum fidem l quid vis tibit Quid quaerist annos sexaginta natuS es, Aut plus eo, ut coniicio. agrum in his regionibus Meliorςm, neque precii maioris nemo habet: Seruos complureis. Proinde quasi nemo siet, Ita tute attente illorum ossicia fungere. Nunquam tam mane egredior, neque tam vespere Domum revortor, quin te in fundo conspicer Fodere, aut arare, aut aliquid serre denique. Nullum remittis tempus, neque te respicis. Haec non voluptati esse, fatis certo stio. At enim me, quantum hic operis fiat, poenitet. Quod in opere faciundo operae consilia S tuae, Si sumas in illis exercendis, plus agas. M. Chreme, tantumne ab re tua est otii tibi, Aliena ut cures, eaque, nihil quae ad te attinent tC. Homo sim: humani nihil a me alienum puto. Vel me monere hoc, vel percontari puta; Rectum est, ego ut faciam: non , Ut deterream.

109쪽

1or TERENTII

M. Mihi sic est usus: tibi ut opus est facto, face. C. An quoiquam est usus homini,se ut crucieti M. mihi. C. Si quid laboris est, nollem: sed istud quid mali esti Quaeso, quid de te tantum meruistit M. heu, hol. C. Ne lacruma, atque istuc, quidquid est, fac me ut

sciam. Ne retice: ne verere. crede inquam mihi: Aut consolando, aut consilio, aut re iuuero. M. Scire hoc vis t C. hac causa equidem, qua dixi tibi. M.Dicetur. C. at istos rastros interea tamen Depone, ne labora. M. minime. C. quam rem agistM. Sine me, vacivom tempus ne quod duim mihi Laboris. C. non sinam, inqua. M. ali, non aequom facis.

C. Hui, tam graueis hos quaei Z M. sic meritum est

meum.

C. Nimc loquere. M. Filimn unicum adoleseentulum Habeo. ali quid dixi habere mel imo habui , Chreme. Nunc habeam, necne, incertum est. C. quid ita istuc

Est e Corintho hic aduena anus paupercula. Eius filiam ille amare coepit perdite, Prope iam ut pro uxore haberet. haec clam me onmia. Vbi rem rescivi, coepi non humaniter, Neque ut aegrotum animum decuit adolescentuli,

Tractare, sod vi dc via pervolgata patrum. tidie accusabam: hem: tibi ne haec diutius Licere speras facere me vivo patre, Amicam ut habeas prope iam in uxoris loco tErras, si id credis, & me ignoras Clinia. Ego te meum esse dici tantisper volo, Dum, quod te dignum est, facies: sed si id non facis, Ego, quod me in te sit facere dignum, inuenero. N ulla adeo ex re istuc fit, nisi ex nimio otio. Ego istuc aetatis non amori operam dabam,

110쪽

HΕ AUTONTIMORUMENOS. IO3 Sed in Asiam abii hinc propter pauperiem, atque ibi Simul rem & gloriam armis belli repperi.

Postremo adeo res rediit: adolescentulus

Saepe eadem, & grauiter audiendo victus est: AEtate me putauit & sapientia

Plus scire,& prouidere, quam seipsum sibi.

In Asiam ad regem militatum abiit, Chreme. C. Quid ais Z M. clam me profectus, menses treis abest. c. Ambo accusandi: etsi illud inceptum tamen Animi est pudentis signum,& non instrenui M. Vbi comperi ex iis, qui ei fuere Conscii,

Domum revortor moestus, atque animo fere Perturbato, atque incerto prae aegritudine.

Adsido: accurrunt serui: Qccos detrahunt: Video alios festinare, lectos sternere, Coenam apparare: pro se quisque sedulo Faciebant, quo illam mihi lenirent miseriam. V bi video haec, coepi cogitare, hem, tot mei Solius soliciti sunt causa, ut me unum expleant Ancillae tot me vestianti sumptus domi Tantos ego itus faciam 8 sed gnatum unicum, Quei Mariter uti his decuit, aut etiam amplius, o lla aetas magis ad haec utenda idonea est, Ego eum hinc eieci miserum iniustitia mea. Malo quidem me dignum quovis deputem, Si id faciam. nam usque dum ille vitam illam colet Inopem, carens patria ob meas iniurias, Interea usque illi de me supplicium dabo, Laborans, quaerens, parcens, illi seruiens. Ita facio prorsus. nihil relinquo in aedibus,

Nec Vas, nec vestimentum: conrasi omnia.

Ancillas, seruos, nisi eos, qui opere rustico Faciundo facile victum exercerent situm,

Omneis produxi ac vendidi. inscripsi illico